Жарманың ботаникалық сипаттамасы және ассортименттері

1. Жарманың ботаникалық сипаттамасы
2. Дәнді жармаға өңдеу үрдісінің технологиялық схемасы
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Жарма Жарманы дақыл тұқымдастарға жататын биддай, арпа, тары, күріш, жүгері және қарақұмық дәнінен алады.
Жарманың тағамдық қасиеті жоғары және жұғымды калория болады. Жармада аз мөлшерде витаминдер мен каоий тұздары бар.
Жарма адамның тағамдық рационында жалпы дәнді-дақылдардың қолданылуының 8-13% құрайды. Жарма зауыттарында жарма мәдениетінің әр түрлі түрлерін қайта өңдейді. Күріш,тары, қарақұмық дәндерінің негізгі массасын жарма өндіруге пайдаланғандықтан олар кейде өздік жарма мәдениеті деп аталады. Сонымен бірге жарма және жарма өнімдерін сұлы, арпа, бидай,жүгері, бұршақ дәндерінен жасайды. Жеке жағдайларда жарма өнімдеріне ақ жүгері, ЧуМИЗА, жасымық және т.б. қайта өңдейді. Жарма өнімдерінің ассортименттері өте кең- ол бүтін немесе бөлшектенген ядро, қауыздан және т.б. жасалған жарма.
Жарма мәдениетінің дәні пішіні, өлшемі, құрылымы бойынша әр түрлі болып келеді. Ол үш бөлімнен:эндосперм, өскін және әр түрлі қабықшалардан тұрады, бірақ өскін эндоспермды бір бүтін ядро ретінде қарастырған ыңғайлы. Сондықтан болашақта дән ядро мен қабықшадан құрылады деп есептейтін боламыз. Ядроның үстіңгі қабатын толығымен жапқан қабықшалары гүлтектес(тары, күріш, арпа, сұлы) немесе тұқымдық (қарақұмық, бидай, жүгері) немесе дәнді (бұршақ) болуы мүмкін.
Дәннің өте маңызды ерекшелігі болып сыртқы қабықша мен ядроның байланысының беріктігі болып табылады.
Күріш, тары, сұлы және қарақұмық сияқты төрт жарма мәдениетінің дәндерінің сыртқы қабықшалары ядроны ұстайды, бірақ онымен бірге өсіп кетпеген. Қалған төрт түрлері бидай, бұршақ, арпа, жүгері дәндері ядромен бүкіл үстіңгі бөлігімен тығыз өсіп кеткен. Қабықшалардың ядромен байланысының беріктілігін әр түрлі жарма өнімдеріне дәнді өңдеу әдісі анықтайды. Ядроның беріктілігі мен сынғыштығыөңдеудің әдістерін анықтап қана қоймай, өнімнің ассортиментін де анықтайтындықтан, дәннің қасиетінде өте маңызды.
Әр түрлі мәдениет дәндерінің сыртқы қабықшаларының мөлшері әр түрлі. Құрамынды ең көп қабықшасы бар ол сұлы – 22-30% (орташа 26%), ең азы арпа мен бұршақта- орташа 11-10%, тарыда, күріште, қарақұмықта пленканың мөлшері 20%-ға жуық.
Жарманың шығымы мен сапасына дәннің көптеген сапа көрсеткіштері әсер етеді. Ең басты маңыздысы қабықшаның мөлшері, үлкендігі, тепе-теңдігі, дәннің ылғалдылығы және ондағы қоспа мөлшері.
Қабықшаның мөлшері- ПЛЕНЧАТОСТЬ-қоспадан тазартылған дәнді анықтайды. ПЛЕНЧАТОСТЬ жоғары болған сайын ядроның мөлшері соғұрлым аз, соғұрлым ондай дәннен жарманы алу қыйын болады. Ереже бойынша жарма дәнінің ПЛЕНЧАТОСТІ кішіден кішірек, алайда басқа жағдайлары болады, мысалы, қарақұмық дәнінің ең үлкен фракциялары орташаға қарағанда ПЛЕНЧАТОСТІ көбірек болады. Жарма мәдениетінің барлық дәнінде ең кішкентай фракциялары өте үлкен ПЛЕНЧАТОСТЬ ие.

1. Мельник Б.Е. Активное вентилирование зерна (справочник). М.:Агропромиздат,1986-159с.
2. Налеев О.Н. Технология хранения зерна. (на каз языке).Алматы: РИК, 1993.-212 с.
3. Пунков С.П., Стародубцева А.И. Хранение зерна элеваториоскладское хозяйство, зерносушение. М.: Агропромиздат. 1990,-367 с.
4. Стародубцева А.И., Сергунов В.С. Практикум по хранению зерна. М.: Агропромиздат. 1987.-192 с.
5. Трисвятский А.А. Хранение зерна. М.:Агропромиздат. 1986-351 с.
6. Платонов П.Н., Пунков С.П., Фасман В.Е. Элеваторы и склады М.:Агропромиздат. 1987-320 с.
7. Правила по организации и ведению технологического процесса на элеваторе -М.: ЦНИИТЭИ, 1984-123 с.