Астық түйірдің және дәнді дақылдардың жалпы сипаттамасы

1.Астық туралы түсінік
2.Астық түйірдің сапасы мен жалпы сипаттамасы
3.Астық түйірлерінің құрылымы

Астық, тұқымдық дән және олардан алынатын өнімдер жеке қожалықтарда, шаруашылықтарда, селекциялық станцияларда және элеваторлар мен астық қабылдау кәсіпорындарында, ұн, жарма, нан өндірісі, крахмал, өсімдік майлар, сыра, спирт фабрика-зауыттарында сақталады.
Мемлекеттік астық қорын шоғырландыру, орналастыру, сақтау мен және өңдеу, оны тиімді пайдалануды ұйымдастыру мен халық шаруашылығының барлық салаларын астық өнімдерімен қамтамасыз ету, сол астықты қабылдайтын, оның өнімдерін шығаратын мекемелерге жүктелген. Сонымен қоса бұл мекемелер дәнді бұршақты және майлы дақылдар мен жем-шөптердің сортты тұқымдықтарын да қабылдап, өңдеп өндіріске өткізіп отырады.
Халықты нан өнімдерімен қалтқысыз қамтамасыз ету мәселесі елде ұн қорының жеткілікті, мол болуына байланысты. Сол сияқты жарма іспеттес құнды тамақ өнімдері де жеткілікті болуға тиіс. Сондықтан астық пен оның өнімдерін баптап дұрыс сақтау – маңызы зор мемлекеттік іс деп қаралады.
Астық түйір сапасын жекеленген не олардың массасын зерттеу негізінде бағалайды. Көптеген белгілерді тек астық түйір массасынан анықтайды. Өйткені адамдар әр түрлі мақсатта пайдаланғандықтан тауар партияларын ұсынады. Бастапқы астық түйір массасы астық түйірды өсімдіктің басқа бөліктерінен ажырату арқылы түзіледі.
Нан қабылдау өнеркәсіпорынына жинау әдісіне (тура араластыру немесе бөліп жинау) қарамастан астық түйір қабықшалары және әртүрлі талшықтардан тұратын астық түйір массасы түседі. Астық түйір массасының құрамы негізінен егінді техникалық деңгейде өсіруіне, жылдық климаттың ерекшелігіне, астық түйірды жинаудан кейінгі өңдеуіне және егінді жинау сапасы мен әдісіне байланысты болады. Егінді жинау үрдісіне астық түйір массасында минералды қоспаларда (жер, құм, галька және тағы басқалары) түседі. Қоспалар астық түйір сапасының сақталуы мен қайта өедеу мүмкіндігіне әсерін тигізеді.
Астық түйірдын салмағы бойынша астық түйір партиясынан тұратын негізгі құрамын білу манызды болып табылады. Астық түйірды айтарлықтай дәрәжеде олардын тамақтық, технологиялық санымен қатар оларды қайта өндеу, астық түйірды тазарту кезінде кенінен қолданылатын астық түйірдын толықтығын жақсы сипаттайды.
Кез келген астық түйір массасы, тек астық түйір қоспасыннан басқасы көптеген микроорганизмдерден тұрады. Олардын мөлшері 1 г Астық түйірда ондаған және жүздеген мынға, кей жағдайда миллион экземплярға жетеді. Бұл кез келген үйдегі астық түйірды егу және егінді жинау микроорганизмдерге қаныққан ортада жүретіндігімен түсіндіріледі. Олардын тіршілігі кезінде өсімдіке көптеген микротоптар болады, сондықтан жана жиналған астық түйірдын негізгі салмағы арнайы эпифиттерден, яғни сонғы өнім арқылы бөлініп отыратын өсімдік бетінде тіршілік ететін микроптардан тұрады. Эпифитті микрофлордын типтік атауы шөптік таяқша болып табылады.

1. Матюхина З.П., Королькова Э.П. Товароведение пищевых продуктов: Учебник. – 2-е изд. –М.: ИРПО; Изд. Центр «Академия», 2007 ж.
2. Кругляков Г.Н., Круглякова Г.В. Товароведение продовольственных товаров: Учебник – Ростов н/Д: изд. Центр «МарТ», 2009.
3. Егіншілікте өнім сапасын арттыру. Н. Әлдеков. Алматы, «Қайнар», 2009 ж. 168 б.
4. Қ. Күзембаев Тамақ өнімдерін тану