Ыбырай Алтынсарин
Ыбырай Алтынсарин1841 жылы 20 қазанда қазіргі Қостанай облысының Затобол ауданында дүниеге келген. Әкесі Алтынсары ерте өліп, атасы Балқожаның тәрбиесінде болған. Атасы өз заманының беделді адамдарының бірі болған, заман ағымын аңғарғыш, оқу - өнердің маңызын жақсы түсінген Балқожа би 5 жасар Ыбырайды Орынборда ашылмақ болған, болашақ орыс- қазақ мектебіне жаздырып қойды. 1850 жылы сол мектеп ашылғанда түскен 30 қазақ баласының бірі - Ыбырай болған.
Қазақ балаларын орысша оқыту арқылы олардан қазақ даласын билейтін патша чиновниктеріне көмекші әкімдер даярлау мақсатымен ашылған мектепке Балқожа би де немересін осы үмітпен берген. Бірақ Ыбырай мектепті жан- жақты білім алуға пайдаланған. Сондықтан ол
Қазақ балаларын орысша оқыту арқылы олардан қазақ даласын билейтін патша чиновниктеріне көмекші әкімдер даярлау мақсатымен ашылған мектепке Балқожа би де немересін осы үмітпен берген. Бірақ Ыбырай мектепті жан- жақты білім алуға пайдаланған. Сондықтан ол
Ыбырай Алтынсарин
Ыбырай Алтынсарин1841 жылы 20 қазанда қазіргі Қостанай облысының
Затобол ауданында дүниеге келген. Әкесі Алтынсары ерте өліп, атасы
Балқожаның тәрбиесінде болған. Атасы өз заманының беделді адамдарының бірі
болған, заман ағымын аңғарғыш, оқу - өнердің маңызын жақсы түсінген Балқожа
би 5 жасар Ыбырайды Орынборда ашылмақ болған, болашақ орыс- қазақ мектебіне
жаздырып қойды. 1850 жылы сол мектеп ашылғанда түскен 30 қазақ баласының
бірі - Ыбырай болған.
Қазақ балаларын орысша оқыту арқылы олардан қазақ даласын билейтін
патша чиновниктеріне көмекші әкімдер даярлау мақсатымен ашылған мектепке
Балқожа би де немересін осы үмітпен берген. Бірақ Ыбырай мектепті жан-
жақты білім алуға пайдаланған. Сондықтан ол сабақты ерекше ынтамен оқиды.
Сөйтіп, мектепті 1957 жылы өте жақсы деген бағамен бітіреді.
1859 жылы Ыбырай Алтынсарин Орынбордағы Шекаралық комиссияға тілмаш
болып ауысады. Ол кезде ол Шекаралық комиссияның төрағасы, шығысты
зерттеуші белгілі ғылым, профессор В. В Григорьевпен жақсы танысады. Атасы
Балқожаны жақсы білетін және силаітын Григорьев Ыбырайға аса ілтипатпен
қарап, өзінің бай кітапханасын пайдалануға оңан мүмкіндік берген. Осы
кітапханада Ыбырай Григорьевтің көмегімен орыс жазушыларының
шығармаларының, орыс және дүние жүзі ағартушыларының еңбектерін ұлы
адамдардың өмірі жайлы кітатарды көп оқыған.
Қызмет бабында мен қазақтармен жиі – жиі ұстасып қаламын,- деп жазды
ол 1864 жылы Ильминскийге. Олардың ішінде менің өз туысқандарым да бар.
Олардың сырын жақсы білемін, көбін тіпті жек көремін. Қазақарасындағы
қызмет адамдарын да көңілім тіпті сүймейді. Олар кедей қазақтары –
қарсылық көрсете алмайды, қасқырдың аузында жем болатын қорғансыз
момындарды – адамшылықтың шегінен шыға арсыздықпен тонайды, талайды.
Соларды көргенде... өте қатты күйінемін. ...Осы елдің күшті жемқорларының
бірі олардың істеп жүрген істерін менің жаратпайтынымды біліп қалды...
Сондықтан ол мені бұл арадан қуып жіберудің амалын істеп жүр.
Осы негізде Ыбырайдың, ағартушылық, демократтық көзқарастары
қалыптасып, дамиды.Қоғамдық әділетсіздік пен адам бойындағы ұнамсыз
мінездерге қарсы күресу үшін ол ел ішінде білім, өнер тарату
ісін кеңейте беру деп ұғады. Сол ниетпен бар күш-жігерін мектеп
ісіне, бала оқыту жүйесін жақсартуға жұмсайды.
1876жылы Ыбырай Петербург, Қазан қалаларына барады. Орыстың
ағартушылық жүйесін, орыс ағартушыларының еңбектерін зерттейді.
Соларға еліктеп, қазақ тілінде оқу құралдарын жасауды ойлайды.
Сөйтіп Ыбырай Қазақ хрестоматиясы 1879жылы Орынборда басып
шығарады. Бұл кітапты құрастырғанда мен,-деп жазды Ыбырай
хрестоматиясының алғы сөзінде, -біріншіден, осы біздің ана
тілімізде тұңғыш шыққалы отырған жалғыз кітаптың орыс-қазақ
мектептерінде тәрбиеленіп жүрген қазақ ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ыбырай Алтынсарин1841 жылы 20 қазанда қазіргі Қостанай облысының
Затобол ауданында дүниеге келген. Әкесі Алтынсары ерте өліп, атасы
Балқожаның тәрбиесінде болған. Атасы өз заманының беделді адамдарының бірі
болған, заман ағымын аңғарғыш, оқу - өнердің маңызын жақсы түсінген Балқожа
би 5 жасар Ыбырайды Орынборда ашылмақ болған, болашақ орыс- қазақ мектебіне
жаздырып қойды. 1850 жылы сол мектеп ашылғанда түскен 30 қазақ баласының
бірі - Ыбырай болған.
Қазақ балаларын орысша оқыту арқылы олардан қазақ даласын билейтін
патша чиновниктеріне көмекші әкімдер даярлау мақсатымен ашылған мектепке
Балқожа би де немересін осы үмітпен берген. Бірақ Ыбырай мектепті жан-
жақты білім алуға пайдаланған. Сондықтан ол сабақты ерекше ынтамен оқиды.
Сөйтіп, мектепті 1957 жылы өте жақсы деген бағамен бітіреді.
1859 жылы Ыбырай Алтынсарин Орынбордағы Шекаралық комиссияға тілмаш
болып ауысады. Ол кезде ол Шекаралық комиссияның төрағасы, шығысты
зерттеуші белгілі ғылым, профессор В. В Григорьевпен жақсы танысады. Атасы
Балқожаны жақсы білетін және силаітын Григорьев Ыбырайға аса ілтипатпен
қарап, өзінің бай кітапханасын пайдалануға оңан мүмкіндік берген. Осы
кітапханада Ыбырай Григорьевтің көмегімен орыс жазушыларының
шығармаларының, орыс және дүние жүзі ағартушыларының еңбектерін ұлы
адамдардың өмірі жайлы кітатарды көп оқыған.
Қызмет бабында мен қазақтармен жиі – жиі ұстасып қаламын,- деп жазды
ол 1864 жылы Ильминскийге. Олардың ішінде менің өз туысқандарым да бар.
Олардың сырын жақсы білемін, көбін тіпті жек көремін. Қазақарасындағы
қызмет адамдарын да көңілім тіпті сүймейді. Олар кедей қазақтары –
қарсылық көрсете алмайды, қасқырдың аузында жем болатын қорғансыз
момындарды – адамшылықтың шегінен шыға арсыздықпен тонайды, талайды.
Соларды көргенде... өте қатты күйінемін. ...Осы елдің күшті жемқорларының
бірі олардың істеп жүрген істерін менің жаратпайтынымды біліп қалды...
Сондықтан ол мені бұл арадан қуып жіберудің амалын істеп жүр.
Осы негізде Ыбырайдың, ағартушылық, демократтық көзқарастары
қалыптасып, дамиды.Қоғамдық әділетсіздік пен адам бойындағы ұнамсыз
мінездерге қарсы күресу үшін ол ел ішінде білім, өнер тарату
ісін кеңейте беру деп ұғады. Сол ниетпен бар күш-жігерін мектеп
ісіне, бала оқыту жүйесін жақсартуға жұмсайды.
1876жылы Ыбырай Петербург, Қазан қалаларына барады. Орыстың
ағартушылық жүйесін, орыс ағартушыларының еңбектерін зерттейді.
Соларға еліктеп, қазақ тілінде оқу құралдарын жасауды ойлайды.
Сөйтіп Ыбырай Қазақ хрестоматиясы 1879жылы Орынборда басып
шығарады. Бұл кітапты құрастырғанда мен,-деп жазды Ыбырай
хрестоматиясының алғы сөзінде, -біріншіден, осы біздің ана
тілімізде тұңғыш шыққалы отырған жалғыз кітаптың орыс-қазақ
мектептерінде тәрбиеленіп жүрген қазақ ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz