Титан және қортпалары

1. Титан және оның қортпалары

Соңғы жылдары өнеркәсіптің көптеген салаларында қолданыс табатын жоғары сапалы материалдарға, соның ішінде титанға қызығушылық үнемі ұлғаюда. Қазіргі кезде коррозияға тұрақты және меншікті беріктіктігі жоғары титан және оның қорытпаларын қолдану маңызды рөл атқарады. Титан қорытпаларын авиацияда, ракета техникасында, химиялық машинажасауда, мұндай ортада құрылғыға арналған еріткіші ретінде, теңіз суында, яғни кемежасауда, су асты кемелерін жасауда қолданылады. Титан және оның қорытпаларының жоғары және орташа температураларда отқа төзімділік қабілеті, және физика-механикалық қасиеттері жоғары. Сонымен қатар титан және оның қорытпаларының антифрикциондық қасиеті төмен, үйкеліске төзімділігі аз, газды коррозияға тұрақсыз. Сондықтан конструкциялық материал ретінде қолданғанда олардың осы кемшіліктерін ескеру керек. Титан және титан қорытпаларының отқа және коррозияға төзімділігін жоғарылату үшін жүргізілетін ғылыми - зерттеу жұмыстарының маңызы өте зор. Осы бағытта негізінен титан және оның қорытпаларының бетінде көпкомпонентті, композитті қорғаушы қабаттар алатын жаңа технологиялар ұсынылып отыр. Композитті қабаттарды алуда диффузиялық процестер негізгі рөл атқарады. Бұл процестерді дұрыс бақыламаса, алдын ала берілген құрылымды және қасиеттері айрықша қабаттар алу қиынға түседі. Сонымен бірге титанның негізінде жаңа материалдар алу жұмыстары да кеңінен жүргізілуде. Мысалы, эвтектикалық және эвтектоидтық көп фазалы қосылыстар алу, көп фазалы интерметаллидтік композиттер алу және т.б. ерекше қасиеттерге бар материалдар алу. [1] Көп қабатты интерметалидтік композиттер (ҚИК), ерекше физикалық (электрлік, жылулық т.б.) және механикалық (ыстыққа төзімді, меншікті беріктігі т.б.) қасиеттерімен ерекшелінетін конструкциялық материалдардың жаңа класын құрайды. Олардың айырықша қасиеттері интерметаллидтік және негізгі қабаттарының қалыңдығымен, орнасау ретімен, кұрылымдық конструкциясының тиімділігімен анықталады.

1 .Поварова К.Б., Банных О.А., Буров И.В., Заварзина Е.К., Титова Т.Ф., Заварзин И.А., Иванов В.И. Анализ гетерофазных структур алюминидов титана // М., Металлы, № 5, 2001, С. 45 – 52.
2 .Поварова К.Б., Банных О.А., Принципы создания конструкционных сплавов на основе интерметаллидов Ч.1,2 // -М., Материаловедение, № 2, 1999, С. 27-33; № 3, С. 29-37.
3 .Гринберг Б.А. Интерметаллиды: фундаментальные аспекты, приложения // Сборник трудов Урало- Сибирской научно-практической конференции, -М., 2004, С. 22 – 24.
4 .Под редакцией Дж. Поута, К. Ту, Дж. Майера Тонкие пленки. Взаимная диффузия и реакции // -М., «Мир», 1982, С. 152-160