Мыс - алюминий катализатордың қатысуымен ксилозаның тотықсыздануы

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

«Жаратылыстану» факультеті

Органикалық және физикалық химия кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Мыс-алюминий катализатордың қатысуымен ксилозаның тотықсыздануы

МАЗМҰНЫ

Реферат . . . 3

КlРlСПЕ . . . 4

1. Әдеби шолу . . . 6

1. 1. Көмiрсулардың гидрлеу үшiн қолданылатын катализаторлар……… . . . 6

1. 1. 1. Тасымалдауыштардағы никельдi катализаторлар . . . 6

1. 1. 2. Құйма катализаторлары . . . 11

1. 1. 3. Гидрлеудегi мыс катализаторлары14

1. 2. Көмiрсулар гидрлеудің кинетикасы және механизмi . . . 17

1. 3. Әдебиеттiк шолуға қорытынды . . . 29

2. Эксперименттiк бөлiм . . . 30

2. 1. Қолданылатын құралдар . . . 30

2. 2. Құймаларды дайындау және сiлтiлеу әдiстерi . . . 30

2. 3. Көмiрсулар гидрлеуіне тәжiрибе жасау әдiстерi . . . 32

2. 4. Гидрлеу процесін жүргізудегі қажетті қондырғы . . . 34

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыс көлемі 55 беттен, 5 суреттен, 4 кестеден, кіріспеден, әдеби шолудан, эксперименттік бөлім мен қорытындыдан және қолданылған әдеби материалдар тізімінен тұрады.

Негізгі терминдер: гидрлеу, гидрогенизация, гидрогенолиз, тотықсыздануы, тотығу, катализатор, полисахаридтер, моносахаридтер, хроматография, ксилоза, глюкоза, сахароза, манноза, арабиноза, глмцерин, этиленгликоль, эритрит, 1, 2-пропиленгликоль, т. б.

Жұмыстың мақсаты: Көп атомды спирттер алу үшін мыс-алюминий қатысында тотықсыздану процестерін зерттеу болып табылады.

Зерттеу объектісі.

Ксилозаның гидрлеу процесі.

Ғылыми жаңалығы:

Алғаш рет ксилозаның гидрлеу процесін жүргізіп полиолдарды алдық.

Зерттеудің әдістері.

Гидрлеу, хроматография, Макэн-Шоорль және Бертран әдістері.

Алынған нәтижелер.

Нәтиже негізінде: көпатомды спирттер ксилозадан алынған түрлі модифицирленген катализатордың қатысуымен өндіріс салаларында қолдануға болады.

КlРlСПЕ

Көп атомды спирттердiң ( жоғарғы-сорбиттiң, ксилиттiң т. б, теменгi- глицериннiң, гликольдiң т. б) өнеркәсiпте, медицинада, азық-түлiк өндiрiсiнде қолданылуы өсу үстiнде. Олардың қолданылуы бояғыш заттар алудан басталып, қопарғыш заттарды алумен аяқталады, бiрақ олардың өндiрiлуi халық шаруашылығын толық қанағаттандырмайды. Осыған байланысты қазiргi уақытта оларды азық-түлiк ретiнде пайдалануға болатын және болмайтын шикiзаттардан химиялық және микробиологиялық әдiстер арқылы алудың түрлi жолдары қарастырылуда. Сонымен қатар полиолдардың технологиялық өндiрiсiндегi техникалық дәрежесiнiң және экономикалық көрсеткiштерiнiң маңызы зор.

Көп атомды спирттердiң алынуының ең негiзгi жолдары, көмiрсулардың сутекпен әрекеттесуi (гидрленуi) және гидрогенолизi болып есептеледi. Көмiрсулардың химиялық технологиясы шын мәнiнде әлi зерттелмеген жоғарғы потенциалдық мүнкiндiктерге ие.

Азық-түлiк ретiнде қолданылмайтын, құрамында көмiрсутегiлер бар шикiзат-полисахаридтер, олар төменгi сапалы ағаштардың, жұмсақ жапырақты ағаштардың, ағаш қалдықтарының және мақтаның құрамдарында жүздеген миллион тонна кездеседi және дәстүрлi химиялық шикiзатқа қарағанда бұл шикiзаттар жыл сайын жаңарып отырады. Сондықтан бұл көмiрсутегiлерге химиктердiң көп көңiл бөлуi жайында сұрақ туындады.

Бұл жұмыстағы құбылыстардың ең маңызды түрлерiнiң бiрi болып ксилозаның химиялық түрленуi - гидрлеу болып табылады. Сонымен қатар полиолдардың қасиеттерi мен қолданулары жөнiндегi мәлiметтер қарастырылады.

Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университетiнiң Шымкент институтының лабораториясында көмiрсулардың оның iшiнде ксилозаның гидрленуi үшiн тиiмдi катализаторлар зерттелдi.

Сонымен қатар әр түрлi жағдайлардың химиялық процестерге әсер етуi қарастырылып және оларда жүретiн химиялық реакциялардың түрлi механизмi мен оларды жүргiзуге арналған құрал жабдықтар зерттелдi.

Жұмыстың актуалдылығы : Көп атомды спирттер (сорбит, ксилит, т. б) өндірісінің техникалық деңгейін және экономикалық көрсеткіштерін көтеру.

Жұмыстың жаңалығы : Алғашқы рет ксилозаның гидрлеу процесін мыс-алюминий катализатор қатысуымен жүргізіп полиолдарды алдық.

Жұмыстың маңыздылығы: Көп атомды спирттер өндірісінің көлемін арттыруда, технологиясын жетілдіруді, оптималды катализаторды және жағдайларды басты мақсатқа алып келеді.

1. ӘДЕБИTЕТТІК ШОЛУ

1. 1 Көмiрсутектердiң гидрлеу үшiн қолданылатын катализаторлар

Көмiрсутектердiң гидрлеу процесі үшiн қолданылатын катализаторлардың зерттелу тарихы 1912 жылдан басталады, бұл жылы В. Н. Ипатьев алғаш рет көмiрсутектердiң тотықсыздануын ашты.

Алғашқы катализаторлар ретiнде платина тобының металдары қолданылған. Бiрақ олар өте бағалы металдар болғандықтан, ғалымдардың алдындағы ең басты мақсат арзан әрi экономикалық жағынан пайдалы және тиiмдi катализаторларды табу болды. Сонымен қатар бұл қолданылатын катализаторлардың активтiлiгiн және сапасын жоғарылату нәтижесiнде промоторларды ендiру басты мақсаттардың бiрi болып табылды.

Гидрлеу катализаторлар жайында толық мағлұматтар алу үшiн, бұрын және қазiргi уақытта зерттелiп жүрген қарапайым топтардағы катализаторлардың қасиеттерiн толық қарастыруымыз керек.

1. 1. 1 Тасымалдауыштардағы никельдi

катализаторлар

Бұл топтағы ең толық зерттелген катализатор болып кизельгурдегi никель (Ni) катализаторлары болып есептеледi.

Бұл катализаторларды ең алғаш толық зерттегендер Натта Т., Ричамети Р. және Беати Б. /31/ Олар ксилоза мен крахмалды кизельгурда тұндырылған никель (Ni) катализаторларын (Ni-Cr; Ni-Cu; Ni-Co) қолдана отырып ыдыратады.

Бұл авторлардың ұсынысы бойынша глицерин мен гликольдiң екi сатыда алынуы көрсетiлген. Тәжiрибе кезiнде алғашқы температура Т=403-433К болды, кейiнiрек температураны 493К дейiн көтердiк.

Гидрлеудiң бiрiншi сатысында интенсивтi араластыруға көп көңiл бөлiндi, бұл реакцияның жүруiне, яғни Канниццаро реакциясына кедергi жасады, себебi бұл реакцияның жүруi катализаторларды уландырады.

Натта Т. және онымен бiрлесiп жұмыс жасағандар бұл процеске сандық теория жасады, олар барлық бағыттағы F ₂₉₈ санауларын жүргiздi, бiрақ процестiң өту жолына катализатордың әсер етуi нашар зерттелдi.

Көмiрсулардың гидрлеудің кизельгурдегi никель катализаторлары арқылы жүруi жайындағы алғашқы жалпы мәлiметтердi Ревердин А. /33/ жасады. Сiлтiнi қоспаған жағдайда, ксилозаның гидрлеуi кезiнде реакция өнiмдерi ретiнде глицерин, гликольдер, сонымен қатар әр түрлi бутантриолдар, гексантриолдар және гексанпентоздар алынды. Бұл гидрлеудiң нәтижесiнде глицериннiң өнiмi салыстырмалы түрде төмен-32%. өнiмнiң мұндай төмен шығуы сiлтi қоспағаннан болуы мүмкiн.

Балхауер К., Керф Д., Веттерман Х., /19/, Райт Л., Гартман Л. /30/ гетерогендi катализаторлармен қатар сiлтiлiк гомогендiк қоспалардың тиiмдiлiгiн және олардың реакция механизмiн анықтаудағы рөлiн айтып кеттi.

Жапон фирмасының патентiнде /18/ гомогендi қоспа ретiнде фосфорлы қышқыл цирконий қолданылды. Соның нәтижесiнде көп мөлшерде алынатын көп атомды спирттер жоғарғы дәрежелi тазалығымен ерекшеленедi. Бұл жұмыстың авторлары мысал ретiнде мынандай көрсеткiштер көрсетедi: 25г қантты 50-70% метанолдың судағы ерiтiндiсiнде ерiтедi, бұл ерiтiндiге 8%-тi 25г фосфорлы қышқыл цирконий және 2 г гидрлеудiң активтi никель (Ni) катализаторын қосады. Бұл процестi 2 сағат автоклавта 433-443К температурада және 100 атм жоғары жағдайда жүргiзедi. Температураның 473-503К көтерiлуi нәтижесiнде көмiрсутек тiзбегiнiң төменгi полиолдарды түзү процесi жүре бастайды. Процестiң бұл сатысы 1-2 сағаттан кейiн аяқталады.

Сишковтiң және Ханзидiң /41/ жұмыстары кизельгурдегi никель (Ni) катализаторларын қолдануға арналған.

Төменгi полиолдарды алудағы екi сатылы сызбанұсқаның көмегiмен олар ксилозаның, ксилиттiң, сахарозаның және крахмалдың гидрогенизациясын -тотықтардың, гидроксидтердiң, сiлтiлiк және сiлтiлiк жер металдардың карбонаттарының ( КОН, Са(ОН ) ₂ ) қатысында зерттедi.

Бұл жұмыстың авторлары процестiң келесi сызбасын ұсынды.

ыдырау

изомерлену

Бұл сызбанұсқаның ең басты жетiстiгi, бұл жерде барлық реакция өнiмдерiнiң түзiлуi түсiндiрiледi.

Кейiннен жасалған зерттеулердiң көрсеткiшi құрал - жабдықтардың маңыздылығымен және процестің тиiмдi жүру жағдайымен, сонымен қатар тасымалдауыштардың табиғатының әсерiмен ерекшеленедi.

Нечаев Н. А және бiр топ зерттеушiлер /31/ лабораториялық жағдайларда Ni-Cu катализаторын никельдiң (Ni) және тасымалдауыштың әр түрлi мөлшерiнде зерттедi. Глюкозаның жоғарғы активтiлiк және селективтiлiк жағдайындағы гидрленуi Ni-Cu катализаторының қатысында (Ni-17%, Cu-10%), лабораториялық жағдайда 493К температурада өтедi. Алынған гидрогенизат 38% глицериндi, 30% гликольдердi, шамасы-93% спирттердiң құрғақ заттарын құрайды. Балансты зерттеулер кезiндегi көмiрсутек гидрлеудің нәтижесi бойынша Ni-Cu (Ni-16%, Cu-10%) және кизельгурлi -никель катализаторларының көрсеткiшi бойынша, бiрiншi катализаторды қолданған жағдайда глицерин өнiмi, екiншi катализаторды қолданған жағдайдағы глицерин өнiмiнен 3, 9% есе жоғары. Спирттердiң қосындысы бойынша салыстырғанда екi катализаторда да бiрдей көрсеткiштер алынған, бiрақ Ni-Cu катализаторы төменгi активациялық температурасына ие (773К орнына 623К ие) сонымен қатар бағалы никельдiң (Ni) құрамымен ерекшелiнедi.

Көмiрсутектердiң гидрленуiмен бойынша айналысатын көптеген ғалымдардың жұмыстары: катализаторлардың катализдiк активтiлiгi олардың химиялық құрамы мен катализатордың дайындалу жағдайына байланыстылығын, катализаторға ендiрiлген металдардың электрондық құрылысы мен табиғатына байланыстылығын, металл - сутек байланысының энергиясына, кристалл торларының мөлшерiне және металдан электронның шығу жұмысына, катализатор буларындағы сутегiнiң санына және жағдайына байланыстылығын айқындайды.

Кейбiр химиктердiң ұсынысы көмiрсутектердiң гидрлеуді рН<7 ортада сiлтiлiк металдарының фосфаттарының, сульфаттарының, ванадаттарының қатысында жүргiзу болып табылады, себебi мұндай жағдай көмiрсутектердiң айырылуына әсер етiп, алынған өнiмдердiң, глицериннiң және гликольдердiң ары қарай ыдырауына кедергi жасайды.

Зерттеулерi бойынша тасымалдауыштың табиғаты мен катализатордағы никельдiң мөлшерi өнiмнiң алынуына және металл никельдің (Ni) беттiк ауданына әсер ететiнi анықталды. Реакциядағы бастапқы заттардың химиялық табиғаты және тотықсыздану жағдайы тасымалдауыш қатыспаған жағдайда да беттiк ауданға әсер ететiндiгi зерттелдi. Беттiк ауданға температура және реакциядағы бастапқы заттардың дисперстiк дәрежесi әсер етедi. Бастапқы заттардың ыдырауы кезiнде дисперстi дәреженiң жоғарылауымен қатар беттiк ауданның өсуi байқалады. Кейбiр зерттеулер үшiн бұл өзгерiстердiң маңызы зор.

Ыдырау нәтижесiнде никельдiн оксалат, ацетат және формиат өнiмдерi түзiлген кезде никельдiң (Ni) беттiк ауданы, гидрокси және негiзгi никель (Ni) карбонаты түзiлген кездегi никельдiң (Ni) беттiк ауданынан төмен. Бұл айырмашылықтар химиялық процестердiң осы заттарды қыздыру ерекшелiктерiне байланысты. Бұл зерттеу тобының мәлiметi бойынша қосымша заттар дисперстiлiгiн жоғарылатқанымен әсер ету механизмi әр түрлi болып қалады. Мысалға, егер алюминий тотығымен хромның тотығын никельдiң артық тотығы (зикисi) арқылы әрекеттестiргенде қиын тотықсызданатын қосылыстар түзiледi. Бұл қосылыстар никель (Ni) металының тасымалдауыш қызметiн атқарады және оның пiсiп кетуiне кедергi жасайды. Цирконий тотығы никельдiң (Ni) артық тотығымен (закисiмен) қосылуға және тотықсыздануға мүмкiндiк бермейдi, себебi бұл қосымша зат металл бөлшектерiнiң қозғалуына ғана механикалық кедергi жасайды. Бұдан мынандай қорытынды жасауға болады: металдың қызып пiсуi (спекания) тотыққа (закиске) қарағанда оңай. Оның дисперстiлiгi бастапқы заттың табиғатымен және макроқұрылымы арқылы анықталады.

Бұл жұмыстың авторлары /8/ мынаны дәлелдедi: никель (Ni) құймасының катализаторын дайындағанда олардың жанасу шекарасы катализатордың тотықсыздану дәрежесiне, никель (Ni) металының беттiк ауданына және құрылысына көп әсерiн тигiзедi.

NiО-SiO ₂ жүйесiндегi мынандай жанасуды көрсеттi: никель (Ni) тұзындағы диатонит суспензиясына сiлтi қосқан кездегi түзiлген тұнба жай ғана механикалық қоспа еместiгiн дәлелдедi. Тасымалдағыш пен никель (Ni) гидроксидi арасындағы жанасу гидросиликат түзiлуiне әкеледi. Мүндай гидросиликат құрылымдарының түзiлуi тотықсыздану дәрежесiнiң төмендеуiмен түсiндiрiледi.

Никель (Ni) құйма катализаторларының катализдiк қасиеттерi катализаторлардың дайындалу әдiстерi мен тотықсыздану температурасына тәуелдi екенiң түсiндiру үшiн Хардевельд Р. және Хартеч Ф. жұмыстарына тоқталып өткен жөн. Олардың дәлелдемесi бойынша өте жоғарғы тотықсыздану температурасы кезiнде катализаторлар өте активтi, бiрақ тез улануға бейiм болады, ал төменгi температурада катализаторлардың активтiлiгi төмен болып, тұрақтылығы жоғары болады. Мына қатар бойынша әсер етсе формиат > ацетат > оксалат > нитрат онда кизельгурдегi никель (Ni) катализаторының активтiлiгi төмендейдi.

Бiз элементтердiң периодтық жүйеде орналасқан орнына қарап және атомның электрондық құрылымын ескере отырып әлi зерттелмеген, металдардың беткi қабатында жүретiн катализдiк механизмiн және электрохимиялық процестерiн болжай аламыз.

1. 1. 2 Құйма катализаторлар

Қазiргi дамыған ғылым көмiрсутектердiң гидрлеу үшiн көбiнесе құйма катализаторға көңіл бөле бастады.

Реней активтi металдардың (Νi, Co және т. б) және инерттi элементтердiң (Al, Si) құймаларын жасау жолдарын ұсынды. Ол сiлтiлердiң көмегiмен бұл элементтердi толығымен жою жолымен, гидрлеу катализаторларын алды.

Көмiрсулардың катализдiк гидрлеудің спецификалығына байланысты кемшiлiктерi мен катализаторлардың жетiспеушiлiгiн ескере отырып, отызыншы жылдардың соныңда Максимов В. И, Никонова В. В, Лазарев А. Ф /24/ енбектерiнде никельдiң әр түрлi мөлшерiндегi Νi-Al катализаторларының каңқасы ұсынылды.

А. С. Султанов пен О. Е. Левашевский /43/ никельдiң әр түрлi мөлшерiнде Νi-Al құймаларының тиiмдiлiгiн зерттедi. Олар мынандай қорытынды жасады: гранула түрiндегi Νi-Al құймаларының тиiмдiлiгi мен тұрақтылығы құймалардың құрамында никель (Νi) көбейген сайын жоғарлайды. Ең тұрақты құймаға 35% никельi бар құйма жатады.

Никель катализаторын 60-80 атм қысымда және 373-393К температурада қолдана отырып глюкозаның гидрлеуi арқылы кристалдық карбидтi алудың ең оңай жолын көрсеттi. Бұл катализаторды 70-75% аммонийдан және 25-30% никельден тұратын құймадан дайындады. Электрлiк сутегiнi қолдана отырып Борисоглебский гидрлеу уақытын кемiтiп катализатордың шығымын азайтты.

Νi қанқасы катализаторының активтiлiгiн, тұрақтылығын және селективтiлiгiн арттыру үшiн Νi-Al құймаларына модификациялайтын металдар-промоторлар ендiрiлген.

Бижановтың Ф. Б /3/ ұсынысы бойынша Νi мен Al құймасының 1:1 қатынасына 8% титан қоса отырып қантты гидрленген. Мұндай промоторлар катализатордың активтiлiгiн, оның механикалық және химиялық тұрақтылығын арттырады. Қазiргi уақытта 3% титан промоторы қосылған Νi-Al катализаторлары ксилит өндiретiн өндiрiстерде қолданылады.

Никель катализаторының қанқасының тұрақтылығы мен активтiлiгiне әсер ететiн әр түрлi: молибден, магний, необий, мырыш, мыс және т. б промоторлар зерттелдi. Глюкозаны ерiтiндiлердi жақсылап тазаламаған жағдайда оларда коллоидты ерiтiндiлерге тән қасиет пайда болып рН 7, 5-8-ге дейiн сiлтiлегенде және 373-398К температураға дейiн қыздырғанда бұл ерiтiндiлер катализатордың бетiне тұнба болып отырады. Катализатордың бетiндегi мұндай тұнба 20-25% органикалық және75-80% минералды заттардан құралады. Тазаланған күрiш ұнынан ксилиттi алған кездегi катализатордың бетiнде кремний қышқылы осындай жолмен пайда боладû.

А. Б. Фасманның және Д. В. Сокольскийдiң /46/ жорамалы бойынша көп компоненттi қаңқалы катализатордың физика-химиялық қасиетiн, процестiң соңынан шыққан құймалардың фазалық құрамы арқылы анықтайды. Көптеген физика-химиялық әдiстердi қолдана отырып, олар Νi мен Al еш бiр қоспасыз құйма катализаторлардың қасиетiн анықтайтын бiрнеше фазалар қатарын түзейтiнiң зерттедi.

Құйманың қасиетi мен құрылысына, байланысты заттардың табиғаты мен сiлтi концентрациясы әсер етедi.

Мысалға Реней құймасының ұнтағымен шынының ұнтағын араластырып, оларды белгілі бір пішінге келтіріп, жоғарға температурада қыздырғанда саңылаулы қаңқа пайда болады. Реней құймасы дисперсті күйден манитті күйге көшті. Алынған үлгіні 20 ℅ NaOH ерітіндісімен жұған кезде оның каталитикалық активтілігі жоғарылады.

Қазіргі кезде гидрлеу реакциясына қатысатын катализатор құймаларының активтілігі мен тұрақтылығына көптеген қосымша заттардың, әсер ету жайындағы эксперименттер көп зерттелген.

1. 1. 3 Гидрлеу үшiн қолданылатын

мыс катализаторлары

Тасымалдауыштардағы (өтпелi) мыс катализаторларын дайындау және зерттеу жұмыстарымен ең алғаш Адкинс Н. және Коннар Р. айналысты. Олар мыс катализаторларының дайындалу әдiстерiн толық сипаттап оларды сынау жұмыстарына мысал келтiрдi. Бiрақ бұл жұмыстың авторлары теориялық сипаттамаға көп көңiл бөлген жоқ. Сонымен қатар бұл катализаторлардың физика-химиялық қасиеттерi сиппатталмады.

Хром тотығындағы мыс катализаторларын Сергеев А. П. және Лебедев В. А. /39/ толық және нақты зерттедi. Олардың мәлiметi бойынша, бұл катализаторларды қолданған жағдайда карбонильдi қосылыстар гидрлеуге оңай ұшырайды. Сонымен қатар бұл процесс 453К температурада этанол, диоксан ерiткiштерiнде жүредi.

Көптеген елдерде әртүрлi тасымалдауыштардағы мыс катализаторлары терең зерттелдi. Бiрақ 60-шы жылдарға дейiн мұндай катализаторлардың активтiлiк дәрежесi, селективтiлiгi, тұрақтылығы толық зерттелмедi. Зерттелген физика-химиялық қасиеттерi де ғылыми жұмыстардың қажеттiлiгiн қанағаттандырмады.

60-шы жылдардың аяқ жағында ғана Ерофеев Б. В және бiр топ зерттеушiлер /16/ тасымалдауыштардағы мыс катализаторларының физика-химиялық қасиеттерiн зерттеп бiр жүйеге келтiрдi. Олардың мәлiметтерi бойынша 623К температурада тотықсыздандырылған 15% мыс металлы бар катализаторлар өз бетiнше бөлек жүйе құрайды. жоғарғы температурада мыс концентрациясы өскен сайын катализатордың бетi сызықты түрде кемидi. Яғни мыстың қалың қабаты алюминий тотығының бетiн тегiстейтiндiгiн дәлелдейдi. Cu және AI әртүрлi қатынастарындағы Cu-AI катализаторларының құрылымы мен жүйелiк құрамы жайындағы зерттеулердi өз жұмыстарында Аширов А. М /1/ жасады. Оның дәлелдеуi бойынша глюкозаның гидрлеуiне Cu:AI=50:50 қатынасындағы катализаторларды қолдансақ бұл катализаторлар никель катализаторларына қарағанда бiрнеше есе активтi және тұрақты болады. Айтылған мәлiмет бойынша мынандай қорытынды жасауға болады: бұл жұмыстан соң 240 сағат өткен соң ыдырау қабiлетi 15-20% процентке ғана төмендейдi. Мыс катализаторларына әр түрлi металдық қоспа (Ti, Fe, Co, Mn, Nb, Ni, Ca, Zn, Pb, Sn) қосқан кезде промоторлық әсер (эффект) байқалмайтындығы анықталды. Зерттелген катализаторларды бес рет сiлтiлеуге болатындығы анықталды, сонымен қатар екiншi және үшiншi сiлтiлеу кезiнде ыдырау процентi өседi, келесiлерiнде катализатордың меншiктi бетi өседi.

Процесс температурасының катализатор тұрақтылығына әсер етуi де зерттелдi. Процесске 483К жоғары температура ендiрiлген жағдайдағы ең маңызды құбылыс катализатор шайыр (смола) тәрiздес өнiмдермен қайтымсыз күйге ұшырайды. Гидрогенолиз процессiнiң ең тиiмдi температурасы 473-483К болып есептеледi. 313-393К шекарасында карбонильды топтың гидрлену реакциясы жүредi. 433К бастап С-С байланысының ыдырау процесi басталады.

Өндiрiстiк сынама зерттеу жұмыстары үшiн ғалым мынандай қатынастағы катализаторды ұсынды Cu:AI=50:50 және Ni-AI-Zn (2%) .

Келесi Савельев А. Ф. және Горелик С. С. /38-7/ жұмыстары Cu және AI әртүрлi проценттiк мөлшерiндегi Cu:AI катализаторының жүйелiк құрамына арналды. Бұл жерде мыс катализаторларының активтiлiгi мен қасиеттерiне келесi факторлар әсер ететiндiгi айқындалды: балқыту пештерiнiң типтерi, құймаларды араластыру уақыты, ұйа ұдау тәртiбi, сiлтiлеу және т. б. Cu:AI құймаларын дайындау жағдайларының қолайлысы бұл электродинамикалық өрiсте құймаларды 3-5 мин араластыратын жоғарғы сапалыққа ие пештердi қолдану және соныңда шойын немесе графиттi қалыптарға құймаларды құю болып табылады.

Мыс катализаторларының құймаларын қолданып көмiрсутегiлердi гидрогенолиздеу заңдылықтарын Исаев Т. А., Надиров Н. К., Аширов А. М., Кедельбаев Б. Ш., Кондратенко Б. И., зерттеген /1/. Бұл гидрогенолиздi Zn және Cr қоспалары қосылған мыс катализаторларының қаңқасы қатысында зерттедi. Гидрогенолиз өнiмдерiнiң (глицерин, этиленгликоль, 1-2 пропиленгликоль) шығуы тек катализатор табиғатына ғана емес, сонымен қатар процесстiң жүру параметрлерiне де байланысты. Катализатордың құрамы мен процесстiң жүру жағдайы анықталды: моносахаридтiң аз дәрежеде ыдырауы 493К -де бақыланды, сутегiнiң қысымы 2 МПа, рН 8-9, шикiзаттың берiлу жылдамдығы 0, 6 сағ ^-1 . Осы кезде полиолдардың өнiмi 65-70% құрады.

Бiраз уақыт өткен соң төменгi көп атомды спирттердiң, сахарозаның сулы ортадағы, катализатор қатысындағы каталитикалық гидрлеуі арқылы алынуы анықталды. Металдарды қоса алғанда активтi массасы есеп бойынша 0-80% Мn, 0-85% Cu, 0-100% Co тұрады. Қиын тотықсызданатын оксид бейорганикалық полиқышқыл ретiнде және 5% Mn катализатордың активтi массасына кiредi. Бұл процесс 493-553К температурада және 250-700 сутегi қысымында жүргiзiледi. Немiс авторлары мысал ретiнде процесстi жүргiзу үшiн келесi параметрлердi ұсынады: 140г 50%-сахарозаның сулы ерiтiндiсiнде бөлiктердiң 0, 1мм орташа бөлiктерiн қолдана отырып 250мл автоклавта 11, 5г активтi катализаторды суспензиялайды. Құрылмаған катализатор келесi құрамға ие : 66, 8% СоО (72%Со), 19, 2% СuO (21%Cu), 7. 1% Mn ₃ O ₄ (7% Mn), 3. 4% H ₃ PO ₄ және 3, 5% МоО ₃ . (егер Со+Cu+Mn=100% екенiң ескерсек) . Сутегiнiң қысымы 180бар, интенсивтi араластыру 15 минут iшiнде iске асады. Реакциялық қоспаның температурасын 523К дейiн жеткiзедi, 453К жеткен кезде газдың интенсивтi жұтылуы байқалады, сутегiнiң түсуi теңесiп, кейiнiрек реакция барысында қысымның 280 және 300бар көтерiлуi байқалады, 30 минуттан соң реакция баяулайды, 4, 5 сағаттан соң реакцияны мұздату және қысымды төмендету арқылы тоқтатады. Катализаторды сүзгiлейдi (фильтрлейдi), ал түзiлген өнiм 59% Н ₂ О және 41% органикалық заттардан құралады, оның iшiнде 60% 1, 2 пропиленгликоль, 20% этиленгликоль, 7% 1, 2 бутиленгликоль, 5 гексан, 1, 2, 5, 6 тетраол, 1 гексан, 1, 2, 6 триол және көп атомды спирттер және 3% қатысы жоқ (идентифицирлемейтiн) қосылыстар құрайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.