Фармацевтикалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі жайлы ақпарат

І. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім.
III. Қорытынды .
IV. Пайдаланылған әдебиеттер.

Еліміз егемендікке ие болғаннан бастап, біздер жаңа өмірге бет бұрдық. Қарапайым тұрмыста қолданылатын сөздерді нақты термин ретінде ғылымның барлық саласында қолдану қажетті мәселеге айналды. Осы қажеттілікке байланысты салалық терминологиялық сөздіктер әркімнің өз білгеніне қарай жазылып, көптеп жарық көрді. Шындығын айтқанда, көп сөздіктер арасынан оқырмандардың көңілінен шықпайтын аз да болса, бірең сараны кездесіп қалады. Сондай кемшілігі бар сөздіктерден байқалатыны басқа тілдегі терминдердің өзгеріссіз алынуы немесе сәтсіз жасалған баламасы болады. Әрине, осындай кемшіліктермен жарық көрген сөздіктер елімізде терминдердің жедел және дұрыс дамуына қолбайлау болып отыр. Қоғамның дамуына байланысты әр ғылым саласындағы терминдердің саны көбейіп, қолдану аясы кеңейе түсті. Сондықтан да белгілі бір түсінікті дәл белгілеп, сөз мәнін нақтылы көрсететін терминдерді жасау маңызды үрдіске айналды . Сондықтан авторлар сөздік жазбастан бұрын балама сөздерді газет, журналдарға шағын көлемде жиі-жиі шығарып, оқырман қауымның талдауынан өткізсе құба-құп болар еді. Осыған байланысты латынның Oleum және Unguentum деген сөздерін қарастыратын болсақ, осы сөздер медицина, фармация және биология ғылымдарында кеңінен қолданылады әрі осы сөздерді барлық фармацевтер, медицина саласындағы азаматтар біледі. Латынның Oleum сөзі орыс тіліне масло, қазақ тіліне май деп аударылған және Oleum сөзінің орыс тіліндегі әрі қазақ тіліндегі баламаларының нақтылығы еш талас тудырмайды. Ереже бойынша майлар деп глицерин мен май қышқылдарының күрделі эфирлерін айтады.
Қалыпты жағдайдағы майлар сұйық және қатты болады. Ал латынның Unguentum деген сөзін қарастыратын болсақ, бұл сөз латынның Unguere – жағу (мазать) сөзінен алынған. Мұндағы Unguentum сөзі зат есім де, Unguere сөзі – етістік. Сондықтан Unguentum сөзі латын тілінде термин ретінде қолданылған және орыс тіліне мазь деп аударылған. Осы сөздің қазақша аудармасын қарастыратын болсақ, Unguere -жағу етістігінің жақ түбірінің әсерінен қазақшаға бір сөзбен жағылма және екі сөзбен жақпа май деп аударылып, даулы мәселе қалыптасқан. Осындай теке-тірестің салдарынан аударушыларға, оқытушылар мен оқушыларға күні бүгінге дейін үлкен ыңғайсыздық туып отыр. Енді осы сөздің аудармасын келесідей жазып көрейік.

1. Жантасова С.У. Латын тілі жаттығулар жинағы – Алматы, 2002 2. Керимбеков Е.Б. Физиология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сӛздігі. – Алма-Ата: Казахстан, 1991 3. Сауранбаев Н.Т., Мусабаева Г.Г, Ш.Ш.Сарыбаеваның жалпы редакциясымен Орысша-қазақша сөздік, Алматы Дайк-пресс, 2005. 4. М.Н. Чернявский Латинский язык и основы медицинской терминологии.