Матаның адам ағзасына экологиялық маңызы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Семей Қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

СӨЖ

Тақырып : Матаның адам ағзасына экологиялық маңызы

Орындаған: Нуралы Е.

Тексерген : Бауыржанова А. З

Семей 2015

Жоспар

1. Матаның адам ағзасына экологиялық маңызы

2. Жасалуы

3. Матаның қасиеттері

4. Полиакрил талшықтары

5. Қолданылған әдебиеттер

Гигиеналық талаптардың өзі - адам денсаулығын сақтауға бағытталған ауа мен ылғал өткізгіштігі, жылу сақтау қасиетті, кір жұқтырмаушылық, киіске ыңғайлылығы, су сіңірушілігі және басқалары, киімнің негізгі гигиеналқ көрсеткіштері болып табылады. Гигиеналық талаптар бұйымның мақсатына байланысты. Көйлек пен жазғы киімдердің ауаны жақсы өткізіп, ылғал өткізбейтін қасиеттері болады, киюге ынғайлы, жууға жеңіл болуы тиіс. Қысқы киім жылы, плащтар су өткізбейтін болуы керек.

Киімге қойылатын техникалық талаптардың - тігін материялдарының сапасы мен киімді дайындауға қойылатын талаптар. Киім мейілінше тозбайтын жыртылмайтын жууға және химиялық тазалауға төзімді болуы шарт.

Киімге қойылатын эстетикалық талаптары сәнділікке байланысты. Қандай мақсатқа тігілген киім болса да ыңғайлы және әдемі болуы тиіс .

Тігін бұйымдарының өнімінің ұлғаюы мен ассортиментінің кеңеюі мақта, жүн, жібек және зығыр мата шығаратын тоқыма өнеркәсібінің дамуына байланысты. Жасанды және синтетикалық талшықтар өндірудің жедел дамуына байланысты тоқыма өнеркәсібінің шикізат базасы үнемі кеңеюде.

Матаның шығу тарихы

Мата өнеркәсіпте киім-кешек тігу, төсек-орын жабдықтарын тігу кезінде кеңінен қолданылады. 1959 жылы қазан айында Қытыай Шинжяңның археолыгтары Такламакан шөлінің оңтүстік жиегінде Ниа байырғы жұртынан Қытайдың Шығыс Хан династиясы дәуіріне тән ер-әйел бірге көмілген қабірді тапты. Қабірден ағаш, форфор бұйымдар, мыстан алтыннан жасалған, сүйектен жасалған бұйымдар, тоқыма бұйымдар, жібек тектес бұыйымдардан басқа, екі парша мақтадан тоқылған гүлді көк мата шықты. Осы екі парша мата қазып алынған кезде, қой сүйегі салынған ағаш кесегі жабулы тұр еді. Археологтардың зерттеуіне негіздегенде, бұл Қытайда күні бүгінге дейін табылған ең ертедегі б. з. б I- III ғасырлардағы тоқылған және қолданылған мақта-мата екен. Матаның біреуіне үшбұрышты және шеңберлі өрнектер салынған. Енді біреуінің бетіндегі өрнектердің бір бөлімі өшіп жоғалған, ал қалған өрнектердің ерекше пішіні жұмбақ болып отыр.

Матанын қайдан шыққаны да бір сыр Қытайда бұрын мақта өндірілмейтін. Дүние жүзінде мақтаны ең бұрын еккен елдер - Үндістан мен Оңтүстік Америкаелдері. Қытай Шиңжяңының Үндістанмен іргелес жататын, мақта-матасындағы суретте бкддизм факторларының бейнелегенін ескере отырып, ғалымдар мата Үндістаннан келген деген тұспал жасайды. Десе де, кейбіреулер Парсыдан келген деп қарайды. Бұл көзқарасқа матадағы сурет, сондай-ақ кейбір мәдени салт-дәстүрлер негіз болып отыр. Егер осы матаның Үндістаннан немесе Парсыдан келгені жөніндегі көзқарастарға соқпай, кейбір ерекше мәдениет астарынан талдау жасар болсақ, осы матадағы өрнектерді салу өнерін Батыс өңірдің өзінен шыққан деп жасауға да болады. Ең алдымен, Батыс өңірінде тоқыма бұйымдарына өрнек салудың ұзақ тарихы мен дәстүрі бар. Бұған архиологиялық қазба материялдары негіз болады. Мұның типтік мысалы, Чәршен ауданындағы Зағұнлық қорымынан қазып алынған жүн тоқыма бұйымдары. Оған хайуанат тектес бедерлер және геометриялық бедерлер түсірілген. Екіншіден, батыс өңірдегі тұрғындар жүн маталарға өрнек салуда геометриялық сызықтар арқылы түрліше бөліктерге бөлу әдісін әу баста-ақ қолданылған. Бұған Сампула қорығынан қазып алынған кежім сияқтылар типтік мысал бола алады. Бұдан басқа, Батыс өңіріндегі тұрғындар күнделікті тұрмыста мүйіз тектес бұыйымдарды қолданады, әрі әрі одан әсем бұйымдар жасайды. Мысалы, б. з. II ғасырынан кейін, буддизімнің батыс өңірге таралуына Жібек жолы ашылуына байланысты, түрлі мәдениет факторлары толасыз кіріп тоғысты.

Жасалуы

Жасанды талшықтар мен жіптерді табиғи жоғары молекулярлық қосылыстардан(әдетте шыршадан алынатын целлюлозадан) жасайды. Оларға вискозды, мысты аммиак талшықтар мен жіптер, ацетатты(негізінен триацетапты) жіптер жатады. Мұнайды, газ бен көмірді қайта өңдеу арқылы алынатын синтетикалық полимерден талшықтар мен жіптер жасалады. [2]

Солардың ішінде ең көп тарағандары:

полиамид талшықтары мен жіптері(капрон, анид),

полиэфир(лавсан),

полиакрилонитриль(нитрон),

поливинилхлорид(хлорин),

полиолефин (полипропилен, полиэтилен) талшықтары мен жіптері. [3]

Химиялық талшықтардың барлық түрлері (бұрын оларды штапель талшықтары деп атаған) жалғыз (элементарлы) талшықтардан тұрады. Бұлардан тоқыма өнеркәсібінде әуелі жіп жасалып, содан соң маталар мен трикотаж бұйымдары (кілем, түкті төсеніш, мата тәрізді тоқылмаған материалдар) тоқылады. Химиялық талшықтардың кейбір түрінен жіп, мата, трикотаж бұйымдарды таза күйінде де, сондай ақ табиғи талшықтармен (мақта, жүн, зығырмен) араластыра отырып та жасайды. Химиялық жіптер техникалық және тоқымалық деп екі үлкен топқа бөлінеді. Техникалық топқа неғұрлым жуанырақ, беріктігі жоғары жіптер жатқызылады. Бұлардан автомашинаға арналған арқан-дар, парашюттерге, балықшыларға арналған аулар мен құрал-жабдықтар, қозғалтқыш белдік, кәдімгі арқандар, т. б. жасалынады.

Тоқымалық химиялық жіптерге жіңішке (әдетте белгілі бір дәрежеде ширатылған немесе көлемді) жіптер жатқызылады, бұларды иірмей ақтікелей мата және трикотаж бұйымдар тоқу үшін қолданады(бұрын бұл жіптерді жасанды жібек деп атаған) .

Белгілі бір химиялық талшықтар мен жіптер әр елде әрқалай аталады(мұндайда бұлардан жасалынатын шетелдік маталар мен тоқыма бұйымдар да талшықтың атауымен аталады) .

Матаның қасиеттері

Матаның негізгі құрамы механикалық, физикалық ( гигиеналық ), технологиялық және оптикалық қасиеттер кіреді.

Матаның механикалық қасиеттері

Киімді пайдалану барысында оның тозуы, негізінен - тартатын, қысатын, бүктейтін, үйкейтін, күштердің әсерінен болады. Сондықтан да киімнің түрі мен түсін сақтауда, киілу уақытын ұзартуда оның механикалық қасиеттерінің, яғни әртүрлі механикалық ықпалға қарсы тұра алу қабілетінің маңызы зор.

Матаның механикалық қасиетіне: мықтылығы, созылуы, тозбауы, қыртыстанбауы, қаттылығы және т. б жатады.

Матаның физикалық қасиеті

Оның гигроскопиялық, ауа өткізгіштік, бу өткізгіштік, су өткізбейтін, суланғыш, шаңтұрғыш, электрленгіш және т. б қасиеттері жатады.

Матаның технологиялық қасиеттері

Оған мыналар жатады: қиюға мықтылығы, сырғығыштығы, тарқатылғыштығы, опырылғыштығы, отыруы матаның ылғал-жылумен өңдегенде қалыптасу қаблеті, тігістегі жіптің жылжымалығы.

Полиакрил талшықтары

Нитрон талшығы (нитрилон, орлон, дайнель)

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.