Түсті металдардың сынықтары мен қалдықтарын дайындау жəне алдын-ала өңдеу

1. Кіріспе
2. Түсті металдардың сынықтары мен қалдықтарын дайындау жəне алдын.ала өңдеу
3. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Металл сынықтары мен қалдықтарының жинауын қайтармалы түсті металдардың өндірістік-дайындау басқармалары (Вторцветмет) жүзеге асырады. Пайда болатын қалдықтардың көлемі едəуір болған жағдайда өндірісте оларды сақтау үшін, əртүрлі қалдықтардың бір-бірімен араласуын, ластануын, тотығуын болдырмау үшін арнайы жабдықталған алаңдарды ұйымдастырады. Қалдықтарды жинау үшін əртүрлі жабдықтар қолданылады: крандар, электрокарлар, автотиегіштер. Негізгі назарды қаптамаға (тара) аударады. Ол аса үлкен емес жəне сыйымды, жүк көтеретін механизмдермен тасымалдау үшін жəне тиеу үшін ыңғайлы болуы керк. Металл сынықтары мен қалдықтарын алдын-ала өңдеу деп олардың əрі қарай металлургиялық өңдеуін нəтижелі жасайтын күйге келтіруін айтады. Түсті металдардың қайтармалы шикізатының алдын-ала өңдеуі оны стандартқа сай өлшемдер мен массаға келтіруін, қара жəне түсті металдар сынықтарының бір-бірінен ажыратып алуын, металл емес қоспаларды, ылғалдылықты, майды жəне т.б. жоюды қарастырады. Алдын-ала өңдеуге металдың амортизациялық сынықтары мен тасымалдауға келмейтін ластанған қалдықтарды ұшыратады. Мұндай өңдеуді металл сынықтары мен қалдықтары пайда болған жерлерде, арнайы бөлу-сорттау базаларында, қайтармалы жəне техногенді шикізатты өңдейтін зауыттар мен алаңдарда, түсті металлургиядағы зауыттардың шихта дайындау цехтарында жүзеге асырады.
Металл сынықтары мен қалдықтарын өңдеу келесі негізгі операциялардан 19 тұрады: сорттау, бөлу, кесу, пакеттеу, брикеттеу, ұсақтау, ұнтақтау, магнитті сепарациялау, кептіру, майсыздандыру жəне т.б. Қайтармалы шикізаттың өзгеше түрлерін (аккумуляторлар, электр-қозғалтқыштар, тоқ өткізгіштіктер) алдын-ала өңдеу үшін арнайы желілер қолданылады.
Сорттау. Оның мақсаты – металл сынықтары мен қалдықтарын біртекті металдар мен қорытпаларға бөлу, сонымен қатар металл емес материалдар мен қара металдарды ажыратып алу. Сорттаудың негізгі түрлері: түрлік, механикалық, ауыр орталарда бөлу, металлургиялық сорттау. Түрлік сорттау қайтармалы шикізатты сыртқы (түсі, қаттылығы, тығыздығы, магнитті қасиеттері жəне т.с.с.) жəне заттық (бұйымның аталуы) белгілері бойынша, маркалары бойынша, арнайы аспаптарды, талдаудың тамшы жəне спектрлі əдістерін қолданып көзбен шолу кезіндегі бөлінуінде негізделген. Механикалық сорттауға шикізатты ірілік бойынша (елеуіштерде) бөлу жəне темір қоспаларынан ажыратып алу (электмагнитті сепарация арқылы) операциялары кіреді.

 Үдербаев С.Н Құрылыс материалдары мен бұйымдары. Алматы: 2006, 169 б.
 Попов К.Н. Строительные материалы и изделия: Учебник/ К.Н.Попов, М.Б.Каддо – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Высш. шк. , 2005-438с.
 Комар А.Г. материалы и изделия: Учеб. для инст. экон. спец. строит. вузов – 5-е изд., перераб. и доп. – М.: Высш. шк. , 1988-527с.