Жарманың ботаникалық сипаттамасы және ассортименттері

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТ

Инженерлік технологиялық факультет

Жарманың ботаникалық сипаттамасы және ассортименттері

Орындаған: Газизова Г. Н.

Топ:ТПс-325

Тексерген: Нургазезова А. Н.

Семей 2015ж

Жоспар:

1. Жарманың ботаникалық сипаттамасы

2. Дәнді жармаға өңдеу үрдісінің технологиялық схемасы

3. ҚОРЫТЫНДЫ

4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Жарманың ботаникалық сипаттамасы және ассортименті

Жарма Жарманы дақыл тұқымдастарға жататын биддай, арпа, тары, күріш, жүгері және қарақұмық дәнінен алады.

Жарманың тағамдық қасиеті жоғары және жұғымды калория болады. Жармада аз мөлшерде витаминдер мен каоий тұздары бар.

Жарма адамның тағамдық рационында жалпы дәнді-дақылдардың қолданылуының 8-13% құрайды. Жарма зауыттарында жарма мәдениетінің әр түрлі түрлерін қайта өңдейді. Күріш, тары, қарақұмық дәндерінің негізгі массасын жарма өндіруге пайдаланғандықтан олар кейде өздік жарма мәдениеті деп аталады. Сонымен бірге жарма және жарма өнімдерін сұлы, арпа, бидай, жүгері, бұршақ дәндерінен жасайды. Жеке жағдайларда жарма өнімдеріне ақ жүгері, ЧуМИЗА, жасымық және т. б. қайта өңдейді. Жарма өнімдерінің ассортименттері өте кең- ол бүтін немесе бөлшектенген ядро, қауыздан және т. б. жасалған жарма.

Жарма мәдениетінің дәні пішіні, өлшемі, құрылымы бойынша әр түрлі болып келеді. Ол үш бөлімнен:эндосперм, өскін және әр түрлі қабықшалардан тұрады, бірақ өскін эндоспермды бір бүтін ядро ретінде қарастырған ыңғайлы. Сондықтан болашақта дән ядро мен қабықшадан құрылады деп есептейтін боламыз. Ядроның үстіңгі қабатын толығымен жапқан қабықшалары гүлтектес(тары, күріш, арпа, сұлы) немесе тұқымдық (қарақұмық, бидай, жүгері) немесе дәнді (бұршақ) болуы мүмкін.

Дәннің өте маңызды ерекшелігі болып сыртқы қабықша мен ядроның байланысының беріктігі болып табылады.

Күріш, тары, сұлы және қарақұмық сияқты төрт жарма мәдениетінің дәндерінің сыртқы қабықшалары ядроны ұстайды, бірақ онымен бірге өсіп кетпеген. Қалған төрт түрлері бидай, бұршақ, арпа, жүгері дәндері ядромен бүкіл үстіңгі бөлігімен тығыз өсіп кеткен. Қабықшалардың ядромен байланысының беріктілігін әр түрлі жарма өнімдеріне дәнді өңдеу әдісі анықтайды. Ядроның беріктілігі мен сынғыштығыөңдеудің әдістерін анықтап қана қоймай, өнімнің ассортиментін де анықтайтындықтан, дәннің қасиетінде өте маңызды.

Әр түрлі мәдениет дәндерінің сыртқы қабықшаларының мөлшері әр түрлі. Құрамынды ең көп қабықшасы бар ол сұлы - 22-30% (орташа 26%), ең азы арпа мен бұршақта- орташа 11-10%, тарыда, күріште, қарақұмықта пленканың мөлшері 20%-ға жуық.

Жарманың шығымы мен сапасына дәннің көптеген сапа көрсеткіштері әсер етеді. Ең басты маңыздысы қабықшаның мөлшері, үлкендігі, тепе-теңдігі, дәннің ылғалдылығы және ондағы қоспа мөлшері.

Қабықшаның мөлшері- ПЛЕНЧАТОСТЬ-қоспадан тазартылған дәнді анықтайды. ПЛЕНЧАТОСТЬ жоғары болған сайын ядроның мөлшері соғұрлым аз, соғұрлым ондай дәннен жарманы алу қыйын болады. Ереже бойынша жарма дәнінің ПЛЕНЧАТОСТІ кішіден кішірек, алайда басқа жағдайлары болады, мысалы, қарақұмық дәнінің ең үлкен фракциялары орташаға қарағанда ПЛЕНЧАТОСТІ көбірек болады. Жарма мәдениетінің барлық дәнінде ең кішкентай фракциялары өте үлкен ПЛЕНЧАТОСТЬ ие.

Сонымен бірге ұсақ дән нашар қабыршақтанады, әсіресе өңдеудің эффективтілігіне ең кіші дәннің болуы ықпал етеді. Ондай дәннің өлшемі өту кезіндегі ситтің саңылауымен анықталады. Ондай дәннің құрамы белгілі стандарттармен шектеледі. Ұсақ дән алатын ситтің саңылаудың өлшемі тары үшін 1, 4×2 мм, сұлы үшін 1, 8×2 мм, арпа үшін 2, 2×2 мм. Ұсақ дәнді мүкіндігінше нан қабылдау орындарында және элеваторларда електен өткізген дұрыс.

Дәннің тепе- теңдігі де маңызды ұғым береді және өлшемі бойынша жақын үлкен дәндердің де болуы өте маңызды.

Дәннің ылғалдылығы оның технологиялық қасиетіне, соңғы жарманың ылғалдылығына үлкен әсер етеді. Жоғары, көп жағдайларда төмен ылғалдылық оның технологиялық қасиетін нашарлатады, жоғары ылғалдылықта қоспадан және дәннің қабыршақтануынан тазарту қыйындайды, төмен ылғалдылықта оның өңдеу үрдісіндегі бөліну болатын технологиялық жағдайларын нашарлатады.

Жарма шикізатында көбінесе қыйын бөлінетін әр түрлі қоспалар болады. СОРНАЯ(зиянды) қоспа органикалық, мәдени, минералды дәндерді және СОРНЫЕ өсімдіктерді қосады. Мысалы, басқа мәдениеттің дәндері мен сорные өсімдіктері сорный қоспаға қарақұмық, тары, күрішті жатқызады.

Дәннің қоспадан тазартылуының жалпы мүдделері бидай дәні мен қара бидайдың ұн зауытында тазартылуы сияқты болып келеді. Алайда, әр түрлі мәдениет дәндерінің пішіндері мен өлшемдерінің әр түрлілігіне, сонымен бірге ондағы спецификалық қоспаның болуы дәнтазартқыш құрылғыларының қолданылуының бірнеше ерекшеліктеріне алып келеді. Жарма мәдениетінің барлығында дерлік өзіндік қыйынбөлінетін қоспалары болады. Бұл қоспаның СОРНЫЙ және мәдени өсімдік тұқымдарын көрсетеді. Мысалы, қарақұмықтағы қыйын бөлінетін қоспаларға бидай, арпа, сұлы, жабайы қарақұмық, сонымен бірге татарлық қарақұмық- карлык жатады. Күріштің дәніндегі қыйын бөлінетін қоспаларына әр түрлі қара дәндер(үлкентұқымды тарылар, қысылған тарылар және т. б. ), бидай және басқа да дәндер жатады. Қоспаға олардың тығыздығын төмендететін лаймен араластырылған жердің түйіршіктері қызмет етеді. Минералды қоспа (галька) 2, 6 . . . 2, 8 г/см³ тығыздыққа ие, ал жердің түйіршіктері 1, 2 . . . 1, 3 г/см³ тығыздықта болатын дәннің тығыздығына жақын - 1, 6 . . . 1, 3г/см³ тығыздықта. Тығыздықтың айырмашылығының аз мөлшерде ғана болуы қоспаның компоненттерін бөлгенде қыйындық тудырады. Тары дәнінде СОРНЫЙ өсімдіктерді, бидайдың және қара бидайдың ұсақ дәндерін және т. б. көрсететін қыйын бөлінетін қоспалар өте көп. Жарманың шығымы мен сапасына әсер ететін дәннің басқа да белгілері бар. Мысалы, күріштің дәнінің арасында ПЛОДОВОЙ саңылаулары бар қызыл-бурыл түске боялған дәндер де кездеседі. Бұндай партияларды интенсивті түрде өңдеу жарманың шығымының төмендеуіне әкеледі.

Дәнді жармаға өңдеу үрдісінің технологиялық схемасы

Дәнді жармаға өңдеу үрдісі ұн зауыттарындағы сияқты негізгі үш кезеңнен тұрады: дәнді өңдеуге дайындау, дәнді жарма және жарма өнімдеріне өңдеу, салу және дайын өнімді шығару.

Дәнді өңдеуге дайындау екі негізгі кезеңнен тұрады: дән массасынан қоспаны бөлу және дәнді гидротермиялық өңдеу. Дәнді ұн зауыттарында өңдеуден айырмашылығы жарма зауыттарында дәннің үстіңгі қабатын құрғақ әдіспен өңдеу және оны жуу қарастырылмаған. Бұл барлық жарма мәдениетіндегі өңдеудің технологиялық үрдісінде болатын қабыршақтануы нәтижесінде сыртқы қабықшалардың алынуымен түсіндіріледі. Арине, бұндай жағдайда дәннің үстіңгі бөлігін құрғақ және сулы әдіспен тазартудың қажеттілігі болмайды.

Жарма зауыттарында дәнді қоспалардан тазарту үрдісі ұн зауыттарындағы мақсаттарға негізделген. Алайда дән тазарту машиналарының жұмыс органдары барлық дәнге де келетін әр түрлі орнату және кинематикалық параметрлерге ие.

Сұлының, қарақұмықтың, жүгерінің, бидайдың және бұршақтың дәндерін өңдеуге дайындау барысында гидротермиялық өңдеуді қолданады. Ол жарманың шығымын, сапасын көтереді, кезекті өңдеуді жеңілдетеді. Дәннің технологиялық әр түрлілігіне және шығарылатын өнімнің ассортиментіне өңдеудің әр түрлі әдістерін қолданады. Өңдеудің әдістері мен режимдерін таңдауға дәннің кезекті қабыршақтану әдісі және сол мақсатқа машиналар әсер етеді. Дәнді қабыршақталуы алдында оны фракцияларға бөлуді сонымен бірге калибрлеуді қолданады.

Дәнді өңдеу үрдісібарлық технологиялық схемаға міндетті мынандай операциялардан тұрады: дәннің қабыршақтануы, қабыршақтанған өнімдердііріктеу, дайын өнімді бақылау. Көптеген жарма мәдениетін өңдеу кезінде жарманы қырсаулаумен тегістеу қолданады. Сонымен бірге, міндетті операция -дәннің қабыршақтанған өнімдерін іріктегеннен кейінгі қалдықтарды бақылау болып табылады.

Бөлек мәдениеттер үшін ядроны бөлу операциясын қолданады. Кейбір схемаларға қабыршақтану алдындағы дәнді калибрлеуге жеткізетін дәнді ірілік фракциялары бойынша бөлек өңдеу тән.

Дәнді өңдеудің технологиялық үрдісінің схемасы Х-1 суретінде көрсетілген. Схеманың сол жақ бөлігі толық ядролы дәннің жармаға өңделуінің технологиялық процесіне тән, ал оң жақ бөлігі бөлінген номерлы жарманың операцияларын көрсетеді.

ҚОРЫТЫНДЫ

Қорыта айтатын болсақ, жарма дақыл тұқымдасына жататын дәндерін өндеу арқылы алатын өнім. Жарма ретінде бұршақ тұқымдастарының дәндері де пайдаланады. Жарманың тағамдық қасиеті жоғары және балалар мен науқас адамдар үшін ерекше жұғымды. Жарма крахмал мен өсімдік белогының негізі болып табылады. Қазіргі кезде жарманы өндіретін механикаландырылған кәсіпорындар бар. Олар дақылдарды бөтен қоспалардан тазалап, өлшемдері бойынша іріктеп, қабығы мен қауыздарын арылтып жарма дайындайды

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.