Жанұяның тәрбиелік мүмкіндігінің диагностикасы

Қоғамдық-отбасылық қатынастардың жалпы бағыттылығын айқындау мен үйлестіру тек әлеуметтік-экономикалық емес, ең алдымен үлкен маңызы бар психологиялық-педагогикалық проблема, өйткені жасөспірім ұрпақтың ізгілік-адамгершілік денсаулығы — бүкіл қоғамның қомқорлығында.
Қазақстан әрқашан кіріктіру үрдістерінің жолында болды және солай бола береді. Бұл жөнінде нарықтық экономиканың шындығына орай “Қазақстан Республикасында орта білім беру жүйесін дамытудың тұжырымдамасында” (1997) барынша анық айтылған: “Орта білім берудің жүйелі реформасын жеделдете жүргізу
үшін, Қазақстан қоғамының түрлі топтарының шығармашылық күш-жігерін іске қосып, оларды жаңа тұрпатты ұйымға біріктіру қажет. Болашақта бұл үшін еліміздің Педагогикалық Парламенті болуға тиіс”.
Сонымен, тәрбиенің қоғамдық институты ретінде мектепке диагностикалық, үйлестірушілік, кіріктірушілік және бағыттаушылық рөлі беріледі. Оқушының тұрмыста, үйде, жақын айналасында қалай тұратынын терең және жан-жақты білуді, осы заманғы отбасылық тәрбие мәселелерінде жақсы бағдар алуды, отбасының, мектептің, қоғамның өзара әрекетін тиімді ұйымдастыра білуді, т. б. мұғалімнен ерекше талап етіледі.
Тұлғаның дамуы өзінің бастауын ең алдымен отбасынан алатыны белгілі. Отбасы одан әрі де адамның жеке басының негізгі салаларын қалыптастырудың барынша маңызды ортасы болып қала береді.
Бірақ осы заманғы қоғамда отбасына деген көзқарастарда өте маңызды өзгерістер бодцы. Нарықтық қатынастар экономикалық фактордың (материалдық қолайсыздық) мәнін күшейтті, бұл педагогтардың бүкіл қызметінің тұлғалық-педагогикалык, әсерлілік-адамгершілік факторына қайта бағдар жасау керектігін енгізді. Бұл күнде отбасы психологиялық қорғаудың және онды әсерленушілікті қалыптастырудың қайнар көзі деген көзқарас бұзыдды. Сонымен қатар әр адамның жеке басының бақытын қамтамасыз ету отбасының міндеті болып саналады. Пәрменді өзара көмектен отбасылық өзара қарым-қатынастардан шығатын және әлеуметтік құндылықтар болып табылатын мақсаттарды жүзеге асыру, жас үрпақты өсіру және тәрбиелеу бұрынғысынша отбасының жауапкершілігінде қалады.
Отбасы мүшелерінің отбасылық міндеттерді бөлісуінің қажет-тілігіне байланысты отбасы өмірінің түрлі саласындағы: шаруа-шылық-тұрмыстық, адамгершілік-тәрбиелік міндеттерді ұсынады. Отбасы ішілік бірлестіктегі қызметтің отбасы мүшелерінің — үлкендер мен балалардың өзара қарым-қатынасын ортақтандыруда тәрбиешінің түсінігінің маңызы зор. Психологтар, социологтар, педагогтар егер мұндай бірлестіктегі қызмет болмаса, немесе ол азды-көпті өлсіреген болса, отбасылық қарым-қатынастың елеулі түрде әлсірейтінін, ал оның баланың жеке басының дамуына кері әсер ететінін дәлелдеді.

1.Ковалев С.В. Психология семейных отношении. М., 1987
2.Гребенников И.В. Основы семейной жизни. Учебн. Пособие- М., 1991
3.Ковалев С.В. Психология современной семьи. М., 1998
4.Владин В.Е., Капустин Д.З. Гармония семейных отношений. А., 1991