Ауыл шаруашылығы саласында қолданылатын токсиндік заттардың жануарлар организіміне түсу жолдары туралы ақпарат

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім Министрілігінің

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік Университеті

БӨЖ

Тақырыбы: Ауыл шаруашылығы саласында қолданылатын токсиндік заттардың жануарлар организіміне түсу жолдары

Орындаған:Талапқанқызы М

Тексерген: Билялов Е. Е

Топ. ВС-203

Семей 2015

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім

2. 1 Токсикология іліміне түсінік және мал дәрігерлік токсикологияның міндеттері

2. 2 Токсиндік заттардың жануарлар организіміне түсу жолдары

2. 3 Ас қорыту жүйесіне басымырақ әсер ететін улы өсімдіктермен уланулар

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Ауыл шаруашылығы малдарының және өсімдік өнімдерінің экологиялық қауіпсіздігі мен сапасы оның құрамындағы токсиндік заттарға байланысты болып келеді. Токсиндік заттар мал ағзасына келесі жүйе арқылы түседі: топырақ-өсімдік-мал. Аздаған мөлшерде тыңайтқыштар ретінде және минералдаы азық ретінде ауылшаруашылығында қолданады. Соның нәтиежесінде мал организміне түсіп орасан зор шығынға әкелетін, еліміздің эканомикасына зор нұқсан келтіретін кесел екені бәрімізге белгілі. Бұл кеселдің айқын клиникалық түрде байқалмауына байланысты бірнеше мыңдаған жануар бастарының уланып, өлімге ұшырайтыны түсінікті. Отандық және алыс-жақын шетел ғалымдарының аталмыш мәселені зерттеп, атқарған еңбектері көп болуына қарамастан бұл жағдай осы күнде өзектілігі арта түсуде.

Химиялық токсикологиялық улы затттардың организмге сіңуі мен сіңу жылдамдығы олардің адаммен жануарлардың денесіне түсу жолдарына улылық әсерлері тәэуелді. Улар организмге ас қорыту, тыныс алу жүйелерімен және тері арқылы түседі. Улы заттардың газ, бу және шаң тәрізді түрлерінің ингаляциялық жол арқылы түсуі зор маңызға ие.

Экологиялық жағдайлар, сапасыз азықтармен азықтандыру, сонымен қатар қанағаттанарлықсыз күтіп-бағу ережелері малдардың ағзасына кері әсерін тигізеді және олардан алынатын өнімдердің сапасын айтарлықтай төмендетеді.

Негізгі бөлім

Токсикология іліміне түсінік және мал дәрігерлік токсикологияның міндеттері

Токскикология (грекше toxіkon - у және logos - ілім) - улы заттар және олардың тірі ағзаға тигізетін әсерін зерттейтін ғылым ; бұл ілім улы заттардың табиғатын, олардың әртүрлі қасиеттерін жануарлардың улы заттарға деген сезімталдығын, уланудың ағзада әр түрлі түрленуін, уланудың себептері мен салдарын, улардың ағзаға енуі мен бөлінуін және клиникалық белгілері мен патологиялық өзгерістерін зерттейді.

Токсиндік заттар мал ағзасына келесі жүйе арқылы түседі: топырақ-өсімдік-мал. Аздаған мөлшерде тыңайтқыштар ретінде және минералдаы азық ретінде ауылшаруашылығында қолданады. Соның нәтиежесінде мал организміне түсіп орасан зор шығынға әкелетін, еліміздің эканомикасына зор нұқсан келтіретін кесел екені бәрімізге белгілі. Бұл кеселдің айқын клиникалық түрде байқалмауына байланысты бірнеше мыңдаған жануар бастарының уланып, өлімге ұшырайтыны түсінікті. Химиялық токсикологиялық улы затттардың организмге сіңуі мен сіңу жылдамдығы олардің адаммен жануарлардың денесіне түсу жолдарына улылық әсерлері тәэуелді. Улар организмге ас қорыту, тыныс алу жүйелерімен және тері арқылы түседі. Улы заттардың газ, бу және шаң тәрізді түрлерінің ингаляциялық жол арқылы түсуі зор маңызға ие.

Мал дәрігерлік токсикологияның ең негізгі басты міндеті: ауылшаруашылық малдары мен үй құстарының, пайдалы жәндіктердің (ара жібек құрты) улануларының алдын алу бағытында атқарылатын іс- шаралар. Мал басының уланулардан өлім- жітімге ұшырауы немесе лажысыз сойылуы салдарынан шаруашылықтар шегетін зиянды шығынды зерттеу және ол шығындарға ғылыми талдау жасау, мынадай қортындыға әкеліп отыр : мал басының уландан болған жылдық шығынның 50% -ын улы химикаттармен улану (гербицидтер, фунгицидтер, тыңайтқыштар ) 30% - ын әртүрлі патогендік саңырауқұлақтармен зақымданған азықтармен, құрамында көп мөлшерде фтор, мышьяк, госсипол, мочевина бар минералды азықтық қоспалармен азықтандырудан улану және 20% -ын улы өсімдіктермен улану құрайды екен.

Ауыл шаруашылығы саласында қолданылатын токсиндік заттардың жануарлар организіміне түсу жолдары

Токсиндік заттардың организмге ену жолдары, сіңу жылдамдығы токсикологияда аса маңызды болып саналады. Мал дәрігерлік токсикологияда ағзаға удың ауыз арқылы ену жолы негізгі маңызға ие. Қарында улы заттар азықпен, қарын сөлімен, ондағы микрофлоралармен араласады. Мұның бәрі қарынға түскен улы заттардың физикалық - химиялық құрлымына және уыттылығына әсер етеді. Құсқан кезде қарыннан улы заттар шықпаса, онда кілегей қабықтардың сору қабілеті нашарлап, у ащы ішекке, одан әрі қанға, қан арқылы бауырға өтеді. Тоқ ішекте ащы ішекке қарағанда удың сорылуы аз деңгейде болады.

Тыныс алу ( ингалаляциялық ) жолмен ағзаға газ тәрізді улы заттар т, б. аэрозольдар, шаң- тозаң түсуі мүмкін. Бұл жолмен ағзаға түскен у өкпе арқылы сорылып, онда күшті тітіркенген өкпе ұлпалары қабынуға ұщырайды (хлор, фосген ) немесе өкпе арқылы қанға сіңіп, ағзаға резорбтивті әсер етеді.

Малдың токсиндік заттардан улануынан болатын шығынның шаруашылықтарға тигізетін зияны өте көп. Уланумен бір -екі мал бас қана уланып қоймайды, олар топ- тобымен уланады. Токсиндік заттардың жергілікті және жалпылаа әсері болады. Жергілікті әсер еткенде улы заттар сол жердегі ұлпалармен ғана байланысқа түседі. Ал жалпы әсер еткенде улы зат қанға түседі де, бүкіл ағзаға таралады және жекелеген ағзалар жүйесін зақымдайды да, клиникалық белгілері пайда болады. Өсімдік уларының организмге тигізетін әсерінің негізгі механизмі олардың организм торшаларымен түйілісіп, олардың протоплазымасымен байланысып, молекулалық құрлысы мен процесмін бұзады.

Өсімдік уларының мал организміне әсері олардың қызыметін қоздырады;

Торшалар мен ағзаларға улы заттың әлсіз әсері олардың қызыметін қоздырады
Орташа әсері - тітіркендіреді
Қатты әсері - қинайды, әлсіретеді
Өте қатты әсері - салдандырады

Мұндай әсерлері улы заттардың ерігіштік қасиетіне тікелей байланысты. Суда жақсы еритін улы заттар ас қорыту ағзаларының сөлдерінде де жақсы ериді, олардың орталық жүйке жүйесіне әсері тез білінеді. Егер малдың асқазаны азыққа толы болса, онда улы заттардың әсері де, организмге сіңуі де әлсіз болады. Токсинді заттардың сезімталдығына қарай үй жануарларын мынадай қатарға тізуге болады; есек, жылқы, мысық, ит, шошқа, ірі қара малы, қой, ешкі және қоян. Мұндай ерекшелік екі жағдаймен түсіндіріледі:

Өсімдік улы заттарының негізінен орталық нерв жүйесіне тікелей әсер етуі
Ас қорыту жүйесі ағзаларының құрлысының ерекшеліктері

Ас қорыту жүйесіне басымырақ әсер ететін улы өсімдіктермен уланулар

Кекіремен улану ( Poligonum persicaria L ) - жайлымда, шабындықта жиікездесіп, өте зиянды арам шөп. Құрғақшылық жылдары, әсіресе бүршіктенген, күлдеген кезде улылығы күштірек болады. Шөпті кептіргенде де улылығы азаймайды. Ірі қара малы уланбайды, ал жылқы үшін өте қауіпті. Олар шөпті жайлымда жемейді, ал қолда тұрған кезінде азық рационының құрамында кекіренің мөлшері 3-5% болса, улану пайда болады.

кекіре

Улы зат белгісіз, ол зат жүйке жүйесне, ас қорыту жүйесінің кілегейлі қабықтарына әсер етеді. Жүйке жүйесінің вегатативті бөліміне әсер еткенде ішектердің жиырылуын алғашқыда күшейтіп, соңынан әлсіретеді; тамырдың соғысы жиілеп, ырғағы бұзылады. Көздің қарашығы ұлғайып, зар бөлу сирейді. Алғашқы клиникалық белгілері : кекірені жегеннен кейін 3-4 күннен кейін білінеді. Мал тынышсызданады, бұлщық еттері дірілдеп, өзін- өзі тістелейді, кілегей қабықтары сұйылады да, кей жерлеріне қан құйылады. Жүрек жұмысы нашарлап, тыныс алуы қиындайды. Ішектердің жиырылуы үдей түседі. Су ішу, азық шайнау қиындайды. Аурудың бесінші күні ішектердің жиырылуы тоқтайды, малдың аяғы ісінеді.

Емдеу барысында суды ішкенше береді. Ашықтыру диетасын тағайындайды. Асқазанды натрий карбонаты ертіндісімен жуады, ихтиол ертіндісімен клизма қояды. Ауыз қуысы арқылы сүт, магний сульфатын береді. Улану барысында бромды ареколин ертіндісін тері астына жіберуге болады. Жүрек жұмысын жақсартатын дәрілер тағайындайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.