Астық түйірдегі зиянды қоспалар

1. Астық түйір партиясында кездесетін қоспа құрамы
2.Астық түйірлік, сорная және органикалық қоспалар
3.Зиянды қоспалар

Астық түйір партиясында кездесетін қоспа құрамында өте әр түрлі. Ол өсімдіктік, малдық және минералдық болады.
а) өсімдікті пайдалану - осы тұқымнын толық есем құнды астық түйіры, ол толық құнды астық түйірдан қатты ерекшеленеді (кептіру кезінде зақымдалған, бұзылуға бейімделген, өсіп кеткен;
б) малдықты пайдалану - галлы угрицы;
в) минералды қоспаларды пайдалану - құм, жер, галька металломагнитті қоспа және тағы басқа.
Барлық қоспалар бірі үлкен дәрежеде, ал басқасы азырақ, астық түйірдан алынған өнім сапасында теріс әсер етеді. Кейбіреулері қатты қағылған қасиетті болады және сондықтан астық түйірда қайта өндеу алдында астық түйір массасынан толығымен жойылуы тиіс.
Қайта өндеуде қолданылмайтын немесе бөлшектеп пайдаланылатын қоспалар өнім шығымын азайтады. Көптеген қоспалар астық түйір массасынын сақталуынын мұқияттылығына әсер етеді. Мысалы, жабайы өсетін өсімдіктердін тұқымы астық түйір массасына түсіп, үгіту үрдісінде көптеген жағдайда астық түйір тұқымынан қарағанда кешірек жетіледі және егінді жинау кезінде негізгі тұқымдағы астық түйірмен салыстырғанда 10-20 % және одан да жоғары ылғалдылықтан тұрады. Осынын нәтижесінде астық түйір массасында жағдай жасалынады, ол микроорганизмдердін дамуына, өз бетімен қызуына және басқа да астық түйірдын бұзылуына ықпал жасайтын үрдістер үшін ынғайлы.
Барлық қоспалар астық түйір массасын өз бетімен сұрыптау қабілетінде, ал біртіндеп тасымалдау және сақтау кезінде беріктігінін төмендеуіне әкеп соғады. Осыған байланысты партиянын сақтау кезінде астық түйір массасынын жағдайы үшін жиі және мұқият қадағалауды талап етеді.
Сорная қоспасы
Астық түйір партиясында кездесетін қоспалар әртүрлі дәрежеде одан алынған өнім сапасына, санына, астық түйір сапасына және сақталуына әсер етеді. Сондықтан оны топтарға бөлу қажет.
Өндеу өндірісі, тамақтық және техникалық мақсаттағы астық түйір партияларында бұндай қоспаларды сорнай және астық түйірлық деп, майлық тұқымды партияларда - сорнай және майлық деп атайды.
Зиянды қоспалардын құрамы астық түйірға тағайындалған стандартта толығымен тізбектелген. Зиянды фракцияға жататын қоспаларға сипаттама төменде келтірілген.
Сорной қоспа және фракция жалпы мөлшері зиянды, минералды қоспа, бұзылған астық түйір қайта өндеу өндірістерінде дайындалынатын және жіберілетін астық түйірға қойылған стандарттарда қалыпқа келтіріледі.
Ауыл және жеке шаруа қожалықтарынан астық түйір және тұқымдарды сатып алу кезінде сорной қоспасынын болуы табиғи түсірім жасалынып, астық түйірға ақшалай төлем жасалынады.
Астық түйір массасында кездесетін зиянды қоспалар келесі топтарға бөлінгеді: 1) микозалар санырауқұлақ - паразиттер; 2) мал түріндегі қоспа - астық түйірды бүлдіретін нематодтар; 3) жабай өсетін өсімдік тұқымы.

1. Егіншілікте өнім сапасын арттыру. Н. Әлдеков. Алматы, «Қайнар», 1980 ж.
2. Назаров Н. И. «Общая технология пищевых производств» - М.: «Легкая и пищевая промышленность», 1981 жыл.
3. Матюхина З.П., Королькова Э.П. Товароведение пищевых продуктов: Учебник. – 2-е изд. –М.: ИРПО; Изд. Центр «Академия», 2000жыл.