Тірек-қимыл жүйесі, жас ерекшелігі баланың жеке басына қойылан гигиеналық талаптар туралы ақпарат

Кеңістікте қозғалып жүру, денені тік қалыпта үстау, теңдікті сақтау қабілеттері адамның сүйек-ет жүйесінің қасиеттері мен қызметіне байланысты. Сүйек-ет жүйесіне, яғни тірек-қимыл аппаратына адамның қаңқасы мен бұлшық еттері жатады.

Сүйектің құрамы атқаратын қызметіне, адамның жасына қарай әртүрлі келеді. Салмақ көп түсетін сүйектерде , минерал заттары көбірек болады.

• Бала омыртқасының сүйегі:Сегізкөз бен қүйымшақ сүйектері біте бастайды. Қыздарда 7-11, ер балаларда 7-13жас арасында омыртқаның денесі мен эпифиздерінің арасында жұқа болса да, шеміршекті қабаты сақталады Омыртқа эпифиздерінің сүйектенуі 18-20 жаста аяқталады.
• Қабырғалардың сүйектенуі: баланың 2-айлығында VI-VII қабырғаларда басталады, 3-4 жасқа келгенде қабырғаның ортасы мен бұрышында ғана тығыз сүйектері болады, яғни қабырғаның 40%-ында ғана остеондық құрылысы болады, 6-7 жаста қабырғаның алдыңғы жағы толық сүйекке айналады.
• Төс сүйегі:бөлімдерінің арасындағы шеміршек30жасқа дейін болады. Төстің төменгі жағының шеміршектері15-16жаста, жоғарғы жағының шеміршектері21-25жаста сүйекке айналып, төс сүйегінің бөліктері жалғасып, арасы бітіп кетеді, ал семсершенің сүйектенуі30жасқа дейін созылады.
• Жауырын:Жауырын сүйектеріжігіттерде 19-20, қыздарда 18жаста қатады.
• Бұғана:бала туар алдында оның төс жақ ұшынан басқа жері сүйекке айналып үлгереді. Ал төс жақ үшының сүйектенуіжігіттерде 24, қыздарда 23жаста аяқталады.

• Алақан ойығы: жаңа туған нәрестеде қалыптаса бастап, 10-13жаста толық аяқталады. Тоқпан жілік немесе иық сүйектері20-25жаста қатайып, екі басында тек шеміршектері қалады. Бұл жіліктің ұзарып өсуі оның басындағы өсу нүктелеріне байланысты болғандықтан, 22жасқа дейін жілік басын кесуге болмайды.

• Кәрі жіліктің қатуы:20-25жаста жігіттерде, 17-20жаста қыздарда аяқталады.

• Шынтақ сүйегі:өсуіжігіттерде 18-22жаста аяқталады, бой жеткендерде сәл ерте қатады.
• Білезік сүйектері:қатуы14-16жаста аяқталуға жақын болады. Ең алдымен Ш-ші, ең соңында І-ші және V-ші сүйектері қатады.
• Саусақ сүйектері:16-18жаста қатып аяқталады.
• Өкше сүйектері:өсуібойжеткендерде 16-18, жігіттерде 18-20жасқа дейін байқалады.
• Бақайшақтар:бес ұсақ жұмыр пішінді әртүрлі сүйектерден тұрады. Қыздарда - 17, жігіттерде - 20жасқа дейін өседі.
• Табан күмбезі:13-17жасқа дейін қалыптасады. 17-18жасқа дейін биік өкшелі аяқ киімді киюге болмайды. Балалар мен жастардың аяқ киімдерінің өкшесі1, 5-2см болғанда табан күмбезі жақсы болып, табан еттері мен сіңірлері жақсы дамиды.
• Бет сүйектері:алғашқы1жаста және жыныстық жетілу мерзімінде, әсіресе13-14жаста күшті өседі.

Баланың қимыл-қозғалысы. Жаңа туған нәрестенің денесінің, аяқ-қолдарының қимылдары өте көп, бірақ олар дұрыс үйлеспеген, еріксіз шым-шытырық қимылдар түрінде орындалады. Алғашқы дұрыс бағытталған қимылдары баланың 2-3 айлық өмірінде көріне бастайды: ең алдымен жарық көзіне немесе дыбыс шыққан жаққа басын бұрады. 3 айда шалқасынан жатқан бала аунап түсе алады, 7 айда отырады. Кейіннен заттарды үстап үйренуге және еңбектеуге байланысты қолдарының ерікті қимылдары пайда болады. Баланың көру және қозғалыс жүйелері жеке-жеке қызмет атқарса, 3-6 айда бір-бірімен үйлесімді көру-қозғалыс жүйесіне айналады.

Жүру, жүгіру, секіру, шапқылау т. б күрделі қимылдар және оларды дұрыс бағыттау қабілеті 3-5 жаста жетіледі. Қозғалудың ең күшті дамуы 3-6 жаста байқалады.