Заң психологиясы жайлы түсінік

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Заң психологиясы жайлы түсінік

Тексерген: Абдуллина Г. Қ

Орындаған: Тойғанбаева М. А

Топ: ПХ-215

Семей 2015ж

Заң психологиясы - заң нормаларының жолын қабылдауға қатысушы адамдардың күйін, психикалық үрдістері мен құбылыстарды зерттейтін психология ғылымының бір саласы. Заң психологиясы құқыққа қатысты мәселелерді реттеу және оларды тәжірибе жүзінде қолданудың психологиялық мәселелерін зерттейді.

Бұл сала

сот психологиясы,
қылмыс психологиясы,
еңбекпен түзету психологиясы (пенотенциарлы) деп аталатын тармақтардан тұрады.

Заң психологиясы - психологиялық ғылымның салыстымалы жас саласы болып табылады. Юриспруденцияның кейбір міндеттерін психология әдістерімен жүйелі шешу талпыныстары XVIII және XIX ғасырларда кездеседі. Бірақ, психологияның жеке саласы және практикалық қызмет саласы ретінде заң психологиясының құрылуы тек XX ғасырдың басында орын алды. Сол кезде психологияны меңгеруге, қылмыс және куәгерлердің түсініктерін тергеуге аса зор көңіл бөлінді. Ғалымдар адамның қылмыстық істерін түсіндіруге көмегін беретін қылмыстың әлеуметтік-психологиялық теориялары әзірленді. Германия, Франция, АҚШ, Ресейдегі көптеген психологтар сот психологиясының сұрақтарымен айналысты.

1925 жылы біздің елімізде әлемде бірінші рет Қылмыс пен қылмыскерді зерттеп білу жөнінде мемлекеттік институт ашылды. Бұл мәселенама бойынша Мәскеуде, Ленинградта, Саратовта, Киевте, Харьковте, Минскте, Бакуда (Васильев, 1997, 28 б. ) арнайы кабинеттер ұйымдастырылды. А. В. Петровскийдің пікірінше (1967), "20-шы жылдары "сот психологиясы" - бұл қылмыстың психологиялық алғышарттарын, әртүрлі қылмыскерлер тобының тұрмысы мен психологиясын, куәгерлердің түсініктеме беру психологиясын және соттық-психологиялық сараптаманы, қамауға алынғандардың психологиясын (түрме психологиясын) үйрену пәніне ие болған, ғылымның беделді және ауқымды саласы болып табылады" (181 б. ) . Сараптамалық психологияның жетістіктері Ресей сот тәжірибесінде белсеңді пайдаланылды. Қылмыс процессінің куәгерлерінің түсініктемелерінің дұрыстығын бағалау әдістері әзірленді, қылмыскерлер мен куәгерлердің психологиялық диагностикасы жүзеге асырылды. Бірақ, практикалық психологияның деңгейі сол кезеңде әлі де заңды практиканың сұраныстарынан артта қалатын. Соттық-психологиялық сараптаманы жүзеге асыратын психолог түсініктердің дұрыстығын ашумен қатар, қылмыс жасаған тұлғаның кінәсін іс жүзінде анықтаған. Осындай психологиялық сараптаманың мүмкіндіктерін заңсыз асыра бағалау 1960-шы жылдарға дейін сақталып келген сараптық психологиялық зерттеулерге жағымсыз көзқарас тудырды ( Васильев , 1997, 32б. ) .

Сөйтіп, тек 1950-ші жылдардың аяғында - 60-шы жылдардың басында заңды психология мен соттық-психологиялық сараптаманы құқықтарда қайта жаңғырту қажеттілігі туралы сұрақ қойылды. Психологиялық білімді тергеу әрі сот практикасында белсеңді пайдалану тағы басталды. Заң психологтарының зерттеулері тергеу және сот процесстерінің, сонымен қатар, түзету психологиясы саласының мақсаттарында қолданылатын психологиялық міндеттерді сәтті шешуге мүмкіндік берді.

Заң психологы немен айналысады

Заң психологиясы психологиялық білімді қызметтің тергеу, сот және түзету салаларына қосумен істес болып табылады. Осыған сәйкес, ол криминологиялық, сот және пенитенциарлық (түзету) психологияға бөлінеді.

Қылмыстық психология қылмыскердің психологиялық мінез-құлық проблемаларымен және жеке басын құрумен, қылмыс дәлелдерімен айналысады.

Сот психологиясы қылмыс процессінің қатысушыларының психологиялық мінез-құлық ерекшеліктерін, әсіресе, куәгерлердің түсінік беру психологиясын, айыпталушының мінез-құлық ерекшеліктерін, жауап алудың психологиялық факторларын зерттейді. Сот қызметі саласында кәсіби психологтарға психологиялық сараптама өткізуге жиі барады.

Көптеген психологтар Ішкі істер басқармасы (ІІБ) жүйесінде немесе тікелей түзету мекемелерде жұмыс істейді.

Пенитенциарлық (немесе түзету) психология қамауға алынғандардың психологиясын зерттейді. Пенитенциарлық психология саласындағы мамандар сотталғандардың мінез-құлқы мен жеке басын психологиялық түзетумен айналысады, психологиялық сынақтамалар өткізеді. Сондай-ақ, психологтар түзету мекемелердің қызметкерлеріне олардың сотталғандамен жұмыс істеуінде, тұтқындардың күйзеліс пен ауыр жағдайлардан шығуға көмек көрсетеді. Түзету мекемелерден тыс жерлерде психологтардың жұмысындағы ерекше көңіл оңалту және профилактикалық жұмыстарға бөлінеді.

Заң психологиясының маңызды проблемаларына құқыққа қарсы жүріс-тұрыстың алдын алу, әсіресе, кәмелетке толмаған құқық бұзушымен профилактикалық жұмыс жасау кіреді. Мұндай жұмысты сәтті өткізу үшін жеке тұлғаның құқыққа қарсы жүрісі құралатын жағдайларды зерттеу қажет. Осыған сәйкес микро ортаның: отбасы және құрдастарының рөлін анықтауға ерекше мән беріледі.

Түзету мекемелердің жұмысында жазалайтын функция сотталғандардың жеке басының терең психологиялық біліміне негізделіп, жеке әсер ету әдісіне көшу қажет. Мінез-құлықтың психологиялық дұрыстау мақсаттары бірінші орында болу қажет. Репрессивтік шаралардың альтернативасы ретінде сотталғандармен диалог құру өзекті болып келеді. Бұл түрмелер мен колония қабырғасындағы тәрбиелік процесстерінде әртүрлі мамандардың: социологтар, психологтар, дін қызметкерлерінің қатысуын талап етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.