Түйенің биологиялық ерекшелігі. Түйені төлдету және ботаны бағып-күту технологиясы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті БАӨЖ

Тақырыбы : Түйенің биологиялық ерекшелігі. Түйені төлдету және ботаны бағып-күту технологиясы

Орындаған: Мырзабекова Т. М. Тексерген: Қорабеав Ж. З.

Семей

2015

Жоспар:

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

2. 1. Түйенің биологиялық ерекшелігі.

2. 2. Түйені төлдету және ботаны бағып-күту технологиясы.

III. Қорытынды

IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Түйенің биологиялық ерекшелігі.

Түйе - сүтқоректі жануар. Қазақстанда түйенің байырғы тұқымы болып табылатын қазақтың қосөркеш түйесі бактриан немесе қолға үйренген жануар ретінде белгілі бірөркешті дромадер (аруана) кең тараған. Түйе жазда өре, қыста қора секілді ең кең орында өмір сүреді. Ең бастысы қолданылатын орын таза, түйелер ылғалға өте сезімтал болғандықтан сыз өтпейтін болуы керек. Сауу, су беру, түйе жүнін қырқу автоматтандырылған болса, одан әрі түйе асырау айтарлықтай жеңілдей түседі.

Түйелер 20 жылға дейін өмір сүреді. Қалың терісі күндізгі қапырықтан және түнгі суықтан қорғануға арналған. Әрбір түрі даму мен дене бітімінің өзіндік ерекшеліктеріне ие. Ересек түйелердің таза салмағы орта есеппен 600-630 кг. тартады, бір түйеден орта есеппен 5 кг. жүн қырқылады.

Түйенің биологиялық ерекшеліктерінің бірі - оның шөлейт жерлердің қатал қысы мен аптап ыстықтарына шыдамдылығымен қатар, су мен жайылымды пайдалану жағынан басқа малдан әлдеқайда басымырақ болуы.

Түйе - жайылым малы, ол түнде жусап, күндіз оттайды. Сораң, жусан, бұршақ-астық тұқымдас шөптерді, бұта бастарын жеп қорек етеді. Басқа малға қарағанда түйенің ас қорыту жолдары, кеудесі, сирақтары ерекше жетілген, аңызақ шөлдің сусыз, құбылмалы ауа райына өте төзімді.

Түйенің үстіңгі еріні екі айырылып біткен, соған қарамастан өте икемді, үстіңгі жағынан күрек тістері бар. Аузының кілегей қабығы қатты бүрлермен көмкерілген. Қарыны үш бөліктен - үлкен қарыннан, тақия қарыннан және ұлтабардан тұрады. Үлкен қарында азық ашиды да, клетчатканың жақсы қорытылуына себепші болады. Үлкен қарынның түбінде екі томпағы бар, оны «су дорбашығы» деп те атайды.

Түйелердің кеуде және құйымшақ сүйектері жылқыға қарағанда шағындау болғанда олардың тұрқы қысқалау болып келеді, бірақ сирақтары биік болады. Саны тұлғасымен жанаспай, бөлек орналасқан. Дене құрылысының осындай өзгешеліктері оның жүк көтергіш қабілетін өсірумен қатар, жүрісінің жайлы, әрі адымды болуына ықпалын тигізеді.

Түйелердің басқа малдан өзгешелігі аяқтарын денесінің астына жиыстырып шөгіп жатып демалады. Түйе жатқанда жермен түйісетін дене мүшелері әдейі жеті сүйелді беріштермен қамтылған. Олар төс сүйегінің, тізелерінің, шынтақ және тірсек буындарының үстінде болады. Барлық сүйелді беріштер жатқан түйе салмағының бірқалыпты бөлінуіне, терісін ыстық құмның күйдіруінен және жарақаттаудан сақтайды.

Сирақтары екі айрық табанына келіп тіреледі. Аяқтарының мұндай бітімі түйенің сусыма құм мен борпылдақ қарда еркін жүруіне мүмкіндік береді, бірақ ол саз, балшықты жерде жақсы жүре алмайды.

Ұзын, әрі қалың кірпіктері қатты желді күндері оның көзіне құм түсірмейді. Қатты құмды борасын кезінде дем алуы қиындаған жағдайда түйе кеңсірігін толығымен жауып алады.

Түйені төлдету және ботаны бағып-күту технологиясы.

Түйенің боталауы жыл мезгілінің көктем (март-май) айларына келеді. Боталауға 1, 5-2 айдай уақыт қалғанда боталайтын інгендерді жалпы келеден бөліп алып, бақылаған жөн.

Боталар алдында інгеннің сыртқы жыныс органы ісініп, желіні үлкейіп, сүтке толады. Осындай белгілері байқалған кезде оларды құрғақ қорада қалдыру қажет, себебі кейбір інгендер боталар алдында (жалпы келеден бөлектеніп) бірталай қашықтыққа кетіп қалып боталауы мүмкін. Мұндай жағдайда жас ботаның өміріне қауіп-қатердің тууы өте ықтимал.

Інгендер көп жағдайда адам көмегінсіз өздері боталайды. Жаңа туған боталар өте әлсіз, суыққа тез тоңғыш, алғашқы 1-1, 5 сағаттай өз бетімен тұра алмайды. Жаңа туған ботаны енесі жалап құрғатпайды, сол себептен оның ауыз, тыныс алатын мұрын қуыстарын шарана қабығынан тазартып, үстін құрғақ шөппен сүрту жолымен құрғатады.

Жаңа туған боталардың салмағы енесі салмағының 5-7% құрайды, не болмаса 34-40 кг аралығында болады. Бірінші жылы ботаның салмағы бес есе көбейсе, екінші жылы ол тоғыз есе көбейеді.

Ботаны ауыздандыру. Бота 1-1, 5 сағаттан кейін буыны бекіп аяқтанып, енесінің емшегін іздей бастайды. Ең алғашқы емізер алдында інгеннің желінін жылы сумен жуып тазартады, содан кейін жас ботаны демеп, енесінің бауырына салып емізеді және 2-3 күн оны енесімен бірге қалдырады. Егер де ботаны туғаннан кейін басқа жерде ұстаса, енесі ботасынан жеріп кетуі мүмкін. Әбден енесіне бауыр басқаннан кейін боталар басқа қораға қамалады. Бота қорасы кең, әрі жарық, әрі құрғақ болуы керек.

Алғашқы тәулігінде боталарды енесіне 7-8 реттей емізу қажет, ал 1 айға жақындағанда бұл процесті 3-4 ретке дейін азайтып, аз-аздан көк шөп беру керек. Себебі осы кездері бота отыға бастайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.