Геодезиялық аспаптарды пайдаланудың жалпы ережелері

1. Геодезиялық аспаптарды пайдаланудың жалпы ережелері
2. Қолданылған әдебиеттер

Геодезиялық аспаптар күрделі оптикалық-механикалық немесе оптикалық-электрондық құрылғы болып табылады. Далалық жағдайда, геодезиялық өлшеудің сенімді нәтижесін аспаппен ұқыпты жұмыс істегенде, оларды пайдалану ережелерін сақтағанда және өлшеу уақытын дұрыс таңдаған кезде алуға болады.
Геодезиялық аспаптарды көліктің кез келген түрімен тасымалдауға болады. Тасымалдау кезінде аспап салынған жәшік вертикаль бағытта қойылып, оның астына амортизациялық материалдар төсеу қажет.
Қаптамадан аспапты алар алдында оны орнататын орынды (штатив немесе геодезиялық белгілі үстелшесі) дайындап алу керек. Бақылар алдында аспап орнатылатын (қойылатын) орынның орнықтылығы мен беріктілігне көз жеткізу керек.
Геодезиялық аспап пен штативті тікелей Күн сәулесі мен жаңбырдан шатыр арқылы қорғайды. Жаңбыр кезінде штативте қалдырылған аспапты полиэтилен не брезент қаппен жабу керек. Аспапқа тамып кеткен су тамшысын жұмсақ сулықпен сүрту қажет. Аспаптың оптикалық бетін қолмен ұстауға болмайды, шаң-тозаңды жұмсақ қылқаламмен (кисточка), ал кірді жұмсақ, майсыз сулықпен немесе гигроскопиялық (су сіңіргіш) мақтамен сүртеді.
Егер аспап көп уақыт жұмысқа қолданылмаса, оны 4.2ереже бойынша тексеруден өткізу керек. Қажет жағдайда аспап дәлдеуін орындау керек. Өлшер алдында аспапты өлшеуге (пункт центрі) салыстырмалы түрде нүктеге горизонттайды, центрлейді немесе көрініс элементтерін анықтап, қажет жағдайда жұмыс шараларын бағыттайды.
Әрі қарай байқап көру арқылы аспаптың жылжымалы бөліктерінің (алидада, көру дүрбісі, қондырғылар, окуляр) жұмыс істеу қабілеттілігі тексеріледі. Жетекші бұрандаларды айналдырып, орташа жағдайға келтіреді. Зиянды механикалық күш түсу мен аспап бөліктерінің деформациясын болдырмау үшін қысқыш, әрі дәлдегіш құрылғыларды (тетіктерді) онша қатты емес, жайлап тарту керек. Жетекші құрылғылармен жұмыс істеу кезінде соңғы қозғалыс, мысалы бұрап-қатайту біркелкі болуы тиіс. Жалпы өлшеуді біркелкі операциялармен орындауға, мүмкіндігінше бақылаудың (тексерудің) симметриялық ретін пайдалануға тырысу керек.

1. Игильманов А. " Инженерлік геодезия "
2. Берлянт A.M. Образ пространства: Карта и информация. – М.: Мысль, 1986. – 240 с.
3. Картография с основами топографии: Учеб. пособие для студентов пед. ин-тов по спец. «География» / Г.Ю. Грюн-берг, Н.А. Лапкина, Н.В. Малахов, Е.С. Фельдман / Под ред. Г.Ю. Грюнберга. – М.: Просвещение, 1991. – 368 с.
4. Нүрпейісова М.Б. Геодезия - Оқулық. Алматы: «ЭВЕРО» баспаханасы, 2005.