Энергетикалық қондырғыларды реттеу әдістері

1 ЭВМ негізінде энергетикалық қондырғыларды автоматтандыра бақылау және басқару міндеттері.
2 Энергетикалық қондырғыларды басқару және бақылаудың автоматтандырылған жүйелерінің жіктелуі.
3 Энергетикалық қондырғыларды басқару және бақылаудың автоматтандырылған жүйелерінің функциялары.
4 Энергетикалық қондырғыларды басқарудың негізгі процестерін алгоритмдеу.
5 Реттеудің жабық контурында ЭВМ.ді пайдаланып энергетикалық қондырғыларды басқару.

1 – Ядролық реактор қуаттарының өсуімен және активті аймақ өлшемдерінің артуымен және энергия кернеуінің жоғарылауымен бақыланатын және реттелетін параметрлердің саны артады.
Қарапайым құралдар (көрсететін құрылғылар, өздігінен жазып отыратын құралдар (самописцы), дыбыстық және жарықтық сигнализаторлар және сандық көрсеткіш тақта) көмегімен көптеген параметрлер санын бақылау және талдау, сонымен қатар өте аз уақыт ішінде (көбінесе секундтар) шешім қабылдау іс жүзінде мүмкін емес. Кейбір жағдайларда оператор қауіпсіз экплуатациялық шарттарды қамтамасыз ету үшін қабілетсіз болып, оның қателік әрекеттері ықтималдығы артады. Бұл жағдайдан шығу жолы, информацияның көп ағымын өңдеу үшін жылдам әрекет етуші ЭВМ-ді қолдану болып табылады.
ЭВМ негізінде құрастырылған басқару жүйелері реактордың активті аймағында жүретін процестерімен оңтайлы басқаруды жүзеге асыруға және сонымен қатар көптеген тапсырмаларды шешуге мүмкіндік береді.
ЭВМ енгізімінің кезеңдері. Қазіргі кезде ЭВМ негізінде басқару және бақылаудың автоматтандырылған жүйелерін жасап шығару мен енгізу ЭВМ және жергілікті автоматты қондырғылармен адам арасындағы басқару функцияларын біртіндеп қайта бөлу арқылы бірнеше кезеңдерде жүзеге асырылады.
Бірінші кезең:
- Барлық ұқсас автоматты қондырғылар өздерінің орнату құрылғыларымен сақталынады;
- ЭВМ ақылшы функциясында қолданылады. Кеңестер операторға ұсыныстар түрінде жасақталады;
- Орындаушы механизмдерімен басқару командасы бойынша басқару тетігімен жүзеге асырылады;
- Адам жіберілмейтін кешіктіруді енгізген кезде жылдам әрекет етуші басқарылатын әсер етулердің орындалуы (мысалы, АЗ сигналдары) автоматиканың жергілікті қондырғысына жүктеледі.

1 Емельянов И. Я. и др. Научно-технические основы управления ядерными реакторами: учеб. пособие для вузов / И. Я. Емельянов, А. И. Ефанов, Л. В. Константинов; Под общ. ред. акад. Н. А. Доллежаля. – М.: Энергоиздат, 1981. – 360 с.
2 Емельянов И. Я. и др. Управление и безопасность ядерных энергетических реакторов / И. Я. Емельянов, П. А. Гаврилов, Б. Н. Селиверстов. Под ред. И. Я. Емельянова. – М.: Атомиздат, 1975. – 280 с.