Ферменттiк препараттардың халық шаруашылығындағы мәні туралы мәлімет

1) Ферменттік препараттарды алу;

2) Ферменттік препараттардың қолданылуы;

3) Ферменттің техникалық препараттары.

Қазақстанда халықты медициналық және мал дәрiгерлiк мақсаттағы биопрепараттармен, сондай-ақ тамақ өнiмдерiмен қамтамасыз етуде едәуір күрделi жағдай қалыптасты. Соңғы бiрнеше жылда мал басының кемуi, егiстiк жерлер алқабының азаюы және азық-түлiк, мал азығы дақылдары өнiмдiлiгiнiң күрт төмендеуi салдарынан бiздiң елiмiз ауыл шаруашылығы өнiмдерiнiң едәуiр бөлiгiн сырттан әкелуге мәжбүр болуда. Шетел фирмаларына деген азық-түлiктiк тәуелдiлiк пайда болды, мұның өзi республика экономикасына терiс ықпал етедi. Бұрын Қазақстанның халық шаруашылығының дәрiлiк препараттарға, биологиялық белсендi заттарға, өсiмдiктердi қорғау құралдарына, тағамдық және мал азықтық қоспаларға деген қажеттiлiгiн бұрынғы КСРО-ның биологиялық өнеркәсiбi қамтамасыз етiп отырды. Республика жаңа саяси және экономикалық жағдайда өзiнiң әртүрлi мақсаттағы биопрепараттарға деген қажеттiлiгiнiң едәуiр бөлiгiн өз биотехнологиялық өндiрiсiн дамыту жолымен қамтамасыз етуi тиiс.
Ферменттік препараттарды алу үшін микроскопиялық саңырауқұлақтарды, сондай-ақ бактериялар мен ашытқыларды пайдаланады. Кейде техникалық ферменттік препараттарды алу ферментация процесін жүргізумен аяқталады. Мысалы, спирт өнеркәсібінде крахмалды қанттандыру үшін aspergillus niger сұйық культурасын қолданады, ол крахмал(1%) мен түрлі тұздар қосу арқылы спирттік бордта тереңдік культивирлеу әдісімен өсіріледі. Кейін оны сұйық күйде 10-12% мөлшерде қанттандырылатын заторға қосады. Бірақ культуральды сұйықтықтағы ферменттердің белсенділігі тез төмендейді. Сондықтан құрғақ техникалық ферменттік препараттарды алу кең таралған. Ферменттік белсендірек препаратын культуральды сұйықтықтан амилазаны ацетонмен тұндырып, одан кейін коагулятты 27-28˚С температурада кептіру арқылы бөліп алуға болады. Ферментті тұндыру үшін аммоний сульфатын жиі қолданады. Культуралды сұйықтықты алдын ала құрғақ заттардың мөлшері 40% жеткенше 40˚С температурада кептіріп алады. Коагулятты толықтырғышпен бірге кептіреді. Японияда тағамдық қажеттіліктер үшін ерекше крахмалмен өңделген культуралды сұйықтықтан ферментті адсорбциялау арқылы алынған амилазаның техникалық препаратын пайдаланады. Содан кейін амилазаны крахмалмен бірге лиофилизациялайды. Құрамында пектиназа болатын препаратты лимон қышқылы өндірісінің қалдықтары –aspergillus niger мицелийінен алады. Ол үшін оны кептіреді немесе экстракттан мицелийдің ақуызды фракциясын коагуляциялайды. Бұл препаратты жемістер мен жидектерді өңдеген кезде шырындарды ашық түстендіру және олардың шығымын арттыру үшін қолданады.

1) Храмцов А.Г., Евдокимов И.А., Костин В.В., Рябцев С.А. Концепция биотехнологии молочных продуктов нового поколения. //Сыроделие и маслоделие. –2001.
2) Ежерепов А.Е. и др. Изменение активности нитратредуктазы в процессе формирования зерна пшеницы.//Ферменты и качество зерна, 1987.3
3) Сеитов З.С Биохимия., Алматы қаласы., - 2007.
4) Иммобилизованные ферменты (под ред. И.В. Березина, В.К. Антонова, К. Мартинека) М, МГУ, 1976 г.