Стенобионттық және эврибионттық организмдер. абиотикалық фактордың сигналдық мәні
1. Стенобионттық және эврибионттық организмдер.
2. Негізгі абиотикалық факторлардың.жарықтың, температураның, ылғалдылықтың, тұздылықтың және т.с.с. эколгиялық мәні.
3. Абиотикалық факторлардың сигналдық мәні.
2. Негізгі абиотикалық факторлардың.жарықтың, температураның, ылғалдылықтың, тұздылықтың және т.с.с. эколгиялық мәні.
3. Абиотикалық факторлардың сигналдық мәні.
Эврибионттар ( грекше eurus-кең ) – факторлардың кең диапазонында тірщілік ете алатын организмдер. Мысалы, эвритермді түрлер- температураның үлкен ауытқуына төзімді организмдер. Эвригалинді түрлер- су тұздылығының үлкен ауытқуына төзетін организмдер, эврибатты түрлер- қысымның қатты ауытқуына төзімді организмдер, эврифагтар- әртүрлі азықтармен қоректене беретін организмдер, эвритоптар- әртүрлі тіршілік орталарында кең таралған организмдер және т.б.
Стенобионттар - ( грекше stenos- тар ) – тек белгілі бір орта жағдайларында ғана тіршілік ете алатын организмдер. Мысалы, стенотермді түрлер тек температураның аз ғана уақытында ғана шыдамды организмдер, стеногалинді түрлер – су тұздылығының өзгеруіне төзе алмайтын организмдер, стенобатты түрлер – қысымның ауытқуына шыдай алмайтын организмдер, стенофагтар – азықтың белгілі бір түрлерімен ғана қоректенеді, стенотоптар – тек белгілі бір тіршілік орталарында ғана өміс сүре алады, және т.б.
Мысалы, теңіздерде тіршілік ететін организмдердің көпшілігі судың жоғары тұздылығына бейімделген. Егер судағы тұздардың мөлшері аз ғана төмендейтін болса, ол организмдер үшін қауіпті жағдай туады. Ал эврибионттар тұщы суда да, суы ащы теңіздерде де тіршілік ете алады. Тундрада тіршілік ететін қасқыр тұқымдасына жататын ақ түлкі( Alopex lagopus) температураның 80 С + 35 С- тан -55 С-қа дейін ауытқуына төзе алатын болса, жылы суларда тіршілік ететін Corilla mirabilis шаяны температура өзгеруінің 6 С-қа ғана төзе алады. Сондықтан эврибионтты организмдер стенобионттарға қарағанда жер бетінде кең таралған.
Түрдің бір факторға төзімділігі жоғары болғанымен, басқа факторларға төзімділігі нашар болуы мүмкін. Мысалы, температураның көп ауытқуына шыдайтын организмнің ылғалдылықтың немесе тұздылықтың да көп ауытқуына төзе алатын болуы міндетті емес. Эвритермді түрлер стеногалинді, стенобатты немесе керісінше болуы мүмкін. Әртүрлі факторға қатысты түрдің экологиялық валенттілігі де әртүрлі болуы мүмкін. Бұл табиғаттағы көптеген бейімделушілік түрлеріне алып келеді. Ортаның әртүрлі факторларына қатысты экологиялық валенттіктердің жиынтығын түрдің экологиялық спектрі деп атайды.
Стенобионттар - ( грекше stenos- тар ) – тек белгілі бір орта жағдайларында ғана тіршілік ете алатын организмдер. Мысалы, стенотермді түрлер тек температураның аз ғана уақытында ғана шыдамды организмдер, стеногалинді түрлер – су тұздылығының өзгеруіне төзе алмайтын организмдер, стенобатты түрлер – қысымның ауытқуына шыдай алмайтын организмдер, стенофагтар – азықтың белгілі бір түрлерімен ғана қоректенеді, стенотоптар – тек белгілі бір тіршілік орталарында ғана өміс сүре алады, және т.б.
Мысалы, теңіздерде тіршілік ететін организмдердің көпшілігі судың жоғары тұздылығына бейімделген. Егер судағы тұздардың мөлшері аз ғана төмендейтін болса, ол организмдер үшін қауіпті жағдай туады. Ал эврибионттар тұщы суда да, суы ащы теңіздерде де тіршілік ете алады. Тундрада тіршілік ететін қасқыр тұқымдасына жататын ақ түлкі( Alopex lagopus) температураның 80 С + 35 С- тан -55 С-қа дейін ауытқуына төзе алатын болса, жылы суларда тіршілік ететін Corilla mirabilis шаяны температура өзгеруінің 6 С-қа ғана төзе алады. Сондықтан эврибионтты организмдер стенобионттарға қарағанда жер бетінде кең таралған.
Түрдің бір факторға төзімділігі жоғары болғанымен, басқа факторларға төзімділігі нашар болуы мүмкін. Мысалы, температураның көп ауытқуына шыдайтын организмнің ылғалдылықтың немесе тұздылықтың да көп ауытқуына төзе алатын болуы міндетті емес. Эвритермді түрлер стеногалинді, стенобатты немесе керісінше болуы мүмкін. Әртүрлі факторға қатысты түрдің экологиялық валенттілігі де әртүрлі болуы мүмкін. Бұл табиғаттағы көптеген бейімделушілік түрлеріне алып келеді. Ортаның әртүрлі факторларына қатысты экологиялық валенттіктердің жиынтығын түрдің экологиялық спектрі деп атайды.
1. Экология және тұрақты даму: Оқулық/ М.С. Тонкопий, Г.С. Сатбаева, Н.П. Ишкулова, Н.М. Анисимова. – Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір», 2011. - 312 бет.
2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.
2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемелекеттік
Университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Стенобионттық және эврибионттық организмдер.
Абиотикалық фактордың сигналдық мәні.
Орындаған: Алин.А
Тексерген: Мурзалимова А.К.
Семей 2015 жыл
Жоспары:
1. Стенобионттық және эврибионттық организмдер.
2. Негізгі абиотикалық факторлардың-жарықтың, температураның,
ылғалдылықтың, тұздылықтың және т.с.с. эколгиялық мәні.
3. Абиотикалық факторлардың сигналдық мәні.
Эврибионттар ( грекше eurus-кең ) – факторлардың кең диапазонында тірщілік
ете алатын организмдер. Мысалы, эвритермді түрлер- температураның үлкен
ауытқуына төзімді организмдер. Эвригалинді түрлер- су тұздылығының үлкен
ауытқуына төзетін организмдер, эврибатты түрлер- қысымның қатты ауытқуына
төзімді организмдер, эврифагтар- әртүрлі азықтармен қоректене беретін
организмдер, эвритоптар- әртүрлі тіршілік орталарында кең таралған
организмдер және т.б.
Стенобионттар - ( грекше stenos- тар ) – тек белгілі бір орта
жағдайларында ғана тіршілік ете алатын организмдер. Мысалы, стенотермді
түрлер тек температураның аз ғана уақытында ғана шыдамды организмдер,
стеногалинді түрлер – су тұздылығының өзгеруіне төзе алмайтын организмдер,
стенобатты түрлер – қысымның ауытқуына шыдай алмайтын организмдер,
стенофагтар – азықтың белгілі бір түрлерімен ғана қоректенеді, стенотоптар
– тек белгілі бір тіршілік орталарында ғана өміс сүре алады, және т.б.
Мысалы, теңіздерде тіршілік ететін организмдердің көпшілігі судың жоғары
тұздылығына бейімделген. Егер судағы тұздардың мөлшері аз ғана төмендейтін
болса, ол организмдер үшін қауіпті жағдай туады. Ал эврибионттар тұщы суда
да, суы ащы теңіздерде де тіршілік ете алады. Тундрада тіршілік ететін
қасқыр тұқымдасына жататын ақ түлкі( Alopex lagopus) температураның 80 С +
35 С- тан -55 С-қа дейін ауытқуына төзе алатын болса, жылы суларда
тіршілік ететін Corilla mirabilis шаяны температура өзгеруінің 6 С-қа ғана
төзе алады. Сондықтан эврибионтты организмдер стенобионттарға қарағанда
жер бетінде кең таралған.
Түрдің бір факторға төзімділігі жоғары болғанымен, басқа факторларға
төзімділігі нашар болуы мүмкін. Мысалы, температураның көп ауытқуына
шыдайтын организмнің ылғалдылықтың немесе тұздылықтың да көп ауытқуына төзе
алатын болуы міндетті емес. Эвритермді түрлер стеногалинді, стенобатты
немесе керісінше болуы мүмкін. Әртүрлі факторға қатысты түрдің экологиялық
валенттілігі де әртүрлі болуы мүмкін. Бұл табиғаттағы көптеген
бейімделушілік түрлеріне алып келеді. Ортаның әртүрлі факторларына қатысты
экологиялық валенттіктердің жиынтығын түрдің экологиялық спектрі деп
атайды.
Абиотикалық факторлар – тірі организмдерге тікелей немесе жанама әсер
ететін өлі табиғат факторлары. Оларға климаттық, атмосфералық, топырақ,
геоморфологиялық, гидрологиялық және басқалары жатады. Мекен ету ортасында
тірі ағза әсер ететін экологиялық факторлардың көптүрлілігіне қарамай,
олардың ағзаға сипаты мен тірі ағзалардың жауап ретінде беретін
реакциялары бойынша бірқатар жалпы заңдылықтарды көрсетуге болады. Тірі
ағзаларға экологиялық фактор қолайлы немесе қолайсыз болуы, ең алдымен
оның әсер ету күшіне байланысты. Фактордың жетіспеуі немесе шектен тыс көп
болуы ағзалардың тіршілігіне қолайсыз әсер етеді.
Ағзаның тіршілігі үшін анағұрлым қолайлы болатын экологиялық фактордың
интенсивтілігін оптимум деп атайды. Көптеген түрлердің гүлденуі, көбеюі
үшін оптималды температуралар белгілі.
Түрлердің мекен ету ортасының факторларының қандай да бір ауытқу
диапазонына бейімделуге қабілетін экологиялық валенттілік деп атайды.
Жарық және ылғалдылық. Температура мен ылғалдылықтың әсер етуі.
Антарктиканың шөлді мазмұнында t C-pa-88 C дейін төмендесе, Жердің сусыз
шөлдерінде көлеңкеде +58С дейін көтеріледі. Орталық Европаның ормандарында
оңтүстік жағында ыстық жағында ыстық жазда +40 С дейін жетсе, солтүстік
жағында +20 С дейін барады. Ылғалдылықтың жеткілікті мөлшері- Жердегі
барлық организмдердің өмір сүруінің негізгі шарты. Организмдегі болатын
барлық тіршілік процестері су ерітісінде жүреді.
Әдетте жануарлар денесінің 50% астамы судан тұрады.
Август Тинеманн деген биологтың айтуыншакосмостық шырмалымға барлық
тірілер кіреді және соған бағынышты. Тіршілік көзі- Күн сәулесі.
Температура. Тірі ағзалардың жер бетінде таралуын анықтайтын факторлардың
бірі-температура. Жылудың тек абсолюттік мөлшері ғана емес, сондай-ақ оның,
уақыт бойынша таралуы, яғни жылулық режим маңызды болып табылады.
Өсімдіктердің денесінің өзіндік температурасы болмайды.
Жарық. Белгілі француз астрономы К. Фламмарион: Біздің планетамызда
жүрген, қозғалған, өмір сүретін нәрселердің барлығы күннен жаралған деді.
Биосферадағы ең маңызды процесс-фотосинтез тек жарықта ғана жүзеге
асырылады. Жасыл өсімдіктерде электрондардың доноры су ... жалғасы
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемелекеттік
Университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Стенобионттық және эврибионттық организмдер.
Абиотикалық фактордың сигналдық мәні.
Орындаған: Алин.А
Тексерген: Мурзалимова А.К.
Семей 2015 жыл
Жоспары:
1. Стенобионттық және эврибионттық организмдер.
2. Негізгі абиотикалық факторлардың-жарықтың, температураның,
ылғалдылықтың, тұздылықтың және т.с.с. эколгиялық мәні.
3. Абиотикалық факторлардың сигналдық мәні.
Эврибионттар ( грекше eurus-кең ) – факторлардың кең диапазонында тірщілік
ете алатын организмдер. Мысалы, эвритермді түрлер- температураның үлкен
ауытқуына төзімді организмдер. Эвригалинді түрлер- су тұздылығының үлкен
ауытқуына төзетін организмдер, эврибатты түрлер- қысымның қатты ауытқуына
төзімді организмдер, эврифагтар- әртүрлі азықтармен қоректене беретін
организмдер, эвритоптар- әртүрлі тіршілік орталарында кең таралған
организмдер және т.б.
Стенобионттар - ( грекше stenos- тар ) – тек белгілі бір орта
жағдайларында ғана тіршілік ете алатын организмдер. Мысалы, стенотермді
түрлер тек температураның аз ғана уақытында ғана шыдамды организмдер,
стеногалинді түрлер – су тұздылығының өзгеруіне төзе алмайтын организмдер,
стенобатты түрлер – қысымның ауытқуына шыдай алмайтын организмдер,
стенофагтар – азықтың белгілі бір түрлерімен ғана қоректенеді, стенотоптар
– тек белгілі бір тіршілік орталарында ғана өміс сүре алады, және т.б.
Мысалы, теңіздерде тіршілік ететін организмдердің көпшілігі судың жоғары
тұздылығына бейімделген. Егер судағы тұздардың мөлшері аз ғана төмендейтін
болса, ол организмдер үшін қауіпті жағдай туады. Ал эврибионттар тұщы суда
да, суы ащы теңіздерде де тіршілік ете алады. Тундрада тіршілік ететін
қасқыр тұқымдасына жататын ақ түлкі( Alopex lagopus) температураның 80 С +
35 С- тан -55 С-қа дейін ауытқуына төзе алатын болса, жылы суларда
тіршілік ететін Corilla mirabilis шаяны температура өзгеруінің 6 С-қа ғана
төзе алады. Сондықтан эврибионтты организмдер стенобионттарға қарағанда
жер бетінде кең таралған.
Түрдің бір факторға төзімділігі жоғары болғанымен, басқа факторларға
төзімділігі нашар болуы мүмкін. Мысалы, температураның көп ауытқуына
шыдайтын организмнің ылғалдылықтың немесе тұздылықтың да көп ауытқуына төзе
алатын болуы міндетті емес. Эвритермді түрлер стеногалинді, стенобатты
немесе керісінше болуы мүмкін. Әртүрлі факторға қатысты түрдің экологиялық
валенттілігі де әртүрлі болуы мүмкін. Бұл табиғаттағы көптеген
бейімделушілік түрлеріне алып келеді. Ортаның әртүрлі факторларына қатысты
экологиялық валенттіктердің жиынтығын түрдің экологиялық спектрі деп
атайды.
Абиотикалық факторлар – тірі организмдерге тікелей немесе жанама әсер
ететін өлі табиғат факторлары. Оларға климаттық, атмосфералық, топырақ,
геоморфологиялық, гидрологиялық және басқалары жатады. Мекен ету ортасында
тірі ағза әсер ететін экологиялық факторлардың көптүрлілігіне қарамай,
олардың ағзаға сипаты мен тірі ағзалардың жауап ретінде беретін
реакциялары бойынша бірқатар жалпы заңдылықтарды көрсетуге болады. Тірі
ағзаларға экологиялық фактор қолайлы немесе қолайсыз болуы, ең алдымен
оның әсер ету күшіне байланысты. Фактордың жетіспеуі немесе шектен тыс көп
болуы ағзалардың тіршілігіне қолайсыз әсер етеді.
Ағзаның тіршілігі үшін анағұрлым қолайлы болатын экологиялық фактордың
интенсивтілігін оптимум деп атайды. Көптеген түрлердің гүлденуі, көбеюі
үшін оптималды температуралар белгілі.
Түрлердің мекен ету ортасының факторларының қандай да бір ауытқу
диапазонына бейімделуге қабілетін экологиялық валенттілік деп атайды.
Жарық және ылғалдылық. Температура мен ылғалдылықтың әсер етуі.
Антарктиканың шөлді мазмұнында t C-pa-88 C дейін төмендесе, Жердің сусыз
шөлдерінде көлеңкеде +58С дейін көтеріледі. Орталық Европаның ормандарында
оңтүстік жағында ыстық жағында ыстық жазда +40 С дейін жетсе, солтүстік
жағында +20 С дейін барады. Ылғалдылықтың жеткілікті мөлшері- Жердегі
барлық организмдердің өмір сүруінің негізгі шарты. Организмдегі болатын
барлық тіршілік процестері су ерітісінде жүреді.
Әдетте жануарлар денесінің 50% астамы судан тұрады.
Август Тинеманн деген биологтың айтуыншакосмостық шырмалымға барлық
тірілер кіреді және соған бағынышты. Тіршілік көзі- Күн сәулесі.
Температура. Тірі ағзалардың жер бетінде таралуын анықтайтын факторлардың
бірі-температура. Жылудың тек абсолюттік мөлшері ғана емес, сондай-ақ оның,
уақыт бойынша таралуы, яғни жылулық режим маңызды болып табылады.
Өсімдіктердің денесінің өзіндік температурасы болмайды.
Жарық. Белгілі француз астрономы К. Фламмарион: Біздің планетамызда
жүрген, қозғалған, өмір сүретін нәрселердің барлығы күннен жаралған деді.
Биосферадағы ең маңызды процесс-фотосинтез тек жарықта ғана жүзеге
асырылады. Жасыл өсімдіктерде электрондардың доноры су ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz