Табиғи фонды сәулелену мөлшері

1. Табиғи радиациялық фон(ТРФ) туралы түсінік
2. Адамның сәулеленуін регламенттеу
3. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Иондаушы сәулелену(ИС), бұл адам синтездегенкөптеген химиялық заттар сияқты, бұрын табиғатта болмаған, адамға әсер ететін қандай да бір жаңа фактор емес. Адамды қоса есептегенде, әрбір тірі ағза, жеке өмір сүруі кезінде (онтогенез) және бүкіл тірі табиғаттың дамуы барысында (яғни филогенез үрдісі)табиғи радиациялық фон деп аталатын, ИСәр түрлі табиғи көздеріненсәулеленуге ұшырайды.Табиғи радиациялық фон – бұл, қоршаған ортаның ажыратылмайтын бір бөлігі (фактор). Ғалымдардың ТРФ-ға қызығушылығының пайда болуына салыстырмалы түрде көп уақыт өткен жоқ, негізінен, адам атом энергиясын басқаруды үйренгеннен кейін пайда болды және ол кездейсоқ болған жоқ. Атом энергиясын пайдаланудың ауқымы кеңіген сайын, ИС-тің әр түрлі көздеріненсәулелену әсеріне ұшырайтын адамдар саны көбеюде. Сондықтан, ИС-тің қауіптілігін бағалау және сәулеленудің әсер ету шегін орнату кезінде, сәулеленудің әр түрлі табиғи көздерінен сәулеленугеұшырау деңгейін және сипатын білу өте маңызды. Бірақ, ТРФ тірі ағзалар тіршілігіндегі ролі әлі соңына дейін анықталған жоқ. Кейбір зерттеушілер,аз дозаларда сәулеленуге ұшыраудың пайдалы рөлі туралы айтады, яғни оның өмір үшін маңызды үрдістердіынталандыратынәсері (гормезис құбылысы) туралы айтады. Эксперименттік бақылауда әлі де жеткілікті дәрежеде дәлелденбеген бұл көзқарас, радиациялық фактордың адам денсаулығына да, басқа да жануарлар мен өсімдіктердің ағзасына да ешбір қолайлы әсері жоқ деген қазіргі кездегі көзқарасқа сәйкес келмейді. БҰҰ атом радиациясының әсері жөніндегі ғылыми комитеттің (АРӘҒК) және ХРҚК мәліметтері бойынша,радиациялық фактордың, тіпті фон деңгейінің өзінде, адам денсаулығы үшін азда болса, қауіп-қатері бар екені көрсетілген. В.А. Книжниковтың айтуы бойынша, ТРФ есебінен қатерлі ісіктен өліммен аяқталуқауіп-қатері, шамамен 1% құрайды. Сол сияқты,обырдың спонтанды пайда болуы мен тұқым қуалайтын аурулардыңбір бөлігі осы табиғи көздерден сәулеленуге ұшыраумен байланысты болуы мүмкін. Бұлардың барлығы оларды жете зерттеуді қажет ететіндігінің айғағы. ТРФ ерекше айырмашылығы-жер бетіндегі барлық халыққатүгел әсер етуі және ұзақ уақыт бойына оның деңгейінің салыстырмалы түрде тұрақты болуы. Сонымен бірге, табиғи сәулеленудің әсер ету деңгейлерініңәр түрлі аймақтарда және теңіз деңгейінен әр түрлі биіктікте,бір-бірінен едәуір айырмашылығы бар.

1«РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК»: Оқу құралы/Жилгильдинов Ж.С., Дьячков В.В., Рахимжанова Л.А., Турысбекова Б.Ш., Рахимбердина А.Т. – Семей, 2012. – 70 б

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТЫН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Инженерлік-технологиялық факультеті
Техникалық физика және жылуэнергетика кафедрасы

СОӨЖ
Тақырыбы: Табиғи фонды сәулелену мөлшері

Орындаған: Айдарова М Т
Топ: ТФ-205
Тексерген: Нургалиев Д Н

Семей 2015

Табиғи радиациялық фон(ТРФ) туралы түсінік

Иондаушы сәулелену(ИС), бұл адам синтездегенкөптеген химиялық заттар сияқты, бұрын табиғатта болмаған, адамға әсер ететін қандай да бір жаңа фактор емес. Адамды қоса есептегенде, әрбір тірі ағза, жеке өмір сүруі кезінде (онтогенез) және бүкіл тірі табиғаттың дамуы барысында (яғни филогенез үрдісі)табиғи радиациялық фон деп аталатын, ИСәр түрлі табиғи көздеріненсәулеленуге ұшырайды.Табиғи радиациялық фон - бұл, қоршаған ортаның ажыратылмайтын бір бөлігі (фактор). Ғалымдардың ТРФ-ға қызығушылығының пайда болуына салыстырмалы түрде көп уақыт өткен жоқ, негізінен, адам атом энергиясын басқаруды үйренгеннен кейін пайда болды және ол кездейсоқ болған жоқ. Атом энергиясын пайдаланудың ауқымы кеңіген сайын, ИС-тің әр түрлі көздеріненсәулелену әсеріне ұшырайтын адамдар саны көбеюде. Сондықтан, ИС-тің қауіптілігін бағалау және сәулеленудің әсер ету шегін орнату кезінде, сәулеленудің әр түрлі табиғи көздерінен сәулеленугеұшырау деңгейін және сипатын білу өте маңызды. Бірақ, ТРФ тірі ағзалар тіршілігіндегі ролі әлі соңына дейін анықталған жоқ. Кейбір зерттеушілер,аз дозаларда сәулеленуге ұшыраудың пайдалы рөлі туралы айтады, яғни оның өмір үшін маңызды үрдістердіынталандыратынәсері (гормезис құбылысы) туралы айтады. Эксперименттік бақылауда әлі де жеткілікті дәрежеде дәлелденбеген бұл көзқарас, радиациялық фактордың адам денсаулығына да, басқа да жануарлар мен өсімдіктердің ағзасына да ешбір қолайлы әсері жоқ деген қазіргі кездегі көзқарасқа сәйкес келмейді. БҰҰ атом радиациясының әсері жөніндегі ғылыми комитеттің (АРӘҒК) және ХРҚК мәліметтері бойынша,радиациялық фактордың, тіпті фон деңгейінің өзінде, адам денсаулығы үшін азда болса, қауіп-қатері бар екені көрсетілген. В.А. Книжниковтың айтуы бойынша, ТРФ есебінен қатерлі ісіктен өліммен аяқталуқауіп-қатері, шамамен 1% құрайды. Сол сияқты,обырдың спонтанды пайда болуы мен тұқым қуалайтын аурулардыңбір бөлігі осы табиғи көздерден сәулеленуге ұшыраумен байланысты болуы мүмкін. Бұлардың барлығы оларды жете зерттеуді қажет ететіндігінің айғағы. ТРФ ерекше айырмашылығы-жер бетіндегі барлық халыққатүгел әсер етуі және ұзақ уақыт бойына оның деңгейінің салыстырмалы түрде тұрақты болуы. Сонымен бірге, табиғи сәулеленудің әсер ету деңгейлерініңәр түрлі аймақтарда және теңіз деңгейінен әр түрлі биіктікте,бір-бірінен едәуір айырмашылығы бар.

Адамның сәулеленуін регламенттеу
Радиациялық қауіпсіздік ретінде адамдардың қазіргі және болашақтағы ұрпағы, материалдық құралдар және қоршаған ортаның иондаушы сәуле шығарудың зиянды әсерінен қорғалған күйі түсіндіріледі. Кестеде эффекттің адамның қысқа уақыттағы сәулелену дозасынан тәуелділігі берілген.
Радиациялық қауіпсіздік Радиациялық қауіпсіздік туралы Заңынан басқа НРБ-99 регламенттеледі.

1-кесте. Эффекттің адамның біреселі (қысқа уақыттағы) сәулелену дозасынан тәуелділігі.

Доза
Әсері
Грей
Рад

50
5000
Орталық жүйке жүйесінің зақымдануының табалдырық дозасы (электрондықөлім)
6,0
600
Минималабсолютті-өлім дозасы
4,0
400
Орташа-өлім дозасы(50% тірілу дозасы)
1,5
150
Бірінші сәуле реакциясының пайда болу дозасы (сәулелену дозасына байланысты өткір сәуле ауруының төрт дәрежесіне бөлеміз: 100-200 рад - 1дәр., 200-400 рад - 2 дәр., 400-600 рад - 3 дәр., 600 рад астам - 4 дәр)
1,0
100
Клиникалық эффекттердің табалдырығы
0,1
10
Гендік мутацияның екі еселену деңгейі

НРБ-99 негізгі бөлімдері келесіге келтірілген.
НРБ-99 талаптары иондаушы сәуле шығарудың адамға әсерінің келесі түрлеріне таралады:
а) радиациялық апат кезінде халық пен жұмыскерлердің сәулеленуі;
б) иондаушы сәуле шығарудың техногендік көздерін қалыпты эксплуатациялау жағдайында халық пен жұмыскерлердің сәулеленуі;
в) иондаушы сәуле шығарудың табиғи көздерінен өндіріс орындарының жұмысшылары мен халықтың сәулеленуі;
г) тұрғындарды медициналық сәулелену.

НРБ талаптары сәулеленудің әрбір түріне жасалған.
НРБ талаптары жылдық эффективті дозасы 10 мкЗв (1 мбэр) және ұжымдық жылдық дозасы 1 адам - Зв аспайтын иондаушы сәуле шығару көздеріне, және осы көздердің кез-келген жағдайдағы қолданылуына, сонымен қатар жер бетіндегі космостық сәуле шығаруға, алам ағзасында кездесетін калий-40 туатын сәулеленуге таралмайды. Автоматты түрде келесі көздер регламенттеуден босатылады: қалыпты эксплуатация жағдайында аппарат бетінен 0,1 м ара-қашықтағы кез-келген нүктедеэквивалентті доза қуаты 1 мкЗвсағ (0,1 мбэрсағ) аспайтын генераторлар; максимал энергиясы 5 кэВ аспайтын сәуле шығару генераторлары; меншікті және жиынтық активтілігі орнатылған нормадан аз радиоактивті заттар (НРБ арнайы бөлімдерінде берілген).
Терминдер мен анықтамалар қатары орнатылған. Олардың негізгі дозиметрлік шамалары мен бірліктері кестеде келтірілген.
Радиоактивті ластанудың төменгі шегі орнатылған.
Ол дегеніміз материалдың беті немесе ішінде немесе адам денесінде, ауада немесе т.б. жерлерде жеке дозасы 10 мкЗвжыл (1 мбэржыл) асатын сәулеленуге әкелетін техногенді радиоактивті заттардың бар болуын көрсетеді.
Сәулеленетін адамдардың келесі категориялары берілген:
а) қызметшілер (техногенді көздермен жұмыс істейтін адамдар - А тобы, немесе жұмыс жағдайы бойынша олардың әсеріндегі ортада болатындар - Б тобы);
ә) бүкіл халық, ортадан және өндірісі қызметінен тыс қызметшілердің ішіндегі адамдарды қосқанда);
сәулеленетін адамдардың барлық категориясына орнатылған нормативтердің үш класы бар:
а) негізгі дозалық шектер;
ә) негізгі дозалық шектердің туындысы болып табылатын монофакторлық (бір радионуклид немесе сәуле шығарудың бір түріне, түсу жолына) әсердің мүмкін деңгейлері: жылдық түсу шектері, мүмкін жарты жылдық көлемдік активтіліктер (ДОА) және меншікті активтіліктер (ДУА) және т.с.с.
Сонымен қатар, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.