ҚР-ы жұмыссыздық себептері мен формалары

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы : ҚР-ы жұмыссыздық себептері мен формалары.

Орындаған: Манасова А. Т.

Тексерген: Қуантқан. Б.

Тобы: ВС-403

Семей, 2015 ж.

Жоспар:

1. Кіріспе

2. Халықты жұмыспен қамту мәселесі түрлері мен ерекшеліктері

3. . Қорытынды

4. Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе

Қазіргі таңда жоғары білімі бар немесе жоғары оқу орнын тамамдап, өз мамандығы бойынща қызметтерге орналаса алмай жүрген азаматтар қаншщама . Бәрінен де күрделі жағдайға келіп тірелетін оқу орнын жаңа бітірген жас мамандар . Өз мамандықтары бойынша жұмысқа орналасқан болса, бұрын соңды жұмыс істеген өтілі қажет етіледі . Осыдан барып адамдардың ағайын - туыс, жора - жолдас арқылы пара беру көмегімен жұмысқа орналасу жолдары пайда болады .

Басқа қаладан немесе ауылды жерлерден келгендері жұмыс таба алмаса өз жерлеріне қайтып, бірнеше жыл бойы оқып, ауыр еңбекпен алған дипломдары жарамсыз болып қалады . Ал енді біреулері өз мамандықтары болмаса басқа жұмыстарға орналсып, өлместің күнін көреді . Осыдан барып жоғары арнайы мамандығы бар жастардың мейрамханаларда,

автокөлік жуу, тағы сол сияқты жерлерде жұмыс істеп жатқандары жиі кездесті .

Нарық жағдайындағы күрделі мәселелердің бірі жастардың еңбек нарығына тез қалыптаса алмауы . Жалпы жұмыссыздық деңгейінің азаюына қарамастан, кейбір мәселелер шешімін таба алмай отыр .

Жұмыссыздық әр мемлекетте бар және нарықта белгілі бір көлемде болып табады . Жұмыссыздықтың шамадан тыс болуы халықтың әл - ауқатына кері әсерін тигізері хақ . Ал бұл жағдай мемлекеттің араласуын талап етеді .

Жұмыссыздықтың мынадай саналуан түрлері болады: жасырын, фрикциондық, маусымдық, құрылымдық, техналогиялық және т. б .

Жасырын жұмыссыздық- Өндіріс пен мемлекеттік аппаратта артық жұмыскерлерді қолданған жағдайда орын алады . Шын мәнінде, олардыңжұмысына аз ғана жұмыс күшімен орындауға болады .
Фрикциондық жұмыссыздық-еңбек нарығында бос жұмыс күші туралы ақпарат жорқтығының нәтижесінде болады .
Маусымдық жұмыссыздық- ауыл шаруашылығының кейбір салалағында,

әсіресе қайта өңдеу өнеркәсібінде жұмыс күші тек маусымдық кезеңдері қолданылғанда болады .

Құрылымдық жұмыссыздық- өндіріс қуатының жетіспеуінің нәтижесінде,

сондай - ақ жынысының, жасының, ұлтының, мамандығының және басқа жеке қасиеттерінің ерекшеліктеріне байланысты жұмыс таба алмаған жағдайда болуы мүмкін .

Техналогиялық немесе өтпелі жұмыссыздық адамдардымашинамен ауыстру нәтижесінде болады, ол жұмыскерден кәсібін өзгертуді немесе мамандықта игеруді қажет етеді .

Қазақстанда әлеуметтік еңбек сферасы аса бір реттелінбеген, дау дамайлы істердің бірі болып табылады. Республика әлдеқашан басқа дәуірге өткен, ал әлеуметтік - еңбек қатынастары 2000 жылдың 1 қаңтарына дейін Кеңес өкіметі кезіндегі еңбек ақымен реттелініп келеді.

2000 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстан Республикасының “Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы ” жаңа Заңы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының “ Халықты жұмыспен қамтылу туралы ” және басқа заңдары күшіне енді . Ол заңдар азаматтардың Қазақстан Республикасындағы еңбек еріктілігіне деген конституциялық құқықтарын жүзеге асыру барысында туындайтын еңбек қатынастарымен, жұмыссыздарды әлеуметтік қорғау шараларымен қоса халықтың жұмыспен қамтылу сферасындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.

Қазіргі кезде, әсіресе, экономиканың мемлекеттік емес секторларында еңбек қорғаудағы, шеккен зияндарды қайтарудағы, мертігу немесе кәсіптік сырқатқа ұшырағандағы көптеген жұмыскерлер құқығының бұзылулары әдетке айналып барады.

1998 жылы Халқаралық еңбек ұйымының ( ХЕҰ ) басшылығымен Қазақстанда алғашқы рет ірі масштабта жүргізілген мынаны көрсетті, - еңбек қауіпсіздігі болуға тиісті тексерілген кәсіпорындардың 30 % -дан астамында арнайы механизмдер, техникалар, аспаптар туралы айтпағанның өзінде, тіпті әуелі олардың күзет қызметтері болмай шыққан .

ХЕҰ есеп беру мәліметтері бойынша 1998 жылда Қазақстандық өнеркәсіптегі жұмыссыздық елдегі еңбек ресурстарының 41 % -нан астамынан асқан . Ал Қазақстандағы еңбек қауіпсіздігінің жағдайын ХЕҰ дабыл қағарлықтай деп бағалады .

Өмір деңгейіндегі және әлеуметтік сфераны дамытудағы дағдарыстық

жағдайдың асқынуы, демографиялық көрсеткіштердің нашарлауы әлеуметтік - экономикалық қатынасты өзгертудің объективті қажеттілігіне және Қазақстанның бірқалыпты әрі орнықты дамуын қамтамасыз ету үшін еңбек ресурстарының өндіргіш күшінің өсуін қамтамасыз ету үшін еңбек ресурстарының өндіргіш күшінің өсуін қамтамасыз етуге институционалдық және қаржылық механизмдердің талдаулары себепші болды.

ҚР Үкіметінен бірнеше жыл бойы жүргізілген қатаң монетарлық саясат табиғи нәтижеге - жұмыссыздықтың өсуі есебінен инфляцияны ауыздықтауға әкелді. ҚР-дағы жұмыссыздық жоғарыда айтылған барлық нысандарда көрінеді.

1) Кезеңдік жұмыссыздық елдегі экономикалық даңдарыстың нәтижесі ретінде болды

2) Уақытша жұмыссыздықтың жақсы өмірді іздеген елдің басқа елдерге жаппай көшуінің нәтижесінде болды

3) Құрылымды жұмыссыздық сыртқы әлемнен экономиканың көп жыл жабық болуының және нарықтық қатынастарға қазіргі жағдайда көшу қажеттігінің нәтижесінде болды.

Осы нысандармен қатар жұмыссыздықтың негізгі пайызын көрінбейтін жұмыссыздар құрайды. Ол біріншіден, көп кәсіпорындар толық емес жұмыс күні тәртібінде жұмыс істеп және өндіріс көлемін қысқарта отырып, жұмыскерлерін төлемсіз демалысқа жіберуге мәжбүр, екіншіден, адамдар олардың ұйымдастыру жұмыстары жетілмегендіктен, еңбек биржасынан гөрі өздері жұмыс тауып алуды жөн көреді.

ҚР еңбек рыногындағы келесі проблемаларды бөлініп қарастыруға болады

Еліміздің әр түрлі аймақтарындағы жұмыспен қамтамасыз ету деңгейінің біркелкі еместігі өседі
Жұмыссыздықтың мерзімінің өсуінің ұзақтығы
Жұмыспен қамтылудың әлеуметтік құрылымы өзгереді
Екінші жұмыспен қамтылу өседі
Материалдық өндіріс пен ғылым салаларында жұмыс істейтіндердің саны азайып, өндірістік емес салаларда көбейеді
Жұмыссыздықтың қатары әйелдер мен жастардың құрамында көбейеді.

Халықты жұмыспен қамту

Қазақстан Республикасы ˝ Тұрғындарды жұмыспен қамту туралы ˝ жұмыссыздығы үшін олардың, негізгі жалақысының 50 % - нан төмен емес мөлшерде кепілдікпен ақы белгіленді . Ол төлем республикадағы қалыптасқан жағдайға, күн көру деңгейімен төмен болмауы қажет . Салыстыру үшін жұмыссыздық бойынша ақы мөлшерін келтірейік : АҚШ - да жалақының 50 % - ын құрайды, Жапонияда жұмыссыздардың жас ерекшелігі мен басқада көрсеткіштеріне бйланысты 3 - 12 айдың жалақысының - 60 - 80 % құрады, Францияда - 1 - 2, 5 жылдағы жалақының 42 % - ын құрап, қосымша күніне 40 франк төленеді, ал 3 жыл бойы ерекше ақы төленеді . Ұлыбританияда 52 апта бойы 28, 5 фунт стерлинг төлейді . Жұмыс істейтіндердің жалақысынан шегеріліп, сол жиналған соммалардан арнайы қор пар құрылады .

Нарықтық экономикасы дамыған көптеген елдерде еңбек нарығындағы әр түрлі категориядағы адамдарға дифференциялды түрде қарау көзделген . Әсіресе жастарға . Осы мақсатта жастар арасындағы жұыссыздықпен күресу үшін арнайы бағдарлама жасалып, ол өмірге ендірілді. Бұл бағдарламада кәсіпкерлердің қатысуымен жастар үшін жұмыс орнын құру шараларына ерекше орын берілген, кәсіпер жалақыны төлеу шығындарын қаржыландырмаса, мемлекет кәсіби дайындықта жұмсалатын шығындарды өз мойнына алады . Қазақстан Республикасы Президентінің1996 - шы жылы 6 қазанда ˝ Мемлекеттік жастар саясатын жетілдіру шаралары туралы ˝ шешім шығып, онда осы мәселелерді қарастыру көзделген .

Қазіргі таңда Қазақстанда жұмыспен қамтамасыз ету шамасы қандай ? Біздің елде еңбек ресурсы 1992 жылы 9, 4 млн адамға жетті немесе халықтың жалпы санының ( 17 млн адам ) 55 % - ін құрады . Халық шаруашылығы қызметінің барлық салаларында 7, 4 млн адам жұмыспен қамтылған . Олардың 6 млн - ға таяуы немесе 81 % - і экономиканың мемлекеттік секторында жұмыс істейді . Бұл мемлекеттік кәсіпорындардың әлі де басым екендігін, яғни, нарық механизіміне тән еңбекке қамту қатынастарының қалыптасуы өте баяу жүріп жатқандығын көрсетеді . Сонымен қатар қазіргі еңбекпен қамту қатынастары, әкімшілдік эконамика жағдайында қалыптасқан жұмыспен қамтамасыз ету қатынастарының терең дағдарсын көрсетіп отыр . Біздің қоғам әкімшілдік басқару жүиесі жағдайында халықты толық, әсіресе тиімді еңбекпен қамту мәселесін шеше алмады .

Қазақстан Республикасының ˝ Халықты жұмыспен қамту туралы ˝ Заңына сәйкес, жұмыстан босап қалып, жұмыссыз деп тіркелген азаиаттарға, бұрынғы жұмыс орнындағы негізгі жалақысының 50 % - дан кем емес мөлшердегі, бірақ республикада қалыптасқан орташа жалақы мөлшерінен жоғары және өмір сүру минимумінен төмен болмайтын жәрдем ақша беруге кепілдік береді .

Осымен бірге мемлекет жұмыс күшінің ұстанымын азайту үшін иммиграцияны ( шетел азаматтарының келуі ) шектеу, шетел жұмысшыларының репартациясын ( отанына қайту ) ынталандыру, жұмыс аптасының ұзақтығын қысқарту, жұмыс орнына бөлу және мерзімінен бұрын құрметті демалысқа шығару сияқты жұмыспен қамту саясатын жүргізеді . Мемлекет қосымша жұмыс орындарын жасау үшін қаржы жұмыс бағдарламасын жүзеге асырады, сөйтіп жұмыссыздықтан мейлінше жапа шеккен, бірінші кезекте жастар мен үнемі жұмыссыз болатындарға жәрдем көрсетеді .

Нарықтық қатынастары дамыған көп елдерде еңбек нарығы әр түрлі топтардағы адамдарды, әсіресе жастарды жұмыспен қамтудың жеке шараларын жүзеге асырады . Ол үшін арнайы бағдарламалар қабылданып іске асырылады . Осы мақсатта кәсіпкерлердің қатысуымен жастар үшін жалақы шығындары бөлінеді және олардың кәсіптік мамандыққа дайындайтын шығындарды мемлекет толық өз мойнына алады .

Еңбек нарығы және халықты жұмыспен қамту саласындағы үрдістер әрқашан әлеуметтік - экономикалық даму аспектісінің орталық мәселелері болып табылады . Өйткені елдің тұрақты дамуы тікелей тұрақты жұмыспен қамтылу және еңбек нарығы саласындағы әртүрлі қолайсыз жағдайлардың алдын алумен байланысты .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.