Латын тілінің тарихы және ғылымдағы маңызы туралы мәлімет

I.Латын тілінің шығу тарихы.
II.Латын тілі туралы мәләмет.
III.Қазіргі білім беру жүйесіндегі латын тілі.
Латын тілінің шығу тарихы.

Қазіргі кезде, латын тілі — халықаралық ғылымдар тілі. Латын тілінің медицина мен ветеринария салаларына ғылыми терминология ретінде енуіне Рим ғалымдары А. К. Цельс пен К. Гален зор үлес қосты. Бұларға дейін медицина мен ветеринария атаулары тек грек тілдерінде ғана болған. Себебі, адам- зат тарихында ғылыми медицина мен ветеринарияның іргетасын қалап, оларды дамытқан көне Грекия ғүлама дәрігері Гиппократ және оның ізбасарлары мен шәкірттері еді. Медициналық латын терминологиясын қалыптастыруда Римнің ғалым-дәрігері Авл Корнелий Цельс (б.з.д. I ғ., б.з. I ғ. бірінші жартысы) орасан зор еңбек егті. Ол “Медицина туралы” сегіз томдық кітап жа- зып, медицина ғылымына бүрын ғылымда үстем грек тілімен қатар, жаңа латын терминологиясын енгізіп, ғылымдағы оның атқаратын маңызын көрсетті. Римде өмір сүрген грек философы ғалым-дәрігер Клавдий Гален (б.з. 130-200 ж.ж.) Гиппократтың медициналық ғылыми туындыларына арнайы сөздік жасап, грек-латын қостілдік (билингвизм) медициналық терминоло- гияның қалыптасуына зор еңбек сіңірді. Анатомиялық но- менклатурада анатомиялық атаулардың латын тілінде аталып, клиникалық практикада аурулардың грек тілінде жазылуы қостілдіктің көрінісі.
Латын тіліндегі халықаралық анатомиялық терминология дүниежүзіндегі барлық елдердің морфолог-ғалымдарына ортақ және ғылыми байланыс тілі қызметін атқаруда.

1. Азаматова А.Х. Латинский язык и основы научной терминологии.
Алматы, 2008.
2. Григорьян Е.Л. Пособие по латинскому языку для студентов
исторического, философского и юридического факультетов. Ростовский
государственный университет, 2002. - 44 стр.
3. Муканова З.А. Учебник «Латинский язык» (для гуманитарных
факультетов университетов. – Алматы, 2006.

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
Шәкәрім Атындағы Семей Мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Латын тілінің тарихы және ғылымдағы маңызы

Орындаған:Ақжолова А.А
Тексерген: Билялов Е. Е.

Семей қаласы
2015 жыл
Кіріспе
Жоспар:
I.Латын тілінің шығу тарихы.
II.Латын тілі туралы мәләмет.
III.Қазіргі білім беру жүйесіндегі латын тілі.
Латын тілінің шығу тарихы.
Қазіргі кезде, латын тілі -- халықаралық ғылымдар тілі. Латын тілінің медицина мен ветеринария салаларына ғылыми терминология ретінде енуіне Рим ғалымдары А. К. Цельс пен К. Гален зор үлес қосты. Бұларға дейін медицина мен ветеринария атаулары тек грек тілдерінде ғана болған. Себебі, адам- зат тарихында ғылыми медицина мен ветеринарияның іргетасын қалап, оларды дамытқан көне Грекия ғүлама дәрігері Гиппократ және оның ізбасарлары мен шәкірттері еді. Медициналық латын терминологиясын қалыптастыруда Римнің ғалым-дәрігері Авл Корнелий Цельс (б.з.д. I ғ., б.з. I ғ. бірінші жартысы) орасан зор еңбек егті. Ол "Медицина туралы" сегіз томдық кітап жа- зып, медицина ғылымына бүрын ғылымда үстем грек тілімен қатар, жаңа латын терминологиясын енгізіп, ғылымдағы оның атқаратын маңызын көрсетті. Римде өмір сүрген грек философы ғалым-дәрігер Клавдий Гален (б.з. 130-200 ж.ж.) Гиппократтың медициналық ғылыми туындыларына арнайы сөздік жасап, грек-латын қостілдік (билингвизм) медициналық терминоло- гияның қалыптасуына зор еңбек сіңірді. Анатомиялық но- менклатурада анатомиялық атаулардың латын тілінде аталып, клиникалық практикада аурулардың грек тілінде жазылуы қостілдіктің көрінісі.
Латын тіліндегі халықаралық анатомиялық терминология дүниежүзіндегі барлық елдердің морфолог-ғалымдарына ортақ және ғылыми байланыс тілі қызметін атқаруда.

Ежелгі тілдер жайлы сөз көзғалғанда, ең алдымен еске латын мен грек тілдері келеді. Әрине, грек тілінде және оның әртүрлі диалектлерінде гректер сөйлейтіні түсінікті, ал латын тілі римдіктердің тілі болды. Бұнда енді: неге римдіктер латын тілінде сөйледі?-деген сұрақ пайда болады.
Латын тілі (Linqua Latina) - бұл ежелгі Лация (Latium) тұрғындарының тілі. Лация - сабиняндар жерімен, Этрурия және Кампаниямен шектескен Италияның ортасындағы кішігірім аймақ. Лацияның тұрғындары латындар (Latini), ал олардың тілі латын тілі (Linqua Latina) деп аталды.
Дәстүрлі римдік аңыз бойынша, нақты осы Лацияда гректермен жаулап алынған Троядан қашқан Эней пана тапты, ал оның ұрпағы Ромулға Римнің бірінші патшасы және оның негізін қалаушы (б.з.д. 753 жылы) болуға тағдыр жазған екен. Рим бірінші кезде тек Лация астанасы болды, өзінің экспансиялық саясаты арқылы бүкіл Италияны, ал кейін Жерорта теңізінің бассейінін жаулап алды, бүкіл Рим империясының астанасы болды, бірақ бұрынғыша латындық деп аталды. Бұл тіл, басқа тілдер сияқты, үлкен өзгерістерге ұшырады. Б.з.д. V-III ғасырларда латын тілі - Аппенин түбегінің көптеген тілдерінің ішіндегі жазба түрі бар тілдердің бірі болады. Б.з.д. IV-III ғасырларда ол Римнен тыс аймақтарға таралып, біртіндеп басқа тілдерді ығыстыра бастады, бұл б.з.д. I ғасырда жаулап алынған халықтардың ассимиляциясына әкелді. Бірінші латын жазба ескерткіштері - әртүрлі ыдыс-аяқтардағы және тастардағы жазулар, мадақтық әндер мен заңдар фрагменттері. Ғылымға белгілі ежелгі латын жазбалары б.з.д VII ғасырмен (күміс ыдыстағы жазулар) белгіленеді. Ең белгілі римдік жазу VII ғасырға жататын Римдік форумнан табылған тастағы жазу болып табылады. Небір сакральдік формуласы бар (ант немесе дұға) жазу ертедегі архаикалық әріптерімен жазылған, грек тіліне қарағанда унификацияланған, нәтижесінде, латын әдебиеттері пайда болғаннан кейін, жазулар латын жазуының ерекше түрі ретінде қала берді. Олардың мәні әртүрлі болуы мүмкін: бұл жасалған ерекшеліктері тізімдердегі мәзір тастарына жазылған жазулар, храмдағы рухани жазулар, қоғамдық ғимараттар мен ескерткіштердегі ресми мәнді жазулар, тұрмыс заттарындағы жазулар, қабырғаларда жазылған өлеңдер және т.б. Қазіргі уақытта 100 мыңға жуық әртүрлі дәуірдің латын жазбалары белгілі. Олар ежелгі фольклор, әдебиет шағармалардағы өлеңдер, дұғалар және әнұрандар. Римдік фольклор халықтың ауызша өнерінің бүкіл түрін біріктірді. Біз мұнда өлеңдерді, жоқтауларды, діни әнұрандар мен дұғаларды табамыз және де қалжың өлеңдер, пародиялық және мәнді өлеңдер кең тарағанын байқаймыз. Ел кезіп жүретін актерлер қолма - қол ойлап табылған көріністерді ұйымдастыратын. Әдеби тілдің тарихы тек б.з.д. 240 жылы ғана басталады, ол Римде әскери тұтқындар қатарында болған грек Андрониктің есімімен байланысты (құлдықтан босағаннан кейін ол Тит Ливий Андроник есімін алады).Ол алғаш рет Римде грек шығармаларын өңдеп, латын тілінде трагедия мен комедияны қойған, сонымен бірге Рим поэзиясының негізін салып, Одиссеяны аударған.
Латын тілі үндіеуропалық отбасы Көлбеу филиалына тиесілі. Ол Латын (Lingua Latina) деп аталады, сондай-ақ Ол Latini -One (Latina айтылды Лацио (Latium) шағын аумақты мекендеген ежелгі Италия тайпалары), орналасқан өзенінің Тибр төменгі ағысында. VIII осы аймақтың орталығы. BC. е. (753 жылы, Ежелгі тарихшылар сену), сондықтан Рим (Roma қаласы болды Лацио тұрғындары, сондай-ақ Римдіктерге (сығандар) өздерін деп аталады. K жел оңтүстiк-римдіктер, ежелгі этрусков және жоғары дамыған мәдениет адам өмір сүрген. О Римдіктерге мен этрусков арасындағы қарым-қатынастар жоқ дерлік тарихи болды сенімді ақпарат, бірақ біз 616 509 жыл бірге екенін білеміз. BC. е. Рим Etruscan патшалары. Демек, Рим мерзімге ол 509, тек оның қуатты көршісі тәуелді болды тәуелсіз республика болды. Этруски зор әсер етті Италия тұтастай, әсіресе Рим мәдени даму. Латын көптеген енгізілген Etruscan сөздер. Өзі Etruscan тілі латын өте әр түрлі болып табылады; көптеген Etruscan жазулар әзірге қабылдамау жоқ.
Б.з.д. 80 жылға дейін созылған кезеңді архаикалық деп атайды. XII кесте заңдары - рим құқығының бірінші жазбаша ескерткіші үлкен маңызға ие. Заңдардың алғашқы нұсқасы сақталмаған, бірақ, әртүрлі рим жазушылары мен заңгерлердің жазбалары бойынша, қалыпқа толық келтірілген. Ежелгі заңдар және бұнда көрсетілген дамыған құқық қатынастарының ерекшеліктері бұл ескерткішті б.з.д. V ғасырға жатқызуға мүмкіндік береді. Көрнекті рим тарихшысы Тит Ливийдің айтуынша, XII кестелер заңдары римдік құқықтың негізгі дерегі болып саналды. Бұл I құқықтық Кодексте соттық процедуралар регламентацияланған, жекеменшік пен ұжымдық меншік, отбасы құқығы декларацияланады және жазалау жүйесі қалыптасады (Бұл Кодекс тек мемлекеттік құқықты қарастырмайды). Классикаға дейінгі кезең (б.з.д. III-II ғасырлар) рим диалекті негіз болған әдеби тілдің қалыптасу кезеңі. Ежелгі латын жазуының кезеңі грек ықпалынан мүлде еркін болды. Латын әдебиетінің пайда болуы б.з.д. III ғасырда Римнің қоластында Италияның бірігуі кезеңімен сәйкес келеді. Классикалық грек үлгілерінің қатты ықпалында болған латын поэзиясы ерте пайда болды. III-II ғасырдың басындағы әйгілі болған латын ақындары - Ливий Андроник (шығу тегі жағынан грек), Гней Невий және Квинт Энний. Соңғысы Анналы эпикалық (Жылнама) поэмасымен әйгілі болды (бұнда римнің ежелгіден бастап тарихы суреттеледі). Римнің өрлеу кезеңіндегі басты әдеби ескерткіштері болып әйгілі комедиографтар - Плавт пен Теренцийдің шығармалары саналды.
Тит Макций Плавт - (шамамен б.з.д. 250-184 ө.с.) грек үлгілеріне сүйенген латын комедиясының негізін салушы. Плавт барлығы 130 комедия жазған, олардың жиырма бірі бізге жетті. Плавтың комедиясында фольклор кең пайдаланылған, осыған орай олар үлкен табысқа жетті.
Публий Теренций (шамамен 195-159 жылдарда ө.с.) барлығы 6 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.