Зиянды өндірістік факторлар,олардың жұмысшыларға және қоршаған ортаға әсері жарықтандырудың адамның еңбек қабілетілігіне әсері туралы ақпарат

Кіріспе

Қоғамдық өндірістің негізгі факторлары. Материалдық игіліктерді жасап шығаратын процесс өндіріс деп аталады. Өнім өндірісінде адам табиғат объектеріне әсер етеді, оларға өзінің материалдық қажеттерін қанағаттандыратындай форма береді. Айтқандай, өндіріс дегеніміз тікелей тұтыну үшін, немесе, өндірісті әрі қарай жүргізу үшін, табиғат заттарын өндеу болып табылады. Өндірістің осы қызметі онын әлеуметтік формасы қандай болмасын сақталады. Игіліктерді дайындауға қатысатын факторларды аныктап білу маңызды мәселе болып табылады. Экономмкалық теорияда өндірістін, мүмкіндігі мен нәтижелілігіне шешуші әсер ететін ерекше маңызды элементті, немесе объекті, өндіріс факторлары деп атайды. Өнім өндіруде пайдаланатын осындай факторлар өте коп болады. Және әр жекелеген өнімді өндіруге икемделген өзіндік факторлар болады. Сондықтан оларды біріктіріп, топтастыру қажет. Факторларды бөліп, топтастырудың көптеген әдістері бар. Марксистік теория факторларға жұмыс күшін, еңбек заттарын, еңбек құралдарын жатқызады. Бұлар екі ірі топ құрады: өндірістің жеке факторы— жұмыс күші және өндірістің заттық факторы — еңбек заттары және еңбек құралдары болып бөлінеді қашан болсын, өндірістің жеке факторына жұмысшы күші яғни адамның еңбекке деген физикалық және интеллектуалдық қабілетінің жиынтығы жатады. Өндірістің заттық факторына барлық құрал-жабдықтардың жиынтығы жатады. Жеке және заттық факторлар өзара байланыстың күрделі жүйе құрайды. Онын тиімділігін технология мен өндірістің ұйымдастырылуы анықтайды. Өндірістің басты факторларының арасындағы әрекеттерді технология көрсетеді. Ол өндеудің әр түрлі әдістерін пайдалануды, еңбек заттарының қасиеттерін, формаларын, құрылуын өзгертуді талап етеді. Өндірісті ұйымдастыру өндіріс факторларының келісімді қызмет етуін, олардың сан жағынан сәйкес болуын, т.б. көздейді. Маржиналистік теория өндіріс факторларын төрт топқа бөледі: жер, еңбек, капитал, кәсіпкерлік қызмет. Жер табиғи фактор деп қаралады. Ол адамның іс-әрекетінің нәтижесіне жатпайды.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті

СӨЖ№2

Тақырыбы: Зиянды өндірістік факторлар,олардың жұмысшыларға және қоршаған ортаға әсері. Жарықтандырудың адамның еңбек қабілетілігіне әсері.

Орындаған: Рахимова А.Ж
Топ: П-409
Тексерген: Жуманова Г. Т

Семей2015
Қоғамдық өндірістің негізгі факторлары. Материалдық игіліктерді жасап шығаратын процесс өндіріс деп аталады. Өнім өндірісінде адам табиғат объектеріне әсер етеді, оларға өзінің материалдық қажеттерін қанағаттандыратындай форма береді. Айтқандай, өндіріс дегеніміз тікелей тұтыну үшін, немесе, өндірісті әрі қарай жүргізу үшін, табиғат заттарын өндеу болып табылады. Өндірістің осы қызметі онын әлеуметтік формасы қандай болмасын сақталады. Игіліктерді дайындауға қатысатын факторларды аныктап білу маңызды мәселе болып табылады. Экономмкалық теорияда өндірістін, мүмкіндігі мен нәтижелілігіне шешуші әсер ететін ерекше маңызды элементті, немесе объекті, өндіріс факторлары деп атайды. Өнім өндіруде пайдаланатын осындай факторлар өте коп болады. Және әр жекелеген өнімді өндіруге икемделген өзіндік факторлар болады. Сондықтан оларды біріктіріп, топтастыру қажет. Факторларды бөліп, топтастырудың көптеген әдістері бар. Марксистік теория факторларға жұмыс күшін, еңбек заттарын, еңбек құралдарын жатқызады. Бұлар екі ірі топ құрады: өндірістің жеке факторы -- жұмыс күші және өндірістің заттық факторы -- еңбек заттары және еңбек құралдары болып бөлінеді қашан болсын, өндірістің жеке факторына жұмысшы күші яғни адамның еңбекке деген физикалық және интеллектуалдық қабілетінің жиынтығы жатады. Өндірістің заттық факторына барлық құрал-жабдықтардың жиынтығы жатады. Жеке және заттық факторлар өзара байланыстың күрделі жүйе құрайды. Онын тиімділігін технология мен өндірістің ұйымдастырылуы анықтайды. Өндірістің басты факторларының арасындағы әрекеттерді технология көрсетеді. Ол өндеудің әр түрлі әдістерін пайдалануды, еңбек заттарының қасиеттерін, формаларын, құрылуын өзгертуді талап етеді. Өндірісті ұйымдастыру өндіріс факторларының келісімді қызмет етуін, олардың сан жағынан сәйкес болуын, т.б. көздейді. Маржиналистік теория өндіріс факторларын төрт топқа бөледі: жер, еңбек, капитал, кәсіпкерлік қызмет. Жер табиғи фактор деп қаралады. Ол адамның іс-әрекетінің нәтижесіне жатпайды. Өндіріс факторларының осы тобына өндіріс процесінде қолдануға болатын, табиғат байлықтары мен пайдалы кендер жатады. Осы категорияға егістік жер, ормандар қосылады. Өндіріс факторларының қатарына тауар мен қызметтер өндіруде пайдаланатын мүліктердің жиынтығы -- капитал жатады: машиналар, жабдықтар, қойма ғимараттары, көлік және байланыс коммуникациялары. т.б. Олардың техникалық күйі үздіксіз жақсартылып отырады және олар өндіріс процесіне, оның тиімділігіне шешуші әсер етеді. Еңбек -- игіліктер дайындауға және қызметтер көрсетуге бағытталған интеллектуалдық немесе физикалық әрекеттер болып

табылады. Жеке адамның біліміне, кәсіби дайындығына, төжірибесіне, денсаулығына сәйкестенген қабілеттерінің жиынтығы адам капиталын құрайды. Адамның еңбегінің шеберлігі, өнегелілігі жоғары болған сайын, оның капиталы өсе түседі, ал осыған сай табысы (еңбек ақысы) кобейеді. Осы күнгі адам капиталына жұмсалған инвестициялар қоғам үшін ең тиімді болып және тез арада өзін-өзі ақтап отыр. Кәсіпкерлік іс-әрекет - бұл өндірістің ерекше факторы. Осы фактор өндірісті ұйымдастырып жүргізуде белсенділікті, іскерлікті, саналылықты, жауапкершілікті, тәуекелдікті кең пайдалануды талап етеді. Кәсіпкерлік қабілет -- адам капиталының ерекше түрі. Бұл игіліктер мен қызметтерді жасауға қолданылатын, өндірістің барлық факторларының бір бірімен келісімді, сәйкес түрде қызмет етуін көздейтін іс-әрекет. Адам ресурстарының осы түрінің ерекшелігі мынада: олар қауіп-қатерлікке, шығынға үшырау мүмкіндіктерінің болуына тәуекелдік етіп, өндіріс процесіне, коммерциялық негізге сүйене отырып, өндірілетін онімнің жаңа түрін, алдыңғы қатарлы технологияларды, бизнесті ұйымдастырудың тиімді формаларын кіргізу болып табылады. Кәсіпкерлік қызмет шама жағынан және нәтижелілік жағынан квалификациясы өте жоғары еңбек жұмсаумен пара-пар келеді. Өндіріс факторларын топтастырудың айырмашылықтары неде?
Біріншіден, марксистік теория бойынша, өндіріс факторлары экономикалық категория ретінде өндірістің әлеуметтік бағытын анықтайды. Осылай. өндіріс процесінің алғашқы нёгізінен бастап, қоғамның таптык. күрамы калыптасады және таптардың өділеттік үшін күресінің болу мүмкіндігі долелденеді. Ал маржиналистер факторларды өндірістің жүруіне кажет тек жалпы техникалық- экономикалық элементгер деп карайды.
Екіншіден, маржиналистер капитал деп енбек құралдары мен заттарын түсінеді, ал табиғат шартын жеке фактор деп бөледі. Марксистер табиғат шартын, еңбек құралдарын және еңбек заттарын біртұтас заттық фактор деп біріктіреді. Егер әңгіме өндірістегі өзгеше табиғат жағдайлары туралы болса, олардың ерекшелігі рента арқылы есепке алынуы керек. Олардың түжырымдауы бойынша, бұл жағдаймен ғылымның басқа саласы айналысуы керек.
Үшіншіден, маржиналистер кәсіпкерлік іс-әрекетті өндіріс факторы деп таныса, марксистер оны жоққа шығарады. Жалпы айтқанда, факторларды топтастыру айырмашылығының себебі -- қоғамдық өндірісті талдауға таптық көзкарастың қолданылуы. Өндіріс факторлары қоғамның даму процесіыде өзгеріп тұрады, сондықтан оларға тұрақты құбылыс деп қарауға болмайлы. Постиндустриалық қоғамда өндіріс факторы деп информациялық және экологиялық факторлар аталады. Осы екі фактордың пайда болуы, осы замандағы ғылымның жетістіктерімен тығыз байланысты. Ал ғылымның өзі жекедара фактор болып отыр, ойткені өндірістің тиімділігіне, жоғарғы квалификациялы жұмысшы күшін дайындауға, адам капиталының потенциалдық мүмкіндігін жоғарылатуға, оның әсері шешуші болып отыр. Бүгінгі өндірісте өндірістің экологиялық факторының маңызы өсіп келеді. Бүл фактор кейбір технологияның қоршаған ортаға зиянды болғандығынан, соның қызметіне кедергі туғызады, басқаша жағдайда ол экономикалық өсудің дем берушісі рөлін атқарады. Факторларды талдауға қорытынды жасай келе мына жағдайды тағы айта кетейік: өндіріс процесіне барлық факторларды жұмылдырғанда ғана өндіріс болуы мүмкін. Белгілі бір затты, қызметті өндіру үшін факторлардың белгілі тобы қажет. Ал өндіріс факторларының бастылары жер, және капитал және кәсіпкерлік. Олар әрекеттерін бір-бірімен байланысып және бірін-бірі толықтыра отырып атқарады. Есте болатын жәй: факторлардың бірінің орнын бірі басып кызмет ете алатын қасиеті болады. Бұл қасиеттің негізінде, бір жақтан, қажеттіліктердің ерекшелігі мен мүліктің конструктивтік өзгешелігі, бірақ, басым түрде, ресурстардың шектелуі жатса, екінші жақтан, оларды пайдаланудын тиімділігі жатады. Кәсіпкер тапшы және қымбат өндіріс факторын неғұрлым аз пайдаланатын технологияны тандайды. Демек, бос жердің тапшылығы үйлерді көп қабатты, биік қылып салуға әкеліп соқты. Кәсіпкер өндіріс шығындарын төмендету қажет екенін мой- ындай отырып, өндіріс факторларының әрқилы комбинациясын пайдалануға мәжбүр болады. Топтастыру қандай болса да, түбінде өндіріс факторлары өнім шығаруға пайдаланылады. Айтайық, өте жабайы өндірісте бір фактор бір өнім жасауға қолданылсын. Бұл жағдайда өнім бір фактордың функциясы болып табыла ды. Шындығында өндіріс процесі күрделі болады, оньщ корытын дысы (енім) көп факторларды қолданудың нөтижесі болып табы лады. Бұнда әрқилы ситуациялар кездесуі мүмкін, оларды төртке бөлейік:
фактор қолданылмайды;
оның мүмкіндігінің бір бөлігі қолданылады;
өнімнің үйлесімді оптималды санын өндіруге қолданылады;
өнімнің тым көп санын өндіруге қолданылады. Факторларды өнім өндіруге қолданудың шексіз көп вариантын график арқылы керсетуге бодады. Фирмалардың практикалық іс-қимылында факторларды әр түрлі комбинацияда пайдалануда шексіз көп варианттар болады деп жорамал жасалады. Ғылыми-техникалық прогресс және техникалық төңкерістер жаңа (бірінің орнына бірі жүре алатын) А, факторлар және жаңа Q, өнім пайда болуына әкеліп соғады. Сөйтіп, А, фактордың көмегімен Q, өнім өндіруге мүмкіндік туады. Осы Q өнімнің шамасы фактордьщ мөлшерін өтеуге керексіз болып қалған қосымша өнімді етеуге жеткілікті болады. Осы қосымша қосалқы Q, өнімді қосымша өнім деп атайық. Осының өндірілуі өндірісті қосымша өсіруге көмектесе алады. Қорытынды мынау: өндіріс факторын жақсы пайдалану, осы өндіріс көлемінің одан әрі көбеюінің шарты, ұлғаймалы ұдайы өндірістің шарты болып табылады. Сөйтіп өндіріс факторларының қосылуының нәтижесінде еңбек өнімдері, материалдық игіліктердің жиынтығы жасалады. Алынған өнімнің шамасының (массасының), оны өндіруге жұмсалған еңбекке сандық қатынасы, еңбек өнімділігін сипаттайды. Еңбек өнімділігінің көрсеткішінің түрі мынадай болады:
Еңбек өнімділігі = QT,
бұнда Q -- жасалған өнімнің саны натуралдық немесе ақша көрсеткіші арқылы есептелген; Т -- еңбек шығындары (мысалы, адамсағат), немесе осы өндірістегі жұмыскерлердің саны. Қауіпті өндірістік фактор - әсерлері белгілі бір жағдайларда трамаға немесе денсаулықтын тез төмендеуіне әкеп соғатын шартарға әкеп соғады. Зиянды өндірістік фактор- әсерлері белгілі бір жағдайларда ауруға немесе жұмыс өнімділігін төмендеуіне әкеп соғатын фактор болып саналады. Физикалық факторлар- қозғалатын механизмдер мен машиналар, үшкір шеттері, жұмыс аймағынын еденен үлкен орналасуы, биіктіктен құлайтын немесе ұшатын заттар, зиянды аэрозолдер, газдар денгейінін жоғарлауы; ионизациялау және басқа сәулелену; электр тізбегінде кернеу; магнитті және электромагниттік өрістері; шу, діріл, үлкен немесе төмен температура, ауанын ионизациясынын ылғалдығы қозғалмалығы, атмосфералық қысым, табиғи жарықтын жеткіліксіздігі немесе жоғы, жарықтық ағын пульсациясы, ұлғайтылған концентрация. Биологиялық факторлар- өзіне әр түрлі биологиялық обьектерді енгізеді: патогенді микроорганиздер(бактериялар, вирустар, риккетсиясы, спирохет, санырауқұлақтар), және де макроорганизмдер жатады(қсімдіктер мен жануарлар). Психофизиологиялық факторлар - физикалық жүктемелер (статикалық және динамикалық) және жүйке-психикалық (ойлаулық жүктемелері, жұмыстын монотондығы, эмоциональды жүктеулер). Химиялық факторлары - әр түрлі агрегаттық жағдайдағы токсикалық заттар: дихлорэтан, ацетон, бензол, ксилол, толуол және басқа да еріткіштер; метан; көмірышқышқыл газы, ацителен, басқа газдар, лактар, бояулар, эмальдар; емдеуіш құралдар; өндірісітік химикаттар және басқа да химиялық заттар. Шектеулі жіберуші концентрациялар(ПДК)жұмыс аймағында ауадағы зиянды заттар - бұл концентрациялар күнделікті (демалыс күндеріне басқа) 8 сағ бойында немесе басқа ұзақтылық кезінде жұмасына 40 сағатан аспас уақытында ауруға шағылдыратын концентрация болып келеді. Қауіптілік санаты бойынша зиянды заттар төрт классқа бөлінеді: 1- ен қаупті, 2-жоғары қауіпті, 3 қауіпті, 4- аз қауіпті. Шектеулі дәрежелі денгей (ПДУ) өндірістік фактор - бүкіл жұмыс өтілі кезінде ауруға немесе басқа да қауіпті ауруларға алып келмейтін денгей болып саналады.
ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫНДА ЖАРАҚАТ АЛУ, ЖАРАҚАТ АЛУ СИПАТТАРЫ Өндірістік жарақат алу мен аурулардын себептерін келесідей екі топқа бөлуге болады: техникалық, ұйымдастырушылық, санитарлы-гигиеналық, психофизикалық, субьективтік және экономикалық болып бөлінеді. Бақытсыз жағдай(жарақат алу, ауру) қандайда бір немесе бір-бірімен байланысқан немесе байланыспаған себептермен жұмыс орнында болатын жағдайларға байланысты болады. Қауіпті жағдай өзіне өауіпті шарттар мен қауіпті іс-әрекетті енгізеді. Қауіпті шарт - реттелген нормаларға сәйкес келмейтін өндірістік орта жағдайы. Қауіпті іс-әрекет - жұмысшынын дұрыс емес, профессональды емес іс-әрекетері оқымағандықтын, білмеуі, істей алмауынан болуы мүмкін, а жекелеген жағдайларда - жұмысшынын өндірістік тұрақтылықты дұрыс тандамаудан және де енбекті қорғау шартарын дұрыс орындауында болады.
ЖАРАҚАТ АЛУДЫН АЛДЫН-АЛУ Жарақатттын алдын-алу шаралары өзіне енбекті қорғау сұрақтарын шешу, әрбір өндірістік аймақта жұмыстын қауіпсіздігін алдын-алу болып жатқызылады. Енбек шартын жақсартуға арналған әдістерді осылай бөлуге болады: заншығарушылы, ұйымдастырушылық, техникалық, медицина-профилактикалық және экономикалық болып бөлінеді. Зан шығару іс әрекетері енбекті қорғау обылысында жұмыс жасайтын жұмысшылардын, енбек пен демалыс режимін, әйелдер мен жастардын жұмыс режимдерін, жұмыстық аймақта қауіпті заттар мөлшерін, зардап алғандарға копенсация төлеу, және олардын пенсинодық қамтамасыз етуі болып табылады. Ұйымдастырушылық іс-әрекеттер енбекті қорғау жүйесімен басқаруды, жұмысшыларды оқытумен, оларды инструкциямен қамтамасыз етуді, енбекті қорғау бойынша кабинеттерді құруға, енбекті қорғау талаптарын тексеру жатады. Техникалық іс-әрекеттер қарастырады: Қауіпті және монотондық жұмыстарды комплексті механизациялау мен автоматизациялау; қауіпсіз техника мен технологияны ойлап табу, алдын алатын, сигнал беретін, бұғаттайтын құрылғыларды орнату; Ауа ортасын, өндірістік жарықтандыруды нормализациялау бойынша техникалық шешімдер; шуды, дірілді төмендету жұмыстық аймақтан зиянды заттарды шығару; Қауіпті жағдайларда жұмыс жасайтын операторлар үшін изоляцилаушы кабиналарды жасау; Медицина-профилактаушы іс-әрекеттері енгізеді: Енбекті ауыр, қауіпті, зиянды орындарында жұмыс жасайтын адамдарды алдын-ала және периодикалық тексеру; Оларды емдеу-профилакториялық тамақпен қамтамасыз ету; Өндірістік гимнастиканы жүргізу; ультрафиолетті және бактериалды сәулелендіру; Хвойлы, тұзды-хвойлы ванналар қолдану, массаждар. Экономикалық іс-шаралар жарақаттын алдын-алу туралы және енбек шартын жақсарту мақсатында жұмысшыларды материалды стимулдау. Дәріс 4 Өндіріс обьектері құрылысына санитарлық талаптар Санитарлы - қорғау аймағы өндірістік алндар, материалдарды ашық және жабық қоймалар, ауыл шаруашылық қоймаларынын олардын үлкею есебімен салынған аймақ болып саналады. Ол атмосферанын жерлік қабатында керекті гигиеналыө нормаларды сақтау үшін, өндірістін, көлік комуникациясынын, электр желіліерінін манайныдағы адасмдарға әсерін, физикалық әсерлі факторлар- шу, дірілдін көтерілген денгейі, инврадыбыс, электромагиниттік өрістер мен статикалық электр тогын теріс іс-әрекетін азайту үшін қолданыады; өндіріс орны мен адамдар тұратын аймақтын арасында керекті архетиктуралық-эстетикалық барьер құру арқылы онын атмосфералық ауанын ластауын фильтарциялау мен ассимиляциясын жасау үшін қосымша жасылдандыру аймақтарын құру қолданылады. Технологиялық үрдістер жүрмейтін обьектре және жеке құрылыстар үшін өндірістік зиянды заттар шығару көздері болып, олардын қуаты, жұмыс эксплутациясы, обьектер концентрациясына байланысты, қоршаған ортаға жіберетін токсинкалық және иісті заттарды лақтырумен және діріл және де басқа зиянды физикалық факторлар әсерінен және адам денсаулығына керекті гигиеналық нормативтерді қолданумен қндіріс орнын санитарлы классиффикациясына сәйкес санитарлық аймақтардын келесідей талаптары қолданылады: Бірінші классты өндіріс орны - 2000м; Екінші классты өндіріс орны - 1000м; Үшінші классты өндіріс орны - 500м; Төртінші классты өндіріс орны - 300м; Бесінші классты өндіріс орны - 100м; Техникалық жүйелерді қолдану кезіндегі зақымдалудын денгейін төмендету үшін негізгі бағыттар болып табылады: Механизация, Автоматизация Манипуляторлар мен және РТК (роботтехникалық комплекстерді қолдану). Механизациялау мақсаты: керекті операция орындалуында енбектін қауіпсіз және зиянсыз енбек шартын ұйымдастыру. Адамдық енбек жүйесін РТК көмегімен алмастыру керекті ғылыми-техникалық потенциалдын жобалу кезенінде, және де жасау мен қызмет ету кезіндеде қажет етеді де біршама капитальды шығындар кетеді. Жұмыс жасау кезінде қауіпсіздікті, сенімділікті беріктікті қамтамасыз ететін талаптар бағытталған. Машина қауіпсіздігі технологиялық үрдіс параметрлері өзгерісімен немесе машинанын конструктивті параметрлерін өзгерту мүмкіндігі жоғымен ерекшеленіп қауіпті факторлар пайда болуын жоққа шығарады. Сенімділік қалыпты жұмыстын бұзылуы мүмкіншілігімен анықталады, ол зиянды факторлар мен қауіпсіздік жағдайлар пайда болуына әкеп соғады. Жобалау кезенінде, снімділік конструктивті параметрлерді дұрыс тандаумен, автоматтық басқару және реттеумен белгіленеді. Жұмыс жасау ынғайлылығы жұмыс жасаушы адамдардын психофизиологиялық факторларымен анықталады. Жобалау кезінде эксплатациялау кезінде машина дизайнын дұрыс тандау оператордын дұрыс жұмыс орнымен анықталады. ГОСТ 12.2.032-78 ССБТ Жұмыс отырып орындау кезіндегі жұмыс орны ГОСТ 12.2.033-078-78 ССБТ. Жұмысты тұрып орындау кезіндегі жұмыс орны жалпы эргономикалық талаптар Эксплутациянын меншікті анықталуы. Құрылғынын қауіпті аймағы - жұмысшыға әсер ететін қауіпті және зиянды факторлар әсері олар нәтижесінде ауруларға әкеп соғады. Қауіптілік құрылғынын қозғалатын бқлшектері айналасында әр түрлі сәулелену көзі арасында әсер етеді. Қауіпті аймақтар өлшемдері тұрақты болуы мүмкін олар машинанын жұмыстық органдары және айнымалылары арасындағы аралық болып табылады. Дәріс 5 Өндірістік ортанын метерологиялық шартары Микроклимат- бұл ауалық ортанын температура, ауанын ылғалдығы мен жылдамдығы секілді параметрлерін өзіне енгізеді. Температура Цельсия градустарында өлшенеді. Температураны анықтау үшін термометрлер мен термографтар қолданылады. Салыстырмалы ылғалдық пайызбен өлшенеді оларды өлшеу үшін гигрографтар, гигрометрлер және психомтерлер қолданылады. Мұнда А-абсолютті ылғалдылық, гм3(кгм3); ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.