Электр қозғаушы күш көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары. Электр тізбектерінің эквиваленттік түрлендірулері



1. Электр қозғаушы күш.
2. Ток көзі.
3. Электр тұтынушыларын тізбектей қосу және Ом заңының орындалуы.
4. Электр тізбектерінің тармақтары, түйіндері және контурлары туралы ұғымдар.
5. Электр тұтынушыларын параллель немесе аралас қосу және Кирхгоф заңдарының орындалуы.
Электр қозғаушы күш – электр тізбегіне жалғанған, табиғаты электрстатикалық емес энергия көзі. Тек қана электрстатик. күштер тұйық тізбекпен тұрақты токтың үздіксіз жүруін қамтамасыз ете алмайды. Өйткені бұл күштердің тұйық контур бойымен зарядты қозғалтуы үшін жұмсайтын жұмысы нөлге тең, ал ток жүрген кезде әдетте энергия шығыны болады. Сондықтан тұйық контурмен үздіксіз ток жүруі үшін электр тізбегінен тыс басқа бір энергия көзі болу керек. Бұл энергия көзі энергияны сырттан ала отырып, оны зарядтардың қозғалыс энергиясына айналдырады да, қосымша электр өрісін (Е) тудырады. Мұндай қосымша электр өрісі күшінің тұйық контур бойымен істейтін жұмысы нөлге тең болмайды: . Е' шамасы электр қозғаушы күш деп аталады және оның шамасы бірлік зарядты қозғалтуға кететін электрстатик. емес күштердің жұмысына тең. Потенциал сияқты . электр қозғаушы күштің де өлшеу бірлігі – вольт (в). Электролиттердегі иондардың диффузиясы, контур арқылы өткен магнит ағынының өзгеруі (эл.-магн. индукция), т.б. электр қозғаушы күшін тудырады.
Электр тогы деп электр зарядтарының реттелген қозғалысын айтады.
Өткiзгiштегi оң зарядталған бөлшектердiң қозғалыс бағыты электр тогының бағыты ретiнде алынады.
Ток күшi деп аталатын скалярлық шама I электр тогының сандық сипаттамасы болады. Өткiзгiштiң көлденең қимасы арқылы бiр уақыт аралығында тасымалданатын заряд мөлшерiн ток күшi дейдi. Егер өткiзгiштiң көлденең қимасы арқылы Δt уақыт аралығында Δq заряды тасымалданса, ток күшi тең болады.
Халықаралық бiрлiктер жүйесiнде СИ ток күшi ампермен (1 А) өлшенедi. Ол француз ғалымы Андре Мари Ампердiң атымен аталады.
Өткiзгiштегi ток күшiнiң ток тасушылар концентрациясына n, олардың бағытталған қозғалысының жылдамдығына v, өткiзгiштiң қимасының ауданына S және әрбiр ток тасушының тасымалдаған зарядына q тәуелдiлiгi мынадай болады: I = qnvS.
1.В.Н. Шепель; Алматы: “Эдельвейс” .Атабеков Г.И. Основы теории цепей.-М.: Энергия, 2006-544с. 2.бакалов В.П., Воробинко П.П. Крук Б.И Теория электрических цепей.-М.:1998-440с. 3.Под редакцией Ионкина П.Теоритические основы электротехники. М.: Высшая школа.1976-545с. 4.Зевеке Г.В Ионкин П.А и др. Основы теории цепей. М.:Энергия, 1989-528с.

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы МУ.

СӨЖ

Орындаған: Төлеуғалиев Н.Б. ТЭ-417
Тексерген: Турусбекова Б.Ш.
Тақырыбы: Электр қозғаушы күш көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары. Электр тізбектерінің эквиваленттік түрлендірулері.

Электр қозғаушы күш көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары. Электр тізбектерінің эквиваленттік түрлендірулері.
Дәріс жоспары:
1. Электр қозғаушы күш.
2. Ток көзі.
3. Электр тұтынушыларын тізбектей қосу және Ом заңының орындалуы.
4. Электр тізбектерінің тармақтары, түйіндері және контурлары туралы ұғымдар.
5. Электр тұтынушыларын параллель немесе аралас қосу және Кирхгоф заңдарының орындалуы.
Электр қозғаушы күш - электр тізбегіне жалғанған, табиғаты электрстатикалық емес энергия көзі. Тек қана электрстатик. күштер тұйық тізбекпен тұрақты токтың үздіксіз жүруін қамтамасыз ете алмайды. Өйткені бұл күштердің тұйық контур бойымен зарядты қозғалтуы үшін жұмсайтын жұмысы нөлге тең, ал ток жүрген кезде әдетте энергия шығыны болады. Сондықтан тұйық контурмен үздіксіз ток жүруі үшін электр тізбегінен тыс басқа бір энергия көзі болу керек. Бұл энергия көзі энергияны сырттан ала отырып, оны зарядтардың қозғалыс энергиясына айналдырады да, қосымша электр өрісін (Е) тудырады. Мұндай қосымша электр өрісі күшінің тұйық контур бойымен істейтін жұмысы нөлге тең болмайды: . Е' шамасы электр қозғаушы күш деп аталады және оның шамасы бірлік зарядты қозғалтуға кететін электрстатик. емес күштердің жұмысына тең. Потенциал сияқты . электр қозғаушы күштің де өлшеу бірлігі - вольт (в). Электролиттердегі иондардың диффузиясы, контур арқылы өткен магнит ағынының өзгеруі (эл.-магн. индукция), т.б. электр қозғаушы күшін тудырады.
Электр тогы деп электр зарядтарының реттелген қозғалысын айтады.
Өткiзгiштегi оң зарядталған бөлшектердiң қозғалыс бағыты электр тогының бағыты ретiнде алынады.
Ток күшi деп аталатын скалярлық шама I электр тогының сандық сипаттамасы болады. Өткiзгiштiң көлденең қимасы арқылы бiр уақыт аралығында тасымалданатын заряд мөлшерiн ток күшi дейдi. Егер өткiзгiштiң көлденең қимасы арқылы Δt уақыт аралығында Δq заряды тасымалданса, ток күшi тең болады.
Халықаралық бiрлiктер жүйесiнде СИ ток күшi ампермен (1 А) өлшенедi. Ол француз ғалымы Андре Мари Ампердiң атымен аталады.
Өткiзгiштегi ток күшiнiң ток тасушылар концентрациясына n, олардың бағытталған қозғалысының жылдамдығына v, өткiзгiштiң қимасының ауданына S және әрбiр ток тасушының тасымалдаған зарядына q тәуелдiлiгi мынадай болады: I = qnvS.
Немiс физигi Георг Ом ток күшi тiзбектiң бөлiгiндегi кернеуге тура пропорционал екенiн тапты: I~U .
Ол өткiзгiштi басқа өткiзгiшпен ауыстырғанда тiзбектегi кернеу дәл сондай, ал ток күшi өзгеше болатынын байқады. Демек, әр түрлi өткiзгiштер тiзбектегi ток күшiн әр түрлi шектейдi. Тәжiрибелер нәтижелерiн математикаша былай жазуға болады:
немесе , мұндағы -пропорционал коэффициентi, ол өткiзгiштердiң қасиетiне тәуелдi. Өткiзгiштiң тiзбектегi ток күшiн шектеу қасиетiн сипаттайтын шама кедергi деп аталады. Еркiн электрондардың кристалл торының иондарымен соқтығысуы өткiзгiш кедергiсiне себеп болады.
Кез келген тұйықталған электр тізбектері Ом заңы және Кирхгофтың 1-ші және 2-ші заңдары негізінде түсіндіріледі. Тұйықталған тізбектег электр қозғаушы күші, кедергі және ток арасындағы байланыстар Ом заңымен өрнектеледі. Ом заңын былайша тұжырымдауға болады: тұйықталған тізбектегі ток электрқозғаушы күшіне тура пропорционал және барлық тізбектің кедергісіне кері пропорционал. Тізбектегі ток ЭҚК әрекетінен пайда болады, энергия көзінің ЭҚК көп болған сайын, тұйықталған тізбектегі ток та көп болады. Тізбек кедергісі ток өтуіне бөгет жасайды, сондықтан тізбек кедергісі өскен сайын ток мөлшері азаяды. Ом заңын мынадай формуламен өрнектеуге болады: немесе , мұнда R - тізбектін сыртқы бөлігінің кедергісі; Rо - энергия көзінің ішкі кедергісі. Барлық тізбектің кедергісі: . Ом заңы барлық электр тізбегіне ғана емес, оның кез келген бөлігіне де тура келеді. Егер тізбек аймағында энергия көзі жоқ болса, онда бұл бөлікте оң зарядтар потенциалы жоғарылау нүктеден потенциалы төмендеу нүктелерге ауысады. Энергия көзі осы аймақтың басы мен соңы аралығындағы потенциалдар айырымын ұстап тұрады да оған белгілі да мөлшердегі энергия жұмсайды. Осы потенциалдар айырымын қаралған аймақтың басы мен соңы аралығының кернеуі деп атайды. Сонымен, Ом заңын тізбектің аймағына қолдана отырып алатынымыз: Осыдан ом заңын былайша тұжырымдауға болады: электр тізбегі аймағындағы ток, аймақ ұштарындағы кернеуді оның кедергісіне бөлгенге тең болады. Тізбек учаскесіндегі кернеу ток пен осы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Электр тізбектер және оның элементтері
Тұрақты ток тізбегінің электрлік күйі
Электр тізбегі. Электр тізбегінің компоненттері
ЭҚК көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары жайлы
ЭҚК көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары
Физика заңдары
Күрделі тізбектерді «үшбұрыш» - «жұлдыз» түрлендіруі арқылы есептеу
Электр тізбектері және олардың элементтері
СИНУСОИДАЛЫ ТОКТЫҢ СЫЗЫҚТЫ БІР ФАЗАЛЫ ЭЛЕКТР ТІЗБЕКТЕРІ СИНУСОИДАЛЫ ТОК ТІЗБЕГІ ТЕОРИЯСЫНАН МӘЛІМЕТТЕР MATHCAD ЖӘНЕ MULTISIM ОРТАЛАРЫНДА ЕСЕПТЕУ ЖҮРГІЗУ ТӘЖІРИБЕСІ
Сызықты электр тізбектерін есептеу
Пәндер