Ауыл шаруашылығы саласында қолданылатын токсиндік заттардың жануарлар организіміне түсу жолдары туралы

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

Аграрлық факультеті

CӨЖ

Тақырыбы: Ауыл шаруашылығы саласында қолданылатын токсиндік заттардың жануарлар организіміне түсу жолдары

Орындаған: Бейбитбаева Н. Е.

Тексерген: Билялов Е. Е.

Топ: ВС-203

Семей, 2015 жыл

Мазмұны:

КІРІСПЕ

II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Малдардың улы өсімдіктермен улануы.
Малдардың өсімдіктерді техникалық өңдеу барысында алынған азықтардан улануы.
Малдардың зең саңырауқұлақтармен залалданған азықтармен улануы.
Малдардың химиялық заттардан улануы.

III. ҚОРЫТЫНДЫ

I. КІРІСПЕ

Организмге улы заттардың түсуінен пайда болатын аурулар уланулар деп аталады. Ондай улы заттар мал организміне әртүрлі көздерден түсуі мүмкін: азыққа қолданылатын өсімдіктердің құрамындағы улардан; ауыл шаруашылығында, құрылыстарда қолданылатын улы химикаттардан, өндірістің улы қалдықтарынан және т. б. Улы заттар азықтарды дұрыстап дайындамағанда, дайындалған азықтарды дұрыс сақтамағанда және дер кезінде бермегенде де болуы мүмкін.

Көптеген улы заттардың улылығы әртүрлі жағдайларға байланысты болып келеді: оның организмге түскен мөлшеріне, басқа да улы заттармен қоса әсер етуіне, малдың өзінің жалпы жағдайына және т. б. Кейбір өте күшті улы заттардың (күшәла) белгілі бір мөлшері емдік әсер ететінін; ал организмге пайдалы кейбір заттардың (ас тұзы) көп мөлшері уландырып, малды өлім-жітімге ұшыратуы мүмкін .

Организмге өте аз мөлшерде түсіп, онда күрделі өзгерістер тудыратын заттарды улы заттар деп атайды. Улану процесінде негізгі әсер ететін заттарды бірнеше топқа бөлуге болады. Олар: 1. алкалоидтар; 2. токсиндер; 3. гликозидтер; 4. органикалық қышқылдар; 5. эфир майлары.

Улы заттардың организмге тигізетін әсерлерінің негізі неде? Улы заттар организм торшаларымен түйілісіп олардың ішіне енгеннен кейін, торша цитоплазмасымен байланысып, олардың молекулалық құрылысын және қызметін бұзады. Бұл құбылыс организмдегі жалпы зат алмасу процесін өзгертіп, оның ең негізгі, өмірге қажетті жағдайларын бұзады. Улардың әселері жергілікті және жалпылай болып келеді. Олар жалпы организмге рефлекс және қан арқылы әсер етеді. Кейбір улар белгілі бір ағзалар мен ұлпаларға таңдамалы түрде әсер етуі мүмкін.

Улы заттардың организмге әсері белгілі бір заңдылыққа бағынады: 1. удың әлсіз әсері торшалар мен ағзалардың қызметтерін қоздырады; 2. орташа әсері - тітіркендіргіш; 3. қатты әсері - қинайды, әлсіретеді; 4. өте қатты әсері - салдандырады.

ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1) Малдардың улы өсімдіктермен улануы . Өсімдіктерде улы заттар әуел бастан белгілі бір алкалоидтар, глюкозидтер, эфир майы т. б түрлерінде болады немесе олар азықта жемшөпті дайындаудағы, сақтаудағы қателіктерге байланысты пайда болады. Малдардың улы өсімдіктермен улануының негізгі себебі: ашығу және пішендемеде улы өсімдіктердің көп болуы. Қазақстанда өсетін 5630 жоғары сатыдағы өсімдіктер түрінің 234-і (3, 9%) улы өсімдіктер. Солардың ішінде мына өсімдіктер малға улы: итсигек, көкнәр, сүттіген, у қорғасын, у тамыр және т. б.

Уланулардың клиникалары қаншама әртүрлі болғанымен, кейбір уланулардың ұқсастығын да байқауға болады. Әсіресе белгілі бір ағзаларға, жүйелерге басымырақ әсер еткенде анығырақ білінеді. Осы тұрғыдан қарағанда улы өсімдіктерді екі топқа бөлуге болады:

1. Орталық жүйке жүйесіне басымырақ әсер ететін улы өсімдіктер; Бұл топтың өсімдіктерінен көкнәрді мысалға алуға болады:

Көкнәрмен улану. Көкнәр биіктігі 25-30 см, бір жылдық шөп тектес өсімдік, Республика территориясында оның 40-тан аса түрі бар. Көкнәрдің сөлі әртүрлі алкалоидтарға бай. Олардың ішінде ең негізгілері: реадин, морфин, папаверин, кодеин және тебаин . Гүлдеген кезде алкалоидтар өсімдіктің барлық бөлігінде кездеседі. Клиникалық белгілері. Көкнәрді көктеп келе жатқанда барлық мал түлігі жей береді, бірақ оны жеп қойған уланады. Уланған малдың тыныс алуы қиындайды, тітіркену қасиетін жоғалтады, көзі дұрыс көрмей, құлағы нашар естіп қалады. Байлауда тұрған ірі қара тартынып, мойын жібін үзіп, қашып кетуге тырысады. АВК. Уланған малдың асқазанын (қарнын) танин немесе КмnO ₄ ерітіндісімен жуады. Іш жүргізгіш дәрілер ішкізеді. Физиологиялық антидот ретінде кофеинді немесе атропинді терінің астына жіберуге болады.

2. Ас қорыту жүйесіне басымырақ әсер ететін улы өсімдіктер.

Сүттігенмен улану. Сүттіген - көп жылдық, өте улы шөптектес өсімдіктердің бірі. Оның ерекшелігі - оның сабағында, жапырағынжа және басқа да бөліктерінде сүт тәрізді сөлінің болуында. Сол сөлде жіті түрде әсер ететін улы зат - зуробин қышқылы бар. Клиникалық белгілері. Сүттігенді мал жемейді. Бірақ жазда дайындалған пішен арасында оның болуы ықтимал. Малды бұл пішенмен азықтандырғанда оның улануы мүмкін. Уланған малдың асқазан-ішегі зақымдалып, қабынады, іші өтеді. У денеге әбден тараған кезде оның зәрінен қан араласып шығады. Малдың аузынан шұбыры көбікті сілекей ағады. Тыныс алу жүйесі мен жүрек қызметі нашарлайды. Дер кезінде ем жасалмаса, мал 1-2 күнде өліп кетуі мүмкін. АВК. Ең алдымен ас қорыту жүйесін тазалау керек. Асқазанды КMnO ₄ әлсіз ерітіндісімен жуады. Сондай ақ іш жүргізетін, несеп айдайтын дәрілер қолданған да жақсы.

2) Малдардың өсімдіктерді техникалық өңдеу барысында алынған азықтардан улануы. Жалпы мал азығын дайындау кезінде оның дайындау технологиясын дұрыс сақтау (жақсылап кептіру, шөпті дұрыс маялау, малдың жемін құрғақ, желдетілген, салқын жерде сақтау) қажет. Олай болмаса, көптеген азықтар малды улануға шалдықтырады. Кей кезде тіпті жоғары сапалы мал азықтарын дұрыстап бермегенде малдардың арасында өте ауыр жүретін уланулар кездеседі. Сондай уланулардың біріне тоқталсақ:

Картоппен улану. Малдардың картоппен уланулары оның құрамында болатын гликоалкалоид соланинге байланысты. Соланин картоптың жемісі мен сықпасында көп болады. Қалыпты жағдайда оның мөлшері 0, 01%-дан аспайды. Ал көгерген, шіріген, өскен картоптарда оның мөлшері күрт көбейеді. Клиникалық белгілері. Уланудың клиникасында оның екі түрін ажыратуға болады: а) жіті түрінде көбінесе жүйке жүйесінің қызметі басымырақ бұзылады; ә) жеңілдеу түрінде ас қорыту жүйесінің ағзаларының жұмысы басымырақ бұзылады. АВК. Малдың рационын өзгертеді. Ас қорыту жүйесін тазалау әдістерін жан-жақты қолданады. Жылқылардың асқазанын жуады, шошқаларды құстырады. Іш өткізетін дәрілік заттар кеңінен қолданылады. Жүректің жұмысын жақсарту үшін кофеин, камфораны тері астына жібереді. Венаға глюкоза ерітіндісін жібереді. Тері жарақаттарын емдейді.

3) Малдардың зең саңырауқұлақтармен залалданған азықтармен улануы. Зең саңырауқұлақтарының ішінде қалталы (Aspergillus), жасыл (Penicillum) және басты (Mucor) саңырауқұлақтар мал азықтарын жиі жарақаттайды. Әсіресе ылғалдылығы жоғары және ауа жеткіліксіз жерлерде сақталатын азықтар, олардың ішінде әсіресе бұршақ тұқымдас өсімдіктердің шөбі мен сабаны, жиі зақымданады. Ондай азықтардың түсі қараяды, жағымсыз иіс пайда болады, қышқылдылығы жоғарылайды. Зең саң-ң кейбір түрлерінің улы заттары алкалоидтар болып келеді. Көгерген азықтармен улану жылқыларда жиі, ал ірі қара мен қойлардың арасында сирек кездеседі.

Клиникалық белгілері. Негізгі клиникалық өзгерістер жіті түрдегі гастроэнтерит пен ауыр түрдегі жүйке жүйеснің қызметінің бұзылуының төңірегінде сипатталады. Уланған мал азық қабылдамайды, ауыз қуысынан сілекей ағады, мойын тұсындағы лимфа түйіндері ұлғаяды, бас пен мойын бұлшық еттері тартылады, іші өтеді, дем алысы жиілейді, тамыр соғысы әлсіз, қабыну болады, артқы жағы салданады, мал шатқаяқтап қозғалады, көздің қарашығы ұлғаяды. Уланудың жіті және созылмалы түрлерін ажыратады. Зең саңырауқұлақтарымен уланулардың ішінде жылқылар мен шошқаларда аспергиллотоксикоз, ал төлдер мен буаз малдарда фузариотоксикоз жиі анықталады.

АВК. Бірінші кезекте ондай азықты рационнан алып тастайды. Одан кейін уланған малдың ас қорыту жүйесін тазалап, жуады. Ол үшін зонд, жылы су, зарарсыздандыратын әлсіз концентрациялы ерітінділер, іш өткізетін дәрілер қолданылады. Кофеин, глюкоза, уротропин күніне бір рет тағайындалады.

4) Малдардың химиялық заттардан улануы. Ауыл шаруашылығында шаруашылық өнімдеріне зиян келтіретін кеміргіштермен және басқа да жәндіктермен күресу үшін әртүрлі улы химикаттар, гербицидтер қолданылады. Оларды дұрыс сақтамағанда малдың азығына түсуі, жайылымға шашылуы мүмкін. Осындай жағдайда малдардың кездейсоқтықта уланып қалуы кездеседі. Жалпы бұл химиялық заттарға мыналар жатады: нитраттар, мочевина, ас тұзы, селен, фтор қосылыстары, мырыш фосфиді, күшәла, мыс және барий тұздары , т. б.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.