Шалғын өсімдіктердің сапасын бағалау

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі Семей қаласы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Шалғын өсімдіктердің сапасын бағалау

Тексерген : Сағындықов С. Н

Орындаған :Какенова Г. К

Тобы : АГ-313

Семей 2015

Жоспар

Шалғын және шалғынтану ғылымы
Көпжылдық өсімдіктерге сипаттама
Пішеннің маңызы
Қорытынды

1 . Шалғын - көпжылдық шөптесін өсімдіктердің, негізінен жеткілікті және артық ылғал жағдайындағы астық тұқымдас және өлеңтұқымдастардың басымдығымен сипатталатын белдемдік және интрабелдемдік өсімдіктер типі. Барлық шалғынға тән - оттылық пен шымның болуы. Материктік, жайылмалық, таулық шалғын болып бөлінеді.

Шалғындық жəне шалғынтану ғылымы табиғи өсімдіктерді, олардың қалыптасуын, дамуын, сыртқы ортамен қатынасын зерттейді. Табиғи өсімдік қауымдастықтары 7 топқа бөлінеді: ағаштар, бұталар, бұташықтар, көпжылдық шөптер, біржылдық шөптер, мүктер, қыналар. Республика аймақтарындағы ауа райы ерекшеліктеріне (t0, ылғал, жарық т. б. ) байланысты табиғи өсімдіктер қауымы қалыптасқан жəне де өсімдік түзіп өсіп-дамуына топырақ микробтары, жəндіктері, жабайы аңдар, құстар əсер етеді.

Шалғындық өсімдіктер арасында көпжылдық өсімдіктерді ерекше бағалаймыз және зерттейміз. Шалғындық өсімідктер дүниесінде шаруашылықтық маңызға ие біржылдық шөптер аз кездеседі. Орманды-далалы және далалық аймақтарда олардың маңызы жоқ, бағалы да емес. Тек қуаңшылық далаларда, шөлейттермен шөлдерде ерте, тез өсіп жетілетін раңтәріздес біржылдық астық тұқымдастар мен басқада өсімдіктер шүйгіні шаруашылық үшін үлкен маңызға ие және құнды көктемдік раңтәріздестер жайылымдарын түзеді.

2. Көпжылдық шөптердің биіктігі бірнеше сантиметрден 4-5м-ге дейінгі кең мөлшерлік аралықта (қамыс, кейбір шатыргүлділер) ауытқиды. Тіршілік ету ұзақтығы да кең мөлшерлік аралықта -екі жылдан (сәбіз, қызылшы, түйежоңышқа т. б) бірнеше ондаған жылдарға дейін ( күйдіргіш және алтынсарғалдақтар 17-18 жылға дейін, аққылтаң 35-40, шымды селдірек 25-35, бетеге 30-38) және Лобель тамырдәрісі, малтатас бозы, жүздеген жылдан да артық, толық қияқөлең 120 жылға дейін тіршілік етеді.

Көпжылдық шөптер Қазақстан өсімдіктерінің барлық шөп түрлерінің 70%-дан астамн құрайды. Табиғи шабындықтармен жайылымдарда олар негігі мал азықтық өсімдіктер болып табылады. Көп жылдық шөптердің жоңышқы, беде, қойбетеге, қоңырбас, атқонақ т. б сияқты 50 түрінен астамы мәденилендірілген.

Көпжылдық шөптерді:

Бірнеше, кейде көп жылдар бойы жоғары өнімділігін сақтау қабілеттілігі
Бүкіл өсіп- жетілу кезеңі бойына көк балауса беретіндігі
Орып алғаннан және мал жайғаннан кейін де көк балаусасын бірнеше дүркін қайтадан қалпына келтіретіндігі
Айтарлықтай жер асты тамыр жүйесін түзетіндігі, топырақта органикалық зат жинақтайтыны, оны топырақтың әртүрлі қабаттарына тарата алтындығы, тамыр тармақтарымен өте аз жер мен топырақ көлемін ғана қамтып, оның құрылымдық негіздерін жасайтындығы
Кейбір көп жылдық шөптер, мысалы, бұршақтұқымдас өсімдіктермен түрлішөптесіндердің көпшілігінің өздерінің қуатты және тереңге кететін тамырлары арқылы топырақ пен топырақ асты және жер асты қабаттары арасында байланыс орнатып, соңғыларына су мен ауаның бұрынғыданда жақсы өтуіне жағдай жасайтындығы
Сөйте тұра, көпжылдық шөптердің қуатты және тереңге кететін тамыр жүйелері айтарлықтай тереңдікте топырақасты суларын сіңіріп алатын, оны топыраққа, оның бетіне жібермейтін тамырлық сүзгі құратындығы, ал оның топырақты тұзданудан қорғайтындығы сияқты қасиеттері үшін жоғары бағалаймыз.

3. Пішен, күйіс малын қыс айларында азықтандыратын негізгі азықтардың бірі. Жоғары сапалы пішен протеинге, минералды элементтерге, каротинге, Д, К, В тобының витаминдеріне бай келеді. 1 кг кұнарлы пішенде дейін қант, 40-50 мг каротин болады. Мұндай пішен күйіс малының рационына 20-25% немесе әрбір сиырдың тірідей массасына шаққанда, кем деңгейде 1 кг мөлшерінде еңгізгенде ғана, ас қорыту процесі қалыпты пішен негізімен екпе шөпер егісі мен табиғи шабыңдықтардан орылып дайындалады.

Қоректік жұғымдылығы : 1) ботаникалық құрамына, 2) өсіп өну жағдайына, 3) қандай өсу дуіріне орылғанына, 4) дайындау технологиясына, 5) анықтау сапасына тығыз байланысты. Ботаникалық құрамына байланысты пішен мынадай түрлерге бөлінеді:

- Бұршақты протеин мен Са көп,

- Дәнді (қантқа бай)

- Бұршақты дәнді, табиғи шабындық пішені.

Шөптің бір ғана түрінен дайындалған пішеннің химиялық құрамы қарапайым (бұршақтаы немесе дәнді) . Ал бұршақты - дәнді өсімдіктердін пішені неғұрлым жұғымдырақ келеді.

Шөпті кептіру барысында өз бойындағы ылғалмен бірге жинақталған қоретік заттарын да жоғалтып алуы мүмкін. Орылған шөпте алғашқы кезеңде клеткалар қосымша жинақталған қоректік заттар қоры есебінен тшршілік ете береді. Бұл кезең сола бастаған өсімдік бойындағы ылғалы 45-55 % кемігенше созылады. Бұны ашыту кезеңі деп атайды. Мұндай жағдайда қоректік заттар қоры өте тез шығындалып, азая түседі.

Мысалы, өсімдік тәулігіне 1% құрғақ затын жоғалталы (негізінен қант мөлшірі есебінен) .

Ашыту кезеңі ұзара түскен сайын, протеин құрамыда өзгереді: амидтер мөлшері көбейіп кетеді де, протеин сапасына нұсқау келтіреді.

Сола бастаған өсімдік каротині азайып, пішен азықтың жұғымдылығын төмендетеді.

Сондықтан пішенді тез кептіру үшін оларды жаныштап алған жөн. Бірақ шөптің жапырағы мен гүлдері түсіп қалмауы үшін, оны бойындағы ылғалы кемінде 45-55% сақталатындай дәрежеде қопсытады.

Кептірілген пішенің жоғалтқан қатты заты 21%, азықтық өлшемі 42%, қорытылатын протеин 34% жетеді. Ал жауын шашымға ұшыраса, бұл шығын арта түседі. Пешенді шабындықта кептірудің тиімділігі-күн көз әсерінен пішендегі эргостиринен Д витамині түзіледі. Осыдан мал қыстан шыға алады. Қосымша желдеткіш қолданып кептірілген пішен сапасы мен қоректілігі артады (протеин шығыны 1, 5 есе кемиді) .

Ылғалдылығы 15-17% дейін кемітілген кептірілген пішен сарайда қалқалы бастырмада престеліп сақталады.

Пішен сапасын көзбен болжау

Түсі шалғындық шөп жасыл түсті болып келеді (ақшыл жасылдан, жасыл қараға дейін) . Көп кептірілген және көп сақталған шөп озінің жасыл түсін жояды. Жауында дайындалған пішен түсті қоңырлау болып келеді, иісі пінен иісі шөптік-жиналған мерзімі жиналу жағдайына, кептіру тәсіліне, сақталуына байланысты. Жақсы пішен тамаша иісті болып келеді. Ескі пішенің исі кетеді. Дұрыс сақталмаған пішенен нашар неесе сасық иіс шығады. Пішнен иісін білу үшін, 50-100 г пішендістаканға салып, ыстық су қүяды да, стаканды шынымен жабады, 2-3минуттан кейін иісті білуге болады.

Бұзылғандарының белгілері

-түсінің қарауы, көгеруі, бал исінің пайда болуы, пішеннің көгеруі көк түсінің қарайуын маяның ортасына таман жерін тексеріп біледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.