Бюджеттік бақылау

Бюджеттік бақылау / Бюджетті бақылау — мемлекеттік қаржы бақылауының құрамдас бөлігі, ол арқылы бюджет жобасын әзірлеу, оны қарау және оның орындалуы туралы есеп беру барысында бюджеттік қаражаттың құралуы, бөлінуі және орындалуы тексеріледі.Бюджетті бақылаудың мақсаты - барлық деңгейдегі бюджетке кірістің неғұрлым толық жұмылдырылуын, бюджеттік қаражаттың нысаналы мақсатқа және тиімді пайдаланылуын қамтамасыз ету. Бюджетті бақылау кезінде заңдар мен заңнан туындайтын актілердің сақталуы, салықтар мен бюджетке басқа да төлемдердің дұрыс есептелуі және уақытылы түсуі, бюджеттік қаражаттың жұмсалуында қаржы тәртібі мен үнемдеу режимінің сақталуы тексеріледі. Бюджетті бақылауды мемлекеттік биліктіңтиісті республикалық және аймақтық органдары мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың бақылау-есеп органдары, республикалық қазынашылық органдары, аймақтық және жергілікті қазынашылар, салық және кеден органдары, қаржы-банк жүйесінің органдары, даралық бақылау органдары жүзеге асырады.Бюджеттен қаржыландырылатын кәсіпорындардың, ұйымдардың ақшалай қаражаты ғана емес, сонымен бірге материалдық және еңбек ресурстары да бюджетті бақылау нысандары болып табылады.
Бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалау келесілердің негізінде жасалады:
— бюджеттік бағдарламалардың төлқұжаттарының;
— қаржыландыру жоспарының;
— қызмет көрсетулердің, жұмыстардың орындалуын және т.б. куәландыратын құжаттардың;
— республикалық және жергілікті бюджет есебінен құрылған мемлекеттік ұйымдардың кредиторлык берешегі туралы есеп;
— Тауарды жеткізушілердің мемлекеттік ұйымдардың бекіткен келісімшарттарының;
— т.б. құжаттардың (таңдалған критерийлердің көрсеткіштерін көрсететін).
Бақылау кезінде бюджеттік бағдарламалардың алдына қойылған шаралар мен мақсатқа жету қалай жүзеге асатындығын көрсету қажет (көрсетілген қызметтердің сапасы, олардың сапасымен тұрғындардың қанағатталуы, мақсатқа жетудің ең үнемді әдісін таңдау, бюджеттік қаражаттарды үнемдеу немесе артығымен жұмсау, бағдарламаның сандық көрсеткіштері). Бағдарламаларды орындау критерийлері келесі түрлерге бөлінеді:

1. Нұрсейтов Э.О., «Ұйымдардағы бухгалтерлік есеп», «Лем» баспа
2. Тулешова Г. К. «Финансовый учет и отчетность
3. В.Ф. Палий «Международные стандарты финансовой отчетности» Инфра-М,
4. И. В. Аверчев, Е. Б. Герасимова, А. М.
5. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі, 27 желтоқсан 1997 жылҚР Заңы "Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептілік

6. «Бизнесті біріктіру» 3 Халықаралық қаржылық есептілігінің стандарты,2004 Алматы