Білім беру жүйесіндегі ақпараттық технологиялар
1 БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР 1.1 Қазіргі замандағы ақпараттық.коммуникациялық және интерактивтік технологиялар
1.2 Мультимедиялық технологиялардың оқыту сапасын арттырудағы тиімділігі
1.3 Жаңа ақпараттық технологияны физика пәніне қолдану мазмұны
2 ФИЗИКАНЫ ОҚЫТУДА IT.ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 2.1 Физиканы оқытуда IT.технологияны қолданудың психолого. педагогикалық негіздері
2.2 Физиканы оқытуда IT.технологияларды қолданудың әдістемелік ерекшеліктері
2.3 Физиканы оқыту формаларын, әдiстері мен құралдарын таңдауға IT технологиялардың тигізер ықпалы
3 КОМПЬЮТЕРЛІК БАҒДАРЛАМАЛАРДЫ ҚОЛДАНЫП ФИЗИКАДАН ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУЛЫҚ ДАЙЫНДАУДЫҢ СИПАТТАМАСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ 3.1 Білім беру саласында электрондық оқулықтың рөлі
3.2 Электрондық әдістемелік кешендерді пайдаланудың тиімді жолдары
3.3 Компьютерлік оқу құралын жасау әдістемесі
3.4 Физика пәнін оқытуда электронды оқулықты қолдану
1.2 Мультимедиялық технологиялардың оқыту сапасын арттырудағы тиімділігі
1.3 Жаңа ақпараттық технологияны физика пәніне қолдану мазмұны
2 ФИЗИКАНЫ ОҚЫТУДА IT.ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 2.1 Физиканы оқытуда IT.технологияны қолданудың психолого. педагогикалық негіздері
2.2 Физиканы оқытуда IT.технологияларды қолданудың әдістемелік ерекшеліктері
2.3 Физиканы оқыту формаларын, әдiстері мен құралдарын таңдауға IT технологиялардың тигізер ықпалы
3 КОМПЬЮТЕРЛІК БАҒДАРЛАМАЛАРДЫ ҚОЛДАНЫП ФИЗИКАДАН ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУЛЫҚ ДАЙЫНДАУДЫҢ СИПАТТАМАСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ 3.1 Білім беру саласында электрондық оқулықтың рөлі
3.2 Электрондық әдістемелік кешендерді пайдаланудың тиімді жолдары
3.3 Компьютерлік оқу құралын жасау әдістемесі
3.4 Физика пәнін оқытуда электронды оқулықты қолдану
Бүгінгі күн жағдайында білім беру жүйесі оқытудың жаңа педагогикалық технологияға негізделуін және ақпараттық технологияларды кеңінен қолдануды қажет етеді. Еліміздің болашағы көркейіп, өркениетті елдер қатарына қосылуы бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Қазіргі білім беру саласындағы басты міндет – әлеуметтік педагогикалық ұйымдастыру тұрғысынан білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді жаңа әдістерін іздестіру мен оларды жүзеге асыру.
Сондықтан, әр оқытушыдан инновациялық даярлығын өз бетімен арттырып, сабақ барысында жаңа әдіс тәсілдерді кеңінен пайдалану талап етіледі.
Елімізде жаппай компьютерлендіру процесі аяқталды. Сондықтан, еліміздегі әрбір білім мекемесі қажетті деңгейде компьютерлік технологиялармен толық жабдықталған. Осыған орай кез-келген пәнді оқытуда мүмкіндігінше ақпараттық технологияны қолданудың қажеттілігі туындайды.
Физика пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың мынадай әдістемелік жолдарын көрсетуге болады:
- жаңа сабақты түсіндіруде;
- физикадан есептер шығаруда;
- зертханалық сабақтар жүргізуде;
- сыныптан және мектептен тыс жұмыстарды ұйымдастыруда.
Қазіргі кезде мектептерде физикалық құрал-жабдықтардың жетіспеушілігіне байланысты физикадан сабақтарды жалаң сөзбен түсіндіру оқушылардың білім деңгейінің төмендеуіне, ой-өрісінің тарылуына әкеліп соғады. Осы қиыншылықтардан шығудың бір жолы – ақпараттық технологияларды қолдану.
Оқушылардың білім алу деңгейлерін сапалы ету мақсатында қолданылып жүрген ақпараттық технологияларды физика сабақтарында қолдану кезек күттірмейтін мәселеге айналды. Сабақты ақпараттық технологияларды пайдаланып, физикалық есепті де, зерханалық жұмыстарды да түсінікті және қызықты етуге болады. Оның келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол [1].
Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы № 1096 Жарлығымен бекітілген «Қазақстан Республикасының Индустриалдық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясында» ақпараттық технологиялар саласындағы мемлекеттік саясаты айқын көрсетілген. Бүгінгі күні жаңа ақпараттық технологиялар білімде, өндірісте, кәсіпорындарда, құжат өңдеу іс-әрекеттерінде кеңінен қолданылуда, оның қамтитын іс-әрекет саласы зор қарқынмен өріс алуда. Өңделетін ақпараттың көлемі мен күрделілігінің тұрақты өсуіне орай қоғамға оны бейнелеудің жаңа түрлерін ойластыру талап етілуде. Осыған байланысты физиканы оқытуда ақпараттық технологияларды қолдану бүгінгі таңда өзекті мәселелердің бірі болып отыр.
Физика саласында білім беру процесін ақпараттандыруда басты элемент ақпараттық технологиялардың құралдарымен жабдықталған ақпараттық ресурстарды меңгертуге негізделген жоғары, орта білім беру жүйесін құру болып табылады.
Физика курсын оқыту барысын зерттеуде ақпараттық технологияларды қолдану негізінде білім беруді жетілдіруге Ресей ғалымдары И.К.Турышев, А.А.Кузнецов, И.Н.Антипов, И.В.Роберт, И.Е.Вострокнутов, В.В.Лукин, И.А.Трубина, И.А.Румянцева, Ю.А.Первин, М.П.Лапчик, В.М.Монахов, А.Г.Кушниренко, А.Г.Гейн, М.В. Вяльдин, Н.А. Мансуров, Қазақстан жас ғалымдары Д.А.Исаев, С.Е.Алдешов, Н.Н.Керімбаев аталған салада бірқатар диссертациялық зерттеулер орындалды, және т.б. зертттеушілер шұғылданғаны анықталды. Олардың зерттеулері осы курста ақпараттық технологияларды қолданудың стратегиялық мәселелеріне, сол сияқты, пәнге тән қиындықтарды шешуге арналған.
Қазіргі қоғамның қарқынды дамуы жағдайында еңбек сапасына қойылатын талаптың күшеюіне байланысты еліміздегі білім беру саласының жетілдірілуі жөніндегі бірқатар еңбектерді атап өтуге болады. Атап айтқанда білім беру жүйесін физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі саласында бірқатар еңбектер жарық көрді. Қазақстанда білім саласында компьютерді, ақпараттық технологияларды пайдаланып оқыту мәселесіне: Е.Ы.Бидайбеков, Д.С.Байғожанова, І.Ж.Есенғабылов, А.О.Алдабергенова, Г.К.Нұрғалиева, Д.М.Джусубалиева, Б.Б.Баймұханов, С.Е.Шакликова, С.С.Үсенов, Р.А.Ильясова, Г.Б.Ахметова, С.Қариев, А.И.Тажигулова, Ш.Х.Құрманалина, Ж.А.Қараев, А.Қ.Бекболғанова, Р.С.Шуақбаева және т.б. ғалымдардың еңбектері арналған.
Зерттеу нысаны: физикада білім беруді ақпараттандыру.
Зерттеу пәні: орта мектептерде физика пәнін оқытуда ақпараттық коммуникативтік технологияларды қолдану.
Зертттеу мақсаты: ақпараттық коммуникативтік технологияларды физика пәнін орта мектептерде оқытуда электронды оқыту құралы ретінде пайдаланудың тиімділігін арттыру, мүмкіндіктерін теориялық тұрғыдан анықтау және оны пайдалану әдістемесін мазмұндау.
Зертттеу міндеттері:
– мектеп оқушыларына физика пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды пайдаланудың ерекшеліктерін айқындау;
– оқушылардың білім сапасын арттыру үшін ақпараттық технологияларды қолданудың әдістемесін жасау;
– физиканы оқытуда электрондық оқулықты пайдалану арқылы оқытудың тиімділігін арттыру.
Зерттеу әдістері: білім берудегі ақпараттық технологиялар жөніндегі психологиялық және педагогикалық әдебиеттерді зерделеу және оларға талдау жүргізу; физика пәні бойынша Delphi ортасында жасалған электрондық оқулықтарға, әдістемелік құралдарға ғылыми-әдістемелік негізде талдау жасау; үйретуші мультимедиялық бағдарламалар жасау.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
– мектеп оқушыларының және студенттердің білім сапасын арттыру үшін ақпараттық технологияларды физиканы оқытуда қолданудың ерекшеліктері айқындалды;
– физиканы оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың әдістемесі мен электрондық оқулық жасалды.
Зерттеудің жетекші идеясы: ақпараттық технологиялардың әдістемелік мүмкіндіктерін анықтау негізінде оларды оқыту процесінде тиімді түрде пайдаланса, орта мектептерде физиканы оқыту нәтижелері жоғары болады.
Зерттеу кезеңдері: зерттеу үш кезеңде жүргізілді.
Бірінші және екінші кезеңде білім беруді ақпараттандыру және ақпараттық коммуникативтік технологиялық құралдардың дамуы мен оқытудың ақпараттық технологияларының негізгі бағыттары мен бастапқы түсініктері анықталды; психологиялық-педагогикалық, арнайы әдебиеттерді оқып-үйрену мен теориялық талдау процесінде және функционалдық негіздеу арқылы физиканы оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың негіздері айқындалды; физика курсының мазмұнды-әдістемелік бағыттарын IT-технологияларды пайдаланып оқытудың мүмкіндіктері теориялық тұрғыда негізделді.
Үшінші кезеңде анықталған әдістемелік шарттарға сәйкес физиканы оқытуда 11-сыныпқа арналған электрондық оқулықтар жасалып, алынған нәтижелер талданды; жұмысты рәсімдеу аяқталды.
Дипломдық жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
«Білім беру жүйесіндегі ақпараттық технологиялар» деп аталатын бірінші бөлімде білім беруді ақпараттандыру мәселесі қарастырылып, оқытудағы ақпараттық технологиялық құралдардың даму жағдайы зерттелді. Ақпараттық технологиялардың негізгі түсініктері мен анықтамалары анықталды.
«Физиканы оқытуда IT-технологияларды қолданудың теориялық негіздері» атты екінші бөлімде физиканы оқытуда IT-технологияларды қолданудың психологиялық-педагогикалық негіздері, әдістемелік ерекшеліктері баяндалып, физиканы оқыту формаларын, әдістері мен құралдарын таңдауға IT-технологиялардың тигізер ықпалы айқындалды.
Үшінші бөлімде компьютерлік бағдарламаларды қолданып физикадан электрондық оқулық дайындаудың сипаттамасы мен әдістемесі баяндалған.
Сондықтан, әр оқытушыдан инновациялық даярлығын өз бетімен арттырып, сабақ барысында жаңа әдіс тәсілдерді кеңінен пайдалану талап етіледі.
Елімізде жаппай компьютерлендіру процесі аяқталды. Сондықтан, еліміздегі әрбір білім мекемесі қажетті деңгейде компьютерлік технологиялармен толық жабдықталған. Осыған орай кез-келген пәнді оқытуда мүмкіндігінше ақпараттық технологияны қолданудың қажеттілігі туындайды.
Физика пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың мынадай әдістемелік жолдарын көрсетуге болады:
- жаңа сабақты түсіндіруде;
- физикадан есептер шығаруда;
- зертханалық сабақтар жүргізуде;
- сыныптан және мектептен тыс жұмыстарды ұйымдастыруда.
Қазіргі кезде мектептерде физикалық құрал-жабдықтардың жетіспеушілігіне байланысты физикадан сабақтарды жалаң сөзбен түсіндіру оқушылардың білім деңгейінің төмендеуіне, ой-өрісінің тарылуына әкеліп соғады. Осы қиыншылықтардан шығудың бір жолы – ақпараттық технологияларды қолдану.
Оқушылардың білім алу деңгейлерін сапалы ету мақсатында қолданылып жүрген ақпараттық технологияларды физика сабақтарында қолдану кезек күттірмейтін мәселеге айналды. Сабақты ақпараттық технологияларды пайдаланып, физикалық есепті де, зерханалық жұмыстарды да түсінікті және қызықты етуге болады. Оның келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол [1].
Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы № 1096 Жарлығымен бекітілген «Қазақстан Республикасының Индустриалдық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясында» ақпараттық технологиялар саласындағы мемлекеттік саясаты айқын көрсетілген. Бүгінгі күні жаңа ақпараттық технологиялар білімде, өндірісте, кәсіпорындарда, құжат өңдеу іс-әрекеттерінде кеңінен қолданылуда, оның қамтитын іс-әрекет саласы зор қарқынмен өріс алуда. Өңделетін ақпараттың көлемі мен күрделілігінің тұрақты өсуіне орай қоғамға оны бейнелеудің жаңа түрлерін ойластыру талап етілуде. Осыған байланысты физиканы оқытуда ақпараттық технологияларды қолдану бүгінгі таңда өзекті мәселелердің бірі болып отыр.
Физика саласында білім беру процесін ақпараттандыруда басты элемент ақпараттық технологиялардың құралдарымен жабдықталған ақпараттық ресурстарды меңгертуге негізделген жоғары, орта білім беру жүйесін құру болып табылады.
Физика курсын оқыту барысын зерттеуде ақпараттық технологияларды қолдану негізінде білім беруді жетілдіруге Ресей ғалымдары И.К.Турышев, А.А.Кузнецов, И.Н.Антипов, И.В.Роберт, И.Е.Вострокнутов, В.В.Лукин, И.А.Трубина, И.А.Румянцева, Ю.А.Первин, М.П.Лапчик, В.М.Монахов, А.Г.Кушниренко, А.Г.Гейн, М.В. Вяльдин, Н.А. Мансуров, Қазақстан жас ғалымдары Д.А.Исаев, С.Е.Алдешов, Н.Н.Керімбаев аталған салада бірқатар диссертациялық зерттеулер орындалды, және т.б. зертттеушілер шұғылданғаны анықталды. Олардың зерттеулері осы курста ақпараттық технологияларды қолданудың стратегиялық мәселелеріне, сол сияқты, пәнге тән қиындықтарды шешуге арналған.
Қазіргі қоғамның қарқынды дамуы жағдайында еңбек сапасына қойылатын талаптың күшеюіне байланысты еліміздегі білім беру саласының жетілдірілуі жөніндегі бірқатар еңбектерді атап өтуге болады. Атап айтқанда білім беру жүйесін физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі саласында бірқатар еңбектер жарық көрді. Қазақстанда білім саласында компьютерді, ақпараттық технологияларды пайдаланып оқыту мәселесіне: Е.Ы.Бидайбеков, Д.С.Байғожанова, І.Ж.Есенғабылов, А.О.Алдабергенова, Г.К.Нұрғалиева, Д.М.Джусубалиева, Б.Б.Баймұханов, С.Е.Шакликова, С.С.Үсенов, Р.А.Ильясова, Г.Б.Ахметова, С.Қариев, А.И.Тажигулова, Ш.Х.Құрманалина, Ж.А.Қараев, А.Қ.Бекболғанова, Р.С.Шуақбаева және т.б. ғалымдардың еңбектері арналған.
Зерттеу нысаны: физикада білім беруді ақпараттандыру.
Зерттеу пәні: орта мектептерде физика пәнін оқытуда ақпараттық коммуникативтік технологияларды қолдану.
Зертттеу мақсаты: ақпараттық коммуникативтік технологияларды физика пәнін орта мектептерде оқытуда электронды оқыту құралы ретінде пайдаланудың тиімділігін арттыру, мүмкіндіктерін теориялық тұрғыдан анықтау және оны пайдалану әдістемесін мазмұндау.
Зертттеу міндеттері:
– мектеп оқушыларына физика пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды пайдаланудың ерекшеліктерін айқындау;
– оқушылардың білім сапасын арттыру үшін ақпараттық технологияларды қолданудың әдістемесін жасау;
– физиканы оқытуда электрондық оқулықты пайдалану арқылы оқытудың тиімділігін арттыру.
Зерттеу әдістері: білім берудегі ақпараттық технологиялар жөніндегі психологиялық және педагогикалық әдебиеттерді зерделеу және оларға талдау жүргізу; физика пәні бойынша Delphi ортасында жасалған электрондық оқулықтарға, әдістемелік құралдарға ғылыми-әдістемелік негізде талдау жасау; үйретуші мультимедиялық бағдарламалар жасау.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
– мектеп оқушыларының және студенттердің білім сапасын арттыру үшін ақпараттық технологияларды физиканы оқытуда қолданудың ерекшеліктері айқындалды;
– физиканы оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың әдістемесі мен электрондық оқулық жасалды.
Зерттеудің жетекші идеясы: ақпараттық технологиялардың әдістемелік мүмкіндіктерін анықтау негізінде оларды оқыту процесінде тиімді түрде пайдаланса, орта мектептерде физиканы оқыту нәтижелері жоғары болады.
Зерттеу кезеңдері: зерттеу үш кезеңде жүргізілді.
Бірінші және екінші кезеңде білім беруді ақпараттандыру және ақпараттық коммуникативтік технологиялық құралдардың дамуы мен оқытудың ақпараттық технологияларының негізгі бағыттары мен бастапқы түсініктері анықталды; психологиялық-педагогикалық, арнайы әдебиеттерді оқып-үйрену мен теориялық талдау процесінде және функционалдық негіздеу арқылы физиканы оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың негіздері айқындалды; физика курсының мазмұнды-әдістемелік бағыттарын IT-технологияларды пайдаланып оқытудың мүмкіндіктері теориялық тұрғыда негізделді.
Үшінші кезеңде анықталған әдістемелік шарттарға сәйкес физиканы оқытуда 11-сыныпқа арналған электрондық оқулықтар жасалып, алынған нәтижелер талданды; жұмысты рәсімдеу аяқталды.
Дипломдық жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
«Білім беру жүйесіндегі ақпараттық технологиялар» деп аталатын бірінші бөлімде білім беруді ақпараттандыру мәселесі қарастырылып, оқытудағы ақпараттық технологиялық құралдардың даму жағдайы зерттелді. Ақпараттық технологиялардың негізгі түсініктері мен анықтамалары анықталды.
«Физиканы оқытуда IT-технологияларды қолданудың теориялық негіздері» атты екінші бөлімде физиканы оқытуда IT-технологияларды қолданудың психологиялық-педагогикалық негіздері, әдістемелік ерекшеліктері баяндалып, физиканы оқыту формаларын, әдістері мен құралдарын таңдауға IT-технологиялардың тигізер ықпалы айқындалды.
Үшінші бөлімде компьютерлік бағдарламаларды қолданып физикадан электрондық оқулық дайындаудың сипаттамасы мен әдістемесі баяндалған.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:
КІРІСПЕ
Бүгінгі күн жағдайында білім беру жүйесі оқытудың жаңа педагогикалық
технологияға негізделуін және ақпараттық технологияларды кеңінен қолдануды
қажет етеді. Еліміздің болашағы көркейіп, өркениетті елдер қатарына қосылуы
бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Қазіргі білім беру саласындағы басты
міндет – әлеуметтік педагогикалық ұйымдастыру тұрғысынан білім мазмұнына
жаңалық енгізудің тиімді жаңа әдістерін іздестіру мен оларды жүзеге асыру.
Сондықтан, әр оқытушыдан инновациялық даярлығын өз бетімен арттырып,
сабақ барысында жаңа әдіс тәсілдерді кеңінен пайдалану талап етіледі.
Елімізде жаппай компьютерлендіру процесі аяқталды. Сондықтан,
еліміздегі әрбір білім мекемесі қажетті деңгейде компьютерлік
технологиялармен толық жабдықталған. Осыған орай кез-келген пәнді оқытуда
мүмкіндігінше ақпараттық технологияны қолданудың қажеттілігі туындайды.
Физика пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың мынадай
әдістемелік жолдарын көрсетуге болады:
- жаңа сабақты түсіндіруде;
- физикадан есептер шығаруда;
- зертханалық сабақтар жүргізуде;
- сыныптан және мектептен тыс жұмыстарды ұйымдастыруда.
Қазіргі кезде мектептерде физикалық құрал-жабдықтардың
жетіспеушілігіне байланысты физикадан сабақтарды жалаң сөзбен түсіндіру
оқушылардың білім деңгейінің төмендеуіне, ой-өрісінің тарылуына әкеліп
соғады. Осы қиыншылықтардан шығудың бір жолы – ақпараттық технологияларды
қолдану.
Оқушылардың білім алу деңгейлерін сапалы ету мақсатында қолданылып
жүрген ақпараттық технологияларды физика сабақтарында қолдану кезек
күттірмейтін мәселеге айналды. Сабақты ақпараттық технологияларды
пайдаланып, физикалық есепті де, зерханалық жұмыстарды да түсінікті және
қызықты етуге болады. Оның келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер
әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық,
психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол [1].
Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы №
1096 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Индустриалдық-
инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясында
ақпараттық технологиялар саласындағы мемлекеттік саясаты айқын көрсетілген.
Бүгінгі күні жаңа ақпараттық технологиялар білімде, өндірісте,
кәсіпорындарда, құжат өңдеу іс-әрекеттерінде кеңінен қолданылуда, оның
қамтитын іс-әрекет саласы зор қарқынмен өріс алуда. Өңделетін ақпараттың
көлемі мен күрделілігінің тұрақты өсуіне орай қоғамға оны бейнелеудің жаңа
түрлерін ойластыру талап етілуде. Осыған байланысты физиканы оқытуда
ақпараттық технологияларды қолдану бүгінгі таңда өзекті мәселелердің бірі
болып отыр.
Физика саласында білім беру процесін ақпараттандыруда басты элемент
ақпараттық технологиялардың құралдарымен жабдықталған ақпараттық
ресурстарды меңгертуге негізделген жоғары, орта білім беру жүйесін құру
болып табылады.
Физика курсын оқыту барысын зерттеуде ақпараттық технологияларды
қолдану негізінде білім беруді жетілдіруге Ресей ғалымдары И.К.Турышев,
А.А.Кузнецов, И.Н.Антипов, И.В.Роберт, И.Е.Вострокнутов, В.В.Лукин,
И.А.Трубина, И.А.Румянцева, Ю.А.Первин, М.П.Лапчик, В.М.Монахов,
А.Г.Кушниренко, А.Г.Гейн, М.В. Вяльдин, Н.А. Мансуров, Қазақстан жас
ғалымдары Д.А.Исаев, С.Е.Алдешов, Н.Н.Керімбаев аталған салада бірқатар
диссертациялық зерттеулер орындалды, және т.б. зертттеушілер шұғылданғаны
анықталды. Олардың зерттеулері осы курста ақпараттық технологияларды
қолданудың стратегиялық мәселелеріне, сол сияқты, пәнге тән қиындықтарды
шешуге арналған.
Қазіргі қоғамның қарқынды дамуы жағдайында еңбек сапасына қойылатын
талаптың күшеюіне байланысты еліміздегі білім беру саласының жетілдірілуі
жөніндегі бірқатар еңбектерді атап өтуге болады. Атап айтқанда білім беру
жүйесін физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі саласында бірқатар
еңбектер жарық көрді. Қазақстанда білім саласында компьютерді, ақпараттық
технологияларды пайдаланып оқыту мәселесіне: Е.Ы.Бидайбеков,
Д.С.Байғожанова, І.Ж.Есенғабылов, А.О.Алдабергенова, Г.К.Нұрғалиева,
Д.М.Джусубалиева, Б.Б.Баймұханов, С.Е.Шакликова, С.С.Үсенов, Р.А.Ильясова,
Г.Б.Ахметова, С.Қариев, А.И.Тажигулова, Ш.Х.Құрманалина, Ж.А.Қараев,
А.Қ.Бекболғанова, Р.С.Шуақбаева және т.б. ғалымдардың еңбектері арналған.
Зерттеу нысаны: физикада білім беруді ақпараттандыру.
Зерттеу пәні: орта мектептерде физика пәнін оқытуда ақпараттық
коммуникативтік технологияларды қолдану.
Зертттеу мақсаты: ақпараттық коммуникативтік технологияларды физика
пәнін орта мектептерде оқытуда электронды оқыту құралы ретінде пайдаланудың
тиімділігін арттыру, мүмкіндіктерін теориялық тұрғыдан анықтау және оны
пайдалану әдістемесін мазмұндау.
Зертттеу міндеттері:
– мектеп оқушыларына физика пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды
пайдаланудың ерекшеліктерін айқындау;
– оқушылардың білім сапасын арттыру үшін ақпараттық технологияларды
қолданудың әдістемесін жасау;
– физиканы оқытуда электрондық оқулықты пайдалану арқылы оқытудың
тиімділігін арттыру.
Зерттеу әдістері: білім берудегі ақпараттық технологиялар жөніндегі
психологиялық және педагогикалық әдебиеттерді зерделеу және оларға талдау
жүргізу; физика пәні бойынша Delphi ортасында жасалған электрондық
оқулықтарға, әдістемелік құралдарға ғылыми-әдістемелік негізде талдау
жасау; үйретуші мультимедиялық бағдарламалар жасау.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
– мектеп оқушыларының және студенттердің білім сапасын арттыру үшін
ақпараттық технологияларды физиканы оқытуда қолданудың
ерекшеліктері айқындалды;
– физиканы оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың әдістемесі
мен электрондық оқулық жасалды.
Зерттеудің жетекші идеясы: ақпараттық технологиялардың әдістемелік
мүмкіндіктерін анықтау негізінде оларды оқыту процесінде тиімді түрде
пайдаланса, орта мектептерде физиканы оқыту нәтижелері жоғары болады.
Зерттеу кезеңдері: зерттеу үш кезеңде жүргізілді.
Бірінші және екінші кезеңде білім беруді ақпараттандыру және
ақпараттық коммуникативтік технологиялық құралдардың дамуы мен оқытудың
ақпараттық технологияларының негізгі бағыттары мен бастапқы түсініктері
анықталды; психологиялық-педагогикалық, арнайы әдебиеттерді оқып-үйрену мен
теориялық талдау процесінде және функционалдық негіздеу арқылы физиканы
оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың негіздері айқындалды; физика
курсының мазмұнды-әдістемелік бағыттарын IT-технологияларды пайдаланып
оқытудың мүмкіндіктері теориялық тұрғыда негізделді.
Үшінші кезеңде анықталған әдістемелік шарттарға сәйкес физиканы
оқытуда 11-сыныпқа арналған электрондық оқулықтар жасалып, алынған
нәтижелер талданды; жұмысты рәсімдеу аяқталды.
Дипломдық жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Білім беру жүйесіндегі ақпараттық технологиялар деп аталатын бірінші
бөлімде білім беруді ақпараттандыру мәселесі қарастырылып, оқытудағы
ақпараттық технологиялық құралдардың даму жағдайы зерттелді. Ақпараттық
технологиялардың негізгі түсініктері мен анықтамалары анықталды.
Физиканы оқытуда IT-технологияларды қолданудың теориялық негіздері
атты екінші бөлімде физиканы оқытуда IT-технологияларды қолданудың
психологиялық-педагогикалық негіздері, әдістемелік ерекшеліктері баяндалып,
физиканы оқыту формаларын, әдістері мен құралдарын таңдауға IT-
технологиялардың тигізер ықпалы айқындалды.
Үшінші бөлімде компьютерлік бағдарламаларды қолданып физикадан
электрондық оқулық дайындаудың сипаттамасы мен әдістемесі баяндалған.
1 БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
1.1 Қазіргі замандағы ақпараттық-коммуникациялық және интерактивтік
технологиялар
Жалпы білім беретін орта мектептің алдына төмендегідей үш негізгі
мақсат қойылады:
➢ Білім беру;
➢ Тәрбиелік;
➢ Дамытушылық.
Мектепте физика оқытудың мақсаты − әрбір оқушыға физика ғылымы
негіздерінің алғашқы фундаментальді білімін беру, оқушыларға осы білімді
мектепте оқылатын басқа ғылымдардың негіздерін түпкілікті және сапалы түрде
меңгеруге қажетті іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
Физикадан білім негіздерін меңгеру оқушылардың жалпы, ақыл-ойын
дамытуға, олардың ойлау және шығармашылық қабілетін, нығайтуға әсер етеді.
Сонымен, физиканы оқытудың білім беру, дамытушылық мақсаты – оқушының
шығармашылық қабілетін, жеке тұлғалық қасиетін қалыптастыруға, ақыл-ойын,
ойлау өрісін, ынтамен дамытуға бағытталған.
Мектептегі физика курсының практикалық мақсаты − оқушылардың еңбекке
және политехникалық дайындығына үлес қосу, олардың мектеп бітіргеннен
кейінгі еңбек етуіне дайындығын іскерліктермен қаруландыру.
Қазіргі ақпараттық-коммуникациялық және интерактивтік
технологиялардың қарқынды даму кезеңінде орта білім беретін оқу орындарының
оқу үдерісінің тиімділігі болашақ мұғалімнің кәсіби дайындығына тікелей
қатысты. Сол себепті ақпараттық-компьютерлік технологиялар құралдарын
педагогикалық іс-әрекетте кеңінен қолдана білу іскерліктерінің жоғары
деңгейде қалыптасуы мектеп мұғалімдерінің кәсіби дайындығына қойылатын
талаптар қатарына енеді. Осы орайда жоғары оқу орындарында болашақ
мұғалімдерді педагогикалық үдерісте ақпараттық технологиялар мен
бағдарламалық құралдарды қолдануға ғана емес, осы құралдарды жасауға
дайындау өзекті мәселе болып табылады.
Еліміздегі әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мен бүкіл өркениетті
әлемдегі ақпараттық даму білім берудің дәстүрлі қалыптасқан жүйесін,
әдістері мен технологиясын қайта қарауды талап етуде.
Мемлекеттiк ақпараттық саясат – ақпараттық қоғам жағдайында түрлi
қызмет салаларын ақпараттандыру және бiртұтас әлемдiк ақпараттық кеңiстiкке
енудi қалыптастыруға бағытталған құжаттардың мемлекеттiк органдарда
бекiтiлiп, жүзеге асыру механизмдерiн реттеу.
1.
Білім берудi ақпараттандыру - бiлiм беру саласының теориясы мен
практикасына жаңа ақпараттық технологияны жан-жақты пайдалану және оқыту
мен тәрибелеудiң психологиялық-педагогикалық мақсаттарын жүзеге асыратындай
жағдайда оның мүмкiндiктерiн қолдану процесi.
Білім беруді ақпараттандырудың мақсаты:
Қазақстан Республикасында бiртұтас бiлiмдiк ақпараттық
ортаны құру болып табылады. Олай болса, бiлiм беру
Саласында жаңа ақпараттық технологияны
пайдалануға,
Қазақстан Республикасындағы
ақпараттық кеңiстiктi әлемдiк бiлiм беру кеңiстiгiмен
сабақтастыруға мүмкiндiк бередi
Білім беруді ақпараттандырудың міндеттері:
- ақпараттық және телекоммуникациялық
техникалық құралдармен
қамтамасыз ету;
- бiлiм берудi ақпараттандыру
бойынша практикалық
шараларды анықтап, жүзеге
асыру;
- оқу-тәрбие үрдісіне жаңа
ақпараттық технологияны енгiзудi
қамтамасыз ету бойынша ғылыми
-iзденушiлiк және оқу-әдiстемелiк
жұмыстарын жүргiзу;
- мектеп пәндерi бойынша жасақталатын
жалпыға мiндеттi бiлiм беру
стандарттарының және оқу-әдiстемелiк
кешендерiнiң мазмұнын ақапараттық
технологияны пайдалану
мүмкiндiктерiмен жетiлдiру бiлiм
берудi басқаруда ақпараттық
жүйенi құру;
- бiлiм беру мекемелерiнiң
қызметкерлерi үшiн программалық-
техникалық құралдарды қамтамасыз
ету және мультимедиялық
программаларды, электрондық
оқулықтарды жасақтау;
- педагог кадрларды жаңа ақпараттық
технологияны өз қызметтерiне еркiн
пайдалана бiлуге дайындау және
жүйелi түрде бiлiктiлiктерiн
көтеру.
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі қағидалары:
- оқыту мен тәрбиелеудiң
жылдамдығы
(интенсификация) ;
- бiлiм мен тәрбиенiң
бiрiздiлiгi;
- қоғамның әрбiр мүшесi үшiн
алынатын бiлiмдер мен
мәлiметтердiң түсiнiктiлiгi;
- жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық
қабiлеттерiн дамыту;
- жалпы компьютерлік сауаттылық;
- модульдігі.
Білім беруді ақпараттандыру жағдайында күтілетін нәтижелер:
- жаңа ақпараттық технологияны қолдану арқылы бiлiмнiң сапасын көтеру;
- жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды енгізу
арқылы білім беру мазмұнын жаңарту;
- жаңа ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынша оқушылардың
мамандыққа баулу механизмін құру;
- біздің еліміздегі және шет елдердегі жинақталған ақпараттық
ресурстарға жедел ену;
- мультимедиялық электрондық оқулықтарды, виртуальдық лабораторияларды
және бақылау программаларын жасақтап, қамтамасыз ету;
- отандық білім беру жүйелерін біртұтас әлемдік ақпараттық білімдік
кеңістікке ену арқылы сабақтастыру;
- білім берудің телекоммуникациялық желілерін құру;
- республиканың білім беру мекемелерін басқарудың біртұтас ақпараттық
желісін құруға негіздеп, білім берудің басқарудың ақпараттық желісін құру.
Қазақстан Республикасының “Білім” туралы Заңында, “2005-2010 жылдар
кезеңінде Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың мемлекеттік
бағдарламасы” стратегиялық құжатында Білім беруді ақпараттандыру -
мемлекеттік білім беру саясатын жүзеге асырудың маңызды механизмі ретінде
бекітілген.
Алғаш рет ақпараттандыру бағдарламасы жалпы орта білім беру жүйесі
үшін Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Жарлығымен
қабылданған болатын.
Мектептегі білім беру жүйесін есептеу техникасымен жабдықтау үшін
модульдік көзқарасқа негізделген жүйелік тәсілдердің бірін пайдалану
ұсынылады. Ол түрлі және шағын типтегі мектептердің көптігін ескеруге
мүмкіндік береді.
Білім беру жүйесіндегі компьютерлерді жаңартып, толықтырып отыру -
білім беру жүйесін ақпараттандырудағы негізгі мәселе болып табылады.
Соңғы жылдары ақпараттық және коммуникациялық технологиялар саласында
ауқымды ілгерілеу байқалып отыр, соның нәтижесінде бір кезде шыққан
компьютерлік жабдықтар, одан да дамытылған коипьютерлермен алмасып және
олар басқа да технологияларға қосылып жатады. Ақпараттық
супермагистральдардың пайда болуы, компьютерлеу үрдісін сын көзбен қайта
қарауды талап етеді.
Білім беруді ақпарттандырудың маңызды факторы Интернетке шығу болып
саналады. Қазіргі уақытта мектептердің 89%-і, оның ішінде ауыл
мектептерінің 86%-і Интернет желісіне қосылған. Алматы қаласының (100%),
Атырау облысының (100%), Солтүстік Қазақстан облысының (98%), мектептері
алда келеді. Осы жағдайларға мектептер үшін әлемдік практикада кеңінен
қолданылатын, серіктік интернет-картты сатып алу өзекті болып саналады.
Интернеттің электрондық поштаның, өзіндік құны төмен халықаралық
телефондық қызметтің, ұшқыр телефонның және электрондық конференцияның
таралуымен әлемде айтарлықтай өзара байланыс орнады...
Білім беруде халықаралық кірігу болып жатыр. Білім берудің дамуының
маңызды сипаты оның ауқымдылығы болып саналады. Бұл сипат, қазіргі әлемдегі
кірігу үрдісінің бар екендігі, мемлекетер арасындағы қоғамдық өмірдің әр
түрлі салаларындағы қарқынды өзара әрекеттерден көрініс табады. Білім беру
ұлттық басымдылық санаттан әлемдік басымдылық санатқа өседі.
Қазақстанның әлемдік нарықтағы түйінді бәсекелестік артықшылығы жоғары
білікті, ұшқыр ойлы адамдық байлық болцы тиіс, сонымен қатар тұрақты түрде
жаңашылдықты енгізу...
Білім беру ұйымдарының интернет желісіне қосылуының тәсілдері
● Телефондық желілердің аналогтық пен аналогтық-цифрлық желісі бойынша
модем арқылы жалғастырылатын қосу (жоғарғы шегі 56 Kbps)
● ISDN (Integrated Services Digital Line) арқылы жалғастырылатын қосу
384 Kbps дейін.
● ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) арқылы жалғастырылатын
қосу–кәдімгі телефон желісі бойынша мәліметтерді түзу бағытта 9 Mbps-ке
дейінгі және кері бағытта 1 Mbps жылдамықпен жеткізуге мүмкіндік береді.
● Бөлінген желілер бойынша қосу
Мәліметтерді жеткізу жылдамдығы – нақты модемнің және жеткізуші
құрылғылардың сипаттамаларымен, күн райының жағдайларымен және қызмет
көрсету жеделдігімен анықталады.
● Frame relay бойынша қосу. Мұндай желілердің әрекер қағидасы
қарапайым: каналдың ең аз кепілденген өткізгіштік қабілеттілігі (CIR)
анықталады, ал қажеттілік жағдайда өткізу жолағы мүмкіндігі шектеулі шекке
(2 Mbps-ке дейін) ұлғайтылады.
● Кабельдік телекөріністің желісі бойынша қосу
● Радиомодем арқылы қосу. Бұл технология жазық жердің үлкен емес
бөліктерінде пайдалану кезінде жақсы.
Білім беруді ақпараттандыру көрсеткішін талдау кезінде маңызды оқу
бағдарламалық жасақтаманы әзірлеу мен иемденуге еншілеу қажет. Қазіргі
уақытта ең көп таралым алғандар:
● мәтіндік оқу-әдістемелік материалдардың жинағын (кейстерін)
толықтыруға және оларды өз беттерімен оқып үйренушілерге жөнелдуге
негізделген (Web CD ROM). Кейс- технологиясы;
● телекөрінісін эфирлік, кабельдік, ғарыштық жүйелеріне негізделген.TV-
Web-технологиясы;
● студенттерді оқу-әдістемелік материалдармен жасақтау және оқытушы
мен оқушылар арасында интерактивті өзара байланыстар орнату үшін де
Internet желісін пайдалануға негізделген желілік технология.
Оқыту технологиясы оқыту жүйесі мен процесін нәтижелі жобалаумен
айналысатын педагогика ғылымындағы жаңа бағыт. Біз білімнің және басқа
жаңалықтардың адамзаттың ортақ мүлкіне айналған заманында өмір сүрудеміз.
Біздің міндетіміз – дүние жүзіндегі жаңалықтар мен дамуларды назарға
ала отырып, олардың ішіндегі нақты тиімдісін жас ұрпаққа ұсыну болып
табылады. Өйткені ғасырымызда барлық саладағы жетістіктер жедел жүзеге
асуда. Әрине, дамудың негізі-білімде.
1.2 Мультимедиялық технологиялардың оқыту сапасын арттырудағы
тиімділігі
Бүгінгі күні білім беру жүйесін ақпараттандырудың басты мақсаты –
заман талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес оқушыларды
тұрмыстық - қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық, әрі тиімді
түрде араластыру болып табылады.
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі – бұл мұғалімге
мектептегі оқу үрдісінің құрылымын түбегейлі өзгертуге, оқытудағы
пәнаралық байланыстарды күшейте отырып, оқушылардың дүниетанымдарын
кеңейтуге және жеке қабілеттерін көре біліп, оны дамытуға толық жағдай
жасауы.
Сонымен қатар жаңа ақпараттық технологияның негізгі ерекшелігі – бұл
оқушыларға өз бетімен немесе бірлескен түрде шығармашылық жұмыспен
шұғылдануға, ізденуге, өз жұмысының нәтижесін көріп, өз-өзіне сын көзбен
қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік беруі.
Оқытуды ақпараттандыру ісі жаңа оқыту технологияларын дайындауды талап
етеді. Бірінші кезекте оларға электрондық оқулықтар, мультимедиялық оқу
құралдары мен электрондық жазбалар жатады.
Технология грек сөзі техне-өнер, кәсіп, ғылым, логос ұғым, оқу
деген түсінікті білдіреді. Яғни, өндірістік процестерді жүргізудің
тәсілдері мен құралдары жайындағы білімдердің жиынтығы. Бұл термин әдетте
өндiрiстiк үрдiстi сипаттауда кеңiнен қолданылып келдi. Ал педагогика
ғылымы тұрғысынан қарастырғанда “шеберлiк пен iлiм қосындысын” бiлдiредi.
Смыковская Т.К., Руденколардың пiкiрiнше: “Әдiстеме тек бiр ғана оқыту
үрдiсiне көңiл бөлсе, ал технология бiр мезетте оқу, оқыту үрдiсiмен қатар
жұмыс iстейдi және технология алға қойылған мақсаттың нақты соңғы
нәтижесiне кепiлдiк бередi”.
Қазіргі таңда білім беру жүйесін ақпараттандыру процесіне байланысты
ақпараттық-білім беру ортасы, ақпаратты-пәндік орта, кәсіби-ақпараттық
білім беру ортасы, оқытудың компьютерлік технологиясы, оқытудың
ақпараттық технологиялары, мультимедиа, мультимедиалық технологиялар,
білім берудегі мультимедиа, мультимедианың бағдарламалық құралдары,
мультимедиалық өнімдер, гипермедиа секілді бірқатар терминдер оқулықтар
мен ғылыми мақалаларда қолданыла бастады.
Осының ішінде мультимедиаға зерттеуші ғалымдар түрліше анықтама
береді:
Мультимедиа – әртүрлі типті ақпараттарды компьютердің ұсыну
мүмкіндігін дамытатын және адамның мультисенсорлық табиғатына негізделген
технология.
Мультимедиа – екі не одан да көп типті ақпараттарды интерактивті
формада біріктіру.
Мультимедиа – әртүрлі формада ұсынылған ақпараттарды біріктіруге
мүмкіндік беретін компьютердің аппараттық және бағдарламалық құралдары
кешені.
Мультимедиа технологиясы – визуалды және аудиоэффектілерден құралған
электрондық өнімдерді дайындау әдістері.
Мультимедиа термині латын тілінің multy (көп) және media (орта)
сөздерінің бірігуінен құралған.
Интерактивті негіздегі мультимедиалық технологиялар интернет желісі
және CD-курстар арқылы ауыл мектептерінің оқшау қалып қою мәселесін
шешуге мүскіндік береді.
Мультимедианың ажырамас бөлігі болып табылатын лазерлік дискілерді
жазылған электрондық энциклопедиялар, оқулықтар мен сөздіктер оқыту
процесінде ерекше маңызға ие. Мысалы, электрондық сөздіктерде әрбір сөдің
аудармасы мен транскрипциясы ғана емес, сонымен бірге оның айтылу үлгісі де
қамтылады. Электрондық энциклопедиялар мен сөздіктердің тиімділігі –
қажетті мәліметті тез іздеп табуға болады. Сонымен қатар тіл үйретуге
бағытталған интерактивті оқыту бағдарламалары диалогты байланыс жасауды
жоғарғы деңгейде жүзеге асыра алады.
Мультемидиалдық бағдарламалардың негізгі атқаратын функцияларының
бірі – басқаруды қамтамасыз ету. Қажетті ақпаратқа еш кедергісіз ауысу
мүмкіндігі қамтылған. Мысалы, кинофильмдерді көру барысында мультемедиалық
бағдамалар пайдаланушыға қажетсіз кино үзінділерін өткізіп жіберуді,
керекті киноүзіндіні бірнеше қайтара көрсетуді жүзеге асырады.
Шет елдерде мультемедианың қолданылуы аясы жөнінде зерттеулерге талдау
жасасақ, онда Дж. Гейлдің, Мультимедиа Европада атты жинақтағы мақаласы
назар аударарлықтай. Дж. Гейлдің келтірген дерегі бойынша мультимедианың
техникалық базасы Европаның ақпараттық технологиялар (оның ішінде
компьютерлік технологиялар) бизнесінде 1991 жылы 1%, 1992 жылы 1,5%, 1995
жылы 30% , ал 1997 жылы 75% құраған.
Ал, жекелеген салалар бойынша мультимедиа қосымшалары, әсіресе, білім
беру мен бизнесте көп қолданылған. Ол 1.1-кестеде көрсетілген.
Кестеден көріп отырғанымыздай, мультимедианың өте аз қолданылған
саласы өнеркәсіп жүйелері екен. Бірақ, бұл салада да мультимедианы
пайдалану өзінің оң нәтижесін беретіндігін дәлелдей түсуде. Өнім
өндірушілер өз өнімдері мен қызметтерін жарнамалауда, презентацияларда
мультимедианы жиі қолдана бастады. Өйткені, өнімді дайындау және оны
қолдану әдістерімен көпшілікті құжаттар арқылы таныстыруға қарағанда,
мультимедиа көмегімен бейнеақпарат арқылы таныстыру тиімді болып табылады.
Осы орайда, мультимедиада қолданылатын бейнеақпарат түрлерін жіктеп
көрсетуге болады:
1) Қозғалыссыз бейне. Мұндай бейнеақпаратқа суреттерді,
фотосуреттерді жатқызуға болады. Қозғалыссыз бейне графикалық
ақпарат болып есептеледі.
2) Мәтін. Таңбалар мен әріптер мультимедиалық ақпараттың негізгі
бөлігі.
3) Қозғалыстағы кескін немесе бейне. Қозғалыстағы бейне нақты
өмірдегі құбылыстарды телехабар немесе бейнемагнитафон арқылы
бейнелеу негізінде алынады.
4) Анимация. Бір қарағанда анимация қозғалыстағы бейнеге ұқсайды.
Бірақ, қозғалыстағы бейнеден айырмашылығы ол нақты өмірден алынбаған,
жансыз объект болып саналады. Мысалы, тірі құстың ұшуы мен
мультипликацияның арасында қандай айырмашылық болса, қозғалыстағы бейне мен
анимация арасындағы айырмашылық та сондай.
Кесте 1.1
Мультимедианың әр түрлі салаларда қолданылуының пайыздық көрсеткіші
№ Мультимедианың қолданылу салалары %-ға қарағанда
1 Білім беруде 29
2 Бизнесте 19,4
3 Ақпараттық қызмет көрсетуде 17,6
4 Коммуникацияда 16,5
5 Жарнама агенттігінде 14,3
6 Өндірісте 3,2
Білім беру жүйесінде мультимедианы жиі пайдаланудың деңгейі болашақта
одан әрі арта сүсері сөзсіз. Өйткені, оқыту процесінде жаңа инновациялық
технологияларды уақыт ағымынан қалмай енгізу ұдайы жүзеге асырылып
отыратын іс-әрекет.
Сонымен қатар, мультимедианы мекемелер мен компаниялар өз
қызметкерлерінің білімін жетілдіруде жиі қолдануда. Мысалы, компьютерлік
технологияларды шығарумен айналысатын IBM фирмасының өзі локалдық желі
жұмысын демонстрациялау үшін мультимедианы жиі пайдаланады екен .
Зерттеушілердің пікірі бойынша дәстүрлі оқыту әдісімен берілген
материалдың 25%-ы, көру арқылы 33%-ы, көру-есту арқылы 50%-ы, ал,
мультимедиалдық интерактивті оқыту бағдарламалары көмегімен берілген
материалдың 75% - ы есте сақталады екен.
Мультимедиалық технологияларды пайдалану мен дәстүрлі оқыту әдістері
арасындағы айырмашылықты төмендегі суреттен көруге болады.
Сурет 1.1 – Мультимедиалық технологиялардың оқыту үрдісінде
тиімділігінің көрсеткіші.
Мультимедиалық технологияларды белгілі бір оқыту жүйесінің мазмұны мен
әдістеріне негізделген жағдайда пайдалану тиімді. Мультимедиалық
технологиялар мен оқыту әдістерінің өзара байланысы біркелкі болмайды,
яғни, бір мультимедиалық құрал бірнеше оқыту әдістерін қамтыса, ал
керісінше, бір оқыту әдісінде бірнеше мультимедиалық технологиялар кешені
пайдалануы мүмкін.
Сурет 1.1 – Мультимедиалық технологиялардың оқыту үрдісінде
тиімділігінің көрсеткіші
Қазіргі заманғы мультимедиалық технологиялар құбылыстардың дамуын,
динамикасын көрсетуді және оқу ақпаратының көлемін белгілі бір реттілікпен
беріп отыруды жүзеге асыратындықтан жаңаша оқыту әдістерін талап етеді.
Сонымен, оқыту үрдісіне мультимедиалық технологияларды енгізу
мынадай мәселелерді шешуді жүзеге асырады:
- проекциялық құрылғыларды және компьютерді практикалық және
зертханалық сабақтарда пайдалануды;
- студенттер мен оқушылардың өзіндік білімін жетілдіруге бағытталған
оқытатын компьютерлік бағдарламалар дайындауды;
- проекциялық аппараттар мен компьютер негізінде жабдықталған лекциялық
дәрісханалар құруды;
- студенттер мен оқушылардың білімін тестілеуді жетілдіруді т.б.
Сонымен, мультимедиалық технологияларды пайдаланып оқыту, атап
айтқанда, мынадай нәтижелерге қол жеткізеді:
- оқу материалын терең түсінуге;
- оқу мотивациясының артуына;
- оқуға кететін уақыттың үнемделуіне;
- алынған білімнің ұзақ уақыт есте сақталуына;
- білім беруге жұмсалатын шығынның азаюына т.б.
Оқыту үрдісін жетілдіруде, оқытушының оқытудың жаңа талаптарына
бейімдеуде:
1) сызықты емес түрдегі оқыту бағдарламаларын құру құралына айналған
мультимедиа мен гипермедианың;
2) жаңа білім беру кеңістігін құрайтын және оқыту құралдары мен білім
ақпаратының көзі болып саналатын виртуалды университеттер,
виртуалды лекция залы, виртуалды кластар мен виртуалды
кітапханалардың ықпалы зор.
Мультимедиалық технологияларда ұсынылатын оқу материалдары көрнекілік
ұстанымына негізделген. Сондықтан да оны оқытудың ажырамас бөлігі деп
қарастыруымыз қажет. Мысалы, компьютерде модельденген демонстрациялық
тәжірибелер, зертханалық жұмыстар студенттер мен лқушыларға заңдылықтар мен
құбылыстардың табиғатын ғылыми тұрғыдан түсіне білуге бейімдейді. Бір
жағдайда олар көзбен көруге мүмкін болмайтын құбылыстарды экранда бақылауға
мүмкіндік берсе, екінші жағдайда, ғылымда кірмеуі қиын мәселелерді графика,
анимация, бейнекөрініс түрінде бақылап, шешімін табуға көмектеседі. Сонымен
қатар, мультимедиалық технологиялар оқытудың сабақ барысындағы немесе
сабақтан тыс формалары мен әдістерін жетілдіруді және оқу-тәрбие үрдісін
қызықты әрі мазмұнды етіп жүргізуді жолға қояды. Оқытушының жұмысын
жеңілдетеді. Бұл, оқытушы сабақтан тыс қалады деген сөз емес, оқытушы қай
кезде де оқыту үрдісінде басты тұлға болып табылады.
Осы орайда, оқыту үрдісінде кездесетін мәселелер мен оны тиімді
шешудегі мультимедиалық технологиялардың маңызын кесте түрінде келтіре
кетейік.
1. Мультимедиалық технологияларды тиімді пайдалану үшін оның
психологиялық-педагогикалық шарттарын қатаң бақылауда ұстау керек:
а) Оқу материалдарын тұлғаның қабылдау ерекшеліктерін ескерту.
ә) Экрандық оқу материалдарының студенттер мен оқушылардың эмоциясына
әсерін бақылау.
б) Оқу материалдарын пайдалану кезінде тұлғаның ойлау қабілетін
арттыруға қозғау салу.
в) Экрандық оқу материалдарын пайдаланудың қалыпты деңгейін студенттер
мен оқушылардың ойлау жүйесіне күш түсірмейтіндей деңгейде сақтау.
Кесте 1.2
Мультимедиалық технологиялардың оқытудағы мүмкіндіктері
№ Оқыту үрдісінде Мультимедиалық Мультимедиалық
кездесетін қиындықтар технологиялардың оқыту технологияларды
тиімділігін арттыру пайдаланудағы
мүмкіндіктері жетістіктер
1. Обьективті күрделі Оқу материалдарын Студенттер мен
материалдарды оқыту бөлшектеп ұсыну оқушылардың оқу
материалына қызығушылығы
артады
2. Түсінік-ұғымдардың Нақты ұғым Нақты абстракцияға,
абстрактылығы, қалыптастыру, жекеден жалпыға ауысу
жалпылау, салыстыру салыстыру, жалпылау жеңілдігі
және орнықтыру кезіндегі
қажеттілігі иллюстрациялау
3. Эксперимент жасаудың Зертханалық Зертханалардағы
күрделілігі дәрісханаларда өткізугеқұрал-жабдықтардың
мүмкін емес жеткіліксіздік мәселесін
тәжірибелерді біршама шешу
демонстрациялау
Кесте 1.2 – жалғасы
4. Құбылыс, процестер Құбылыстар мен Құбылыстар мен
механизмін динамикада процестерді модельдеу, процестердің табиғатын
көрсету динамикада көрсету ашып көрсету
5. Тез немесе жай өтетін Бейнепроекциялық Құбылыстар мен
процестерді оқыту құрылғылар көмегімен процестерді оқыту
табиғаттағы кезінде уақытты тиімді
процесс-тердің жүруін пайдалану
бақылау
6. Объектінің көрінбейтінКоммуникациялық Бақылау кеңістігінің
бөлігінде өтетін құрылғылар, шекарасын үлкейту
микропроцестерді Web-камералар
бақылау, түсіндіру мүмкіндіктерін
пайдалану
7. Негізгі заңдылықтар Табиғаттағы Заңдылықтар мен
мен құбылыстарды заңдылықтардың құбылыстардың қолданбалы
техникада қолданудың техникада қолданылу сипатын
көпсалалығы аясымен танысу бейнематериалдармен
түсіндіру
1.3 Жаңа ақпараттық технологияны физика пәніне қолдану мазмұны
Бүгінгі күні білім беру жүйесін ақпараттандырудың басты мақсаты –
заман талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес оқушыларды
тұрмыстық - қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық, әрі тиімді
түрде араластыру болып табылады.
Оқытуды ақпараттандыру ісі жаңа оқыту технологияларын дайындауды талап
етеді. Бірінші кезекте оларға электрондық оқулықтар, мультимедиялық оқу
құралдары мен электрондық жазбалар жатады.
Қазақстан Республикасы білім беру жүйесін ақпараттандыру
тұжырымдамасына сәйкес ақпараттандыру ісінің негізінде білім ұғымы жатыр.
Осыған орай бұл ұғымның төрт құрама бөлімі бар :
- білімді бағалы зат ретінде қарастыру;
- білімді жүйе ретінде қарастыру;
- білімді процесс ретінде қарастыру;
- білімді алынатын нәтиже ретінде қарастыру.
Мұндай көзқарас оқыту жүйесін қайта құру ісінің мұғалімдердің кәсіби
шеберлігі мен білім орнының білім беру сапасына тәуелді болатынын
білдіреді.
Оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану кезеңіндегі
педагогикалық мақсаттар:
- ойлау қабілетін жетілдіру;
- эстетикалық тәрбие;
- қатынасу – сөйлесу қасиеттерін дамыту;
- тиімді шешім қабылдауды немесе күрделі жағдайларда қабылданатын
бірнеше шешімдер нұсқасын ұсынуды қалыптастыру;
- ғылыми – тәжірибелік қызмет жүргізе білуге үйрету, оны дамыту.
- Ақпараттық мәдениетті, ақпаратты өңдеу ісін жүргізе білуді
қалыптастыру;
- физика саласында мамандарды дайындау;
- жаңа ақпараттық технологиялар құралдарын қолдана білушілерді дайындау;
- жаңа ақпараттық технологиялық құралдары мүмкіндіктерін жүзеге асыру
арқылы оқыту үрдісінің тиімділігі мен сапасын көтеру;
- оқушылардың танымдық қасиеттерін жетілдіруге қажет ынталандыру істерін
жүргізуді қамтамасыз ету;
- әр саладағы мәселелерді шешу істерінде қазіргі кездегі қолданылып
жүрген ақпарат өңдеу құралдарын пайдалану арқылы пәнаралық
байланыстарды тереңдету.
Жеке бір мұғалімнің ісі арқылы бұл аталған мақсаттарға қол жеткізуі
қиын. Оларды орындау үшін мектептің бүкіл педагогикалық ұжымының жүйелі
түрде жұмыс жүргізуі қажет.
Бүгінгі таңда мектеп оқушыларының өз бетімен жұмысын арттыру мен
шығармашылық қабілеттерін дамытуда жаңа ақпараттық технологияны пайдалану
және оның тиімді әдістемесін ұсыну өзекті проблемаға айналып отыр.
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі – бұл мұғалімге
мектептегі оқу үрдісінің құрылымын түбегейлі өзгертуге, оқытудағы
пәнаралық байланыстарды күшейте отырып, оқушылардың дүниетанымдарын
кеңейтуге және жеке қабілеттерін көре біліп, оны дамытуға толық жағдай
жасауы.
Сонымен қатар жаңа ақпараттық технологияның негізгі ерекшелігі – бұл
оқушыларға өз бетімен немесе бірлескен түрде шығармашылық жұмыспен
шұғылдануға , ізденуге, өз жұмысының нәтижесін көріп, өз-өзіне сын көзбен
қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік беруі.
Қазіргі ақпараттық және телекоммуникациялық өзара ықпал
технологияларының мүмкіндіктерін іске асыру оқуісін байытады, білім сапасын
арттырады, физика ғана емес, басқа да көп мәндерді оқытудың ұйымдық түрлері
мен тәсілдерін жетілдіріп жаңартуға мүмкіндік беретіні дәлелденген. Бұл
өскелең ұрпақты зор ақпараттық демократиялық қоғаммен зиялы қарым –
қатынасқа оқытып, тәрбиелеуге жағдай жасайды.
Жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеуге жаңа көзқарас, жаңа тәсіл керек,
жаңа педагогикалық ізденістер мен идеялар қажет, педагог рөлін
арттыратын процесс жүргізілуі тиіс, бұрынғы педагог- информатордан
қазіргі кездегі оқушыларға арналған технологияларды пайдалана алатын
ұйымдастырушы педагог дәрежесіне көтерілуі керек. Педагогикалық
тұрғыдан алғанда, бүгінгі күні білім беру технологияларының көптеген
жетістіктерін игермей, сауатты маман болу мүмкін емес.
Белгілі педагог Ш. А. Амонашвили: Оқушылардың білім арттыру, пәнге
қызықтыру үшін оқытуда, жалпы алғанда ең бірінші оқушылардың неге
қызығатынын анықтап алып, содан соң бастау керек,- дейді. Физика
пәнін оқыту барысында оқулықтағы материалды құрғақ баяндаудан гөрі
қызықты, бейнелі түрде түсіндіруге оқушылардың ойлауына бағытталғаны
дұрыс.
Педагогикалық технология- бұл жастарға әсер ету тәсілдері ішінен
педагогикалық тұрғыдан пайдалы саналып, практикада тиімді түрде
қолдану мақсатында мұғалім таңдап алған, оған қажет болатын білім,
біліктілік және дағдылар кешені.
Қазіргі кездегі компьютерлік технологияның білім беру жүйесін
дамыту ісіне берері ұшан теңіз.
К.Д. Ушинский; Бала табиғаты көрнекілікті қажет етеді, - деген
болатын. Білім беру ісінде ақпараттық технологиялардың оқытудың
дифференциалдық және жеке адамға бағытталған түрлерін жүзеге асыра
алатын мүмкіндіктері бар. Білім берудегі әлемдік талаптарды жүзеге
асыра отырып, балаларға біртіндеп дүние жүзілік бірыңғай ақпараттық
кеңістікке кіру мүмкіндігін береді.
Оқыту технологияларына негізделген әдістемелік және дидактикалық
материалдар жасап, оқушылардың білім алу процесін жетілдіріп, оны игеруді
жылдамдата алатын жаңа педагогикалық тәсілдер балаларға ақпараттық
технологиялар жағынан терең білім алуға көмектесіп, кейіннен жоғары
оқу орындарында да табысты түрде оқуға кепілдік береді.
Оқыту технологиясы – оқыту мазмұнын жүзеге асыру жолындағы алға қойған
мақсатқа жетудің тиімділігін қамтамасыз ететін оқытудың әдіс, құрал және
түрлерінің жүйесі болып табылады. Оқыту технологиясында мазмұн, әдіс және
құралдардың өзара байланысы мен себептілігі жатыр, соған байланысты қажетті
мазмұнды, тиімді әдістер мен құралдарды бағдарлама мен қойылған
педагогикалық міндетке сәйкес іріктей білу мұғалімнің педагогикалық
шеберлігіне байланысты. Біз берілген анықтамалардан біз технология -
techne - өнер, шеберлік және logos – ғылым, заң, яғни технология дегеніміз
– шеберлік (өнер) туралы ғылым екенін білеміз.
Қазіргі заманғы оқыту технологиялары педагогикалық және психологиялық
ілімдер негізінде құрылған дамытушы, тұлғалық бағдарлы, мақсатты технология
болып табылады. Оқу процесін технологияландыру басқа ақыл-ой талабына ғана
негізделген рационалистік немесе технократтық деп аталатын дидактикалық
парадигмамен әдіснамалық байланыста. Педагог рационалистердің негізгі
міндеті – оқу материалын меңгерудің неғұрлым тиімді тәсілдерін іздестіру.
Компьютерлік технологияны қолдану өздігінен сабаққа дайындалу
деңгейін арттырады; оқу процесін жүргізуді қызықты етеді; шығармашылық
жағынан бұрын болмаған кәсіби дағдыларды қалыптастыратын жаңа
мүмкіндіктер туғызады.
Жоғaрыдa көрсетілген әдістер оқушының қызығушылығы мен белсенділігін
aрттырып, aлынғaн мәліметтерді шығaрмaшылық тұрғыдaн қaйтa өңдеу болып
тaбылaды.
Білім берудегі интерaктивті технология - мұндaғы интерaктивті сөзі-
inter (бірлесу), act (әрекет жaсaу) ұғымын білдіреді, сaбaқ бaрысындa
оқушының топпен жұмыс жaсaуғa,оқушының сaбaққa қaтыспaуы мүмкін емес, бірін-
бір толықтырaтын, сaбaқ бaрысындa бaрлық оқушылaрдың қaтысуын
ұйымдaстырaтын оқыту бaрысы. Енді төмендегі көрсетілген кестеден
интерaктивті тaқтaның білім беру процесінде үлкен мүмкіншіліктерге ие
екенінін бaйқaуғa болaды.
Интерaктивті тaқтa – оқытушығa оқыту үрдісін оңтaйлaндыруғa,білім
aлушының тaнымдық белсенділігін дaмытып,мaзмұнды және көрнекі тaпсырмaлaр
құруғa, сaбaқты құрылымдaуғa,сaбaқ бaрысы мен қaрқынын жaқсaртуғa мүмкіндік
беретін жaңa aқпaрaттық технологиялық құрaл екеніне көз жеткіземіз.
Интерaктивті құрaлдaрды сaбaққa пaйдaлaнғaндa дидaктикaлық
бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі.Aтaп aйтaр болсaқ:
• Пән бойыншa бaзaлық білімді меңгеру ;
• Aлғaн білімді жүйелеу ;
• Өзін - өзі бaқылaу дaғдылaрын қaлыптaстыру ;
• Жaлпы оқуғa деген ынтaсын aрттыру
Интерaктивті тaқтa :
1. Оқушылaрғa жaңa мaтериaлды (иллюстрaциялaр, фотогрaфиялaр,
бейнелік, дидиaктикaлық мaтериaлдaр)көрнекі түрде көрсету құрaлы болaтын
болсa, екінші жaғынaн мaтериaлды дaйындaуды және оны қолдaну процесінде
жеңілдетеді. Aлдын aлa жүргізілген тәжірибелі презентaциaлaрды пaйдaлaну
бaлaлaрдың оқуғa деген ынтaлығын aрттырып, сaбaқтың қызғылықты өтуін
қaмтaмaсыз етіп, оғaн дaйындaлу мерзімін ең бaстысы оқытушының уaқытын
қысқaртaды.
2. Компьютерлік сaуaтты болуды тaлaп етеді. Өйткені сaбaққa қaжетті
оқу мaтериaлдaрын aлдын aлa оқытушының өзі дaйындaп қояды.
3. Интернет желісінен aқпaрaт іздеп, оны жүктеп aлу жұмыстaрын
жaсaуды үйренеді.
3. СD, DVD және электронды оқулықтaрды пaйдaлaнa білуінің aрқaсындa,
оқытушы жaн-жaқты біліммен қaрулaнaды. Білімін шыңдaйды, шығaрмaшылығы
aртaды.
Кесте 1.3
Интерaктивті тaқтaның оқытушы мен оқушығa тиімділігі
Оқытушылaр үшін тиімділігі Білім aлушылaр үшін aртықшылығы
Жaңa мaтериaлдaрды сыныптың Сaбaқты қызықты етеді және
ортaсындa тұрып түсіндіруге,үлкен мотивaцияны дaмытaды
aудиториямен жұмыс істеу мүмкіндігі
Кез-келген қосымшaның жоғaрғы жaғынaҰжымдық жұмысқa қaтысуғa көп
өз ойын жaзуғa,сурет сaлуғa мүмкіндік береді,жеке және
мүмкіндік береді және импровизaция әлеуметтік дaғдыны дaмытaды
мен икемділікті мaдaқтaйды
Сaбaқ бaрысындa кез-келген сөзді Мaтериaлдың aнық,тиімді және
сaқтaуғa,тaқтaдaн көрсетуге және серпінді берілуі нәтижесінде
мaтериaлдың меңгеру деңгейін жеңіл күрделі сұрaқтaрды тез қaбылдaйды
тексеру мүмкіндігі және игереді
Оқытушылaр дaйын мaтериaлдaрымен Білім aлушылaр өз-өздеріне
aлмaсуғa және олaрды қaйтaдaн сенімді болaды және
пaйдaлaну мүмкіндігі шығaрмaшылықпен жұмыс істейді
Оқытушылaрды оқытудың жaңa жолдaрын Оқушылaр жекелеген қaжеттілікке
іздеуге ынтaлaндырaды,кәсіби жaғынaнсәйкес белгілі бір ресурстaрғa
өсуге ұмтылдырaды сүйеніп,оқудың түрлі әдістерін
қолдaнaды
мұғaлім тaқтa aлдындa тұрып, бір
мезетте мәтіндік, aудио, бейне
құжaттaрды DVD, CD-ROM және Интернет
ресурстaрын қолдaнa aлaды.
Сонымен интерaктивті технология бойыншa aқпaрaтты оқушылaр мынa
жолдaрмен қaбылдaйды.
1. Компьютерлік техникa aрқылы
2. Интерaктивті тaқтa aрқылы
3. Дистaнциялық оқыту
4. Тесттік бaқылaу
5. Электрондық оқулық
6. Бейнезaл
7. Электронды почтa
8. Бүкіл әлемдік бaйлaныс
Ұлы Aбaй: Aдaм бaлaсы ... көзбен көріп, құлaқпен естіп, қолмен ұстaп,
тілімен тaтып, мұрынмен иіскеп, тыстaғы дүниеден хaбaр aлaды деген
дaнaлығы педaгог клaссиктердің пікірлерімен ұштaсaды. Қытaйдың бір нaқыл
сөзіне көңіл aудaрсaқ: Мaғaн aйтшы – мен ұмытып қaлaмын; мaғaн көрсетші –
менің есімде қaлaды; өзіме істетші –мен сондa түсінемін делінген. Яғни,
оқушылaрдың көпшілігі естігенінің 20% және көргенін 30% есте сaқтaйтыны,
aудио және видеоaқпaрaтты бірмезгілде қолдaну есте сaқтaуды 4 0-50% дейін
aрттырaды, aл көріп, естіп және бір мезетте жaсaғaнның 80% есінде сaқтaйды
екен белгілі. Осы мәліметтерге сүйеніп, интерaктивтік технологиялaрдың
қолaдaнылуы оқушылaрдың білім сaпaсын едәуір жaқсaртaды деуге болaды. Десек
те, оқытушы оқушы үшін негізі aқпaрaт көзі болып қaлa бермек, бірaқ
мультимедиa мұғaлімнің жұмысын толықтырып жетілдіруге көмектеседі.
Білім берудегі интерaктивті тaқтaны қолдaнудың үш кілттік бaғытының
aртықшылығын қaрaстырaйық.
1. Презентaциялaр, демонстрaциялaр, модельдеуді сaбaқтaрдa қолдaну
Интерaктивті тaқтa – визуaлды ресурс. Сaбaққa қaжетті кез келген
суреттер, сызбaлaр, кесте, диaгрaммaлaрды қолдaнуғa мүмкіндік береді.
Интернет желісіне қосылып aқпaрaт aлуғa, оқу мaтериaлын қозғaлмaлы күйге
келтіру, aбстрaктілі ойлaу мен түсінуді моделдеуге , обьектілерді ойлaу мен
түсінуді моделдеуге, обьектілер aрсындaғы бaйлaныс орнaтуғa болaды.
2. Сaбaқ бaрысындa оқушылaрдың белсенділігінің aртуы
Интерaктивті тaқтaмен жaңa сaбaқ өткізу кезінде тиімді қолдaнуғa
болaды. Әр пәннің өз ерекшелігімен қaтaр, өзіндік күрделігі де болaды.
Сондықтaн ұстaздың міндеті осы күрделікті дұрыс құрaстырып, сaбaқтың әр
сaғaтын тиімді өткізу. Жaлпы интерaктивті тaқтaны пaйдaлaнa отырып білімін
жетілдіру бaрысындa іскерлігін дaмыту, тaпсырмaлaрды орындaу бaрысындa
теориялық білімдерін тиімді пaйдaлaнa білу.белсенділік тaнытып
тaпсырмaлaрды ұқыпты орындaғaн оқушылaрдың ой-өрісін жaн-жaқты
жетілдіруіне, шығaрмaшылық қaбілетін aрттыруынa, белсенділігін дaмытуынa
ықпaлы зор.
3. Уaқыт ұтымдығы
Егер сізде интерaктивті тaқтa болсa, сізге күтуге турa келмейді.
Мысaлы, жaңa тaқырыпты, үй тaпсырмaсын жaзып уaқыт aлмaймыз. Aлдын aлa
дaйындaлғaн мaтериaлдaрды қолдaу aрқылы тіпті қиын тaқырыпты оқушылaрғa
меңгеруге оңaй болaды. Қолдaнылғaн мaтериaлдaрды сaқтaп қоюғa болaды. Тіпті
шетелдік оқыту әдісінде сaбaққa келмей қaлғaн оқушығa дaйын мaтериaлды
беріп жіберіп, меңгеріп aлуын қaмтaмaссыз етеді екен.
Интерaктивті тaқтaны кез келген елде, кез келген білім беру сaлaсындa
кез келген пәнді оқыту үшін қолдaнуғa болaды.
Интерaктивті тaқтaны қолдaнудың негізгі әдістері:
(Ұлыбритaния педaгогтaрының ұсынысы бойыншa)
- Экрaндa көрсетілетін сурет турaлы aқпaрaтты жоғaры жaққa жaзу;
- Интернеттен aлынaтын aқпaрaтты тікелей оқушылaрмен бірге іздеу;
- Топпен тығыз жұмыс жaсaу;
- Конференциялaр өткізу үшін бaскa мектептермен бaйлaныс орнaту;
- Интерaктивті тaқтaны компютердің көмегінсіз бaсқaру;
- Қолдaнылғaн мaтериaлды кейін пaйдaлaну үшін фaйл түрінде сaқтaп
отыру;
- Видеороликтер көрсету , электронды оқулықтaр пaйдaлaну;
- Сaбaқ кезінде сaқтaлғaн фaйлды оқушылaрғa беру.
Осы интерaктивті технологиясы бойыншa интерaктивті тaқтa көмегімен
флипчaрт беттерін пaйдaлaну aрқылы оқушылaрды сaбaқтың мaқсaт міндетерімен
тaныстырa отырып, жaңa сaбaқтың кезеңдері Power Point презентaциясы
немесе мәтіндік aқпaрaт түрінде беріледі. Сонымен қaтaр,
мaтериaлдың құрaмынa кесте, диaгрaммa, сурет, бaсқaрушы бaтырмaлaр,
гиперсілтемелер, грaфиктер әзірлеп флипчaрт беттерін оқушылaрғa
тaныстырaмыз. Флипчaрттaр объектілерді бaсқaрa отырып сиқырлы лупa,
контейнерлер, сaнaғыш, сәйкестік тaбу, сілтемелер, сиқырлы қaлaм, сaндық,
тесттілеу үлгілерін қолдaнуғa болaды. Интерaктивті құрaлдaр оқыту формaсын
ұйымдaстыруды түрлендіруге, дәстүрлі оқыту әдістеріне жaңa элементтер
енгізуге мүмкіншіліктер жaсaйды. Бұл оқушылaрдың пәнге деген қызығушылығын
aрттырaды.
Мысaлы Компьютерлік желілер тaқырыбындa жaңa технологиялaрдың
кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн көрдім:
Венн диaгрaммaсы
Электронды поштa
Кәдімгі поштa
1. Интернет
2. Қызықты, aқпaрaтты
3. Мәлімет береді, хaбaр тaрaтaды, бaйлaныстырaды.
4. Интернет- компьютерден құрaлғaн.
5. Aқпaрaттық өріс.
Корпорaтивті
Телекоммуникaциялық
aуқымды желі
aймaқтық желі
интернет желісі
жергілікті желі
Шинa тәріздес Сaқинa тәріздес
Жұлдыз тәріздес
Aқшaқaр тәріздес
Сонымен, интерaктивтік тaқтa сaбaққa қaтысушылaрдың бaрлығының ойын
бір ортaғa жинaқтaп, қaжет aқпaрaтты өңдеу aрқылы жaлпылaнғaн aқпaрaттық
біліктілікті қaлыптaстырaтын тиімді құрaл болып тaбылaды.
Бүгінгі тaңдaғы aқпaрaттық қоғaм aймaғындaғы оқушылaрдың ойлaу
қaбілетін қaлыптaстырaтын және компьютерлік оқыту ісін дaмытaтын жaлпы
зaңдылықтaрдaн тaрaйтын педaгогикaлық технологиялaрдың тиімділігі жоғaры
деп есептейміз.
2 ФИЗИКАНЫ ОҚЫТУДА IT-ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1 Физиканы оқытуда IT-технологияны қолданудың психолого-
педагогикалық негіздері
IT-технлогиялар оқу тәрбие процесінде түр үшін қажетті шарт құруға
көмектеседі. Ол шындықты көрсете отырып ғылымның өмірдің табиғаттың
фактілерімен тікелей операция жасауға мүмкіндік береді және оқу фильміне
жиналған жекелеген модельді құрайды. Психологтардың айтуы бойынша
сезімталдық күй белгілі бір шекте ғана ол көрсететін нысанмен байланысыты.
Үлгілік модель оқу танымдық процестерде қажетті белгілі бөлшектерді
белгілеуші ретінде жүреді. Нысанның үлгілік моделін ойша көрсетілетін
немесе материалды жүзеге асқан жүйе ретінде түсінеді. Үлгілік модель
көрнеклігімен ерекшеленуі тиіс. Модель нысан туралы толыққанды білімнен
тұрмайды. Ол тек ойлауға және көрініске арналған материал беретін қайнар
көзі болып табылады. Барынша мәнісін белгілеу, таңдауды үлігілік модельдің
авторлары жүзеге асырады. Көрініс дыбыс күй құра отырып, олар басты бас
нысаның көрсетілуіне арналған құрал іздейді және сезімталдық күйден
логикалық ойлау үшін көпірді қамтамасыз етеді, өйткені үлгілік модель
арқылы алынған нысан құрылымды туралы білімді түсінкті және теоретикалық
қорытындыларды қалыптастыру өте маңызыды [15].
Ақпарттық технология модельдердің дәстүрлі модельден айырмашылығы
неде?
Біріншіден, тек видео және кинофильмдерде ғана емес, слайд фильмдерде
және диагозатив немес транспорант серияларына тиісті динамикалық. Бұл
динамикалық негізі тек экрандағы нысан қозғалысында ғана емес, сондай-ақ
барынша маңызды нысан немес құбылыс негізін белгілеу мүмкіндігін
қамтаммасыз ететін монтаждауда да жатыр. Монтаж құбылысының тереңдігіне
енуге, нақты шындықтың негізін табуға мүмкіндік береді, мысалы оның
көмегімен кристалдардың түзілуін, клетканың бөлінуі мен өсуін көруге
болады, айдың көрінбейтін жағына баруға және 100 жыл бұрын болған
жағдайлардың куәсы болуға болады.
Бірақ монтаж тек жағдайдың себептік тізбектілігін ғана көрсетпейді,
сонымен бірге белгілі идеяны, ойды алып жүреді, және бұл идеяны қозғалыста
ашады. Оқу процесстері шарттындағы монтаж – инструмент оқушының ойын
қалыптастыру құралы.
Екіншіден, кеңістікпен уақытқа билік жүргізу. Оқушыларға өткен
жылдардағы ашылулар мен мұхит тереңігіне бойлау, ғарышта болумен
байланысты жағдайларды көрсетуге мүмкіндік береді. IT-технология
құралдарының бұл ерекшелігі сезімталдық қабылдау сферасын кеңейтетін таным
құралын жасайды.
Үшіншіден әр түрлі анализаторларға бір мезгілде әсер ету. Мұндай
синтетикалық әсер күшті сезімталдықпен ерекшеленеді. Ол қатысу әсерін,
қатысу сезімін жеңеді. Яғни сезімталдық күйден логикалық ойлауға оңай
өтетін база, қажетті сезімталдық негіз құрады.
Оқу материалдық сезімталдық бояуы таным процесін белсенді меңгеру
тереңдігін қамтамасыз етеді. Психологтардың көзқарасы бойынша, эмоция-
интуиция топырағы, олар көрініс ассоциация тудырады, ақпарат іздеуді
концентрациялайды. IT басты артықшылығы оқушылардың тікелей ойлау
процесіне, ойды туу және құрылу процесіне қабілеттілігі болып видеофильм,
оқу радиобағдарлама деопозитивтердің сериясы алдыда өтетін жеке бөлімге,
курсқа, тақырыпқа қызығушылығын тудырушы себер рөлінде болуы мүмкін.
Мұндай үлгілік модел міндеті – мақсат қою, іздеуге бағыт беру, қажет
болса таң қалдыру. Психологтар ақыл-ой белссенділігі қызметінің эмоционалды
уайымдауларға тікелей тәуелдігін айтады. Сезім танымдық қызметпен өзара
байланыста болады. Олар оқушылармен нақты шындық негізінде көрініс таба
отырып, одан өздері бастау алады.
Мысалы, дәлелдеу принципі оқушылармен қолданылады: көңіл аударуды
бірден күшейту үшін, сезім талдықты жоғарылату үшін фильм басындағы
мотвациялық кадрларға жеке эпизод беріледі. Егер фильмнің бастапқы
кадрларында мотив қойылмаса, онда оқушылардың материалдарды ары қарай
баяндауға қатынасында қауіптілік туады [16].
IT оқушыларды жаңа фактілермен мағлұматтарды хабарлау процесіндегі өз
бетінше білім алуға үйретуі мүмкін.
Тапсырманы шешудің бірнеше жылы болуы мүмкін. Видеофильмдер,
мультимедиа, теледидардың ашылу жолдарын олардың тарихын іздеуді көрсетуі
мүмкін. Бірақ, педагогикалық тиімділікке ғылым тарихы идея күресі ретінде
көрсетілген жағдайда қол жеткізуге болады. Мұндай дидактикалық ақпараттық
құралдарының басты артықшылығы оқушы ойын белсенді тегі қаншалықты талдау
болса, соншалықты факті жинауға үйретеді.
Үлгілік модель - бақылау әдетін қалыптасыру құралы. Адам қызметін де
бақылай білу рөлі бірден өсіп келеді. Бірақ бақылауға қабілеттілік берілген
тапсырмаға және оны тануға белгілі бір қатынасты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бүгінгі күн жағдайында білім беру жүйесі оқытудың жаңа педагогикалық
технологияға негізделуін және ақпараттық технологияларды кеңінен қолдануды
қажет етеді. Еліміздің болашағы көркейіп, өркениетті елдер қатарына қосылуы
бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Қазіргі білім беру саласындағы басты
міндет – әлеуметтік педагогикалық ұйымдастыру тұрғысынан білім мазмұнына
жаңалық енгізудің тиімді жаңа әдістерін іздестіру мен оларды жүзеге асыру.
Сондықтан, әр оқытушыдан инновациялық даярлығын өз бетімен арттырып,
сабақ барысында жаңа әдіс тәсілдерді кеңінен пайдалану талап етіледі.
Елімізде жаппай компьютерлендіру процесі аяқталды. Сондықтан,
еліміздегі әрбір білім мекемесі қажетті деңгейде компьютерлік
технологиялармен толық жабдықталған. Осыған орай кез-келген пәнді оқытуда
мүмкіндігінше ақпараттық технологияны қолданудың қажеттілігі туындайды.
Физика пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың мынадай
әдістемелік жолдарын көрсетуге болады:
- жаңа сабақты түсіндіруде;
- физикадан есептер шығаруда;
- зертханалық сабақтар жүргізуде;
- сыныптан және мектептен тыс жұмыстарды ұйымдастыруда.
Қазіргі кезде мектептерде физикалық құрал-жабдықтардың
жетіспеушілігіне байланысты физикадан сабақтарды жалаң сөзбен түсіндіру
оқушылардың білім деңгейінің төмендеуіне, ой-өрісінің тарылуына әкеліп
соғады. Осы қиыншылықтардан шығудың бір жолы – ақпараттық технологияларды
қолдану.
Оқушылардың білім алу деңгейлерін сапалы ету мақсатында қолданылып
жүрген ақпараттық технологияларды физика сабақтарында қолдану кезек
күттірмейтін мәселеге айналды. Сабақты ақпараттық технологияларды
пайдаланып, физикалық есепті де, зерханалық жұмыстарды да түсінікті және
қызықты етуге болады. Оның келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер
әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық,
психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол [1].
Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы №
1096 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Индустриалдық-
инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясында
ақпараттық технологиялар саласындағы мемлекеттік саясаты айқын көрсетілген.
Бүгінгі күні жаңа ақпараттық технологиялар білімде, өндірісте,
кәсіпорындарда, құжат өңдеу іс-әрекеттерінде кеңінен қолданылуда, оның
қамтитын іс-әрекет саласы зор қарқынмен өріс алуда. Өңделетін ақпараттың
көлемі мен күрделілігінің тұрақты өсуіне орай қоғамға оны бейнелеудің жаңа
түрлерін ойластыру талап етілуде. Осыған байланысты физиканы оқытуда
ақпараттық технологияларды қолдану бүгінгі таңда өзекті мәселелердің бірі
болып отыр.
Физика саласында білім беру процесін ақпараттандыруда басты элемент
ақпараттық технологиялардың құралдарымен жабдықталған ақпараттық
ресурстарды меңгертуге негізделген жоғары, орта білім беру жүйесін құру
болып табылады.
Физика курсын оқыту барысын зерттеуде ақпараттық технологияларды
қолдану негізінде білім беруді жетілдіруге Ресей ғалымдары И.К.Турышев,
А.А.Кузнецов, И.Н.Антипов, И.В.Роберт, И.Е.Вострокнутов, В.В.Лукин,
И.А.Трубина, И.А.Румянцева, Ю.А.Первин, М.П.Лапчик, В.М.Монахов,
А.Г.Кушниренко, А.Г.Гейн, М.В. Вяльдин, Н.А. Мансуров, Қазақстан жас
ғалымдары Д.А.Исаев, С.Е.Алдешов, Н.Н.Керімбаев аталған салада бірқатар
диссертациялық зерттеулер орындалды, және т.б. зертттеушілер шұғылданғаны
анықталды. Олардың зерттеулері осы курста ақпараттық технологияларды
қолданудың стратегиялық мәселелеріне, сол сияқты, пәнге тән қиындықтарды
шешуге арналған.
Қазіргі қоғамның қарқынды дамуы жағдайында еңбек сапасына қойылатын
талаптың күшеюіне байланысты еліміздегі білім беру саласының жетілдірілуі
жөніндегі бірқатар еңбектерді атап өтуге болады. Атап айтқанда білім беру
жүйесін физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі саласында бірқатар
еңбектер жарық көрді. Қазақстанда білім саласында компьютерді, ақпараттық
технологияларды пайдаланып оқыту мәселесіне: Е.Ы.Бидайбеков,
Д.С.Байғожанова, І.Ж.Есенғабылов, А.О.Алдабергенова, Г.К.Нұрғалиева,
Д.М.Джусубалиева, Б.Б.Баймұханов, С.Е.Шакликова, С.С.Үсенов, Р.А.Ильясова,
Г.Б.Ахметова, С.Қариев, А.И.Тажигулова, Ш.Х.Құрманалина, Ж.А.Қараев,
А.Қ.Бекболғанова, Р.С.Шуақбаева және т.б. ғалымдардың еңбектері арналған.
Зерттеу нысаны: физикада білім беруді ақпараттандыру.
Зерттеу пәні: орта мектептерде физика пәнін оқытуда ақпараттық
коммуникативтік технологияларды қолдану.
Зертттеу мақсаты: ақпараттық коммуникативтік технологияларды физика
пәнін орта мектептерде оқытуда электронды оқыту құралы ретінде пайдаланудың
тиімділігін арттыру, мүмкіндіктерін теориялық тұрғыдан анықтау және оны
пайдалану әдістемесін мазмұндау.
Зертттеу міндеттері:
– мектеп оқушыларына физика пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды
пайдаланудың ерекшеліктерін айқындау;
– оқушылардың білім сапасын арттыру үшін ақпараттық технологияларды
қолданудың әдістемесін жасау;
– физиканы оқытуда электрондық оқулықты пайдалану арқылы оқытудың
тиімділігін арттыру.
Зерттеу әдістері: білім берудегі ақпараттық технологиялар жөніндегі
психологиялық және педагогикалық әдебиеттерді зерделеу және оларға талдау
жүргізу; физика пәні бойынша Delphi ортасында жасалған электрондық
оқулықтарға, әдістемелік құралдарға ғылыми-әдістемелік негізде талдау
жасау; үйретуші мультимедиялық бағдарламалар жасау.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
– мектеп оқушыларының және студенттердің білім сапасын арттыру үшін
ақпараттық технологияларды физиканы оқытуда қолданудың
ерекшеліктері айқындалды;
– физиканы оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың әдістемесі
мен электрондық оқулық жасалды.
Зерттеудің жетекші идеясы: ақпараттық технологиялардың әдістемелік
мүмкіндіктерін анықтау негізінде оларды оқыту процесінде тиімді түрде
пайдаланса, орта мектептерде физиканы оқыту нәтижелері жоғары болады.
Зерттеу кезеңдері: зерттеу үш кезеңде жүргізілді.
Бірінші және екінші кезеңде білім беруді ақпараттандыру және
ақпараттық коммуникативтік технологиялық құралдардың дамуы мен оқытудың
ақпараттық технологияларының негізгі бағыттары мен бастапқы түсініктері
анықталды; психологиялық-педагогикалық, арнайы әдебиеттерді оқып-үйрену мен
теориялық талдау процесінде және функционалдық негіздеу арқылы физиканы
оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың негіздері айқындалды; физика
курсының мазмұнды-әдістемелік бағыттарын IT-технологияларды пайдаланып
оқытудың мүмкіндіктері теориялық тұрғыда негізделді.
Үшінші кезеңде анықталған әдістемелік шарттарға сәйкес физиканы
оқытуда 11-сыныпқа арналған электрондық оқулықтар жасалып, алынған
нәтижелер талданды; жұмысты рәсімдеу аяқталды.
Дипломдық жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Білім беру жүйесіндегі ақпараттық технологиялар деп аталатын бірінші
бөлімде білім беруді ақпараттандыру мәселесі қарастырылып, оқытудағы
ақпараттық технологиялық құралдардың даму жағдайы зерттелді. Ақпараттық
технологиялардың негізгі түсініктері мен анықтамалары анықталды.
Физиканы оқытуда IT-технологияларды қолданудың теориялық негіздері
атты екінші бөлімде физиканы оқытуда IT-технологияларды қолданудың
психологиялық-педагогикалық негіздері, әдістемелік ерекшеліктері баяндалып,
физиканы оқыту формаларын, әдістері мен құралдарын таңдауға IT-
технологиялардың тигізер ықпалы айқындалды.
Үшінші бөлімде компьютерлік бағдарламаларды қолданып физикадан
электрондық оқулық дайындаудың сипаттамасы мен әдістемесі баяндалған.
1 БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
1.1 Қазіргі замандағы ақпараттық-коммуникациялық және интерактивтік
технологиялар
Жалпы білім беретін орта мектептің алдына төмендегідей үш негізгі
мақсат қойылады:
➢ Білім беру;
➢ Тәрбиелік;
➢ Дамытушылық.
Мектепте физика оқытудың мақсаты − әрбір оқушыға физика ғылымы
негіздерінің алғашқы фундаментальді білімін беру, оқушыларға осы білімді
мектепте оқылатын басқа ғылымдардың негіздерін түпкілікті және сапалы түрде
меңгеруге қажетті іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
Физикадан білім негіздерін меңгеру оқушылардың жалпы, ақыл-ойын
дамытуға, олардың ойлау және шығармашылық қабілетін, нығайтуға әсер етеді.
Сонымен, физиканы оқытудың білім беру, дамытушылық мақсаты – оқушының
шығармашылық қабілетін, жеке тұлғалық қасиетін қалыптастыруға, ақыл-ойын,
ойлау өрісін, ынтамен дамытуға бағытталған.
Мектептегі физика курсының практикалық мақсаты − оқушылардың еңбекке
және политехникалық дайындығына үлес қосу, олардың мектеп бітіргеннен
кейінгі еңбек етуіне дайындығын іскерліктермен қаруландыру.
Қазіргі ақпараттық-коммуникациялық және интерактивтік
технологиялардың қарқынды даму кезеңінде орта білім беретін оқу орындарының
оқу үдерісінің тиімділігі болашақ мұғалімнің кәсіби дайындығына тікелей
қатысты. Сол себепті ақпараттық-компьютерлік технологиялар құралдарын
педагогикалық іс-әрекетте кеңінен қолдана білу іскерліктерінің жоғары
деңгейде қалыптасуы мектеп мұғалімдерінің кәсіби дайындығына қойылатын
талаптар қатарына енеді. Осы орайда жоғары оқу орындарында болашақ
мұғалімдерді педагогикалық үдерісте ақпараттық технологиялар мен
бағдарламалық құралдарды қолдануға ғана емес, осы құралдарды жасауға
дайындау өзекті мәселе болып табылады.
Еліміздегі әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мен бүкіл өркениетті
әлемдегі ақпараттық даму білім берудің дәстүрлі қалыптасқан жүйесін,
әдістері мен технологиясын қайта қарауды талап етуде.
Мемлекеттiк ақпараттық саясат – ақпараттық қоғам жағдайында түрлi
қызмет салаларын ақпараттандыру және бiртұтас әлемдiк ақпараттық кеңiстiкке
енудi қалыптастыруға бағытталған құжаттардың мемлекеттiк органдарда
бекiтiлiп, жүзеге асыру механизмдерiн реттеу.
1.
Білім берудi ақпараттандыру - бiлiм беру саласының теориясы мен
практикасына жаңа ақпараттық технологияны жан-жақты пайдалану және оқыту
мен тәрибелеудiң психологиялық-педагогикалық мақсаттарын жүзеге асыратындай
жағдайда оның мүмкiндiктерiн қолдану процесi.
Білім беруді ақпараттандырудың мақсаты:
Қазақстан Республикасында бiртұтас бiлiмдiк ақпараттық
ортаны құру болып табылады. Олай болса, бiлiм беру
Саласында жаңа ақпараттық технологияны
пайдалануға,
Қазақстан Республикасындағы
ақпараттық кеңiстiктi әлемдiк бiлiм беру кеңiстiгiмен
сабақтастыруға мүмкiндiк бередi
Білім беруді ақпараттандырудың міндеттері:
- ақпараттық және телекоммуникациялық
техникалық құралдармен
қамтамасыз ету;
- бiлiм берудi ақпараттандыру
бойынша практикалық
шараларды анықтап, жүзеге
асыру;
- оқу-тәрбие үрдісіне жаңа
ақпараттық технологияны енгiзудi
қамтамасыз ету бойынша ғылыми
-iзденушiлiк және оқу-әдiстемелiк
жұмыстарын жүргiзу;
- мектеп пәндерi бойынша жасақталатын
жалпыға мiндеттi бiлiм беру
стандарттарының және оқу-әдiстемелiк
кешендерiнiң мазмұнын ақапараттық
технологияны пайдалану
мүмкiндiктерiмен жетiлдiру бiлiм
берудi басқаруда ақпараттық
жүйенi құру;
- бiлiм беру мекемелерiнiң
қызметкерлерi үшiн программалық-
техникалық құралдарды қамтамасыз
ету және мультимедиялық
программаларды, электрондық
оқулықтарды жасақтау;
- педагог кадрларды жаңа ақпараттық
технологияны өз қызметтерiне еркiн
пайдалана бiлуге дайындау және
жүйелi түрде бiлiктiлiктерiн
көтеру.
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі қағидалары:
- оқыту мен тәрбиелеудiң
жылдамдығы
(интенсификация) ;
- бiлiм мен тәрбиенiң
бiрiздiлiгi;
- қоғамның әрбiр мүшесi үшiн
алынатын бiлiмдер мен
мәлiметтердiң түсiнiктiлiгi;
- жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық
қабiлеттерiн дамыту;
- жалпы компьютерлік сауаттылық;
- модульдігі.
Білім беруді ақпараттандыру жағдайында күтілетін нәтижелер:
- жаңа ақпараттық технологияны қолдану арқылы бiлiмнiң сапасын көтеру;
- жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды енгізу
арқылы білім беру мазмұнын жаңарту;
- жаңа ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынша оқушылардың
мамандыққа баулу механизмін құру;
- біздің еліміздегі және шет елдердегі жинақталған ақпараттық
ресурстарға жедел ену;
- мультимедиялық электрондық оқулықтарды, виртуальдық лабораторияларды
және бақылау программаларын жасақтап, қамтамасыз ету;
- отандық білім беру жүйелерін біртұтас әлемдік ақпараттық білімдік
кеңістікке ену арқылы сабақтастыру;
- білім берудің телекоммуникациялық желілерін құру;
- республиканың білім беру мекемелерін басқарудың біртұтас ақпараттық
желісін құруға негіздеп, білім берудің басқарудың ақпараттық желісін құру.
Қазақстан Республикасының “Білім” туралы Заңында, “2005-2010 жылдар
кезеңінде Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың мемлекеттік
бағдарламасы” стратегиялық құжатында Білім беруді ақпараттандыру -
мемлекеттік білім беру саясатын жүзеге асырудың маңызды механизмі ретінде
бекітілген.
Алғаш рет ақпараттандыру бағдарламасы жалпы орта білім беру жүйесі
үшін Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Жарлығымен
қабылданған болатын.
Мектептегі білім беру жүйесін есептеу техникасымен жабдықтау үшін
модульдік көзқарасқа негізделген жүйелік тәсілдердің бірін пайдалану
ұсынылады. Ол түрлі және шағын типтегі мектептердің көптігін ескеруге
мүмкіндік береді.
Білім беру жүйесіндегі компьютерлерді жаңартып, толықтырып отыру -
білім беру жүйесін ақпараттандырудағы негізгі мәселе болып табылады.
Соңғы жылдары ақпараттық және коммуникациялық технологиялар саласында
ауқымды ілгерілеу байқалып отыр, соның нәтижесінде бір кезде шыққан
компьютерлік жабдықтар, одан да дамытылған коипьютерлермен алмасып және
олар басқа да технологияларға қосылып жатады. Ақпараттық
супермагистральдардың пайда болуы, компьютерлеу үрдісін сын көзбен қайта
қарауды талап етеді.
Білім беруді ақпарттандырудың маңызды факторы Интернетке шығу болып
саналады. Қазіргі уақытта мектептердің 89%-і, оның ішінде ауыл
мектептерінің 86%-і Интернет желісіне қосылған. Алматы қаласының (100%),
Атырау облысының (100%), Солтүстік Қазақстан облысының (98%), мектептері
алда келеді. Осы жағдайларға мектептер үшін әлемдік практикада кеңінен
қолданылатын, серіктік интернет-картты сатып алу өзекті болып саналады.
Интернеттің электрондық поштаның, өзіндік құны төмен халықаралық
телефондық қызметтің, ұшқыр телефонның және электрондық конференцияның
таралуымен әлемде айтарлықтай өзара байланыс орнады...
Білім беруде халықаралық кірігу болып жатыр. Білім берудің дамуының
маңызды сипаты оның ауқымдылығы болып саналады. Бұл сипат, қазіргі әлемдегі
кірігу үрдісінің бар екендігі, мемлекетер арасындағы қоғамдық өмірдің әр
түрлі салаларындағы қарқынды өзара әрекеттерден көрініс табады. Білім беру
ұлттық басымдылық санаттан әлемдік басымдылық санатқа өседі.
Қазақстанның әлемдік нарықтағы түйінді бәсекелестік артықшылығы жоғары
білікті, ұшқыр ойлы адамдық байлық болцы тиіс, сонымен қатар тұрақты түрде
жаңашылдықты енгізу...
Білім беру ұйымдарының интернет желісіне қосылуының тәсілдері
● Телефондық желілердің аналогтық пен аналогтық-цифрлық желісі бойынша
модем арқылы жалғастырылатын қосу (жоғарғы шегі 56 Kbps)
● ISDN (Integrated Services Digital Line) арқылы жалғастырылатын қосу
384 Kbps дейін.
● ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) арқылы жалғастырылатын
қосу–кәдімгі телефон желісі бойынша мәліметтерді түзу бағытта 9 Mbps-ке
дейінгі және кері бағытта 1 Mbps жылдамықпен жеткізуге мүмкіндік береді.
● Бөлінген желілер бойынша қосу
Мәліметтерді жеткізу жылдамдығы – нақты модемнің және жеткізуші
құрылғылардың сипаттамаларымен, күн райының жағдайларымен және қызмет
көрсету жеделдігімен анықталады.
● Frame relay бойынша қосу. Мұндай желілердің әрекер қағидасы
қарапайым: каналдың ең аз кепілденген өткізгіштік қабілеттілігі (CIR)
анықталады, ал қажеттілік жағдайда өткізу жолағы мүмкіндігі шектеулі шекке
(2 Mbps-ке дейін) ұлғайтылады.
● Кабельдік телекөріністің желісі бойынша қосу
● Радиомодем арқылы қосу. Бұл технология жазық жердің үлкен емес
бөліктерінде пайдалану кезінде жақсы.
Білім беруді ақпараттандыру көрсеткішін талдау кезінде маңызды оқу
бағдарламалық жасақтаманы әзірлеу мен иемденуге еншілеу қажет. Қазіргі
уақытта ең көп таралым алғандар:
● мәтіндік оқу-әдістемелік материалдардың жинағын (кейстерін)
толықтыруға және оларды өз беттерімен оқып үйренушілерге жөнелдуге
негізделген (Web CD ROM). Кейс- технологиясы;
● телекөрінісін эфирлік, кабельдік, ғарыштық жүйелеріне негізделген.TV-
Web-технологиясы;
● студенттерді оқу-әдістемелік материалдармен жасақтау және оқытушы
мен оқушылар арасында интерактивті өзара байланыстар орнату үшін де
Internet желісін пайдалануға негізделген желілік технология.
Оқыту технологиясы оқыту жүйесі мен процесін нәтижелі жобалаумен
айналысатын педагогика ғылымындағы жаңа бағыт. Біз білімнің және басқа
жаңалықтардың адамзаттың ортақ мүлкіне айналған заманында өмір сүрудеміз.
Біздің міндетіміз – дүние жүзіндегі жаңалықтар мен дамуларды назарға
ала отырып, олардың ішіндегі нақты тиімдісін жас ұрпаққа ұсыну болып
табылады. Өйткені ғасырымызда барлық саладағы жетістіктер жедел жүзеге
асуда. Әрине, дамудың негізі-білімде.
1.2 Мультимедиялық технологиялардың оқыту сапасын арттырудағы
тиімділігі
Бүгінгі күні білім беру жүйесін ақпараттандырудың басты мақсаты –
заман талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес оқушыларды
тұрмыстық - қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық, әрі тиімді
түрде араластыру болып табылады.
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі – бұл мұғалімге
мектептегі оқу үрдісінің құрылымын түбегейлі өзгертуге, оқытудағы
пәнаралық байланыстарды күшейте отырып, оқушылардың дүниетанымдарын
кеңейтуге және жеке қабілеттерін көре біліп, оны дамытуға толық жағдай
жасауы.
Сонымен қатар жаңа ақпараттық технологияның негізгі ерекшелігі – бұл
оқушыларға өз бетімен немесе бірлескен түрде шығармашылық жұмыспен
шұғылдануға, ізденуге, өз жұмысының нәтижесін көріп, өз-өзіне сын көзбен
қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік беруі.
Оқытуды ақпараттандыру ісі жаңа оқыту технологияларын дайындауды талап
етеді. Бірінші кезекте оларға электрондық оқулықтар, мультимедиялық оқу
құралдары мен электрондық жазбалар жатады.
Технология грек сөзі техне-өнер, кәсіп, ғылым, логос ұғым, оқу
деген түсінікті білдіреді. Яғни, өндірістік процестерді жүргізудің
тәсілдері мен құралдары жайындағы білімдердің жиынтығы. Бұл термин әдетте
өндiрiстiк үрдiстi сипаттауда кеңiнен қолданылып келдi. Ал педагогика
ғылымы тұрғысынан қарастырғанда “шеберлiк пен iлiм қосындысын” бiлдiредi.
Смыковская Т.К., Руденколардың пiкiрiнше: “Әдiстеме тек бiр ғана оқыту
үрдiсiне көңiл бөлсе, ал технология бiр мезетте оқу, оқыту үрдiсiмен қатар
жұмыс iстейдi және технология алға қойылған мақсаттың нақты соңғы
нәтижесiне кепiлдiк бередi”.
Қазіргі таңда білім беру жүйесін ақпараттандыру процесіне байланысты
ақпараттық-білім беру ортасы, ақпаратты-пәндік орта, кәсіби-ақпараттық
білім беру ортасы, оқытудың компьютерлік технологиясы, оқытудың
ақпараттық технологиялары, мультимедиа, мультимедиалық технологиялар,
білім берудегі мультимедиа, мультимедианың бағдарламалық құралдары,
мультимедиалық өнімдер, гипермедиа секілді бірқатар терминдер оқулықтар
мен ғылыми мақалаларда қолданыла бастады.
Осының ішінде мультимедиаға зерттеуші ғалымдар түрліше анықтама
береді:
Мультимедиа – әртүрлі типті ақпараттарды компьютердің ұсыну
мүмкіндігін дамытатын және адамның мультисенсорлық табиғатына негізделген
технология.
Мультимедиа – екі не одан да көп типті ақпараттарды интерактивті
формада біріктіру.
Мультимедиа – әртүрлі формада ұсынылған ақпараттарды біріктіруге
мүмкіндік беретін компьютердің аппараттық және бағдарламалық құралдары
кешені.
Мультимедиа технологиясы – визуалды және аудиоэффектілерден құралған
электрондық өнімдерді дайындау әдістері.
Мультимедиа термині латын тілінің multy (көп) және media (орта)
сөздерінің бірігуінен құралған.
Интерактивті негіздегі мультимедиалық технологиялар интернет желісі
және CD-курстар арқылы ауыл мектептерінің оқшау қалып қою мәселесін
шешуге мүскіндік береді.
Мультимедианың ажырамас бөлігі болып табылатын лазерлік дискілерді
жазылған электрондық энциклопедиялар, оқулықтар мен сөздіктер оқыту
процесінде ерекше маңызға ие. Мысалы, электрондық сөздіктерде әрбір сөдің
аудармасы мен транскрипциясы ғана емес, сонымен бірге оның айтылу үлгісі де
қамтылады. Электрондық энциклопедиялар мен сөздіктердің тиімділігі –
қажетті мәліметті тез іздеп табуға болады. Сонымен қатар тіл үйретуге
бағытталған интерактивті оқыту бағдарламалары диалогты байланыс жасауды
жоғарғы деңгейде жүзеге асыра алады.
Мультемидиалдық бағдарламалардың негізгі атқаратын функцияларының
бірі – басқаруды қамтамасыз ету. Қажетті ақпаратқа еш кедергісіз ауысу
мүмкіндігі қамтылған. Мысалы, кинофильмдерді көру барысында мультемедиалық
бағдамалар пайдаланушыға қажетсіз кино үзінділерін өткізіп жіберуді,
керекті киноүзіндіні бірнеше қайтара көрсетуді жүзеге асырады.
Шет елдерде мультемедианың қолданылуы аясы жөнінде зерттеулерге талдау
жасасақ, онда Дж. Гейлдің, Мультимедиа Европада атты жинақтағы мақаласы
назар аударарлықтай. Дж. Гейлдің келтірген дерегі бойынша мультимедианың
техникалық базасы Европаның ақпараттық технологиялар (оның ішінде
компьютерлік технологиялар) бизнесінде 1991 жылы 1%, 1992 жылы 1,5%, 1995
жылы 30% , ал 1997 жылы 75% құраған.
Ал, жекелеген салалар бойынша мультимедиа қосымшалары, әсіресе, білім
беру мен бизнесте көп қолданылған. Ол 1.1-кестеде көрсетілген.
Кестеден көріп отырғанымыздай, мультимедианың өте аз қолданылған
саласы өнеркәсіп жүйелері екен. Бірақ, бұл салада да мультимедианы
пайдалану өзінің оң нәтижесін беретіндігін дәлелдей түсуде. Өнім
өндірушілер өз өнімдері мен қызметтерін жарнамалауда, презентацияларда
мультимедианы жиі қолдана бастады. Өйткені, өнімді дайындау және оны
қолдану әдістерімен көпшілікті құжаттар арқылы таныстыруға қарағанда,
мультимедиа көмегімен бейнеақпарат арқылы таныстыру тиімді болып табылады.
Осы орайда, мультимедиада қолданылатын бейнеақпарат түрлерін жіктеп
көрсетуге болады:
1) Қозғалыссыз бейне. Мұндай бейнеақпаратқа суреттерді,
фотосуреттерді жатқызуға болады. Қозғалыссыз бейне графикалық
ақпарат болып есептеледі.
2) Мәтін. Таңбалар мен әріптер мультимедиалық ақпараттың негізгі
бөлігі.
3) Қозғалыстағы кескін немесе бейне. Қозғалыстағы бейне нақты
өмірдегі құбылыстарды телехабар немесе бейнемагнитафон арқылы
бейнелеу негізінде алынады.
4) Анимация. Бір қарағанда анимация қозғалыстағы бейнеге ұқсайды.
Бірақ, қозғалыстағы бейнеден айырмашылығы ол нақты өмірден алынбаған,
жансыз объект болып саналады. Мысалы, тірі құстың ұшуы мен
мультипликацияның арасында қандай айырмашылық болса, қозғалыстағы бейне мен
анимация арасындағы айырмашылық та сондай.
Кесте 1.1
Мультимедианың әр түрлі салаларда қолданылуының пайыздық көрсеткіші
№ Мультимедианың қолданылу салалары %-ға қарағанда
1 Білім беруде 29
2 Бизнесте 19,4
3 Ақпараттық қызмет көрсетуде 17,6
4 Коммуникацияда 16,5
5 Жарнама агенттігінде 14,3
6 Өндірісте 3,2
Білім беру жүйесінде мультимедианы жиі пайдаланудың деңгейі болашақта
одан әрі арта сүсері сөзсіз. Өйткені, оқыту процесінде жаңа инновациялық
технологияларды уақыт ағымынан қалмай енгізу ұдайы жүзеге асырылып
отыратын іс-әрекет.
Сонымен қатар, мультимедианы мекемелер мен компаниялар өз
қызметкерлерінің білімін жетілдіруде жиі қолдануда. Мысалы, компьютерлік
технологияларды шығарумен айналысатын IBM фирмасының өзі локалдық желі
жұмысын демонстрациялау үшін мультимедианы жиі пайдаланады екен .
Зерттеушілердің пікірі бойынша дәстүрлі оқыту әдісімен берілген
материалдың 25%-ы, көру арқылы 33%-ы, көру-есту арқылы 50%-ы, ал,
мультимедиалдық интерактивті оқыту бағдарламалары көмегімен берілген
материалдың 75% - ы есте сақталады екен.
Мультимедиалық технологияларды пайдалану мен дәстүрлі оқыту әдістері
арасындағы айырмашылықты төмендегі суреттен көруге болады.
Сурет 1.1 – Мультимедиалық технологиялардың оқыту үрдісінде
тиімділігінің көрсеткіші.
Мультимедиалық технологияларды белгілі бір оқыту жүйесінің мазмұны мен
әдістеріне негізделген жағдайда пайдалану тиімді. Мультимедиалық
технологиялар мен оқыту әдістерінің өзара байланысы біркелкі болмайды,
яғни, бір мультимедиалық құрал бірнеше оқыту әдістерін қамтыса, ал
керісінше, бір оқыту әдісінде бірнеше мультимедиалық технологиялар кешені
пайдалануы мүмкін.
Сурет 1.1 – Мультимедиалық технологиялардың оқыту үрдісінде
тиімділігінің көрсеткіші
Қазіргі заманғы мультимедиалық технологиялар құбылыстардың дамуын,
динамикасын көрсетуді және оқу ақпаратының көлемін белгілі бір реттілікпен
беріп отыруды жүзеге асыратындықтан жаңаша оқыту әдістерін талап етеді.
Сонымен, оқыту үрдісіне мультимедиалық технологияларды енгізу
мынадай мәселелерді шешуді жүзеге асырады:
- проекциялық құрылғыларды және компьютерді практикалық және
зертханалық сабақтарда пайдалануды;
- студенттер мен оқушылардың өзіндік білімін жетілдіруге бағытталған
оқытатын компьютерлік бағдарламалар дайындауды;
- проекциялық аппараттар мен компьютер негізінде жабдықталған лекциялық
дәрісханалар құруды;
- студенттер мен оқушылардың білімін тестілеуді жетілдіруді т.б.
Сонымен, мультимедиалық технологияларды пайдаланып оқыту, атап
айтқанда, мынадай нәтижелерге қол жеткізеді:
- оқу материалын терең түсінуге;
- оқу мотивациясының артуына;
- оқуға кететін уақыттың үнемделуіне;
- алынған білімнің ұзақ уақыт есте сақталуына;
- білім беруге жұмсалатын шығынның азаюына т.б.
Оқыту үрдісін жетілдіруде, оқытушының оқытудың жаңа талаптарына
бейімдеуде:
1) сызықты емес түрдегі оқыту бағдарламаларын құру құралына айналған
мультимедиа мен гипермедианың;
2) жаңа білім беру кеңістігін құрайтын және оқыту құралдары мен білім
ақпаратының көзі болып саналатын виртуалды университеттер,
виртуалды лекция залы, виртуалды кластар мен виртуалды
кітапханалардың ықпалы зор.
Мультимедиалық технологияларда ұсынылатын оқу материалдары көрнекілік
ұстанымына негізделген. Сондықтан да оны оқытудың ажырамас бөлігі деп
қарастыруымыз қажет. Мысалы, компьютерде модельденген демонстрациялық
тәжірибелер, зертханалық жұмыстар студенттер мен лқушыларға заңдылықтар мен
құбылыстардың табиғатын ғылыми тұрғыдан түсіне білуге бейімдейді. Бір
жағдайда олар көзбен көруге мүмкін болмайтын құбылыстарды экранда бақылауға
мүмкіндік берсе, екінші жағдайда, ғылымда кірмеуі қиын мәселелерді графика,
анимация, бейнекөрініс түрінде бақылап, шешімін табуға көмектеседі. Сонымен
қатар, мультимедиалық технологиялар оқытудың сабақ барысындағы немесе
сабақтан тыс формалары мен әдістерін жетілдіруді және оқу-тәрбие үрдісін
қызықты әрі мазмұнды етіп жүргізуді жолға қояды. Оқытушының жұмысын
жеңілдетеді. Бұл, оқытушы сабақтан тыс қалады деген сөз емес, оқытушы қай
кезде де оқыту үрдісінде басты тұлға болып табылады.
Осы орайда, оқыту үрдісінде кездесетін мәселелер мен оны тиімді
шешудегі мультимедиалық технологиялардың маңызын кесте түрінде келтіре
кетейік.
1. Мультимедиалық технологияларды тиімді пайдалану үшін оның
психологиялық-педагогикалық шарттарын қатаң бақылауда ұстау керек:
а) Оқу материалдарын тұлғаның қабылдау ерекшеліктерін ескерту.
ә) Экрандық оқу материалдарының студенттер мен оқушылардың эмоциясына
әсерін бақылау.
б) Оқу материалдарын пайдалану кезінде тұлғаның ойлау қабілетін
арттыруға қозғау салу.
в) Экрандық оқу материалдарын пайдаланудың қалыпты деңгейін студенттер
мен оқушылардың ойлау жүйесіне күш түсірмейтіндей деңгейде сақтау.
Кесте 1.2
Мультимедиалық технологиялардың оқытудағы мүмкіндіктері
№ Оқыту үрдісінде Мультимедиалық Мультимедиалық
кездесетін қиындықтар технологиялардың оқыту технологияларды
тиімділігін арттыру пайдаланудағы
мүмкіндіктері жетістіктер
1. Обьективті күрделі Оқу материалдарын Студенттер мен
материалдарды оқыту бөлшектеп ұсыну оқушылардың оқу
материалына қызығушылығы
артады
2. Түсінік-ұғымдардың Нақты ұғым Нақты абстракцияға,
абстрактылығы, қалыптастыру, жекеден жалпыға ауысу
жалпылау, салыстыру салыстыру, жалпылау жеңілдігі
және орнықтыру кезіндегі
қажеттілігі иллюстрациялау
3. Эксперимент жасаудың Зертханалық Зертханалардағы
күрделілігі дәрісханаларда өткізугеқұрал-жабдықтардың
мүмкін емес жеткіліксіздік мәселесін
тәжірибелерді біршама шешу
демонстрациялау
Кесте 1.2 – жалғасы
4. Құбылыс, процестер Құбылыстар мен Құбылыстар мен
механизмін динамикада процестерді модельдеу, процестердің табиғатын
көрсету динамикада көрсету ашып көрсету
5. Тез немесе жай өтетін Бейнепроекциялық Құбылыстар мен
процестерді оқыту құрылғылар көмегімен процестерді оқыту
табиғаттағы кезінде уақытты тиімді
процесс-тердің жүруін пайдалану
бақылау
6. Объектінің көрінбейтінКоммуникациялық Бақылау кеңістігінің
бөлігінде өтетін құрылғылар, шекарасын үлкейту
микропроцестерді Web-камералар
бақылау, түсіндіру мүмкіндіктерін
пайдалану
7. Негізгі заңдылықтар Табиғаттағы Заңдылықтар мен
мен құбылыстарды заңдылықтардың құбылыстардың қолданбалы
техникада қолданудың техникада қолданылу сипатын
көпсалалығы аясымен танысу бейнематериалдармен
түсіндіру
1.3 Жаңа ақпараттық технологияны физика пәніне қолдану мазмұны
Бүгінгі күні білім беру жүйесін ақпараттандырудың басты мақсаты –
заман талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес оқушыларды
тұрмыстық - қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық, әрі тиімді
түрде араластыру болып табылады.
Оқытуды ақпараттандыру ісі жаңа оқыту технологияларын дайындауды талап
етеді. Бірінші кезекте оларға электрондық оқулықтар, мультимедиялық оқу
құралдары мен электрондық жазбалар жатады.
Қазақстан Республикасы білім беру жүйесін ақпараттандыру
тұжырымдамасына сәйкес ақпараттандыру ісінің негізінде білім ұғымы жатыр.
Осыған орай бұл ұғымның төрт құрама бөлімі бар :
- білімді бағалы зат ретінде қарастыру;
- білімді жүйе ретінде қарастыру;
- білімді процесс ретінде қарастыру;
- білімді алынатын нәтиже ретінде қарастыру.
Мұндай көзқарас оқыту жүйесін қайта құру ісінің мұғалімдердің кәсіби
шеберлігі мен білім орнының білім беру сапасына тәуелді болатынын
білдіреді.
Оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану кезеңіндегі
педагогикалық мақсаттар:
- ойлау қабілетін жетілдіру;
- эстетикалық тәрбие;
- қатынасу – сөйлесу қасиеттерін дамыту;
- тиімді шешім қабылдауды немесе күрделі жағдайларда қабылданатын
бірнеше шешімдер нұсқасын ұсынуды қалыптастыру;
- ғылыми – тәжірибелік қызмет жүргізе білуге үйрету, оны дамыту.
- Ақпараттық мәдениетті, ақпаратты өңдеу ісін жүргізе білуді
қалыптастыру;
- физика саласында мамандарды дайындау;
- жаңа ақпараттық технологиялар құралдарын қолдана білушілерді дайындау;
- жаңа ақпараттық технологиялық құралдары мүмкіндіктерін жүзеге асыру
арқылы оқыту үрдісінің тиімділігі мен сапасын көтеру;
- оқушылардың танымдық қасиеттерін жетілдіруге қажет ынталандыру істерін
жүргізуді қамтамасыз ету;
- әр саладағы мәселелерді шешу істерінде қазіргі кездегі қолданылып
жүрген ақпарат өңдеу құралдарын пайдалану арқылы пәнаралық
байланыстарды тереңдету.
Жеке бір мұғалімнің ісі арқылы бұл аталған мақсаттарға қол жеткізуі
қиын. Оларды орындау үшін мектептің бүкіл педагогикалық ұжымының жүйелі
түрде жұмыс жүргізуі қажет.
Бүгінгі таңда мектеп оқушыларының өз бетімен жұмысын арттыру мен
шығармашылық қабілеттерін дамытуда жаңа ақпараттық технологияны пайдалану
және оның тиімді әдістемесін ұсыну өзекті проблемаға айналып отыр.
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі – бұл мұғалімге
мектептегі оқу үрдісінің құрылымын түбегейлі өзгертуге, оқытудағы
пәнаралық байланыстарды күшейте отырып, оқушылардың дүниетанымдарын
кеңейтуге және жеке қабілеттерін көре біліп, оны дамытуға толық жағдай
жасауы.
Сонымен қатар жаңа ақпараттық технологияның негізгі ерекшелігі – бұл
оқушыларға өз бетімен немесе бірлескен түрде шығармашылық жұмыспен
шұғылдануға , ізденуге, өз жұмысының нәтижесін көріп, өз-өзіне сын көзбен
қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік беруі.
Қазіргі ақпараттық және телекоммуникациялық өзара ықпал
технологияларының мүмкіндіктерін іске асыру оқуісін байытады, білім сапасын
арттырады, физика ғана емес, басқа да көп мәндерді оқытудың ұйымдық түрлері
мен тәсілдерін жетілдіріп жаңартуға мүмкіндік беретіні дәлелденген. Бұл
өскелең ұрпақты зор ақпараттық демократиялық қоғаммен зиялы қарым –
қатынасқа оқытып, тәрбиелеуге жағдай жасайды.
Жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеуге жаңа көзқарас, жаңа тәсіл керек,
жаңа педагогикалық ізденістер мен идеялар қажет, педагог рөлін
арттыратын процесс жүргізілуі тиіс, бұрынғы педагог- информатордан
қазіргі кездегі оқушыларға арналған технологияларды пайдалана алатын
ұйымдастырушы педагог дәрежесіне көтерілуі керек. Педагогикалық
тұрғыдан алғанда, бүгінгі күні білім беру технологияларының көптеген
жетістіктерін игермей, сауатты маман болу мүмкін емес.
Белгілі педагог Ш. А. Амонашвили: Оқушылардың білім арттыру, пәнге
қызықтыру үшін оқытуда, жалпы алғанда ең бірінші оқушылардың неге
қызығатынын анықтап алып, содан соң бастау керек,- дейді. Физика
пәнін оқыту барысында оқулықтағы материалды құрғақ баяндаудан гөрі
қызықты, бейнелі түрде түсіндіруге оқушылардың ойлауына бағытталғаны
дұрыс.
Педагогикалық технология- бұл жастарға әсер ету тәсілдері ішінен
педагогикалық тұрғыдан пайдалы саналып, практикада тиімді түрде
қолдану мақсатында мұғалім таңдап алған, оған қажет болатын білім,
біліктілік және дағдылар кешені.
Қазіргі кездегі компьютерлік технологияның білім беру жүйесін
дамыту ісіне берері ұшан теңіз.
К.Д. Ушинский; Бала табиғаты көрнекілікті қажет етеді, - деген
болатын. Білім беру ісінде ақпараттық технологиялардың оқытудың
дифференциалдық және жеке адамға бағытталған түрлерін жүзеге асыра
алатын мүмкіндіктері бар. Білім берудегі әлемдік талаптарды жүзеге
асыра отырып, балаларға біртіндеп дүние жүзілік бірыңғай ақпараттық
кеңістікке кіру мүмкіндігін береді.
Оқыту технологияларына негізделген әдістемелік және дидактикалық
материалдар жасап, оқушылардың білім алу процесін жетілдіріп, оны игеруді
жылдамдата алатын жаңа педагогикалық тәсілдер балаларға ақпараттық
технологиялар жағынан терең білім алуға көмектесіп, кейіннен жоғары
оқу орындарында да табысты түрде оқуға кепілдік береді.
Оқыту технологиясы – оқыту мазмұнын жүзеге асыру жолындағы алға қойған
мақсатқа жетудің тиімділігін қамтамасыз ететін оқытудың әдіс, құрал және
түрлерінің жүйесі болып табылады. Оқыту технологиясында мазмұн, әдіс және
құралдардың өзара байланысы мен себептілігі жатыр, соған байланысты қажетті
мазмұнды, тиімді әдістер мен құралдарды бағдарлама мен қойылған
педагогикалық міндетке сәйкес іріктей білу мұғалімнің педагогикалық
шеберлігіне байланысты. Біз берілген анықтамалардан біз технология -
techne - өнер, шеберлік және logos – ғылым, заң, яғни технология дегеніміз
– шеберлік (өнер) туралы ғылым екенін білеміз.
Қазіргі заманғы оқыту технологиялары педагогикалық және психологиялық
ілімдер негізінде құрылған дамытушы, тұлғалық бағдарлы, мақсатты технология
болып табылады. Оқу процесін технологияландыру басқа ақыл-ой талабына ғана
негізделген рационалистік немесе технократтық деп аталатын дидактикалық
парадигмамен әдіснамалық байланыста. Педагог рационалистердің негізгі
міндеті – оқу материалын меңгерудің неғұрлым тиімді тәсілдерін іздестіру.
Компьютерлік технологияны қолдану өздігінен сабаққа дайындалу
деңгейін арттырады; оқу процесін жүргізуді қызықты етеді; шығармашылық
жағынан бұрын болмаған кәсіби дағдыларды қалыптастыратын жаңа
мүмкіндіктер туғызады.
Жоғaрыдa көрсетілген әдістер оқушының қызығушылығы мен белсенділігін
aрттырып, aлынғaн мәліметтерді шығaрмaшылық тұрғыдaн қaйтa өңдеу болып
тaбылaды.
Білім берудегі интерaктивті технология - мұндaғы интерaктивті сөзі-
inter (бірлесу), act (әрекет жaсaу) ұғымын білдіреді, сaбaқ бaрысындa
оқушының топпен жұмыс жaсaуғa,оқушының сaбaққa қaтыспaуы мүмкін емес, бірін-
бір толықтырaтын, сaбaқ бaрысындa бaрлық оқушылaрдың қaтысуын
ұйымдaстырaтын оқыту бaрысы. Енді төмендегі көрсетілген кестеден
интерaктивті тaқтaның білім беру процесінде үлкен мүмкіншіліктерге ие
екенінін бaйқaуғa болaды.
Интерaктивті тaқтa – оқытушығa оқыту үрдісін оңтaйлaндыруғa,білім
aлушының тaнымдық белсенділігін дaмытып,мaзмұнды және көрнекі тaпсырмaлaр
құруғa, сaбaқты құрылымдaуғa,сaбaқ бaрысы мен қaрқынын жaқсaртуғa мүмкіндік
беретін жaңa aқпaрaттық технологиялық құрaл екеніне көз жеткіземіз.
Интерaктивті құрaлдaрды сaбaққa пaйдaлaнғaндa дидaктикaлық
бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі.Aтaп aйтaр болсaқ:
• Пән бойыншa бaзaлық білімді меңгеру ;
• Aлғaн білімді жүйелеу ;
• Өзін - өзі бaқылaу дaғдылaрын қaлыптaстыру ;
• Жaлпы оқуғa деген ынтaсын aрттыру
Интерaктивті тaқтa :
1. Оқушылaрғa жaңa мaтериaлды (иллюстрaциялaр, фотогрaфиялaр,
бейнелік, дидиaктикaлық мaтериaлдaр)көрнекі түрде көрсету құрaлы болaтын
болсa, екінші жaғынaн мaтериaлды дaйындaуды және оны қолдaну процесінде
жеңілдетеді. Aлдын aлa жүргізілген тәжірибелі презентaциaлaрды пaйдaлaну
бaлaлaрдың оқуғa деген ынтaлығын aрттырып, сaбaқтың қызғылықты өтуін
қaмтaмaсыз етіп, оғaн дaйындaлу мерзімін ең бaстысы оқытушының уaқытын
қысқaртaды.
2. Компьютерлік сaуaтты болуды тaлaп етеді. Өйткені сaбaққa қaжетті
оқу мaтериaлдaрын aлдын aлa оқытушының өзі дaйындaп қояды.
3. Интернет желісінен aқпaрaт іздеп, оны жүктеп aлу жұмыстaрын
жaсaуды үйренеді.
3. СD, DVD және электронды оқулықтaрды пaйдaлaнa білуінің aрқaсындa,
оқытушы жaн-жaқты біліммен қaрулaнaды. Білімін шыңдaйды, шығaрмaшылығы
aртaды.
Кесте 1.3
Интерaктивті тaқтaның оқытушы мен оқушығa тиімділігі
Оқытушылaр үшін тиімділігі Білім aлушылaр үшін aртықшылығы
Жaңa мaтериaлдaрды сыныптың Сaбaқты қызықты етеді және
ортaсындa тұрып түсіндіруге,үлкен мотивaцияны дaмытaды
aудиториямен жұмыс істеу мүмкіндігі
Кез-келген қосымшaның жоғaрғы жaғынaҰжымдық жұмысқa қaтысуғa көп
өз ойын жaзуғa,сурет сaлуғa мүмкіндік береді,жеке және
мүмкіндік береді және импровизaция әлеуметтік дaғдыны дaмытaды
мен икемділікті мaдaқтaйды
Сaбaқ бaрысындa кез-келген сөзді Мaтериaлдың aнық,тиімді және
сaқтaуғa,тaқтaдaн көрсетуге және серпінді берілуі нәтижесінде
мaтериaлдың меңгеру деңгейін жеңіл күрделі сұрaқтaрды тез қaбылдaйды
тексеру мүмкіндігі және игереді
Оқытушылaр дaйын мaтериaлдaрымен Білім aлушылaр өз-өздеріне
aлмaсуғa және олaрды қaйтaдaн сенімді болaды және
пaйдaлaну мүмкіндігі шығaрмaшылықпен жұмыс істейді
Оқытушылaрды оқытудың жaңa жолдaрын Оқушылaр жекелеген қaжеттілікке
іздеуге ынтaлaндырaды,кәсіби жaғынaнсәйкес белгілі бір ресурстaрғa
өсуге ұмтылдырaды сүйеніп,оқудың түрлі әдістерін
қолдaнaды
мұғaлім тaқтa aлдындa тұрып, бір
мезетте мәтіндік, aудио, бейне
құжaттaрды DVD, CD-ROM және Интернет
ресурстaрын қолдaнa aлaды.
Сонымен интерaктивті технология бойыншa aқпaрaтты оқушылaр мынa
жолдaрмен қaбылдaйды.
1. Компьютерлік техникa aрқылы
2. Интерaктивті тaқтa aрқылы
3. Дистaнциялық оқыту
4. Тесттік бaқылaу
5. Электрондық оқулық
6. Бейнезaл
7. Электронды почтa
8. Бүкіл әлемдік бaйлaныс
Ұлы Aбaй: Aдaм бaлaсы ... көзбен көріп, құлaқпен естіп, қолмен ұстaп,
тілімен тaтып, мұрынмен иіскеп, тыстaғы дүниеден хaбaр aлaды деген
дaнaлығы педaгог клaссиктердің пікірлерімен ұштaсaды. Қытaйдың бір нaқыл
сөзіне көңіл aудaрсaқ: Мaғaн aйтшы – мен ұмытып қaлaмын; мaғaн көрсетші –
менің есімде қaлaды; өзіме істетші –мен сондa түсінемін делінген. Яғни,
оқушылaрдың көпшілігі естігенінің 20% және көргенін 30% есте сaқтaйтыны,
aудио және видеоaқпaрaтты бірмезгілде қолдaну есте сaқтaуды 4 0-50% дейін
aрттырaды, aл көріп, естіп және бір мезетте жaсaғaнның 80% есінде сaқтaйды
екен белгілі. Осы мәліметтерге сүйеніп, интерaктивтік технологиялaрдың
қолaдaнылуы оқушылaрдың білім сaпaсын едәуір жaқсaртaды деуге болaды. Десек
те, оқытушы оқушы үшін негізі aқпaрaт көзі болып қaлa бермек, бірaқ
мультимедиa мұғaлімнің жұмысын толықтырып жетілдіруге көмектеседі.
Білім берудегі интерaктивті тaқтaны қолдaнудың үш кілттік бaғытының
aртықшылығын қaрaстырaйық.
1. Презентaциялaр, демонстрaциялaр, модельдеуді сaбaқтaрдa қолдaну
Интерaктивті тaқтa – визуaлды ресурс. Сaбaққa қaжетті кез келген
суреттер, сызбaлaр, кесте, диaгрaммaлaрды қолдaнуғa мүмкіндік береді.
Интернет желісіне қосылып aқпaрaт aлуғa, оқу мaтериaлын қозғaлмaлы күйге
келтіру, aбстрaктілі ойлaу мен түсінуді моделдеуге , обьектілерді ойлaу мен
түсінуді моделдеуге, обьектілер aрсындaғы бaйлaныс орнaтуғa болaды.
2. Сaбaқ бaрысындa оқушылaрдың белсенділігінің aртуы
Интерaктивті тaқтaмен жaңa сaбaқ өткізу кезінде тиімді қолдaнуғa
болaды. Әр пәннің өз ерекшелігімен қaтaр, өзіндік күрделігі де болaды.
Сондықтaн ұстaздың міндеті осы күрделікті дұрыс құрaстырып, сaбaқтың әр
сaғaтын тиімді өткізу. Жaлпы интерaктивті тaқтaны пaйдaлaнa отырып білімін
жетілдіру бaрысындa іскерлігін дaмыту, тaпсырмaлaрды орындaу бaрысындa
теориялық білімдерін тиімді пaйдaлaнa білу.белсенділік тaнытып
тaпсырмaлaрды ұқыпты орындaғaн оқушылaрдың ой-өрісін жaн-жaқты
жетілдіруіне, шығaрмaшылық қaбілетін aрттыруынa, белсенділігін дaмытуынa
ықпaлы зор.
3. Уaқыт ұтымдығы
Егер сізде интерaктивті тaқтa болсa, сізге күтуге турa келмейді.
Мысaлы, жaңa тaқырыпты, үй тaпсырмaсын жaзып уaқыт aлмaймыз. Aлдын aлa
дaйындaлғaн мaтериaлдaрды қолдaу aрқылы тіпті қиын тaқырыпты оқушылaрғa
меңгеруге оңaй болaды. Қолдaнылғaн мaтериaлдaрды сaқтaп қоюғa болaды. Тіпті
шетелдік оқыту әдісінде сaбaққa келмей қaлғaн оқушығa дaйын мaтериaлды
беріп жіберіп, меңгеріп aлуын қaмтaмaссыз етеді екен.
Интерaктивті тaқтaны кез келген елде, кез келген білім беру сaлaсындa
кез келген пәнді оқыту үшін қолдaнуғa болaды.
Интерaктивті тaқтaны қолдaнудың негізгі әдістері:
(Ұлыбритaния педaгогтaрының ұсынысы бойыншa)
- Экрaндa көрсетілетін сурет турaлы aқпaрaтты жоғaры жaққa жaзу;
- Интернеттен aлынaтын aқпaрaтты тікелей оқушылaрмен бірге іздеу;
- Топпен тығыз жұмыс жaсaу;
- Конференциялaр өткізу үшін бaскa мектептермен бaйлaныс орнaту;
- Интерaктивті тaқтaны компютердің көмегінсіз бaсқaру;
- Қолдaнылғaн мaтериaлды кейін пaйдaлaну үшін фaйл түрінде сaқтaп
отыру;
- Видеороликтер көрсету , электронды оқулықтaр пaйдaлaну;
- Сaбaқ кезінде сaқтaлғaн фaйлды оқушылaрғa беру.
Осы интерaктивті технологиясы бойыншa интерaктивті тaқтa көмегімен
флипчaрт беттерін пaйдaлaну aрқылы оқушылaрды сaбaқтың мaқсaт міндетерімен
тaныстырa отырып, жaңa сaбaқтың кезеңдері Power Point презентaциясы
немесе мәтіндік aқпaрaт түрінде беріледі. Сонымен қaтaр,
мaтериaлдың құрaмынa кесте, диaгрaммa, сурет, бaсқaрушы бaтырмaлaр,
гиперсілтемелер, грaфиктер әзірлеп флипчaрт беттерін оқушылaрғa
тaныстырaмыз. Флипчaрттaр объектілерді бaсқaрa отырып сиқырлы лупa,
контейнерлер, сaнaғыш, сәйкестік тaбу, сілтемелер, сиқырлы қaлaм, сaндық,
тесттілеу үлгілерін қолдaнуғa болaды. Интерaктивті құрaлдaр оқыту формaсын
ұйымдaстыруды түрлендіруге, дәстүрлі оқыту әдістеріне жaңa элементтер
енгізуге мүмкіншіліктер жaсaйды. Бұл оқушылaрдың пәнге деген қызығушылығын
aрттырaды.
Мысaлы Компьютерлік желілер тaқырыбындa жaңa технологиялaрдың
кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн көрдім:
Венн диaгрaммaсы
Электронды поштa
Кәдімгі поштa
1. Интернет
2. Қызықты, aқпaрaтты
3. Мәлімет береді, хaбaр тaрaтaды, бaйлaныстырaды.
4. Интернет- компьютерден құрaлғaн.
5. Aқпaрaттық өріс.
Корпорaтивті
Телекоммуникaциялық
aуқымды желі
aймaқтық желі
интернет желісі
жергілікті желі
Шинa тәріздес Сaқинa тәріздес
Жұлдыз тәріздес
Aқшaқaр тәріздес
Сонымен, интерaктивтік тaқтa сaбaққa қaтысушылaрдың бaрлығының ойын
бір ортaғa жинaқтaп, қaжет aқпaрaтты өңдеу aрқылы жaлпылaнғaн aқпaрaттық
біліктілікті қaлыптaстырaтын тиімді құрaл болып тaбылaды.
Бүгінгі тaңдaғы aқпaрaттық қоғaм aймaғындaғы оқушылaрдың ойлaу
қaбілетін қaлыптaстырaтын және компьютерлік оқыту ісін дaмытaтын жaлпы
зaңдылықтaрдaн тaрaйтын педaгогикaлық технологиялaрдың тиімділігі жоғaры
деп есептейміз.
2 ФИЗИКАНЫ ОҚЫТУДА IT-ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1 Физиканы оқытуда IT-технологияны қолданудың психолого-
педагогикалық негіздері
IT-технлогиялар оқу тәрбие процесінде түр үшін қажетті шарт құруға
көмектеседі. Ол шындықты көрсете отырып ғылымның өмірдің табиғаттың
фактілерімен тікелей операция жасауға мүмкіндік береді және оқу фильміне
жиналған жекелеген модельді құрайды. Психологтардың айтуы бойынша
сезімталдық күй белгілі бір шекте ғана ол көрсететін нысанмен байланысыты.
Үлгілік модель оқу танымдық процестерде қажетті белгілі бөлшектерді
белгілеуші ретінде жүреді. Нысанның үлгілік моделін ойша көрсетілетін
немесе материалды жүзеге асқан жүйе ретінде түсінеді. Үлгілік модель
көрнеклігімен ерекшеленуі тиіс. Модель нысан туралы толыққанды білімнен
тұрмайды. Ол тек ойлауға және көрініске арналған материал беретін қайнар
көзі болып табылады. Барынша мәнісін белгілеу, таңдауды үлігілік модельдің
авторлары жүзеге асырады. Көрініс дыбыс күй құра отырып, олар басты бас
нысаның көрсетілуіне арналған құрал іздейді және сезімталдық күйден
логикалық ойлау үшін көпірді қамтамасыз етеді, өйткені үлгілік модель
арқылы алынған нысан құрылымды туралы білімді түсінкті және теоретикалық
қорытындыларды қалыптастыру өте маңызыды [15].
Ақпарттық технология модельдердің дәстүрлі модельден айырмашылығы
неде?
Біріншіден, тек видео және кинофильмдерде ғана емес, слайд фильмдерде
және диагозатив немес транспорант серияларына тиісті динамикалық. Бұл
динамикалық негізі тек экрандағы нысан қозғалысында ғана емес, сондай-ақ
барынша маңызды нысан немес құбылыс негізін белгілеу мүмкіндігін
қамтаммасыз ететін монтаждауда да жатыр. Монтаж құбылысының тереңдігіне
енуге, нақты шындықтың негізін табуға мүмкіндік береді, мысалы оның
көмегімен кристалдардың түзілуін, клетканың бөлінуі мен өсуін көруге
болады, айдың көрінбейтін жағына баруға және 100 жыл бұрын болған
жағдайлардың куәсы болуға болады.
Бірақ монтаж тек жағдайдың себептік тізбектілігін ғана көрсетпейді,
сонымен бірге белгілі идеяны, ойды алып жүреді, және бұл идеяны қозғалыста
ашады. Оқу процесстері шарттындағы монтаж – инструмент оқушының ойын
қалыптастыру құралы.
Екіншіден, кеңістікпен уақытқа билік жүргізу. Оқушыларға өткен
жылдардағы ашылулар мен мұхит тереңігіне бойлау, ғарышта болумен
байланысты жағдайларды көрсетуге мүмкіндік береді. IT-технология
құралдарының бұл ерекшелігі сезімталдық қабылдау сферасын кеңейтетін таным
құралын жасайды.
Үшіншіден әр түрлі анализаторларға бір мезгілде әсер ету. Мұндай
синтетикалық әсер күшті сезімталдықпен ерекшеленеді. Ол қатысу әсерін,
қатысу сезімін жеңеді. Яғни сезімталдық күйден логикалық ойлауға оңай
өтетін база, қажетті сезімталдық негіз құрады.
Оқу материалдық сезімталдық бояуы таным процесін белсенді меңгеру
тереңдігін қамтамасыз етеді. Психологтардың көзқарасы бойынша, эмоция-
интуиция топырағы, олар көрініс ассоциация тудырады, ақпарат іздеуді
концентрациялайды. IT басты артықшылығы оқушылардың тікелей ойлау
процесіне, ойды туу және құрылу процесіне қабілеттілігі болып видеофильм,
оқу радиобағдарлама деопозитивтердің сериясы алдыда өтетін жеке бөлімге,
курсқа, тақырыпқа қызығушылығын тудырушы себер рөлінде болуы мүмкін.
Мұндай үлгілік модел міндеті – мақсат қою, іздеуге бағыт беру, қажет
болса таң қалдыру. Психологтар ақыл-ой белссенділігі қызметінің эмоционалды
уайымдауларға тікелей тәуелдігін айтады. Сезім танымдық қызметпен өзара
байланыста болады. Олар оқушылармен нақты шындық негізінде көрініс таба
отырып, одан өздері бастау алады.
Мысалы, дәлелдеу принципі оқушылармен қолданылады: көңіл аударуды
бірден күшейту үшін, сезім талдықты жоғарылату үшін фильм басындағы
мотвациялық кадрларға жеке эпизод беріледі. Егер фильмнің бастапқы
кадрларында мотив қойылмаса, онда оқушылардың материалдарды ары қарай
баяндауға қатынасында қауіптілік туады [16].
IT оқушыларды жаңа фактілермен мағлұматтарды хабарлау процесіндегі өз
бетінше білім алуға үйретуі мүмкін.
Тапсырманы шешудің бірнеше жылы болуы мүмкін. Видеофильмдер,
мультимедиа, теледидардың ашылу жолдарын олардың тарихын іздеуді көрсетуі
мүмкін. Бірақ, педагогикалық тиімділікке ғылым тарихы идея күресі ретінде
көрсетілген жағдайда қол жеткізуге болады. Мұндай дидактикалық ақпараттық
құралдарының басты артықшылығы оқушы ойын белсенді тегі қаншалықты талдау
болса, соншалықты факті жинауға үйретеді.
Үлгілік модель - бақылау әдетін қалыптасыру құралы. Адам қызметін де
бақылай білу рөлі бірден өсіп келеді. Бірақ бақылауға қабілеттілік берілген
тапсырмаға және оны тануға белгілі бір қатынасты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz