Екпе ормандарға топырақ өңдеу

1. Топырақ өңдеудің теориялық негізі мен аймақтық ерекшеліктері
2. Топырақты жаппай өңдеу
3. Ауыл шаруашылығы пайдалануынан шыққан алқапты жаппай өңдеу
4. Топырақты терең өңдеу (плантажды)
5. Топырақты жарым.жартылай өңдеу

Топырақ өңдеудің теориялық негізі мен аймақтық ерекшеліктері. Топырақты дұрыс өңдеу оның физикалық-механикалық қасиетін жақсартып, су, ауа, оттегі мен көмірқышқыл газымен қамтамасыз етуді жоғарылатады. Сонымен қатар топырақ өңдеу арамшөптерді жоюға бағытталған. Арамшөптер екпе ормандардың ылғал мен топырақтың қоректік заттары үшін күресте басты бәсекелесі болып табылады.
Екпе ормандарды құру кезінде жас өсімдіктер (сеппелер, тікпелер) қолданылады. Олардың тамыр жүйесі қалыптасқан, басты мәселе топырақ өңдеу тереңдігіне байланысты. Әрбір орман өсетін аймақта топырақ өңдеу кезінде мынаны ескеру керек:
• өсу орыны жағдайларының типі,
• екпе ормандар алаңшасының жағдайы мен шығу тегі,
• екпе орманға қолданылатын ағаш түрінің биоэкологиялық қасиеті.
Сонымен ылғалы шамадан артық аймақта топырақ өңдеу жұмысы жағдай құруға бағытталуы керек, жақсы дренаж (кәріз) жасауға, топырақтың аэрациясын жоғарылатып, оны жылумен қамтамасыз ету. Бұл мақсатта екпе ормандарға топырақ дайындау барысында микрожоғарылату алаңша түрінде құрылады, жүйек немесе төмпешіктің биіктігі 30-45см етіп ылғал ағып кететіндей жасалады.
Қалыпты ылғалдылықты аймақта (орманды дала) топырақ өңдеу жұмысы топырақ бетін тегістеуге бағытталады, сонымен бірге мүмкін қарықтап жыртуды микротөмендетуге құрылады.
Ылғалы жеткіліксіз аймақта (дала, жартылай шөлейт және шөлді аймақ) екпе ормандарға топырақ өңдеу жұмысы ылғалды жинақтау мен сақтауға бағытталады. Бұл ауылшаруашылығы өндірісінде пайдаланылатын түрлі топырақ өңдеу жүйелерін қолдану арқылы іске асырылады.
Топырақ өңдеу түрін таңдау тәсілі келесі факторларға байланысты:
• климаттық жағдайға;
• екпе орман алаңшасының бедері жағдайына (тың және тыңайған жер, кеспе ағаш, өртең, ашық жер және т.б.);
• арамшөптердің түрлік құрамына;
• екпелерді отырғызу мезгіліне және т.б.
Сондықтан екпе орман алаңшасының әрбір учаскесіне, олардың спецификалық ерекшелігіне байланысты, мейілінше эффективті топырақ өңдеу жүйесін қолдану керек.
Топырақ өңдеудің екпе орман алаңшасының категориясына байланыстылығы:
• «а» категориясы – бос жер, ашық жер, тегіс учаскелі жердің топырағын жаппай өңдеуге болады. Құмдауытты топырақтарды жаппай өңдеу жел эрозиясына әкен соқтырады;

1. Редько Г.И., Родин А.Р., Трещевский И.В. Лесные культуры. М., 1985.
2. Новосельцева А.И., Родин А.Р. Справочник по лесным культурам. М.,1984.
3. Байзаков и др. Лесные культуры Казахстана. Алматы, 2т., 2007.