Терінің тауарлық қасиетінің қалыптасуына әсер ететін факторлар. Былғары және тондық – мех тері шикізатының түрлері

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Жастың өзгергіштік.
2.2 Мезгілдік өзгергіштік, түлеу.
2.3 Күтіп.бағу, азықтандыру.
2.4 Жыныс белгілерінің әсері

ІІІ. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Аңдардың көпшілігінін туғанда тері ткані өте жұқа және терідегі шаштары (мамық) аз болады. Бұл мамық шаштары біраз күннен кейін, нәзік, шаш жабыны сирек, жұқа біріншілік өсі бар, мамықтан онша айырмашылығы жоқ, шаш жабынымен ауысады. Бұл шаш жабыны анасының сүтімен азықтануы тоқталған уақытқа дейін сақталады. Жас жануарлардын шаш жабыны көбінесе жұқа, нәзік және ересектерінікіне қарағанда әлсіз болады. Аңдардың төлдерінде нашар, әлсіз мех болатыны белгілі, сондықтан оларды дайындауға жіберуге тиым салынады, онымен қоса, жырытқыш аңдарға да (қасқыр, қорқау, және т.б.). Кейбір тері түрлерінде (құлын, бұзау) жас өзгергіштігі қылшық ұзындығына әсер етеді, яғни, сортына да, әсіресе, жас өзгергіштігі каракуль мен елтірі құндылығына зор әсер етеді. Каракуль терісі тек, қозы туғаннан кейін үш күннін ішінде алынса ғана бағалы болады.
Терідегі шаш жабынының (қылшық) мезгілдік түлеуі жыл мезгіліндегі өзгерістерге байланысты. Жыл мезгілдік тері өзгергіштігі барлық жануарларда кездеседі, яғни ол шаш жабыны мен тері тканінің касиеттерінен көрінеді. Шаш жабыны түлеу процесі кезінде ауысады. Сондықтан түлеу-қоршаған ортадағы климат өзгерістеріне бейімдеу кызметін аткарады. Жабайы аңдар ұйқыға кетпейтін, екі рет - көктемде және күзде түлейді, ал ұйқыға кететіндер жылына бір рет түлейді. Түлеу мезгілі және өтуі климатқа азықтандыруына, эндокриндік бездердін жұмысына және тағы басқа факторларға байланысты. Аналықтар түрлері көбінесе көктемде аталықтардан бұрын түлейді. Ал жас, кеш туған особтар ересектерден кейін түлейді. Биязы жүнді қойлар мүлдем түлемейді, ол ұзақ қолдан сұрыптау нәтижесінде, күтіп-бағу мен азықтандыруға бағытталып, кол жеткізілді. Ен бірінші болып, буаз аналықтар түлейді, ал сақа, ауырған, арық аңдарда кеш байқалады.
Түлеудің уақытына күн сәулесінің ұзақтығы зор әсер етеді, яғни оның ұзақ болуы - көктемгі түлеу, ал қысқалары - күздік.
Түлеу кезіндегі тері тканінің және шаш жабынының әлсіздігі тері сапасын белгілі бір дәрежеде төмендетеді. Сонымен қатар, түлеу кезіндегі тері әдемілігі төмендеп, олар арзан бағаланады. Түлеудін негізгі белгілеріне: теріде ескі және жаңа шаш жабындарынын болуы, кейбір бөліктерінде шаш жабынының ұйысуы, тері ткані болбыр және тұтастай немесе әр жерінде қалындаған. Жеткілікті және толық азықтандыру - жануардың жоғарғы өнімділігінін ғана емес, тері сапасынын да негізі. Сондықтан дұрыс азықтандыру мал терісінін тығыз, қалыпты калындықта, созылғыш, тері асты торшасында, біраз май жиналуын қаматамасыз етеді.

1. Т. Телеуғали, С. Қырықбайұлы Мал дәрігерлік санитарлық сараптау және мал шаруашылығы өнімдерінің технологиясы мен стандарттау негіздері
2. К. Е. Елемесов, М. Д. Закиров, И. И. Сячин, Қ. А.Атамұрадов Қаракөл елтірісі, аң терісі және тондық қой терісі шикізаттарының тауартануы