Өрт қауіпсіздігі негіздері. Өрт кезіндегі эвакуация уақытын есептеу
I.Кіріспе бөлім
II.Негізгі бөлім:
1.Өрт қауіпсіздігі негіздері.
2. Автоматты өрт сөндіру құрылғылары
3. Өрт кезіндегі эвакуация уақытын есептеу
4. Өрт сөндіруге қажетті су мөлшерін есептеу
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
II.Негізгі бөлім:
1.Өрт қауіпсіздігі негіздері.
2. Автоматты өрт сөндіру құрылғылары
3. Өрт кезіндегі эвакуация уақытын есептеу
4. Өрт сөндіруге қажетті су мөлшерін есептеу
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Дүние жүзінде 1 жылдың ішінде 5 миллионнан көп өрт болады. Он мың адам оттың салдарынан қаза болады. Өрт үлкен материалды шығындарды қажет етеді. Өрттің себептерін социалдық жағы нақты қадағалайды. Өндірістердің өрт қауіпсісзідігі өрт болдырмау системасымен қаматамасыз етілуі керрек. Өртті болдырмау системасы мен өрт қауіпсісіздігі өрттің қауіпті факторлары адамдарға әсерін тигізбейтіндігін қамтамасыз ету қажет. Адамдарға әсер ететін өрттің қауіпті факторлары мыналар, ашық от және от ұшқын, ауа температурасының көбеюі, газ қышқылының концентрациясының төмендеуі, қондырғылардың, ғимараттардың зақымдануы және қирауы, түтін.
Әр нақты объектілерде өртті болдырмау системасы жасалу керек (ғимарат және қондырғыларда, транспорттарда, материалдарды сақтайтын ашық жерлерде).
Өндірістерде өрт және жарылыстар технологиялық режимдердің бұзылуынан, электр қондырғылардың дұрыс қолданбаудан, найзағай разрядтарынан т.б. жағдайларға байланысты зерттеулер көрсетті.
Өрт – бұл арнайы жасалмаған, материалдық шығындарымен қатарласып жүретін, кейде адам өлімі болуы мүмкін, бақылана алмайтын ошақ көзі.
Жану бұл – жанғыш заттпен тотықтандырғыш арасындағы тотығу және қалпына келетін реакциялар барысында болатын процесс. Газдар, металлдар және әр түрлі көміртекті заттар жанғыш зат бола алады. Хлор, йод, фтор, бром,және ауадағы өттегі әдетте тотықтандырғыш болып табылыды.
Жанғыш зат және тотықтандырғыш қосылып жанғыш қоспа – біртекті (газ+ газ) немесе біртекті емес үстіндегі қабаты ( сұйықтық + газ, қатты зат+газ) болатын заттарды құрайды.
Жанудың екі түрі бар:
а)дифуздық – тотықтандырғыштың жанатын затпен дифузиялық уақыт жылдамдығы;
б) кинетикалық – тотықтандырғышпен жанғыш зат арасындағы жану жылдамдығы.
Әр нақты объектілерде өртті болдырмау системасы жасалу керек (ғимарат және қондырғыларда, транспорттарда, материалдарды сақтайтын ашық жерлерде).
Өндірістерде өрт және жарылыстар технологиялық режимдердің бұзылуынан, электр қондырғылардың дұрыс қолданбаудан, найзағай разрядтарынан т.б. жағдайларға байланысты зерттеулер көрсетті.
Өрт – бұл арнайы жасалмаған, материалдық шығындарымен қатарласып жүретін, кейде адам өлімі болуы мүмкін, бақылана алмайтын ошақ көзі.
Жану бұл – жанғыш заттпен тотықтандырғыш арасындағы тотығу және қалпына келетін реакциялар барысында болатын процесс. Газдар, металлдар және әр түрлі көміртекті заттар жанғыш зат бола алады. Хлор, йод, фтор, бром,және ауадағы өттегі әдетте тотықтандырғыш болып табылыды.
Жанғыш зат және тотықтандырғыш қосылып жанғыш қоспа – біртекті (газ+ газ) немесе біртекті емес үстіндегі қабаты ( сұйықтық + газ, қатты зат+газ) болатын заттарды құрайды.
Жанудың екі түрі бар:
а)дифуздық – тотықтандырғыштың жанатын затпен дифузиялық уақыт жылдамдығы;
б) кинетикалық – тотықтандырғышпен жанғыш зат арасындағы жану жылдамдығы.
1. . Қазақстан Республикасының «Еңбек кодексі» 15.05.2007 ж.
2. Ш.Т.Бейсебаев,М.Б. Базаршин «Еңбек қорғау» курсы бойынша ЖОО студенттеріне арналған оқу құралы .Семей 2014.
3. Қазақстан Республикасының «Азаматтық кодексі».
4. Қ.Т.С.Ж “Өндірістегі жазатайым оқиғаларды тексеру және тіркеу ережелері.
5. Ж.К. Аманжолов. Охрана труда и ТБ. Астана.2007 г
6. Б.И.Зотов и др.Безопасность жизнедеятельности на производстве. Москва.Высшая школа, 2000г.жизнедеятельности . М.2000г.стр.91
7. Г.И.Беляков. «БЖД на производстве» М. 2001 г.
2. Ш.Т.Бейсебаев,М.Б. Базаршин «Еңбек қорғау» курсы бойынша ЖОО студенттеріне арналған оқу құралы .Семей 2014.
3. Қазақстан Республикасының «Азаматтық кодексі».
4. Қ.Т.С.Ж “Өндірістегі жазатайым оқиғаларды тексеру және тіркеу ережелері.
5. Ж.К. Аманжолов. Охрана труда и ТБ. Астана.2007 г
6. Б.И.Зотов и др.Безопасность жизнедеятельности на производстве. Москва.Высшая школа, 2000г.жизнедеятельности . М.2000г.стр.91
7. Г.И.Беляков. «БЖД на производстве» М. 2001 г.
Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: 1.Өрт қауіпсіздігі негіздері. 2. Автоматты өрт сөндіру
құрылғылары 3. Өрт кезіндегі эвакуация уақытын есептеу 4. Өрт сөндіруге
қажетті су мөлшерін есептеу
Орындаған: Мейрамова М.М
Тексерген: Бейсебаев Ш.Т.
Семей 2015ж
Жоспар:
I.Кіріспе бөлім
II.Негізгі бөлім:
1.Өрт қауіпсіздігі негіздері.
2. Автоматты өрт сөндіру құрылғылары
3. Өрт кезіндегі эвакуация уақытын есептеу
4. Өрт сөндіруге қажетті су мөлшерін есептеу
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Өрт қауіпсіздігі негіздері
Дүние жүзінде 1 жылдың ішінде 5 миллионнан көп өрт болады. Он мың адам
оттың салдарынан қаза болады. Өрт үлкен материалды шығындарды қажет етеді.
Өрттің себептерін социалдық жағы нақты қадағалайды. Өндірістердің өрт
қауіпсісзідігі өрт болдырмау системасымен қаматамасыз етілуі керрек. Өртті
болдырмау системасы мен өрт қауіпсісіздігі өрттің қауіпті факторлары
адамдарға әсерін тигізбейтіндігін қамтамасыз ету қажет. Адамдарға әсер
ететін өрттің қауіпті факторлары мыналар, ашық от және от ұшқын, ауа
температурасының көбеюі, газ қышқылының концентрациясының төмендеуі,
қондырғылардың, ғимараттардың зақымдануы және қирауы, түтін.
Әр нақты объектілерде өртті болдырмау системасы жасалу керек (ғимарат
және қондырғыларда, транспорттарда, материалдарды сақтайтын ашық жерлерде).
Өндірістерде өрт және жарылыстар технологиялық режимдердің
бұзылуынан, электр қондырғылардың дұрыс қолданбаудан, найзағай
разрядтарынан т.б. жағдайларға байланысты зерттеулер көрсетті.
Өрт – бұл арнайы жасалмаған, материалдық шығындарымен қатарласып
жүретін, кейде адам өлімі болуы мүмкін, бақылана алмайтын ошақ көзі.
Жану бұл – жанғыш заттпен тотықтандырғыш арасындағы тотығу және
қалпына келетін реакциялар барысында болатын процесс. Газдар, металлдар
және әр түрлі көміртекті заттар жанғыш зат бола алады. Хлор, йод, фтор,
бром,және ауадағы өттегі әдетте тотықтандырғыш болып табылыды.
Жанғыш зат және тотықтандырғыш қосылып жанғыш қоспа – біртекті (газ+
газ) немесе біртекті емес үстіндегі қабаты ( сұйықтық + газ, қатты зат+газ)
болатын заттарды құрайды.
Жанудың екі түрі бар:
а)дифуздық – тотықтандырғыштың жанатын затпен дифузиялық уақыт
жылдамдығы;
б) кинетикалық – тотықтандырғышпен жанғыш зат арасындағы жану
жылдамдығы.
Жарылыс бұл тұйық кеңістікте болатын кинетикалық жану. Жану механизмі
жылулық (жанғыш заттың қызуына байланысты) және тізбектік
(жанған заттың нәтижесінде жанғыш заттың пайда болуы) боады. Өрттің жану
жылдамдығына байланысты:
а) дефлаграциондық жану - өрттің таратылу жылдамдығы 1мс;
б) детонациялық – 1-10 мс-тан астам;
в) жарылып жанатын – 10 мс.
Өздігінен жану - жану көзі болмаған жағдайда, жанғыш заттпен
тотықтандырғыш арасындағы шек концентрациясы.
Барлық өрт қауіпсіздігінен орындалатын шаралар 4 түрге бөлінеді:
а) кәсіпорынды жобалаған кезде болатын техникалық шаралар, олар:
1) ғимараттың өртке төзімділігін анықтау; 2) ғимарат подъездерінің
жобалануы;
3) ғимараттардың өртке қарсы ара қашықтығын ескеру; 4)ғимаратты
найзағайдан қорғау.
б) Эксплуатациялық шаралар: 1) ұйымдастыру шаралары; 2) режімдік
шаралар.
Техникалық шаралар. Барлық ғимараттар, егер ірі кешендер болса, жел
туруына байланысты салынады. Өрт қауіпсіздігі бойынша барлық
кәсіпорындарының орналасу арақашықтығы өндіріс категориясына байланысты
есептелінеді.
Өндіріс категориясы: А – жарылу қауіпі бар; Б,В - өрт және жарылу
қауіпі бар; Г,Д- өрт қауіпі бар. Барлық ғимараттар екіге бөлінеді: 1) өрт
қауіпі бар, егер ғимарат ішінде біртексіз жанғыш қоспа болса; 2) жарылу
кауіпі бар, егер біртекті жанғыш заттар болса.
Сонымен, өрт қауіпіне қарсы ара қашықтықтар (минималды ара қашықтық –
9 метр, егер А және Б өндіріс дәрежесі болса 60 м астам) таңдап алынады.
Өрт болғанда құрылыс материалдар мен конструкциялардың өз қалпында
сақталу қасиеті - өртке төзімділік дәрежесі деп аталады. Ол өртке
төзімділік шегімен және құрылыс материалдың жану тобы бойынша анықталады.
Өртке төзімділік шегі дегеніміз өрт болған жағдайда құрылыс
материалдардың конструкциялардың еш өзгеріссіз тұру уақыты.
Максималды – 4 сағат, өртке қарсы қоршаулар, 2-сағат – жай қоршаулар
өртке қарсы тура алады. Жану тобы: а) жанбайтын құрылыс материалдар ( өрт
болған кезде жанбай түтіндейді, егер өрт көзін сөндірген жағдайда түтіндеу
процессі аяқталады);
б) қиын жанатын – жануы мүмкін бірақ өрт көзін тоқтатқан жағдайда түтіндену
процессі жалғаса береді; в)жанатын ( егер өрт көзін сөндірсе де жана
беретін құрылыс материалдар).
Өрт төзімділігінің 5 дәрежесі бар: 1 - ең қымбат құрылыс материалдар,
бұл құрылыс материалдар өрт болған кезде 2,5 сағат өртке төзе алады ( А
өндіріс дәрежесі); Өндірістік кәсіпорындарда 3-4 дәрежелі өртке
төзімділігі 1,5 сағат құрайды ( қиын жанатын және мүлдем жанбайтын құрылыс
материалдар).
Өрттің алдын-алу бойынша жасалатын шаралар:
а) жұмысшыларға нұсқау беру;
б) өрт сөндіру әдістері мен заттары.
Өртті болдырмау шаралары
Жану процесстері: Жану дегеніміз көп мөлшерде жылу шығу және жарық
сәуле бөлінуі қоса жүретін күрделі физикалық және химиялық процесс. Жану
процессі пайда болып және даму үшін 3 фазадан тұрады:
- жаңғыш;
- тотықтырғыш;
- тұтану көзі.
Жаңғыш зат - оттегімен қосылатн заттарды айтады, кейбір кезде
заттардың жануы оттегімен ғана емес басқа да фазамен қосу арқылы болады.
Мысалы: хлор, бром, күкірт. Жаңғыш зат қатты, сұйық, газ түрінде кездеседі.
Әдетте жану процессі заттың газ күйінде жүргізіледі. Қатты және сұйық
заттар жану процессі кезінде физикалық және химиялық реакциялар арқылы
жаңғыш затқа айналады. Жаңғыш зат ауада оттегі концентрациясын 12-14 пайыз
жоғары болса ғана жанады. Жану процессі басталу үшін тұтану көзінің жылу
энергиясы жаңғыш зат тұтану температурасына дейін қыздыра салатындай
мөлшерде болуы керек. Тұтану көзіне жалын, ашық от, ұшқын, қызған дене,
химиялық реакция жану сәуле энергиясы және найзағай жарқылдануында.
Жанғыш процессінің түрлері: от, алау, жану, тұтану, өздігінен жану,
өздігінен тұтану және жарылу.
От алау деп – жаңғыш зат үстінде пайда болған газдың немесе будың тез
жанып кетуін айтады. Заттың үстінде жиналған газ немесе бу жанатын ең
төменгі температураны сол заттыңаталу температурасы деп атаймыз. От алау
тмпературасы жаңғыш заттардың өрт қәуіптілігі жөнінде негізгі көрсеткіш
болып есептеледі. Осыған сәйкес барлық жанатын заттар өрт қәуіптілігі
бойынша екі топқа бөлінеді.
1. тез тұтанғыш сұйық
2. жаңғыш сұйықтар от алау температурасы
- жану дегеніміз – тұтандыру көзінің әсерінен туатын жану процессі.
- тұтану дегеніміз жалын пайда болған жану процессі.
- өздігінен жану деп – жаңғыш заттың сыртқы тұтандыру көзісіз пайда болған
жану процессін айтады.
- өздігінен тұтану жалын пайда болатын өзінен өзі жану процессі.
Жарылу – жылу және газ заттарын шығарып қирату процессін туғызатын
өте тез жану процессін айтады. Жарылғыш заттар газ, бу, шаң түрінде болады.
Бұл заттар ауада олардың тек белгілі концентрациясы болғанда ғана жарылады.
Жаңғыш сұйық заттардың өрт қәуіптілігін анықтайтын факторлардың бірі
температуралық шегі болып есептеледі.
- төменгі температураның тұтану шегі деп – сұйық заттың қаныққан буынның
қоспасы болып табылады.
Өрттің шығу себептері
Өрт шығып оның күшею себептері мына жағдайлардан болады:
1. жану зонасында жаңғыш затпен белгілі сандық және сапалық қатынаста болуы
керек;
2. жану ортасы мен тұтану көзі өзара түйісу керек;
3. тұтандыру көзінің температурасы жану ортақ өздігінен жану
температурасына дейін қыздыру керек.
4. Жаңғыш заттар бар жерде ашық отты абайсыз қолдану;
5. Жылыту жүйесін электр желісін электр қондырғыларын дұрыс пайдалану;
6. Газ, бу, шаң газ баллоны, компрессорлардың жарылуы;
7. Жаңғыш заттардың өздігінен тұтануы;
8. Жанармай, бояу материалдары және басқа жаңғыш сұйық заттарды дұрыс
сақтамау;
9. құрал-жабдықтардың қатты қызуы.
Өртті қарсы шаралар
1. Жану зонасымен жаңғыш затты салқындату; 2. Жаңған затты атмосфера
ауасынан оқшаулату;
3. Жану реакциясы төмендететін химиялық заттарды қолдану
4. Жану зонасына жанбайтын заттарды енгізу; 5. Жаңғыш затты жану зонасына
оқшаулау.
Өрттің адам ағзасына әсер ететін қәуіпті факторлары
- ашық от және ұшқындар;
- ауа мен заттардың жоғарғы температурасы;
- жанудың улы заттары;
- түтін оттегінің төмен концентрациясы;
- үйдің құлауы және жарылыстары.
Өрт болдырмау жүйесі деп - өрт шығару мүмкіншілігін болғызбауға
бағытталған ұйымдастырушылық шаралар мен техникалық құралдардың комплексін
айтады.
Өрттен қорғау жүйесі деп - өрт қәуіпті факторларының әсерін адамға
тигізбеуге және материалдық шығын азайтуға бағытталған ұйымдастырушылық
және техникалық құралдар комплексі деп айтылады.
Өрттен қорғану шаралары
Өндірістік бөлмелердегі материалдар жанатын, жанбайтын және қиын
жанатын болып 3 топқа бөлінеді.
Жанатын материалдар деп – ыстыққа немесе отқа төзімсіз тез жанатын
матриалдарды атайиыз.
Жанбайтын материалдар деп – қызу температурасы қаншаға көтерілсе де
қалпын сақтайтын, тек қана түсін жойатын материалдарды айтамыз.
Қиын жанатын материалдарға – отқа төзімді, тек көп уақыт бойы жоғары
температурасын жоғалтпай бықсып, түтіндеп тұратын материалдарды жатқызамыз.
Өндірістік бөлмелер А,Б,В,Г,Д, Е категорияларымен жіктеледі.
Өртке қарсы кедергілер
Өрт кезінде от жалынның үй көлеміндей жайылып өрістеуін шектеу үшін
әр-түрлі кедергілер орнатылады. Олар өртке қарсы жабық қабырға, қалқа,
қақпа, люк, тамбурлар, шлеуіздер. Бұл кедергілер жанбайтын материалдардан
жасалады.
Өртке қарсы қабырға дегеніміз – отқа төзімділік шегі екі жарым
сағатқа жанбайтын және сынбайтын бітеу қабырғалар. Өртке қарсы қабырғаларға
– есіктер мен қақпалар жатады. Олардың орта төзімділігі екі сағаттан кем
болмауы керек. Өртке қарсы төбе жабындары көп қабатты үйлерге арналған. Бұл
жабындар жанбайтын немесе құрамы тұтас темір бетон ретінде болады.Түтін
өртенген үйдің ішінен адамды шығаруға және от сөндіру жұмыстарын сөндіруге
кедергі жасайды. Сондықтан өрт шалған үйлерге арнайы люктер қолдануылуы
қажет.
Өрт сөндіру материалдары
Өртке қарсы су қондырғыларына қойылатын талаптар СНиП 11-31-74 құрылыс
проект нормасымен анықталады.
Өрт сөндіру үшін қолданылатын материалдар сөндіргіш заттар деп
аталады. Өрт сөндіргіш заттар арзан қолданылып, қәуіпсіз материалдар мен
бұйымдарға зиян келтірмейтін, аз шығындар мен жоғары сөндіргіш нәтежие беру
керек. Негізгі өрт сөндіру заттар: су, су буы, тұздардың су ерітінділері,
инертті газдар, минералды ұнтақтар, көбік, құм, топырақ, әр-түрлі
жапқыштар.
Су – отты сумен сөндіру ең қолайлы, өте арзан, көп қолданылатын өрт
сөндіргіш зат. Оның өрт сөндіргіш қасиеттері жылу сыйымдылығымен булану
жылулығы жоғары болғандықтан, бұл өрт ошағын салқындатып, жанған заттың
температурасын, оның жану температурасынан төмен азайтады. Суға әр-түрлі
бет активті заттарды қосса, оның от сөндіргіш қасиеттері жоғарлайды. Бірақ,
ондай суды от сөндіруге көп қолдануға болмайды. Себебі: химиялық реакцияға
түсетін заттарды, бағалы бұйымдар мен металлдарды, электр тогы бар
қондырғыларды, тез тұтанғыш сұйық заттарды қасиеттерінен айырады.
Өртті көбікпен сөндіру
1. химиялық
2. ауа механикалық
Химиялық көбік – натрий бикорбанатты немесе сода ерітіндісі және
қышқыл ертіндісінің арасындағы химиялық реакциядан туады.
Ауа механикалық – ауа және көбік шығаратын заттың су ерітіндісін
араластырғанда пайда болады.
Көбіктердің өрт сөндіргіш қасиеттері оның меншікті салмағы аз
болғандықтан жаңған заттар бетін жауып оларға ауаның оттегінің өткізбей
жану процесін тоқтатады.
Инертті газбен сөндіру – оларға: көмір қышқыл газы, азот, ардон,
гелий, титан және пайдаланылған газдар өрт сөндіргіш қасиетті өрт зонасында
ауа оттегісінің концентрациясын азайтады. Температурасын төмендетеді және
жану процессін тоқтатады.
Қазақстан Республикасындағы
Өрт қауіпсіздігі ережесі
МАЗМҰНЫ
1-бөлім. Жалпы ереже
1-тарау. Жалпы талаптар
1. Қазақстан Республикасындағы Өрт қауіпсіздігі ережесі (бұдан әрі -
Ереже) азаматтардың өмірі мен денсаулығын, жеке, заңды тұлғалардың мүлкін,
меншік нысанына қарамастан, мемлекеттік мүлікті қорғау, қоршаған ортаны
қорғау мақсатында меншік нысанына қарамастан, жеке тұлғалардың, сондай-ақ
заңды тұлғалардың оларды қолдануы және орындауы үшін өрт қауіпсіздігі
талаптарын анықтайды.
2. Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрт сөндіру меншік нысанына
қарамастан, ұйымдардың, кәсіпорындардың басшыларына жүктеледі. Ұйымдар мен
кәсіпорындардың басшылары атқаратын лауазымы бойынша немесе қолданыстағы
нормативтік құқықтық және басқа да актілер күшінде орындалатын жұмыстың
сипатына қарай тиісті өрт қауіпсіздігі ережелерін орындайтын және белгілі
жұмыс учаскелерінде олардың сақталуын қамтамасыз ететін тұлғаларды
тағайындайды.
3. Ұйымның барлық жұмысшылары тек өртке қарсы нұсқаулықтан өткеннен
кейін ғана жұмысқа жіберіледі, ал жұмыс сипаты өзгерген жағдайда ұйым
басшылары бекіткен тәртіппен ықтимал өрттердің алдын алу және сөндіру
бойынша қосымша оқудан өтеді.
4. Ұйым жұмысшыларын объектілердегі өрттердің алдын алу және олармен
күресу бойынша жұмысқа жұмылдыру үшін өрт-техникалық комиссиясы мен ерікті
өртке қарсы құрамалары құрылады.
5. Мүлік иелері, мүлікке иелік етуге, пайдалануға және билік етуге
уәкілетті тұлғалар, оның ішінде ұйымның басшылары мен лауазымды тұлғалары,
өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін белгіленген тәртіппен тағайындалған
жауапты лауазымды тұлғалар:
1) өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауға, сондай-ақ өртке қарсы
қызметі органдарының ұйғарымдамалары мен басқа да заң талаптарын орындауы;
2) өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды әзірлеуге
және жүзеге асыруы;
3) өртке қарсы үгіт-насихат жүргізуге, сондай-ақ өз жұмысшыларына өрт
қауіпсіздігі шараларын оқып-үйретуі;
4) белгіленген нормаға сәйкес өртке қарсы қызметі бөлімшелерін құруы
және ұстауы;
5) өрт сөндіру жүйелері мен құралдарын жарамды күйде ұстауы, оларды
мақсатсыз пайдалануға жол бермеуі;
6) өрт сөндіру, олардың пайда болу себептері мен шарттарын және
дамуын анықтау кезінде, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі талаптарының бұзылуына
және өрттердің пайда болуына кінәлі тұлғаны анықтауда өртке қарсы қызметіне
көмек көрсетуі;
7) өрттерді анықтаудың және сөндірудің автоматтандырылған құралдарын
енгізу жөніндегі шараларды жүзеге асыруы;
8) өртке қарсы қызметінің өкілдеріне заңнамада белгіленген тәртіппен
ұйымдардың аумағында өздерінің қызметтік міндеттерін жүзеге асыру кезінде
рұқсат беруі;
9) өртке қарсы қызметі органдарына өрт қауіпсіздігінің жай-күйі
туралы, оның ішінде өндірілетін өнімдердің өрт қауіптілігі туралы, сондай-
ақ аумақтарда болған өрттер мен олардың салдарлары туралы мәліметтер мен
құжаттарды тапсыруы;
10) болған өрттер, өртке қарсы қорғаныс жүйелері мен құралдарының
жарамсыздығы туралы, жолдар мен кірме жолдар жай-күйінің өзгерістері туралы
өртке қарсы қызметіне дереу хабарлауы тиіс.
6. Заттарды, материалдарды, бұйымдар мен жабдықтарды дайындаушылар
(жеткізушілер) тиісті техникалық құжаттарда осы заттардың, материалдардың,
бұйымдар мен жабдықтардың өрт қауіпсіздігінің көрсеткіштерін, сондай-ақ
оларды пайдалану кезінде өрт қауіпсіздігі шараларын көрсетеді.
7. Барлық өндірістік, әкімшілік, қойма мен қосалқы үй-жайларда
телефондардың жанында өртке қарсы қызметті шақыратын телефон номері
көрсетілген кесте ілінеді.
8. Әрбір ұйымда бұйрықпен (нұсқаумен) олардың өрт қауіптілігінің
тиісті өртке қарсы тәртібі орнатылады, оның ішінде:
1) ашық отты пайдалану тәртібі мен қауіпсіздік шаралары анықталады;
2) темекі шегуге арналған орындар анықталады және жабдықталады;
3) өрт сөндіру автокөліктерінің объектіге өту тәртібі анықталады;
4) үй-жайларда бір мезгілде сақталатын шикізат пен толық және
жартылай дайын өнімдердің орны мен саны анықталады;
5) жанармай қалдықтары мен тозаңдарды тазалау, майлы арнайы
киімдердің сақталу тәртібі белгіленеді;
6) өрт болған жағдайда және жұмыс күнінің соңында электр жабдықтарын
ток көзінен ажырату тәртібі анықталады;
7) уақытша отты және басқа да өрт қаупі бар жұмыстарды жүргізудің
тәртібі белгіленеді;
8) жұмыс аяқталғаннан кейін бөлмелерді тексеру және жабу тәртібі
белгіленеді;
9) өрт кездегі жұмысшылардың іс-қимылдары белгіленеді;
10) мамандықтар (лауазымдар) тізбесі, өртке қарсы нұсқаулық пен өрт-
техникалық минимумы бойынша сабақтар өткізудің мерзімі мен тәртібі
анықталады, сондай-ақ оны өткізуге жауаптылар тағайындалады.
9. Өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқауларға қойылатын талаптарға
сәйкес ( 1-қосымша ) әр объектіде әрбір өрт жарылыс қаупі және өрт қаупі
бар учаскелерге (шеберханаларға, цехтарға) арналған өрт қауіпсіздігі
талаптарына сай нұсқаулар әзірленеді.
10. Бір мезгілде оннан астам адам болатын ғимараттар мен құрылыстарда
(тұрғын үйлерден басқа) өрт болған жағдайда адамдарды көшіру жоспарлары
(кестелері) әзірленіп, көрнекті жерге ілінеді, сондай-ақ адамдарды өрт
туралы құлақтандыру жүйесі (қондырғысы) қарастырылады.
Адамдар жаппай жиналатын объектілер адамдар тұрақты немесе уақытша
келетін бір немесе бірнеше үй-жайлары бар (авариялық жағдайлардан басқа) 1
м 2 орынға бір адамнан артық келетін алаңы 50 м 2 және одан да көп
объектілер болып табылады.
Адамдар жаппай жиналатын объектілерде өрт болған жағдайда адамдарды
қауіпсіз және жылдам көшіруді қамтамасыз ету бойынша қызметкердің іс-
әрекеттерін анықтайтын адамдарды көшірудің үлгі жоспарына қосымша нұсқау
әзірленуі қажет, әр жарты жылда кемінде бір рет адамдарды көшіруге
жұмылдырылған барлық жұмысшылармен тәжірибелік жаттығулар өткізілуі тиіс.
Адамдар түнде жиналатын объектілер үшін (балабақшалар, мектеп-
интернаттар, ауруханалар) нұсқауда іс-әрекеттің екі түрі қарастырылады:
күндізгі және түнгі уақыт. Аталған объектілердің басшылары күн сайын өртке
қарсы қызметі белгілеген уақытта өрт сөндіру бөліміне өртке шығу ауданында
орналасқан объектілер мен әр объектідегі адамдардың саны туралы ақпаратты
хабарлайды.
11. Қозғалысы нашар санатқа жататын адамдар (қозғалыс аппараттары
зақымданған мүгедектер, көздері нашар көретін және есту қабілеттері нашар,
сондай-ақ егде жастағы және уақытша еңбекке жарамсыз тұлғалар) тәулік бойы
болатын ғимараттар мен құрылыстарды өрт туралы адамдарды құлақтандыру
жүйесіне қосылған, дабылды қайталайтын жарықтандырылған, дыбысты және
көрнекті дабыл қаққыштармен дер кезінде жеткілікті және сапалы ақпаратпен
қамтамасыз ету қажет.
Жарықтандырылған, дыбысты және көрнекті хабарландырушы дабыл
қаққыштар аталған санаттағы тұлғалар болатын үй-жайларға, сондай-ақ әрбір
көшіру, авариялық шығу және көшіру жолдарында орнатылуы тиіс.
Жарық беруші белгілер түріндегі жарық дабылдары дыбысты дабылдармен
бір мезгілде қосылады. Жарық дабылының жыпылықтау жиілігі 5 Гц аспауға
тиіс. Көрнекті ақпараттар қарама-қарсы түстегі жерлерге көру қашықтығына
сәйкес келетін белгілер өлшемімен орнатылады.
Мұндай ұйымдарға қызмет көрсетуші тұлға өртке қарсы қызметі
органдарымен келісілген нұсқау бойынша қозғалысы нашар санатқа жататын
тұлғаларды көшіру бойынша арнайы оқудан өтуі тиіс.
12. Ұйым жұмысшылары, сондай-ақ азаматтар:
1) өрт болған жағдайда өртке қарсы қызметі бөлімшесіне хабарлауы және
адамдарды, мүліктерді құтқаруға қажетті шараларды қолдануы және өртті жоюы;
2) газ құралдарын, тұрмыстық химия заттарын пайдалану, тез тұтанғыш
(бұдан әрі - ТТС) және жанғыш сұйықтықтармен (бұдан әрі - ЖС), басқа да
өртке қатысты қауіпті заттармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс
істеу кезінде сақтану шараларын орындауы тиіс.
13. Адамдар жаппай қатысатын шараларды (кештер, би кештері, жаңа жыл
шыршасының жанындағы салтанатты мереке, ойын-сауықтар) ұйымдастырушылар іс-
шаралар басталмас бұрын бөлмелерді мұқият қарап, олардың өрт қауіпсіздігіне
толықтай сай екендігіне көз жеткізеді.
14. Ұйым басшылары қауіпті (жарылыс қаупі бар) тез әсер ететін улы
заттар қолданылатын, өңделетін және сақталатын аумақтар мен осы
кәсіпорындарда өрт сөндіруге жұмылдырылатын жеке құрамның қауіпсіздігін
қамтамасыз ету және алғашқы кезектегі авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу
үшін қажетті мәліметтерді өртке қарсы қызметі бөлімшелеріне хабарлайды.
2-тарау. Аумақтарға, ғимараттарға, құрылыстарға,
үй-жайларға қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары
1 параграф. Аумақтарды ұстау
15. Елді мекендер мен кәсіпорындар аумақтарында жанармай
қалдықтарының үйінділерін, қоқыстарды шашуға жол берілмейді. Барлық
қалдықтарды арнайы бөлінген алаңдардағы контейнерлерге немесе жәшіктерге
жинап, шығарып тастау қажет.
16. Елді мекендер мен ұйымдардың аумақтары, ғимараттардың, құрылыстар
мен ашық қоймалардың өртке қарсы аралықтарының шекаралары, сондай-ақ тұрғын
үйлерге, саяжайлар мен басқа да құрылыстарға жақын учаскелер жанармай
қалдықтарынан, қоқыстан, қураған жапырақтардан, құрғақ шөптерден дер
кезінде тазартылып тұрады.
17. Ғимараттар мен құрылыстардың, орман қатарының, ағаштардың, басқа
да материалдар мен жабдықтардың өртке қарсы аралықтары материалдарды,
жабдықтар мен ыдыстарды сақтау қоймасы ретінде, көлік тұрағы және
ғимараттар мен құрылыстар салу (орнату) үшін пайдаланылмайды.
18. Ғимараттарға, құрылыстарға, ашық қоймаларға, сыртқы өрт сөндіру
сатылары мен өрт сөндіру мақсатында пайдаланылатын су көздеріне барар
жолдарды, өтетін жерлер мен кірме жолдарды өрт техникалары өту үшін әрқашан
бос және жарамды жағдайда, ал қыста қар мен мұздан тазартып ұстау керек.
Жолдар мен өтетін жерлердің оларды жөндеу үшін немесе өрт сөндіру
автокөліктерінің өтуіне кедергі келтіретін басқа да себептер бойынша
жабылуы туралы дереу өрт сөндіру бөлімшелеріне хабарлау керек.
Жолдар жабылған кезде тиісті орындарда су көздеріне айналып өту
бағытының көрсеткіштері қойылады немесе жөнделіп жатқан учаскелер мен кірме
жолдар арқылы өтетін өткелдер орнатылады.
19. Уақытша құрылыстар басқа ғимараттар мен құрылыстардан немесе
өртке қарсы қабырғалардан (басқа нормалар бойынша өзге өртке қарсы
аралықтары талап етілген жағдайлардан басқа) кемінде 15 м қашықтықта
орналастырылады.
Кейбір блок-контейнерлік ғимараттар мен құрылыстар топта 10 аспайтын
және ауданы 800м 2 аспайтын топтармен орналастырылады. Ғимараттардың
топтарының және олардан бастап басқа құрылыстарға, сауда дүңгіршектеріне
дейінгі арақашықтығы кемінде 15 м болуы тиіс.
20. Қойма және база бөлмелерінде, астық қабылдау бекеттерінің, сауда
объектілерінің, мұнай өндіру және қайта өңдеу, ТТС, ЖС және жанғыш газдарды
(бұдан әрі - ЖГ), жарылғыш заттардың барлық түрлерінің өнімдерін сақтау,
өрт жарылыс қаупі және өрт қаупі бар учаскелерінің, мектепке дейінгі
балалар мекемелері мен мектептердің, емдеу және мәдени ойын-сауық
мекемелерінің аумағында, астық алқаптарында, көлік құралдарында, сондай-ақ
кәсіпорындардың темекі шегуге арналмаған орындарында темекі шегуге жол
берілмейді.
21. Ғимараттарға, құрылыстарға және жанғыш заттар мен материалдарды
ашық сақтау орындарына 50 м жақын жерде алау жағуға, қалдықтар мен
ыдыстарды өртеуге жол берілмейді. Қалдықтар мен ыдыстарды өртеу осы
мақсатқа арнайы бөлінген орындарда қызмет көрсетуші қызметкердің
бақылауымен жүргізіледі.
22. Елді мекендер мен ұйымдардың аумақтарын түнгі уақыттарда өрт
гидранттарын, өрт сөндіру суаттарына барар жолдарды, сыртқы өрт сатылары
мен өрт сөндіру құрал-саймандары орналастырылған орындарды, ғимараттар мен
құрылыстарға кірер жолдарды жылдам табу үшін сыртқы жарықпен қамтамасыз ету
қажет.
Өрт қауіпсіздігі құралдары орналастырылатын (болатын) орындар мен
арнайы жабдықталған темекі шегу орындары тиісті таңбаларымен белгіленеді.
23. Ішкі объектілік теміржолдар арқылы өтетін өткелдер мен өту
жолдары өрт сөндіру автокөліктері өту үшін босатылады және рельс
биіктігінің деңгейінде біртегіс төсеніштері болады. Ішкі объектілік
теміржолдар арқылы өтетін өткелдер мен өту жолдарын өрт сөндіру
автокөліктері өту үшін бос ұстап, рельс биіктігінің деңгейінде біртегіс
төсенішпен қамтамасыз етуі тиіс. Өткелдерде локомотивтері жоқ вагондардың
тұруына жол берілмейді. Жол арқылы өтетін өткелдердің саны екеуден кем
болмауы тиіс.
24. Тұрғын үй, саяжай және бағбандық мекендер, қоғамдық және
азаматтық ғимараттар аумақтарының ашық алаңдары мен аулаларында ТТС мен ЖЖ
ыдыстарын (сыйымдылықтар, канистрлер), сондай-ақ сығылған және сұйытылған
газ баллондарды қалдыруға болмайды.
25. Ормандарда, орманды алқаптар мен далаларда орналасқан жазғы
балалар сауықтыру лагерлерінің аумақтары кемінде ені 3 м болатын
минералдандырылған қорғаныс жолағымен қамтамасыз етілуі тиіс.
26. Қызметтері дала, орман және тоғай алқаптарында жүргізілетін ұйым
басшылары өздеріне сеніп тапсырылған аумақтарда өрттің пайда болуы мен
дамуына жол бермеу шараларын қолданады.
27. Ведомстволық бағыныстылығына және меншік нысанына қарамастан,
автокөлік жолдарында өрт қаупі кезеңі басталғанға дейін жол бойлары мен
кюветтер құрғақ шөп қалдықтарынан тазартылады, сондай-ақ дала алқаптары мен
орман автокөлік жолдарының бойында жер жырту жұмыстары жүргізіледі.
28. Автокөлік жолдары бойындағы жыртылатын жерлердің ені кемінде 4 м
болуға тиіс. Жыртылған жерлерде құрғақ шөп қалдықтарының жиналуына жол
берілмейді.
29. Автокөлік пен теміржол жолдары арқылы жүргізілетін ағаш егу
алқаптарын өңдеу периметрі 4 м кем болмауы тиіс.
30. Ағаш отырғызатын орындар мен орман алқаптарын қурап қалған
ағаштардан дер кезінде тазартып тұру қажет.
31. Ведомстволық бағыныстылығына және меншік түріне қарамастан,
теміржолдарда өрт қаупі кезеңі басталғанға дейін теміржол бойлары құрғақ
шөп қалдықтарынан тазартылады, теміржолға жақын жатқан дала, ағаш отырғызу
және орман алқаптары айналасында жер жырту жұмыстары жүргізіледі.
32. Шөптесін өсімдіктерді өртеу өрт қауіпсіздігі саласындағы
уәкілетті бақылаушы органдардың келісімі бойынша жауапты тұлғаның
бақылауымен жүргізіледі.
33. Ведомстволық бағыныстылығына және меншік нысанына қарамастан,
далалық алқаптар жер үлесінің шегі бойынша ені кемінде 4 м болатын жолақ
арқылы айналдыра жыртылады.
34. Үй-жайлардың (учаскелердің) саны 300-ден аспайтын ауылдық елді
мекендер, бақшалық серіктестіктер мен саяжай-құрылыс кооперативтерінің өрт
сөндіру мақсатында саны 300-ден 1000-ға дейінгі үй-жайлары (учаскелер) бар
жылжымалы өрт сөндіру мотопомпасы - тіркемелі өрт сөндіру мотопомпалары,
саны 1000 астам үй-жайлары (учаскелер) бар - кемінде екі тіркемелі өрт
сөндіру мотопомпасы болуы тиіс.
2 параграф. Ғимараттарды, құрылыстарды,
үй-жайларды ұстау
35. Барлық өндірістік және қойма бөлмелері үшін өрт жарылыс және өрт
қауіптілігінің санаттарын, сондай-ақ бөлмелердің есіктерінде тиісті
белгілері белгіленген электр қондырғылары құрылғыларының техникалық
нормалары бойынша аймақтардың кластарын анықтау қажет.
Жоғары өрт қауіптілігі бар жабдықтардың қасында қауіпсіздіктің
стандартты белгілері ілінуі тиіс.
Өрт жарылыс қауіптілік көрсеткіштері тексерілмеген немесе
сертификаттары жоқ материалдар мен заттарды өндіріс процесінде қолдануға,
сондай-ақ оларды басқа материалдармен және заттармен бірге сақтауға
болмайды.
36. Барлық объектілер алғашқы өрт сөндіру құралдарының қажетті санын
анықтауға (2-қосымша) және IV топтағы объектілер мен көлік құралдарына
арналған алғашқы өрт сөндіру құралдары тиістілігінің нормаларына (3-
қосымша) сәйкес жарамды алғашқы өрт сөндіру құралдарымен, өртке қарсы
қызметті шақыруға арналған байланыс құралдарымен қамтамасыз етілуге және
автоматты өрт дабылы жүйесімен, қолданыстағы нормаларға сай өрт сөндіру
және адамдарды өрт туралы құлақтандырудың автоматты қондырғысы жүйесімен
жабдықталуы тиіс.
37. Ғимараттар мен құрылыстарды найзағайдан қорғау құрылғыларымен
жабдықтау қажет.
38. Үй-жайлардың, ғимараттар мен құрылыстардың өртке қарсы жүйелері
мен қондырғыларын (түтінге қарсы қорғаныс, өрт сөндіру автоматының
құралдары, өртке қарсы сумен қамтамасыз ету жүйелері, өртке қарсы есіктер,
қақпақтар, өртке қарсы жасалған қабырғалар мен аралықтардағы басқа да
қорғаныс қондырғылары) жарамды жұмыс күйінде ұстау қажет.
Есіктің өздігінен жабылуына арналған қондырғыларды жарамды жағдайда
ұстау қажет. Өртке және түтінге қарсы есіктердің (құрылғылардың) еркін
жабылуына кедергі келтіретін қандай да болмасын құралдарды орнатуға жол
берілмейді.
39. Өрттің пайда болуына әкелетін жарамсыз жабдықтарда, қондырғылар
мен станоктарда, сондай-ақ қауіпсіздік параметрлердің қауіпсіздік
шарттарымен реттелген температураның, қысымның және басқалардың берілу
тәртібін бақылауды қамтамасыз ететін бақылау-өлшеу құрал-жабдықтары мен
технологиялық автоматтары сөндірулі тұрған кезде жұмыс жүргізуге жол
берілмейді.
40. Құрылыс құрылымдарының өртке қарсы жабынының (оттан қорғау
қасиеттерінің жойылуы мен нашарлауын қоса алғанда сылақ, арнайы сырлар,
лак) жанармай және жылу оқшаулау материалдарының, құралдардың металл
тіреулерінің ақаулары дереу жөнделуі қажет.
Нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес өңделген (сіңірілген) ағаш
құрылымдар мен талшықтар өңдеу (сіңіру) мерзімі аяқталған кезде және оттан
қорғау қасиеттерін жоғалтқан жағдайда қайта өңделуі (сіңірілуі) тиіс.
Оттан қорғауды өңдеудің (сіңірудің) жай-күйі техникалық құжаттамада
көрсетілген мерзім ішінде немесе жылына кемінде бір рет тексерілуі қажет.
41. Өртке қарсы жасалған қабырғалар, аралықтар мен қоршау
құрылымдарының қиылысу орындарында әр түрлі инженерлік және технологиялық
қатынастардан пайда болған саңылаулар мен тесіктер құрылыс ерітіндісі
немесе басқа да отқа төзімді және газ түтінін өткізбейтін қажетті шекті
қамтамасыз ететін жанбайтын материалдармен бекітілуі тиіс.
42. Үй-жайларды жалға бергенде жалдаушылар осы тектес ғимараттарға
арналған нормалардың өртке қарсы талаптарын орындайды.
43. Ғимараттар мен үй-жайларды қайта жоспарлау кезінде, олардың
қызметтік белгілері өзгергенде немесе жаңа технологиялық жабдықтарды орнату
кезінде ғимараттар мен құрылыстардың жаңа белгілеріне сәйкес қолданыстағы
нормативтік құжаттар қолданылады.
44. Өрт жарылыс қаупі бар объектілерді, республикалық көлемдегі
мекемелер мен кәсіпорындарды, ірі театрлық ойын-сауық кәсіпорындары мен
тарихи объектілерді, мұнай өңдеу, ағаш өңдеу, химия өнеркәсібі
объектілерін, сонымен қатар театрларды, кинотеатрларды, цирктерді,
мұражайларды, галереяларды жақын жердегі өртке қарсы қызметі бөлімшелерінің
немесе елді мекендердің өрт сөндіру бөлімі орталық бекетінің тікелей
телефон байланысымен қамтамасыз ету қажет.
45. Ұйымның ғимараттарында, құрылыстарында (жеке тұрғын үйлерді
қоспағанда):
1) жертөлелер мен астыңғы қабаттарда ТТС мен ЖС, оқ-дәріні, жарылғыш
заттарды, газ баллондарды, аэрозолды орамдағы тауарларды, целлулоид және
басқа да жарылыс қаупі бар заттар мен материалдарды сақтауға және
қолдануға;
2) өндірістік учаскелерді, шеберханаларды ұйымдастыру, сондай-ақ
өнімдерді, жабдықтарды, жиһаздар мен басқа да заттарды сақтау үшін
шатырларды, техникалық қабаттарды, венткамералар мен басқа да техникалық
бөлмелерді пайдалануға;
3) жеделсатыда қойма, дүңгіршек, дүкенше орналастыруға;
4) жобада қарастырылған көшіру жолдарындағы өрттің қауіпті
факторларының жайылуына кедергі келтіретін қабатаралық дәліздердегі,
холлдардағы, фойелердегі, тамбурлар мен сатылы торлардағы және басқа да
есіктерді алып тастауға;
5) нәтижесінде адамдарды көшіру қауіпсіздігі шарттары төмендейтін,
өрт сөндіргіштерге, өрт сөндіргіш крандар мен басқа да өрт қауіпсіздігі
құралдарына қол жеткізуді шектейтін немесе автоматикалық өртке қарсы
қорғаныс жүйелерінің жұмыс істеу аймағын азайтатын (автоматикалық өрт дабыл
қаққышы, өрт сөндірудің тұрақты автоматикалық қондырғылары, түтін жою
жүйелері, көшіруді хабарлау және басқару жүйесі) көлемді-жоспарлық
шешімдерге өзгеріс енгізуге;
6) балкондар мен лоджиялардағы есіктер мен люктерді, жапсарлас секция
аралығы мен сыртқы құтқару сатысына шығатын жолдарды жиһаздармен,
жабдықтармен және басқа да бұйымдармен бөгеттеуге;
7) бөлмелерді жинауда және киім жууда бензин, керосин тағы басқа да
ТТС және ЖС пайдалануға, сондай-ақ, қатып қалған құбырларды дәнекерлеу
шамымен қыздыруға және басқа да жолмен ашық отты қолдануға;
8) сүртілген майлы материалды жинамай қалдыруға;
9) терезелерге толық темір тор орнатуға және жертөле терезелерінің
алдында шұңқыр жасауға (қойма бөлмелерінен, кассалардан, қару тұратын үй-
жайлардан, мекеменің құпия бөлімдерінен басқа);
10) өрт кезінде қауіпсіздік аймағына қатысты балкондарды, лоджиялар
мен галереяларды шынылауға;
11) сатылы торлар мен дәліздерде қойма (қосымша бөлмелер)
орналастыруға, сондай-ақ саты алаңы мен маршының астында заттарды, жиһаздар
мен басқа да жанғыш материалдарды сақтауға жол берілмейді. Бірінші және
астыңғы қабаттардағы саты марштарында тек жанбайтын материалдардан жасалған
қалқамен қоршалған орталық жылу беруді басқару торабы, су өлшегіш және
электрқалқан торабы орындарын жасауға рұқсат етіледі;
12) өндірістік және қойма ғимараттарының бөлмелерінде антресолдар,
қоршаулар, тұрмыстық бөлмелер, қойма бөлмелерін, кеңселер мен басқа да
бөлмелерді жанғыш материалдардан салуға жол берілмейді.
46. Ғимараттар мен құрылыстардың сыртқы өрт сөндіру сатылары мен
шатырлардағы (жабындардағы) қоршауларды жарамды күйде ұстау қажет және бес
жылда бір рет пайдалану сынағынан өткізу қажет.
47. Бір ғана көшіру жолы бар үй-жайларда бір мезгілде 50 және одан да
астам адамдардың болуына жол берілмейді.
Отқа төзімділігі IV және V дәрежелі ғимараттарда бір мезгілде 50 және
одан да астам адамдардың болуы тек бірінші қабатта ғана рұқсат етіледі.
48. Ойын-сауық, түскі ас ішу, көрме, сауда, биржалық, спорттық,
мәдени және басқа да залдарға (орындарға), трибуналарға, сондай-ақ басқа да
бөлмелерге келушілер саны өрт кезінде адамдарды құтқару қауіпсіздігімен
қамтамасыз ету жағдайларына байланысты жобалау нормасында көрсетілген
немесе есептеп анықталған санынан аспауға тиіс. Жобалау нормасында есепке
қажетті деректер болмаған кезде залдағы адамдарды көшіру уақытын қамтамасыз
ету - 2 минут, ал алаңның бір адамға келетін есептік көрсеткіші - 0,75 м 2
болуы тиіс.
49. Технология талаптары бойынша адамдардың үздіксіз келуін талап
етпейтін шатырлы үй-жайлардың, сондай-ақ техникалық қабаттар мен
жертөлелердің есіктері құлыпталады. Аталған бөлмелердің есіктерінде кілттің
қайда сақталатыны туралы ақпарат жазылып тұруы керек. Шатырлардың,
техникалық қабаттар мен жертөлелердің терезелері әйнектеліп, үнемі жабық
тұруы қажет.
Асты желдетілетін үйлердің құрылымында жанатын заттар болса, ол жерге
бөгде адамдардың кіруіне шектеу қойылады.
Ғимараттың (құрылыстардың) астыңғы және жертөле терезелерінің
ойықтары қоқыстан және басқа да заттардан тазартылады. Аталған ойықтарды
қорғайтын металл торлар ашуға ыңғайлы болады, ал терезелердегі ілмектер
ішінен кілтсіз ашылады.
50. Бөлмелерді жарықтандыру үшін пайдаланылатын керосиндік шамдар мен
үстел үстіне қойылатын керосиндік шамдардың тұғырлары құламайтындай нық
күйде орнатылады.
Аспалы керосиндік шамдар (фонарь) пайдалану кезінде мықтап бекітілуге
және әйнектің астында сақтандырғыш металл қақпақтарымен жабдықталуы тиіс.
Шам астындағы қақпақтан немесе шам қақпағынан жанғыш (жануы қиын) жабынның
(төбенің) құрылысына дейінгі арақашықтық кемінде 0,7 м, ал жанғыш (жануы
қиын) материалдардан кемінде 0,2 м болуы қажет.
Қабырғаға ілінетін керосиндік шамдардың (фонарь) құрылымда
қарастырылған шағылдырғыштары болуға және қабырғаға мықтап бекітілуге тиіс.
51. Керосиндер, керогаздар және примустар дайындаушы-зауыттың
пайдалану жөніндегі нұсқауына сәйкес отынмен толтырылуға тиіс. Аталған
құралдарды тез тұтанғыш сұйықтықтармен (оның ішінде бензинмен, спиртпен,
ерітіндімен) толтыруға тыйым салынады.
52. Қолданылған сүрткіш материалдарды жабылатын қақпағы бар металл
контейнерлерге жинау қажет. Қолданылған сүрткіш материалдарды жинау
мерзімділігі олардың жұмыс орындарына жиналуларына байланысты болады. Жұмыс
ауысымы аяқталғаннан кейін контейнер ішіндегі заттар ғимараттардың сыртынан
алынуы қажет.
53. Майлармен, лактармен, сырлармен және басқа да ТТС және ЖС жұмыс
істейтін тұлғалардың жұмыс киімдерін арнайы орнатылған металл шкафтарда
ілулі түрде сақтау қажет.
54. Витраждары бар бір қабаттан биік ғимараттарда әрбір қабатқа
қойылған түтін өткізбейтін, жанбайтын заттан жасалған диафрагмалар
құрылымын өзгертуге болмайды.
55. Адамдар жаппай жиналатын жаңа-жылдық кештер мен басқа да
шараларды ұйымдастыру және өткізу кезінде:
1) кемінде екі көшіру жолымен қамтамасыз етілген, жобалау нормасының
талаптарына жауап беретін, терезелерінде темір торлары жоқ және 2 қабаттан
аспайтын жанғыш жабынды ғимараттарды пайдалануға болады;
2) шыршалар орындарында мықтап бекітіліп, бұтақтары қабырғалар мен
төбеге тимейтіндей есепте орналастырылуы және ғимараттан шығарғанда қиындық
туғызбауы тиіс;
3) бөлмеде электрлік жарықтандыру болмаған жағдайда іс-шаралар
күндізгі уақытта өткізілуі тиіс;
4) шырша иллюминациясы тек элетрқондырғылары құрылымдарының
техникалық нормаларына (бұдан әрі - ЭҚТН) сәйкес келуі қажет. Шыршаға
электр жарықтандыру торабын пайдаланғанда төмендету трансформаторы болмаса,
онда тек тізбекті гирляндтарды пайдаланып, ондағы шамдардың кернеуі 12 В,
қуаты 25 Вт аспауы тиіс;
5) иллюминацияда ақау кездескен жағдайда (сымдардың күюі, шамдардың
жыпылықтауы, ұшқын шығу) дереу сөндіру қажет;
6) іс-шараларды өткізу кезінде залда, сахнада жауапты тұлғалардан,
өртке қарсы құрылым мүшелерінен немесе өртке қарсы қызметі жұмысшыларынан
кезекшілер ұйымдастыру қажет. Іс-шаралар өткізілетін үй-жайлар алғашқы өрт
сөндіру құралдарымен қамтамасыз етіледі.
Мыналарға:
1) терезе торлары ашылмаған ғимараттарда іс-шаралар өткізуге;
2) доғалы прожекторларды, білтелер мен ұрғыштарды (хлопушкаларды)
қолдануға, өрт тудыруы мүмкін фейерверк және басқа да жарықтық өртке
қауіпті эффектілерді орнатуға;
3) шыршаларды целлулоидты ойыншықтармен, сондай-ақ оттан қорғау
құрамы сіңірілмеген дәкемен және мақтамен безендіруге;
4) балаларды тез тұтанғыш материалдардан тігілген киіммен киіндіруге;
5) отты және басқа да жарылу және өрт қаупі бар жұмыстарды жүргізуге;
6) бөлме терезелерін қараңғылауға;
7) қатарлар арасындағы өту жолының енін қысқартуға және өту
жолдарында қосымша креслолар мен орындықтар қоюға;
8) бөлмеде қойылым немесе көрсетілім жүріп жатқан кезде жарықты
толықтай өшіруге;
9) бөлмелерге белгіленген нормадан тыс адамдар кіргізуге жол
берілмейді.
3 параграф. Көшіру жолдары
56. Көшіру жолдары мен есіктерін пайдалану кезінде өрт қауіпсіздігі
бойынша (оның ішінде жарықтандыру, көшіру жолдары мен есіктерінің саны,
өлшемі және көлемді-жоспарлы шешімдері бойынша, сондай-ақ көшіру жолдарында
өрт қауіпсіздігі белгілері бойынша) жобалық шешімдер мен нормативтік
құжаттардың талаптарын сақтау қажет.
57. Көшіру жолдарындағы есіктер еш қиындықсыз, шығу бағытына қарай
ашылуы қажет.
58. Көшіру жолдарының есік ілмектері ғимарат (құрылыс) ішіндегі
адамдар қажет болған жағдайда кілтсіз аша алатындай болуы қажет.
59. Көлемді, электр торабынан дербес қоректенетін, өздігінен жарық
беретін, көшіру жолдарында пайдаланылатын өрт қауіпсіздігінің белгілері
(оның ішінде жарықтық көрсеткіштер "Көшіру (қосалқы) есігі", "Көшіру
жолының есігі"), үнемі жарамды жағдайда және іске қосылулы болуы қажет.
Ойын-сауық, демонстрациялық, көрме және басқа да залдарда олар тек адамдар
жиналып, іс-шаралар өткізу кезінде ғана іске қосылады. Эвакуациялық
жарықтандыру жұмыс істейтін жарықтандыру электрқорегі тоқтаған кезде
автоматты түрде қосылуы қажет.
60. Көшіру жолдары мен есіктерін пайдалану кезінде:
1) көшіру жолдары мен есіктерін (оның ішінде өту жолдарын,
дәліздерді, тамбурларды, галереяларды, лифтілік холлдарды, сатылы
алаңдарды, саты марштарын, есіктерді, көшіру люктерін) әр түрлі
материалдармен, бұйымдармен, жабдықтармен, өндіріс қалдықтарымен,
қоқыстармен және басқа да заттармен бөгеуге, сондай-ақ көшіру есіктерін
жауып тастауға;
2) тамбурға шығар жолдарда (пәтерлер мен жеке тұрғын үйлерден басқа)
киім кептіретін және ілетін орындар, киім ілгіштер дайындауға, сондай-ақ
құрал-саймандар мен материалдарды (оның ішінде уақытша) сақтауға;
3) көшіру жолдарының табалдырығында (есік ойықтарының
табалдырықтарынан басқа) жылжымалы және көтерілмелі-түсірілмелі есіктер мен
қақпалар, айналмалы есіктер мен түрнектер, сондай-ақ адамдарды көшіруге
кедергі келтіретін басқа да заттарды орналастыруға;
4) қабырғалар мен төбелерді, сондай-ақ көшіру жолдарындағы сатылы
алаңдарды сырлау, қаптау, әрлеу үшін жанғыш материалдарды (отқа төзімділігі
V дәрежелі ғимараттардан басқа) қолдануға;
5) сатылы алаңдардың, дәліздердің, холлдар мен тамбурлардың өздігінен
жабылатын есіктерін ашық түрде бекітуге, сондай-ақ алып тастауға;
6) түтінденбейтін сатылы торларда ауа аймағының жалюзиін шынылауға
немесе жабуға;
7) армерленген шыныны шыныланатын есіктерге қарапайым шынымен және
фрамугқа алмастыруға жол берілмейді.
61. Технологиялық, көрмелік және басқа да құрал-жабдықтарды
орналастыру кезінде үй-жайлар көшіру жолдарының жобалау нормаларына сәйкес
сатылы торлармен және басқа да көшіру өткелдерімен қамтамасыз етілуі қажет.
62. Адамдар жаппай келетін объектілерде электр энергиясы сөнген
жағдайда қызмет етуші тұлғада электр шамдары (фонарь) болуы қажет. Объект
басшысы объектінің ерекшелігін, кезекшілерді, ғимараттағы адамдардың санын
ескере отырып, әр кезекшіге бір шамнан келетіндей етіп анықтайды.
63. Адамдар жаппай келетін ғимараттарда кілемдер мен кілемшелер және
басқа да еденді жауып тұратын төсеніштер еденге мықтап бекітіледі. Жалынның
тез таралуына икемді өңдеу материалдары, кілемдер мен басқа еден жабындары
жанған кезде көшіру жолдарында жанғыш, тез тұтанатын және уландырғыш
материалдарды қолдануға жол берілмейді.
3-тарау. Электр желілерін, электр қондырғылары мен
электр-техникалық бұйымдарын монтаждау, пайдалану
кезіндегі өрт қауіпсіздігі шаралары
64. Электр желілерін, электр қондырғылары мен электр-техникалық
бұйымдарын жобалау, монтаждау, іске қосу, пайдалану, сондай-ақ олардың
техникалық жай-күйін тексеру ЭҚТН, тұтынушылардың электрқондырғыларын
техникалық пайдалану нормаларына (бұдан әрі - ТПН), тұтынушылардың
электрқондырғыларын пайдалану кезіндегі техникалық қауіпсіздік нормаларына
(бұдан әрі - ТҚН) сәйкес жүзеге асырылуы қажет.
65. Электр қозғалтқыштардың, электр шамдарының, басқару
аппараттарының, іске қосуды реттеушінің, бақылау-өлшеу және қорғау
аппаратурасының, қосалқы жабдықтардың, электр сымдары мен кабель
желілерінің ЭҚТН бойынша аймақтардың класына сәйкес қорғау қабаты болуы
қажет.
66. Барлық электрқондырғылары өртке және жануға әкеліп соғатын қысқа
тұйықталудан және басқа да дұрыс емес режимнен сақтайтын аппараттармен
қорғалуы қажет. Сақтандырғыштардың балқыма қоспаларының нақты тогы таңбада
көрсетіліп, калибрленген болуы қажет (таңбаны дайындаушы-зауыт немесе
электр-техникалық зертханасы қояды).
67. Барлық тоқ жүретін бөліктер, бөлу қондырғылары, аппараттар мен
өлшеуіш аспаптар, сондай-ақ жарылғыш үлгідегі сақтандырғыш құрылғылары,
ажыратқыштар және барлық іске қосатын аппараттар мен аспаптар тек жанбайтын
негізде құрастырылуы қажет (мрамор, текстолит, гетинакс).
68. Сымдар мен кабельдерді жалғау, тармақтау және түйіндеу өртке
қатысты қауіпті жағдайларды болдырмау үшін сығымдау, дәнекерлеу, пісіру
және арнайы қысқыштар көмегімен жүргізу қажет.
69. Электр желілерін уақытша пайдалануға және қондыруға болмайды.
Құрылыс және уақытша жөндеу-құрастыру жұмыстарында иллюимнациялық
қондырғылар мен электр сымдары уақытша қойылуы мүмкін.
70. Тасымалды шамдар қорғаушы шыны қалпақтармен және торлармен
жабдықталуы қажет. Осы шамдар мен басқа да тасымалды электр аппараттары
үшін ықтимал механикалық әсерді есепке ала отырып, осы мақсатқа арналған
иілгіш кабельдер мен мыстан жасалған сымдар қолданылады.
71. Үй-жайларда жұмыс соңына қарай кезекші қызметкердің
болмайтындығына байланысты электр қондырғылар мен тұрмыстық электр
құралдары тоқтан ажыратылуы тиіс, бұдан басқа кезекшілік жарық көздері, өрт
сөндіру мен өртке қарсы сумен қамтамасыз ету қондырғылары, өрт және күзет
дабылдары ғана тоқ көзіне жалғанады. Басқа да электр қондырғылары мен
электр-техникалық бұйымдар (оның ішінде тұрғын үйлерде де) тек қана олардың
қызмет ету мақсатына және (немесе) пайдалану нұсқауына сәйкес болса ғана
тоқ көзінен ажыратылмайды.
72. Электр берілісінің (оның ішінде уақытша және салынған кабельмен)
ауа жолдарын жанғыш жабынның, шатырдың, сондай-ақ жанғыш заттар, материал
мен бұйымдар сақтайтын ашық қоймалардың (қатарлардың, маялардың) үстінде
пайдалануға және орнатуға жол берілмейді.
73. Жарық беруші электр желісі ғимараттардың жанғыш құрылыстары мен
жанғыш материалдарға тимейтіндей етіп құрастырылуы тиіс.
74. Электр қозғалтқыштары, электр шамдары, сымдар мен бөліп тарату
қондырғылары тозаңнан айына кемінде екі реттен, ал едәуір тозаң бөлінетін
үй-жайлар айына кемінде төрт реттен тазартылып тұруы қажет.
75. Электр қондырғыларын пайдалану кезінде:
1) дайындаушы ұйымдардың нұсқаулықтарының талаптарына сәйкес
келмейтін немесе пайдалану жөніндегі нұсқаулықпен сәйкес өрттің шығуына
әкеп соғатын ақауы бар электр қабылдағыштарды пайдалануға, сондай-ақ
зақымдалған немесе оңашалаудың қорғағыштық қасиетін жоғалтқан электр
сымдары мен кабельдерді пайдалануға;
2) бүлінген розеткаларды, ажыратқыштарды, басқа да электр қондырғыш
бұйымдарын пайдалануға;
3) электр шамдары мен шырақтарды қағазбен, матамен немесе басқа да
жанғыш материалдармен орауға, сондай-ақ құрылымда қарастырылған шырақтарды
қалпақсыз пайдалануға;
4) өрт қаупін болдырмайтын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: 1.Өрт қауіпсіздігі негіздері. 2. Автоматты өрт сөндіру
құрылғылары 3. Өрт кезіндегі эвакуация уақытын есептеу 4. Өрт сөндіруге
қажетті су мөлшерін есептеу
Орындаған: Мейрамова М.М
Тексерген: Бейсебаев Ш.Т.
Семей 2015ж
Жоспар:
I.Кіріспе бөлім
II.Негізгі бөлім:
1.Өрт қауіпсіздігі негіздері.
2. Автоматты өрт сөндіру құрылғылары
3. Өрт кезіндегі эвакуация уақытын есептеу
4. Өрт сөндіруге қажетті су мөлшерін есептеу
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Өрт қауіпсіздігі негіздері
Дүние жүзінде 1 жылдың ішінде 5 миллионнан көп өрт болады. Он мың адам
оттың салдарынан қаза болады. Өрт үлкен материалды шығындарды қажет етеді.
Өрттің себептерін социалдық жағы нақты қадағалайды. Өндірістердің өрт
қауіпсісзідігі өрт болдырмау системасымен қаматамасыз етілуі керрек. Өртті
болдырмау системасы мен өрт қауіпсісіздігі өрттің қауіпті факторлары
адамдарға әсерін тигізбейтіндігін қамтамасыз ету қажет. Адамдарға әсер
ететін өрттің қауіпті факторлары мыналар, ашық от және от ұшқын, ауа
температурасының көбеюі, газ қышқылының концентрациясының төмендеуі,
қондырғылардың, ғимараттардың зақымдануы және қирауы, түтін.
Әр нақты объектілерде өртті болдырмау системасы жасалу керек (ғимарат
және қондырғыларда, транспорттарда, материалдарды сақтайтын ашық жерлерде).
Өндірістерде өрт және жарылыстар технологиялық режимдердің
бұзылуынан, электр қондырғылардың дұрыс қолданбаудан, найзағай
разрядтарынан т.б. жағдайларға байланысты зерттеулер көрсетті.
Өрт – бұл арнайы жасалмаған, материалдық шығындарымен қатарласып
жүретін, кейде адам өлімі болуы мүмкін, бақылана алмайтын ошақ көзі.
Жану бұл – жанғыш заттпен тотықтандырғыш арасындағы тотығу және
қалпына келетін реакциялар барысында болатын процесс. Газдар, металлдар
және әр түрлі көміртекті заттар жанғыш зат бола алады. Хлор, йод, фтор,
бром,және ауадағы өттегі әдетте тотықтандырғыш болып табылыды.
Жанғыш зат және тотықтандырғыш қосылып жанғыш қоспа – біртекті (газ+
газ) немесе біртекті емес үстіндегі қабаты ( сұйықтық + газ, қатты зат+газ)
болатын заттарды құрайды.
Жанудың екі түрі бар:
а)дифуздық – тотықтандырғыштың жанатын затпен дифузиялық уақыт
жылдамдығы;
б) кинетикалық – тотықтандырғышпен жанғыш зат арасындағы жану
жылдамдығы.
Жарылыс бұл тұйық кеңістікте болатын кинетикалық жану. Жану механизмі
жылулық (жанғыш заттың қызуына байланысты) және тізбектік
(жанған заттың нәтижесінде жанғыш заттың пайда болуы) боады. Өрттің жану
жылдамдығына байланысты:
а) дефлаграциондық жану - өрттің таратылу жылдамдығы 1мс;
б) детонациялық – 1-10 мс-тан астам;
в) жарылып жанатын – 10 мс.
Өздігінен жану - жану көзі болмаған жағдайда, жанғыш заттпен
тотықтандырғыш арасындағы шек концентрациясы.
Барлық өрт қауіпсіздігінен орындалатын шаралар 4 түрге бөлінеді:
а) кәсіпорынды жобалаған кезде болатын техникалық шаралар, олар:
1) ғимараттың өртке төзімділігін анықтау; 2) ғимарат подъездерінің
жобалануы;
3) ғимараттардың өртке қарсы ара қашықтығын ескеру; 4)ғимаратты
найзағайдан қорғау.
б) Эксплуатациялық шаралар: 1) ұйымдастыру шаралары; 2) режімдік
шаралар.
Техникалық шаралар. Барлық ғимараттар, егер ірі кешендер болса, жел
туруына байланысты салынады. Өрт қауіпсіздігі бойынша барлық
кәсіпорындарының орналасу арақашықтығы өндіріс категориясына байланысты
есептелінеді.
Өндіріс категориясы: А – жарылу қауіпі бар; Б,В - өрт және жарылу
қауіпі бар; Г,Д- өрт қауіпі бар. Барлық ғимараттар екіге бөлінеді: 1) өрт
қауіпі бар, егер ғимарат ішінде біртексіз жанғыш қоспа болса; 2) жарылу
кауіпі бар, егер біртекті жанғыш заттар болса.
Сонымен, өрт қауіпіне қарсы ара қашықтықтар (минималды ара қашықтық –
9 метр, егер А және Б өндіріс дәрежесі болса 60 м астам) таңдап алынады.
Өрт болғанда құрылыс материалдар мен конструкциялардың өз қалпында
сақталу қасиеті - өртке төзімділік дәрежесі деп аталады. Ол өртке
төзімділік шегімен және құрылыс материалдың жану тобы бойынша анықталады.
Өртке төзімділік шегі дегеніміз өрт болған жағдайда құрылыс
материалдардың конструкциялардың еш өзгеріссіз тұру уақыты.
Максималды – 4 сағат, өртке қарсы қоршаулар, 2-сағат – жай қоршаулар
өртке қарсы тура алады. Жану тобы: а) жанбайтын құрылыс материалдар ( өрт
болған кезде жанбай түтіндейді, егер өрт көзін сөндірген жағдайда түтіндеу
процессі аяқталады);
б) қиын жанатын – жануы мүмкін бірақ өрт көзін тоқтатқан жағдайда түтіндену
процессі жалғаса береді; в)жанатын ( егер өрт көзін сөндірсе де жана
беретін құрылыс материалдар).
Өрт төзімділігінің 5 дәрежесі бар: 1 - ең қымбат құрылыс материалдар,
бұл құрылыс материалдар өрт болған кезде 2,5 сағат өртке төзе алады ( А
өндіріс дәрежесі); Өндірістік кәсіпорындарда 3-4 дәрежелі өртке
төзімділігі 1,5 сағат құрайды ( қиын жанатын және мүлдем жанбайтын құрылыс
материалдар).
Өрттің алдын-алу бойынша жасалатын шаралар:
а) жұмысшыларға нұсқау беру;
б) өрт сөндіру әдістері мен заттары.
Өртті болдырмау шаралары
Жану процесстері: Жану дегеніміз көп мөлшерде жылу шығу және жарық
сәуле бөлінуі қоса жүретін күрделі физикалық және химиялық процесс. Жану
процессі пайда болып және даму үшін 3 фазадан тұрады:
- жаңғыш;
- тотықтырғыш;
- тұтану көзі.
Жаңғыш зат - оттегімен қосылатн заттарды айтады, кейбір кезде
заттардың жануы оттегімен ғана емес басқа да фазамен қосу арқылы болады.
Мысалы: хлор, бром, күкірт. Жаңғыш зат қатты, сұйық, газ түрінде кездеседі.
Әдетте жану процессі заттың газ күйінде жүргізіледі. Қатты және сұйық
заттар жану процессі кезінде физикалық және химиялық реакциялар арқылы
жаңғыш затқа айналады. Жаңғыш зат ауада оттегі концентрациясын 12-14 пайыз
жоғары болса ғана жанады. Жану процессі басталу үшін тұтану көзінің жылу
энергиясы жаңғыш зат тұтану температурасына дейін қыздыра салатындай
мөлшерде болуы керек. Тұтану көзіне жалын, ашық от, ұшқын, қызған дене,
химиялық реакция жану сәуле энергиясы және найзағай жарқылдануында.
Жанғыш процессінің түрлері: от, алау, жану, тұтану, өздігінен жану,
өздігінен тұтану және жарылу.
От алау деп – жаңғыш зат үстінде пайда болған газдың немесе будың тез
жанып кетуін айтады. Заттың үстінде жиналған газ немесе бу жанатын ең
төменгі температураны сол заттыңаталу температурасы деп атаймыз. От алау
тмпературасы жаңғыш заттардың өрт қәуіптілігі жөнінде негізгі көрсеткіш
болып есептеледі. Осыған сәйкес барлық жанатын заттар өрт қәуіптілігі
бойынша екі топқа бөлінеді.
1. тез тұтанғыш сұйық
2. жаңғыш сұйықтар от алау температурасы
- жану дегеніміз – тұтандыру көзінің әсерінен туатын жану процессі.
- тұтану дегеніміз жалын пайда болған жану процессі.
- өздігінен жану деп – жаңғыш заттың сыртқы тұтандыру көзісіз пайда болған
жану процессін айтады.
- өздігінен тұтану жалын пайда болатын өзінен өзі жану процессі.
Жарылу – жылу және газ заттарын шығарып қирату процессін туғызатын
өте тез жану процессін айтады. Жарылғыш заттар газ, бу, шаң түрінде болады.
Бұл заттар ауада олардың тек белгілі концентрациясы болғанда ғана жарылады.
Жаңғыш сұйық заттардың өрт қәуіптілігін анықтайтын факторлардың бірі
температуралық шегі болып есептеледі.
- төменгі температураның тұтану шегі деп – сұйық заттың қаныққан буынның
қоспасы болып табылады.
Өрттің шығу себептері
Өрт шығып оның күшею себептері мына жағдайлардан болады:
1. жану зонасында жаңғыш затпен белгілі сандық және сапалық қатынаста болуы
керек;
2. жану ортасы мен тұтану көзі өзара түйісу керек;
3. тұтандыру көзінің температурасы жану ортақ өздігінен жану
температурасына дейін қыздыру керек.
4. Жаңғыш заттар бар жерде ашық отты абайсыз қолдану;
5. Жылыту жүйесін электр желісін электр қондырғыларын дұрыс пайдалану;
6. Газ, бу, шаң газ баллоны, компрессорлардың жарылуы;
7. Жаңғыш заттардың өздігінен тұтануы;
8. Жанармай, бояу материалдары және басқа жаңғыш сұйық заттарды дұрыс
сақтамау;
9. құрал-жабдықтардың қатты қызуы.
Өртті қарсы шаралар
1. Жану зонасымен жаңғыш затты салқындату; 2. Жаңған затты атмосфера
ауасынан оқшаулату;
3. Жану реакциясы төмендететін химиялық заттарды қолдану
4. Жану зонасына жанбайтын заттарды енгізу; 5. Жаңғыш затты жану зонасына
оқшаулау.
Өрттің адам ағзасына әсер ететін қәуіпті факторлары
- ашық от және ұшқындар;
- ауа мен заттардың жоғарғы температурасы;
- жанудың улы заттары;
- түтін оттегінің төмен концентрациясы;
- үйдің құлауы және жарылыстары.
Өрт болдырмау жүйесі деп - өрт шығару мүмкіншілігін болғызбауға
бағытталған ұйымдастырушылық шаралар мен техникалық құралдардың комплексін
айтады.
Өрттен қорғау жүйесі деп - өрт қәуіпті факторларының әсерін адамға
тигізбеуге және материалдық шығын азайтуға бағытталған ұйымдастырушылық
және техникалық құралдар комплексі деп айтылады.
Өрттен қорғану шаралары
Өндірістік бөлмелердегі материалдар жанатын, жанбайтын және қиын
жанатын болып 3 топқа бөлінеді.
Жанатын материалдар деп – ыстыққа немесе отқа төзімсіз тез жанатын
матриалдарды атайиыз.
Жанбайтын материалдар деп – қызу температурасы қаншаға көтерілсе де
қалпын сақтайтын, тек қана түсін жойатын материалдарды айтамыз.
Қиын жанатын материалдарға – отқа төзімді, тек көп уақыт бойы жоғары
температурасын жоғалтпай бықсып, түтіндеп тұратын материалдарды жатқызамыз.
Өндірістік бөлмелер А,Б,В,Г,Д, Е категорияларымен жіктеледі.
Өртке қарсы кедергілер
Өрт кезінде от жалынның үй көлеміндей жайылып өрістеуін шектеу үшін
әр-түрлі кедергілер орнатылады. Олар өртке қарсы жабық қабырға, қалқа,
қақпа, люк, тамбурлар, шлеуіздер. Бұл кедергілер жанбайтын материалдардан
жасалады.
Өртке қарсы қабырға дегеніміз – отқа төзімділік шегі екі жарым
сағатқа жанбайтын және сынбайтын бітеу қабырғалар. Өртке қарсы қабырғаларға
– есіктер мен қақпалар жатады. Олардың орта төзімділігі екі сағаттан кем
болмауы керек. Өртке қарсы төбе жабындары көп қабатты үйлерге арналған. Бұл
жабындар жанбайтын немесе құрамы тұтас темір бетон ретінде болады.Түтін
өртенген үйдің ішінен адамды шығаруға және от сөндіру жұмыстарын сөндіруге
кедергі жасайды. Сондықтан өрт шалған үйлерге арнайы люктер қолдануылуы
қажет.
Өрт сөндіру материалдары
Өртке қарсы су қондырғыларына қойылатын талаптар СНиП 11-31-74 құрылыс
проект нормасымен анықталады.
Өрт сөндіру үшін қолданылатын материалдар сөндіргіш заттар деп
аталады. Өрт сөндіргіш заттар арзан қолданылып, қәуіпсіз материалдар мен
бұйымдарға зиян келтірмейтін, аз шығындар мен жоғары сөндіргіш нәтежие беру
керек. Негізгі өрт сөндіру заттар: су, су буы, тұздардың су ерітінділері,
инертті газдар, минералды ұнтақтар, көбік, құм, топырақ, әр-түрлі
жапқыштар.
Су – отты сумен сөндіру ең қолайлы, өте арзан, көп қолданылатын өрт
сөндіргіш зат. Оның өрт сөндіргіш қасиеттері жылу сыйымдылығымен булану
жылулығы жоғары болғандықтан, бұл өрт ошағын салқындатып, жанған заттың
температурасын, оның жану температурасынан төмен азайтады. Суға әр-түрлі
бет активті заттарды қосса, оның от сөндіргіш қасиеттері жоғарлайды. Бірақ,
ондай суды от сөндіруге көп қолдануға болмайды. Себебі: химиялық реакцияға
түсетін заттарды, бағалы бұйымдар мен металлдарды, электр тогы бар
қондырғыларды, тез тұтанғыш сұйық заттарды қасиеттерінен айырады.
Өртті көбікпен сөндіру
1. химиялық
2. ауа механикалық
Химиялық көбік – натрий бикорбанатты немесе сода ерітіндісі және
қышқыл ертіндісінің арасындағы химиялық реакциядан туады.
Ауа механикалық – ауа және көбік шығаратын заттың су ерітіндісін
араластырғанда пайда болады.
Көбіктердің өрт сөндіргіш қасиеттері оның меншікті салмағы аз
болғандықтан жаңған заттар бетін жауып оларға ауаның оттегінің өткізбей
жану процесін тоқтатады.
Инертті газбен сөндіру – оларға: көмір қышқыл газы, азот, ардон,
гелий, титан және пайдаланылған газдар өрт сөндіргіш қасиетті өрт зонасында
ауа оттегісінің концентрациясын азайтады. Температурасын төмендетеді және
жану процессін тоқтатады.
Қазақстан Республикасындағы
Өрт қауіпсіздігі ережесі
МАЗМҰНЫ
1-бөлім. Жалпы ереже
1-тарау. Жалпы талаптар
1. Қазақстан Республикасындағы Өрт қауіпсіздігі ережесі (бұдан әрі -
Ереже) азаматтардың өмірі мен денсаулығын, жеке, заңды тұлғалардың мүлкін,
меншік нысанына қарамастан, мемлекеттік мүлікті қорғау, қоршаған ортаны
қорғау мақсатында меншік нысанына қарамастан, жеке тұлғалардың, сондай-ақ
заңды тұлғалардың оларды қолдануы және орындауы үшін өрт қауіпсіздігі
талаптарын анықтайды.
2. Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрт сөндіру меншік нысанына
қарамастан, ұйымдардың, кәсіпорындардың басшыларына жүктеледі. Ұйымдар мен
кәсіпорындардың басшылары атқаратын лауазымы бойынша немесе қолданыстағы
нормативтік құқықтық және басқа да актілер күшінде орындалатын жұмыстың
сипатына қарай тиісті өрт қауіпсіздігі ережелерін орындайтын және белгілі
жұмыс учаскелерінде олардың сақталуын қамтамасыз ететін тұлғаларды
тағайындайды.
3. Ұйымның барлық жұмысшылары тек өртке қарсы нұсқаулықтан өткеннен
кейін ғана жұмысқа жіберіледі, ал жұмыс сипаты өзгерген жағдайда ұйым
басшылары бекіткен тәртіппен ықтимал өрттердің алдын алу және сөндіру
бойынша қосымша оқудан өтеді.
4. Ұйым жұмысшыларын объектілердегі өрттердің алдын алу және олармен
күресу бойынша жұмысқа жұмылдыру үшін өрт-техникалық комиссиясы мен ерікті
өртке қарсы құрамалары құрылады.
5. Мүлік иелері, мүлікке иелік етуге, пайдалануға және билік етуге
уәкілетті тұлғалар, оның ішінде ұйымның басшылары мен лауазымды тұлғалары,
өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін белгіленген тәртіппен тағайындалған
жауапты лауазымды тұлғалар:
1) өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауға, сондай-ақ өртке қарсы
қызметі органдарының ұйғарымдамалары мен басқа да заң талаптарын орындауы;
2) өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды әзірлеуге
және жүзеге асыруы;
3) өртке қарсы үгіт-насихат жүргізуге, сондай-ақ өз жұмысшыларына өрт
қауіпсіздігі шараларын оқып-үйретуі;
4) белгіленген нормаға сәйкес өртке қарсы қызметі бөлімшелерін құруы
және ұстауы;
5) өрт сөндіру жүйелері мен құралдарын жарамды күйде ұстауы, оларды
мақсатсыз пайдалануға жол бермеуі;
6) өрт сөндіру, олардың пайда болу себептері мен шарттарын және
дамуын анықтау кезінде, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі талаптарының бұзылуына
және өрттердің пайда болуына кінәлі тұлғаны анықтауда өртке қарсы қызметіне
көмек көрсетуі;
7) өрттерді анықтаудың және сөндірудің автоматтандырылған құралдарын
енгізу жөніндегі шараларды жүзеге асыруы;
8) өртке қарсы қызметінің өкілдеріне заңнамада белгіленген тәртіппен
ұйымдардың аумағында өздерінің қызметтік міндеттерін жүзеге асыру кезінде
рұқсат беруі;
9) өртке қарсы қызметі органдарына өрт қауіпсіздігінің жай-күйі
туралы, оның ішінде өндірілетін өнімдердің өрт қауіптілігі туралы, сондай-
ақ аумақтарда болған өрттер мен олардың салдарлары туралы мәліметтер мен
құжаттарды тапсыруы;
10) болған өрттер, өртке қарсы қорғаныс жүйелері мен құралдарының
жарамсыздығы туралы, жолдар мен кірме жолдар жай-күйінің өзгерістері туралы
өртке қарсы қызметіне дереу хабарлауы тиіс.
6. Заттарды, материалдарды, бұйымдар мен жабдықтарды дайындаушылар
(жеткізушілер) тиісті техникалық құжаттарда осы заттардың, материалдардың,
бұйымдар мен жабдықтардың өрт қауіпсіздігінің көрсеткіштерін, сондай-ақ
оларды пайдалану кезінде өрт қауіпсіздігі шараларын көрсетеді.
7. Барлық өндірістік, әкімшілік, қойма мен қосалқы үй-жайларда
телефондардың жанында өртке қарсы қызметті шақыратын телефон номері
көрсетілген кесте ілінеді.
8. Әрбір ұйымда бұйрықпен (нұсқаумен) олардың өрт қауіптілігінің
тиісті өртке қарсы тәртібі орнатылады, оның ішінде:
1) ашық отты пайдалану тәртібі мен қауіпсіздік шаралары анықталады;
2) темекі шегуге арналған орындар анықталады және жабдықталады;
3) өрт сөндіру автокөліктерінің объектіге өту тәртібі анықталады;
4) үй-жайларда бір мезгілде сақталатын шикізат пен толық және
жартылай дайын өнімдердің орны мен саны анықталады;
5) жанармай қалдықтары мен тозаңдарды тазалау, майлы арнайы
киімдердің сақталу тәртібі белгіленеді;
6) өрт болған жағдайда және жұмыс күнінің соңында электр жабдықтарын
ток көзінен ажырату тәртібі анықталады;
7) уақытша отты және басқа да өрт қаупі бар жұмыстарды жүргізудің
тәртібі белгіленеді;
8) жұмыс аяқталғаннан кейін бөлмелерді тексеру және жабу тәртібі
белгіленеді;
9) өрт кездегі жұмысшылардың іс-қимылдары белгіленеді;
10) мамандықтар (лауазымдар) тізбесі, өртке қарсы нұсқаулық пен өрт-
техникалық минимумы бойынша сабақтар өткізудің мерзімі мен тәртібі
анықталады, сондай-ақ оны өткізуге жауаптылар тағайындалады.
9. Өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқауларға қойылатын талаптарға
сәйкес ( 1-қосымша ) әр объектіде әрбір өрт жарылыс қаупі және өрт қаупі
бар учаскелерге (шеберханаларға, цехтарға) арналған өрт қауіпсіздігі
талаптарына сай нұсқаулар әзірленеді.
10. Бір мезгілде оннан астам адам болатын ғимараттар мен құрылыстарда
(тұрғын үйлерден басқа) өрт болған жағдайда адамдарды көшіру жоспарлары
(кестелері) әзірленіп, көрнекті жерге ілінеді, сондай-ақ адамдарды өрт
туралы құлақтандыру жүйесі (қондырғысы) қарастырылады.
Адамдар жаппай жиналатын объектілер адамдар тұрақты немесе уақытша
келетін бір немесе бірнеше үй-жайлары бар (авариялық жағдайлардан басқа) 1
м 2 орынға бір адамнан артық келетін алаңы 50 м 2 және одан да көп
объектілер болып табылады.
Адамдар жаппай жиналатын объектілерде өрт болған жағдайда адамдарды
қауіпсіз және жылдам көшіруді қамтамасыз ету бойынша қызметкердің іс-
әрекеттерін анықтайтын адамдарды көшірудің үлгі жоспарына қосымша нұсқау
әзірленуі қажет, әр жарты жылда кемінде бір рет адамдарды көшіруге
жұмылдырылған барлық жұмысшылармен тәжірибелік жаттығулар өткізілуі тиіс.
Адамдар түнде жиналатын объектілер үшін (балабақшалар, мектеп-
интернаттар, ауруханалар) нұсқауда іс-әрекеттің екі түрі қарастырылады:
күндізгі және түнгі уақыт. Аталған объектілердің басшылары күн сайын өртке
қарсы қызметі белгілеген уақытта өрт сөндіру бөліміне өртке шығу ауданында
орналасқан объектілер мен әр объектідегі адамдардың саны туралы ақпаратты
хабарлайды.
11. Қозғалысы нашар санатқа жататын адамдар (қозғалыс аппараттары
зақымданған мүгедектер, көздері нашар көретін және есту қабілеттері нашар,
сондай-ақ егде жастағы және уақытша еңбекке жарамсыз тұлғалар) тәулік бойы
болатын ғимараттар мен құрылыстарды өрт туралы адамдарды құлақтандыру
жүйесіне қосылған, дабылды қайталайтын жарықтандырылған, дыбысты және
көрнекті дабыл қаққыштармен дер кезінде жеткілікті және сапалы ақпаратпен
қамтамасыз ету қажет.
Жарықтандырылған, дыбысты және көрнекті хабарландырушы дабыл
қаққыштар аталған санаттағы тұлғалар болатын үй-жайларға, сондай-ақ әрбір
көшіру, авариялық шығу және көшіру жолдарында орнатылуы тиіс.
Жарық беруші белгілер түріндегі жарық дабылдары дыбысты дабылдармен
бір мезгілде қосылады. Жарық дабылының жыпылықтау жиілігі 5 Гц аспауға
тиіс. Көрнекті ақпараттар қарама-қарсы түстегі жерлерге көру қашықтығына
сәйкес келетін белгілер өлшемімен орнатылады.
Мұндай ұйымдарға қызмет көрсетуші тұлға өртке қарсы қызметі
органдарымен келісілген нұсқау бойынша қозғалысы нашар санатқа жататын
тұлғаларды көшіру бойынша арнайы оқудан өтуі тиіс.
12. Ұйым жұмысшылары, сондай-ақ азаматтар:
1) өрт болған жағдайда өртке қарсы қызметі бөлімшесіне хабарлауы және
адамдарды, мүліктерді құтқаруға қажетті шараларды қолдануы және өртті жоюы;
2) газ құралдарын, тұрмыстық химия заттарын пайдалану, тез тұтанғыш
(бұдан әрі - ТТС) және жанғыш сұйықтықтармен (бұдан әрі - ЖС), басқа да
өртке қатысты қауіпті заттармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс
істеу кезінде сақтану шараларын орындауы тиіс.
13. Адамдар жаппай қатысатын шараларды (кештер, би кештері, жаңа жыл
шыршасының жанындағы салтанатты мереке, ойын-сауықтар) ұйымдастырушылар іс-
шаралар басталмас бұрын бөлмелерді мұқият қарап, олардың өрт қауіпсіздігіне
толықтай сай екендігіне көз жеткізеді.
14. Ұйым басшылары қауіпті (жарылыс қаупі бар) тез әсер ететін улы
заттар қолданылатын, өңделетін және сақталатын аумақтар мен осы
кәсіпорындарда өрт сөндіруге жұмылдырылатын жеке құрамның қауіпсіздігін
қамтамасыз ету және алғашқы кезектегі авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу
үшін қажетті мәліметтерді өртке қарсы қызметі бөлімшелеріне хабарлайды.
2-тарау. Аумақтарға, ғимараттарға, құрылыстарға,
үй-жайларға қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары
1 параграф. Аумақтарды ұстау
15. Елді мекендер мен кәсіпорындар аумақтарында жанармай
қалдықтарының үйінділерін, қоқыстарды шашуға жол берілмейді. Барлық
қалдықтарды арнайы бөлінген алаңдардағы контейнерлерге немесе жәшіктерге
жинап, шығарып тастау қажет.
16. Елді мекендер мен ұйымдардың аумақтары, ғимараттардың, құрылыстар
мен ашық қоймалардың өртке қарсы аралықтарының шекаралары, сондай-ақ тұрғын
үйлерге, саяжайлар мен басқа да құрылыстарға жақын учаскелер жанармай
қалдықтарынан, қоқыстан, қураған жапырақтардан, құрғақ шөптерден дер
кезінде тазартылып тұрады.
17. Ғимараттар мен құрылыстардың, орман қатарының, ағаштардың, басқа
да материалдар мен жабдықтардың өртке қарсы аралықтары материалдарды,
жабдықтар мен ыдыстарды сақтау қоймасы ретінде, көлік тұрағы және
ғимараттар мен құрылыстар салу (орнату) үшін пайдаланылмайды.
18. Ғимараттарға, құрылыстарға, ашық қоймаларға, сыртқы өрт сөндіру
сатылары мен өрт сөндіру мақсатында пайдаланылатын су көздеріне барар
жолдарды, өтетін жерлер мен кірме жолдарды өрт техникалары өту үшін әрқашан
бос және жарамды жағдайда, ал қыста қар мен мұздан тазартып ұстау керек.
Жолдар мен өтетін жерлердің оларды жөндеу үшін немесе өрт сөндіру
автокөліктерінің өтуіне кедергі келтіретін басқа да себептер бойынша
жабылуы туралы дереу өрт сөндіру бөлімшелеріне хабарлау керек.
Жолдар жабылған кезде тиісті орындарда су көздеріне айналып өту
бағытының көрсеткіштері қойылады немесе жөнделіп жатқан учаскелер мен кірме
жолдар арқылы өтетін өткелдер орнатылады.
19. Уақытша құрылыстар басқа ғимараттар мен құрылыстардан немесе
өртке қарсы қабырғалардан (басқа нормалар бойынша өзге өртке қарсы
аралықтары талап етілген жағдайлардан басқа) кемінде 15 м қашықтықта
орналастырылады.
Кейбір блок-контейнерлік ғимараттар мен құрылыстар топта 10 аспайтын
және ауданы 800м 2 аспайтын топтармен орналастырылады. Ғимараттардың
топтарының және олардан бастап басқа құрылыстарға, сауда дүңгіршектеріне
дейінгі арақашықтығы кемінде 15 м болуы тиіс.
20. Қойма және база бөлмелерінде, астық қабылдау бекеттерінің, сауда
объектілерінің, мұнай өндіру және қайта өңдеу, ТТС, ЖС және жанғыш газдарды
(бұдан әрі - ЖГ), жарылғыш заттардың барлық түрлерінің өнімдерін сақтау,
өрт жарылыс қаупі және өрт қаупі бар учаскелерінің, мектепке дейінгі
балалар мекемелері мен мектептердің, емдеу және мәдени ойын-сауық
мекемелерінің аумағында, астық алқаптарында, көлік құралдарында, сондай-ақ
кәсіпорындардың темекі шегуге арналмаған орындарында темекі шегуге жол
берілмейді.
21. Ғимараттарға, құрылыстарға және жанғыш заттар мен материалдарды
ашық сақтау орындарына 50 м жақын жерде алау жағуға, қалдықтар мен
ыдыстарды өртеуге жол берілмейді. Қалдықтар мен ыдыстарды өртеу осы
мақсатқа арнайы бөлінген орындарда қызмет көрсетуші қызметкердің
бақылауымен жүргізіледі.
22. Елді мекендер мен ұйымдардың аумақтарын түнгі уақыттарда өрт
гидранттарын, өрт сөндіру суаттарына барар жолдарды, сыртқы өрт сатылары
мен өрт сөндіру құрал-саймандары орналастырылған орындарды, ғимараттар мен
құрылыстарға кірер жолдарды жылдам табу үшін сыртқы жарықпен қамтамасыз ету
қажет.
Өрт қауіпсіздігі құралдары орналастырылатын (болатын) орындар мен
арнайы жабдықталған темекі шегу орындары тиісті таңбаларымен белгіленеді.
23. Ішкі объектілік теміржолдар арқылы өтетін өткелдер мен өту
жолдары өрт сөндіру автокөліктері өту үшін босатылады және рельс
биіктігінің деңгейінде біртегіс төсеніштері болады. Ішкі объектілік
теміржолдар арқылы өтетін өткелдер мен өту жолдарын өрт сөндіру
автокөліктері өту үшін бос ұстап, рельс биіктігінің деңгейінде біртегіс
төсенішпен қамтамасыз етуі тиіс. Өткелдерде локомотивтері жоқ вагондардың
тұруына жол берілмейді. Жол арқылы өтетін өткелдердің саны екеуден кем
болмауы тиіс.
24. Тұрғын үй, саяжай және бағбандық мекендер, қоғамдық және
азаматтық ғимараттар аумақтарының ашық алаңдары мен аулаларында ТТС мен ЖЖ
ыдыстарын (сыйымдылықтар, канистрлер), сондай-ақ сығылған және сұйытылған
газ баллондарды қалдыруға болмайды.
25. Ормандарда, орманды алқаптар мен далаларда орналасқан жазғы
балалар сауықтыру лагерлерінің аумақтары кемінде ені 3 м болатын
минералдандырылған қорғаныс жолағымен қамтамасыз етілуі тиіс.
26. Қызметтері дала, орман және тоғай алқаптарында жүргізілетін ұйым
басшылары өздеріне сеніп тапсырылған аумақтарда өрттің пайда болуы мен
дамуына жол бермеу шараларын қолданады.
27. Ведомстволық бағыныстылығына және меншік нысанына қарамастан,
автокөлік жолдарында өрт қаупі кезеңі басталғанға дейін жол бойлары мен
кюветтер құрғақ шөп қалдықтарынан тазартылады, сондай-ақ дала алқаптары мен
орман автокөлік жолдарының бойында жер жырту жұмыстары жүргізіледі.
28. Автокөлік жолдары бойындағы жыртылатын жерлердің ені кемінде 4 м
болуға тиіс. Жыртылған жерлерде құрғақ шөп қалдықтарының жиналуына жол
берілмейді.
29. Автокөлік пен теміржол жолдары арқылы жүргізілетін ағаш егу
алқаптарын өңдеу периметрі 4 м кем болмауы тиіс.
30. Ағаш отырғызатын орындар мен орман алқаптарын қурап қалған
ағаштардан дер кезінде тазартып тұру қажет.
31. Ведомстволық бағыныстылығына және меншік түріне қарамастан,
теміржолдарда өрт қаупі кезеңі басталғанға дейін теміржол бойлары құрғақ
шөп қалдықтарынан тазартылады, теміржолға жақын жатқан дала, ағаш отырғызу
және орман алқаптары айналасында жер жырту жұмыстары жүргізіледі.
32. Шөптесін өсімдіктерді өртеу өрт қауіпсіздігі саласындағы
уәкілетті бақылаушы органдардың келісімі бойынша жауапты тұлғаның
бақылауымен жүргізіледі.
33. Ведомстволық бағыныстылығына және меншік нысанына қарамастан,
далалық алқаптар жер үлесінің шегі бойынша ені кемінде 4 м болатын жолақ
арқылы айналдыра жыртылады.
34. Үй-жайлардың (учаскелердің) саны 300-ден аспайтын ауылдық елді
мекендер, бақшалық серіктестіктер мен саяжай-құрылыс кооперативтерінің өрт
сөндіру мақсатында саны 300-ден 1000-ға дейінгі үй-жайлары (учаскелер) бар
жылжымалы өрт сөндіру мотопомпасы - тіркемелі өрт сөндіру мотопомпалары,
саны 1000 астам үй-жайлары (учаскелер) бар - кемінде екі тіркемелі өрт
сөндіру мотопомпасы болуы тиіс.
2 параграф. Ғимараттарды, құрылыстарды,
үй-жайларды ұстау
35. Барлық өндірістік және қойма бөлмелері үшін өрт жарылыс және өрт
қауіптілігінің санаттарын, сондай-ақ бөлмелердің есіктерінде тиісті
белгілері белгіленген электр қондырғылары құрылғыларының техникалық
нормалары бойынша аймақтардың кластарын анықтау қажет.
Жоғары өрт қауіптілігі бар жабдықтардың қасында қауіпсіздіктің
стандартты белгілері ілінуі тиіс.
Өрт жарылыс қауіптілік көрсеткіштері тексерілмеген немесе
сертификаттары жоқ материалдар мен заттарды өндіріс процесінде қолдануға,
сондай-ақ оларды басқа материалдармен және заттармен бірге сақтауға
болмайды.
36. Барлық объектілер алғашқы өрт сөндіру құралдарының қажетті санын
анықтауға (2-қосымша) және IV топтағы объектілер мен көлік құралдарына
арналған алғашқы өрт сөндіру құралдары тиістілігінің нормаларына (3-
қосымша) сәйкес жарамды алғашқы өрт сөндіру құралдарымен, өртке қарсы
қызметті шақыруға арналған байланыс құралдарымен қамтамасыз етілуге және
автоматты өрт дабылы жүйесімен, қолданыстағы нормаларға сай өрт сөндіру
және адамдарды өрт туралы құлақтандырудың автоматты қондырғысы жүйесімен
жабдықталуы тиіс.
37. Ғимараттар мен құрылыстарды найзағайдан қорғау құрылғыларымен
жабдықтау қажет.
38. Үй-жайлардың, ғимараттар мен құрылыстардың өртке қарсы жүйелері
мен қондырғыларын (түтінге қарсы қорғаныс, өрт сөндіру автоматының
құралдары, өртке қарсы сумен қамтамасыз ету жүйелері, өртке қарсы есіктер,
қақпақтар, өртке қарсы жасалған қабырғалар мен аралықтардағы басқа да
қорғаныс қондырғылары) жарамды жұмыс күйінде ұстау қажет.
Есіктің өздігінен жабылуына арналған қондырғыларды жарамды жағдайда
ұстау қажет. Өртке және түтінге қарсы есіктердің (құрылғылардың) еркін
жабылуына кедергі келтіретін қандай да болмасын құралдарды орнатуға жол
берілмейді.
39. Өрттің пайда болуына әкелетін жарамсыз жабдықтарда, қондырғылар
мен станоктарда, сондай-ақ қауіпсіздік параметрлердің қауіпсіздік
шарттарымен реттелген температураның, қысымның және басқалардың берілу
тәртібін бақылауды қамтамасыз ететін бақылау-өлшеу құрал-жабдықтары мен
технологиялық автоматтары сөндірулі тұрған кезде жұмыс жүргізуге жол
берілмейді.
40. Құрылыс құрылымдарының өртке қарсы жабынының (оттан қорғау
қасиеттерінің жойылуы мен нашарлауын қоса алғанда сылақ, арнайы сырлар,
лак) жанармай және жылу оқшаулау материалдарының, құралдардың металл
тіреулерінің ақаулары дереу жөнделуі қажет.
Нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес өңделген (сіңірілген) ағаш
құрылымдар мен талшықтар өңдеу (сіңіру) мерзімі аяқталған кезде және оттан
қорғау қасиеттерін жоғалтқан жағдайда қайта өңделуі (сіңірілуі) тиіс.
Оттан қорғауды өңдеудің (сіңірудің) жай-күйі техникалық құжаттамада
көрсетілген мерзім ішінде немесе жылына кемінде бір рет тексерілуі қажет.
41. Өртке қарсы жасалған қабырғалар, аралықтар мен қоршау
құрылымдарының қиылысу орындарында әр түрлі инженерлік және технологиялық
қатынастардан пайда болған саңылаулар мен тесіктер құрылыс ерітіндісі
немесе басқа да отқа төзімді және газ түтінін өткізбейтін қажетті шекті
қамтамасыз ететін жанбайтын материалдармен бекітілуі тиіс.
42. Үй-жайларды жалға бергенде жалдаушылар осы тектес ғимараттарға
арналған нормалардың өртке қарсы талаптарын орындайды.
43. Ғимараттар мен үй-жайларды қайта жоспарлау кезінде, олардың
қызметтік белгілері өзгергенде немесе жаңа технологиялық жабдықтарды орнату
кезінде ғимараттар мен құрылыстардың жаңа белгілеріне сәйкес қолданыстағы
нормативтік құжаттар қолданылады.
44. Өрт жарылыс қаупі бар объектілерді, республикалық көлемдегі
мекемелер мен кәсіпорындарды, ірі театрлық ойын-сауық кәсіпорындары мен
тарихи объектілерді, мұнай өңдеу, ағаш өңдеу, химия өнеркәсібі
объектілерін, сонымен қатар театрларды, кинотеатрларды, цирктерді,
мұражайларды, галереяларды жақын жердегі өртке қарсы қызметі бөлімшелерінің
немесе елді мекендердің өрт сөндіру бөлімі орталық бекетінің тікелей
телефон байланысымен қамтамасыз ету қажет.
45. Ұйымның ғимараттарында, құрылыстарында (жеке тұрғын үйлерді
қоспағанда):
1) жертөлелер мен астыңғы қабаттарда ТТС мен ЖС, оқ-дәріні, жарылғыш
заттарды, газ баллондарды, аэрозолды орамдағы тауарларды, целлулоид және
басқа да жарылыс қаупі бар заттар мен материалдарды сақтауға және
қолдануға;
2) өндірістік учаскелерді, шеберханаларды ұйымдастыру, сондай-ақ
өнімдерді, жабдықтарды, жиһаздар мен басқа да заттарды сақтау үшін
шатырларды, техникалық қабаттарды, венткамералар мен басқа да техникалық
бөлмелерді пайдалануға;
3) жеделсатыда қойма, дүңгіршек, дүкенше орналастыруға;
4) жобада қарастырылған көшіру жолдарындағы өрттің қауіпті
факторларының жайылуына кедергі келтіретін қабатаралық дәліздердегі,
холлдардағы, фойелердегі, тамбурлар мен сатылы торлардағы және басқа да
есіктерді алып тастауға;
5) нәтижесінде адамдарды көшіру қауіпсіздігі шарттары төмендейтін,
өрт сөндіргіштерге, өрт сөндіргіш крандар мен басқа да өрт қауіпсіздігі
құралдарына қол жеткізуді шектейтін немесе автоматикалық өртке қарсы
қорғаныс жүйелерінің жұмыс істеу аймағын азайтатын (автоматикалық өрт дабыл
қаққышы, өрт сөндірудің тұрақты автоматикалық қондырғылары, түтін жою
жүйелері, көшіруді хабарлау және басқару жүйесі) көлемді-жоспарлық
шешімдерге өзгеріс енгізуге;
6) балкондар мен лоджиялардағы есіктер мен люктерді, жапсарлас секция
аралығы мен сыртқы құтқару сатысына шығатын жолдарды жиһаздармен,
жабдықтармен және басқа да бұйымдармен бөгеттеуге;
7) бөлмелерді жинауда және киім жууда бензин, керосин тағы басқа да
ТТС және ЖС пайдалануға, сондай-ақ, қатып қалған құбырларды дәнекерлеу
шамымен қыздыруға және басқа да жолмен ашық отты қолдануға;
8) сүртілген майлы материалды жинамай қалдыруға;
9) терезелерге толық темір тор орнатуға және жертөле терезелерінің
алдында шұңқыр жасауға (қойма бөлмелерінен, кассалардан, қару тұратын үй-
жайлардан, мекеменің құпия бөлімдерінен басқа);
10) өрт кезінде қауіпсіздік аймағына қатысты балкондарды, лоджиялар
мен галереяларды шынылауға;
11) сатылы торлар мен дәліздерде қойма (қосымша бөлмелер)
орналастыруға, сондай-ақ саты алаңы мен маршының астында заттарды, жиһаздар
мен басқа да жанғыш материалдарды сақтауға жол берілмейді. Бірінші және
астыңғы қабаттардағы саты марштарында тек жанбайтын материалдардан жасалған
қалқамен қоршалған орталық жылу беруді басқару торабы, су өлшегіш және
электрқалқан торабы орындарын жасауға рұқсат етіледі;
12) өндірістік және қойма ғимараттарының бөлмелерінде антресолдар,
қоршаулар, тұрмыстық бөлмелер, қойма бөлмелерін, кеңселер мен басқа да
бөлмелерді жанғыш материалдардан салуға жол берілмейді.
46. Ғимараттар мен құрылыстардың сыртқы өрт сөндіру сатылары мен
шатырлардағы (жабындардағы) қоршауларды жарамды күйде ұстау қажет және бес
жылда бір рет пайдалану сынағынан өткізу қажет.
47. Бір ғана көшіру жолы бар үй-жайларда бір мезгілде 50 және одан да
астам адамдардың болуына жол берілмейді.
Отқа төзімділігі IV және V дәрежелі ғимараттарда бір мезгілде 50 және
одан да астам адамдардың болуы тек бірінші қабатта ғана рұқсат етіледі.
48. Ойын-сауық, түскі ас ішу, көрме, сауда, биржалық, спорттық,
мәдени және басқа да залдарға (орындарға), трибуналарға, сондай-ақ басқа да
бөлмелерге келушілер саны өрт кезінде адамдарды құтқару қауіпсіздігімен
қамтамасыз ету жағдайларына байланысты жобалау нормасында көрсетілген
немесе есептеп анықталған санынан аспауға тиіс. Жобалау нормасында есепке
қажетті деректер болмаған кезде залдағы адамдарды көшіру уақытын қамтамасыз
ету - 2 минут, ал алаңның бір адамға келетін есептік көрсеткіші - 0,75 м 2
болуы тиіс.
49. Технология талаптары бойынша адамдардың үздіксіз келуін талап
етпейтін шатырлы үй-жайлардың, сондай-ақ техникалық қабаттар мен
жертөлелердің есіктері құлыпталады. Аталған бөлмелердің есіктерінде кілттің
қайда сақталатыны туралы ақпарат жазылып тұруы керек. Шатырлардың,
техникалық қабаттар мен жертөлелердің терезелері әйнектеліп, үнемі жабық
тұруы қажет.
Асты желдетілетін үйлердің құрылымында жанатын заттар болса, ол жерге
бөгде адамдардың кіруіне шектеу қойылады.
Ғимараттың (құрылыстардың) астыңғы және жертөле терезелерінің
ойықтары қоқыстан және басқа да заттардан тазартылады. Аталған ойықтарды
қорғайтын металл торлар ашуға ыңғайлы болады, ал терезелердегі ілмектер
ішінен кілтсіз ашылады.
50. Бөлмелерді жарықтандыру үшін пайдаланылатын керосиндік шамдар мен
үстел үстіне қойылатын керосиндік шамдардың тұғырлары құламайтындай нық
күйде орнатылады.
Аспалы керосиндік шамдар (фонарь) пайдалану кезінде мықтап бекітілуге
және әйнектің астында сақтандырғыш металл қақпақтарымен жабдықталуы тиіс.
Шам астындағы қақпақтан немесе шам қақпағынан жанғыш (жануы қиын) жабынның
(төбенің) құрылысына дейінгі арақашықтық кемінде 0,7 м, ал жанғыш (жануы
қиын) материалдардан кемінде 0,2 м болуы қажет.
Қабырғаға ілінетін керосиндік шамдардың (фонарь) құрылымда
қарастырылған шағылдырғыштары болуға және қабырғаға мықтап бекітілуге тиіс.
51. Керосиндер, керогаздар және примустар дайындаушы-зауыттың
пайдалану жөніндегі нұсқауына сәйкес отынмен толтырылуға тиіс. Аталған
құралдарды тез тұтанғыш сұйықтықтармен (оның ішінде бензинмен, спиртпен,
ерітіндімен) толтыруға тыйым салынады.
52. Қолданылған сүрткіш материалдарды жабылатын қақпағы бар металл
контейнерлерге жинау қажет. Қолданылған сүрткіш материалдарды жинау
мерзімділігі олардың жұмыс орындарына жиналуларына байланысты болады. Жұмыс
ауысымы аяқталғаннан кейін контейнер ішіндегі заттар ғимараттардың сыртынан
алынуы қажет.
53. Майлармен, лактармен, сырлармен және басқа да ТТС және ЖС жұмыс
істейтін тұлғалардың жұмыс киімдерін арнайы орнатылған металл шкафтарда
ілулі түрде сақтау қажет.
54. Витраждары бар бір қабаттан биік ғимараттарда әрбір қабатқа
қойылған түтін өткізбейтін, жанбайтын заттан жасалған диафрагмалар
құрылымын өзгертуге болмайды.
55. Адамдар жаппай жиналатын жаңа-жылдық кештер мен басқа да
шараларды ұйымдастыру және өткізу кезінде:
1) кемінде екі көшіру жолымен қамтамасыз етілген, жобалау нормасының
талаптарына жауап беретін, терезелерінде темір торлары жоқ және 2 қабаттан
аспайтын жанғыш жабынды ғимараттарды пайдалануға болады;
2) шыршалар орындарында мықтап бекітіліп, бұтақтары қабырғалар мен
төбеге тимейтіндей есепте орналастырылуы және ғимараттан шығарғанда қиындық
туғызбауы тиіс;
3) бөлмеде электрлік жарықтандыру болмаған жағдайда іс-шаралар
күндізгі уақытта өткізілуі тиіс;
4) шырша иллюминациясы тек элетрқондырғылары құрылымдарының
техникалық нормаларына (бұдан әрі - ЭҚТН) сәйкес келуі қажет. Шыршаға
электр жарықтандыру торабын пайдаланғанда төмендету трансформаторы болмаса,
онда тек тізбекті гирляндтарды пайдаланып, ондағы шамдардың кернеуі 12 В,
қуаты 25 Вт аспауы тиіс;
5) иллюминацияда ақау кездескен жағдайда (сымдардың күюі, шамдардың
жыпылықтауы, ұшқын шығу) дереу сөндіру қажет;
6) іс-шараларды өткізу кезінде залда, сахнада жауапты тұлғалардан,
өртке қарсы құрылым мүшелерінен немесе өртке қарсы қызметі жұмысшыларынан
кезекшілер ұйымдастыру қажет. Іс-шаралар өткізілетін үй-жайлар алғашқы өрт
сөндіру құралдарымен қамтамасыз етіледі.
Мыналарға:
1) терезе торлары ашылмаған ғимараттарда іс-шаралар өткізуге;
2) доғалы прожекторларды, білтелер мен ұрғыштарды (хлопушкаларды)
қолдануға, өрт тудыруы мүмкін фейерверк және басқа да жарықтық өртке
қауіпті эффектілерді орнатуға;
3) шыршаларды целлулоидты ойыншықтармен, сондай-ақ оттан қорғау
құрамы сіңірілмеген дәкемен және мақтамен безендіруге;
4) балаларды тез тұтанғыш материалдардан тігілген киіммен киіндіруге;
5) отты және басқа да жарылу және өрт қаупі бар жұмыстарды жүргізуге;
6) бөлме терезелерін қараңғылауға;
7) қатарлар арасындағы өту жолының енін қысқартуға және өту
жолдарында қосымша креслолар мен орындықтар қоюға;
8) бөлмеде қойылым немесе көрсетілім жүріп жатқан кезде жарықты
толықтай өшіруге;
9) бөлмелерге белгіленген нормадан тыс адамдар кіргізуге жол
берілмейді.
3 параграф. Көшіру жолдары
56. Көшіру жолдары мен есіктерін пайдалану кезінде өрт қауіпсіздігі
бойынша (оның ішінде жарықтандыру, көшіру жолдары мен есіктерінің саны,
өлшемі және көлемді-жоспарлы шешімдері бойынша, сондай-ақ көшіру жолдарында
өрт қауіпсіздігі белгілері бойынша) жобалық шешімдер мен нормативтік
құжаттардың талаптарын сақтау қажет.
57. Көшіру жолдарындағы есіктер еш қиындықсыз, шығу бағытына қарай
ашылуы қажет.
58. Көшіру жолдарының есік ілмектері ғимарат (құрылыс) ішіндегі
адамдар қажет болған жағдайда кілтсіз аша алатындай болуы қажет.
59. Көлемді, электр торабынан дербес қоректенетін, өздігінен жарық
беретін, көшіру жолдарында пайдаланылатын өрт қауіпсіздігінің белгілері
(оның ішінде жарықтық көрсеткіштер "Көшіру (қосалқы) есігі", "Көшіру
жолының есігі"), үнемі жарамды жағдайда және іске қосылулы болуы қажет.
Ойын-сауық, демонстрациялық, көрме және басқа да залдарда олар тек адамдар
жиналып, іс-шаралар өткізу кезінде ғана іске қосылады. Эвакуациялық
жарықтандыру жұмыс істейтін жарықтандыру электрқорегі тоқтаған кезде
автоматты түрде қосылуы қажет.
60. Көшіру жолдары мен есіктерін пайдалану кезінде:
1) көшіру жолдары мен есіктерін (оның ішінде өту жолдарын,
дәліздерді, тамбурларды, галереяларды, лифтілік холлдарды, сатылы
алаңдарды, саты марштарын, есіктерді, көшіру люктерін) әр түрлі
материалдармен, бұйымдармен, жабдықтармен, өндіріс қалдықтарымен,
қоқыстармен және басқа да заттармен бөгеуге, сондай-ақ көшіру есіктерін
жауып тастауға;
2) тамбурға шығар жолдарда (пәтерлер мен жеке тұрғын үйлерден басқа)
киім кептіретін және ілетін орындар, киім ілгіштер дайындауға, сондай-ақ
құрал-саймандар мен материалдарды (оның ішінде уақытша) сақтауға;
3) көшіру жолдарының табалдырығында (есік ойықтарының
табалдырықтарынан басқа) жылжымалы және көтерілмелі-түсірілмелі есіктер мен
қақпалар, айналмалы есіктер мен түрнектер, сондай-ақ адамдарды көшіруге
кедергі келтіретін басқа да заттарды орналастыруға;
4) қабырғалар мен төбелерді, сондай-ақ көшіру жолдарындағы сатылы
алаңдарды сырлау, қаптау, әрлеу үшін жанғыш материалдарды (отқа төзімділігі
V дәрежелі ғимараттардан басқа) қолдануға;
5) сатылы алаңдардың, дәліздердің, холлдар мен тамбурлардың өздігінен
жабылатын есіктерін ашық түрде бекітуге, сондай-ақ алып тастауға;
6) түтінденбейтін сатылы торларда ауа аймағының жалюзиін шынылауға
немесе жабуға;
7) армерленген шыныны шыныланатын есіктерге қарапайым шынымен және
фрамугқа алмастыруға жол берілмейді.
61. Технологиялық, көрмелік және басқа да құрал-жабдықтарды
орналастыру кезінде үй-жайлар көшіру жолдарының жобалау нормаларына сәйкес
сатылы торлармен және басқа да көшіру өткелдерімен қамтамасыз етілуі қажет.
62. Адамдар жаппай келетін объектілерде электр энергиясы сөнген
жағдайда қызмет етуші тұлғада электр шамдары (фонарь) болуы қажет. Объект
басшысы объектінің ерекшелігін, кезекшілерді, ғимараттағы адамдардың санын
ескере отырып, әр кезекшіге бір шамнан келетіндей етіп анықтайды.
63. Адамдар жаппай келетін ғимараттарда кілемдер мен кілемшелер және
басқа да еденді жауып тұратын төсеніштер еденге мықтап бекітіледі. Жалынның
тез таралуына икемді өңдеу материалдары, кілемдер мен басқа еден жабындары
жанған кезде көшіру жолдарында жанғыш, тез тұтанатын және уландырғыш
материалдарды қолдануға жол берілмейді.
3-тарау. Электр желілерін, электр қондырғылары мен
электр-техникалық бұйымдарын монтаждау, пайдалану
кезіндегі өрт қауіпсіздігі шаралары
64. Электр желілерін, электр қондырғылары мен электр-техникалық
бұйымдарын жобалау, монтаждау, іске қосу, пайдалану, сондай-ақ олардың
техникалық жай-күйін тексеру ЭҚТН, тұтынушылардың электрқондырғыларын
техникалық пайдалану нормаларына (бұдан әрі - ТПН), тұтынушылардың
электрқондырғыларын пайдалану кезіндегі техникалық қауіпсіздік нормаларына
(бұдан әрі - ТҚН) сәйкес жүзеге асырылуы қажет.
65. Электр қозғалтқыштардың, электр шамдарының, басқару
аппараттарының, іске қосуды реттеушінің, бақылау-өлшеу және қорғау
аппаратурасының, қосалқы жабдықтардың, электр сымдары мен кабель
желілерінің ЭҚТН бойынша аймақтардың класына сәйкес қорғау қабаты болуы
қажет.
66. Барлық электрқондырғылары өртке және жануға әкеліп соғатын қысқа
тұйықталудан және басқа да дұрыс емес режимнен сақтайтын аппараттармен
қорғалуы қажет. Сақтандырғыштардың балқыма қоспаларының нақты тогы таңбада
көрсетіліп, калибрленген болуы қажет (таңбаны дайындаушы-зауыт немесе
электр-техникалық зертханасы қояды).
67. Барлық тоқ жүретін бөліктер, бөлу қондырғылары, аппараттар мен
өлшеуіш аспаптар, сондай-ақ жарылғыш үлгідегі сақтандырғыш құрылғылары,
ажыратқыштар және барлық іске қосатын аппараттар мен аспаптар тек жанбайтын
негізде құрастырылуы қажет (мрамор, текстолит, гетинакс).
68. Сымдар мен кабельдерді жалғау, тармақтау және түйіндеу өртке
қатысты қауіпті жағдайларды болдырмау үшін сығымдау, дәнекерлеу, пісіру
және арнайы қысқыштар көмегімен жүргізу қажет.
69. Электр желілерін уақытша пайдалануға және қондыруға болмайды.
Құрылыс және уақытша жөндеу-құрастыру жұмыстарында иллюимнациялық
қондырғылар мен электр сымдары уақытша қойылуы мүмкін.
70. Тасымалды шамдар қорғаушы шыны қалпақтармен және торлармен
жабдықталуы қажет. Осы шамдар мен басқа да тасымалды электр аппараттары
үшін ықтимал механикалық әсерді есепке ала отырып, осы мақсатқа арналған
иілгіш кабельдер мен мыстан жасалған сымдар қолданылады.
71. Үй-жайларда жұмыс соңына қарай кезекші қызметкердің
болмайтындығына байланысты электр қондырғылар мен тұрмыстық электр
құралдары тоқтан ажыратылуы тиіс, бұдан басқа кезекшілік жарық көздері, өрт
сөндіру мен өртке қарсы сумен қамтамасыз ету қондырғылары, өрт және күзет
дабылдары ғана тоқ көзіне жалғанады. Басқа да электр қондырғылары мен
электр-техникалық бұйымдар (оның ішінде тұрғын үйлерде де) тек қана олардың
қызмет ету мақсатына және (немесе) пайдалану нұсқауына сәйкес болса ғана
тоқ көзінен ажыратылмайды.
72. Электр берілісінің (оның ішінде уақытша және салынған кабельмен)
ауа жолдарын жанғыш жабынның, шатырдың, сондай-ақ жанғыш заттар, материал
мен бұйымдар сақтайтын ашық қоймалардың (қатарлардың, маялардың) үстінде
пайдалануға және орнатуға жол берілмейді.
73. Жарық беруші электр желісі ғимараттардың жанғыш құрылыстары мен
жанғыш материалдарға тимейтіндей етіп құрастырылуы тиіс.
74. Электр қозғалтқыштары, электр шамдары, сымдар мен бөліп тарату
қондырғылары тозаңнан айына кемінде екі реттен, ал едәуір тозаң бөлінетін
үй-жайлар айына кемінде төрт реттен тазартылып тұруы қажет.
75. Электр қондырғыларын пайдалану кезінде:
1) дайындаушы ұйымдардың нұсқаулықтарының талаптарына сәйкес
келмейтін немесе пайдалану жөніндегі нұсқаулықпен сәйкес өрттің шығуына
әкеп соғатын ақауы бар электр қабылдағыштарды пайдалануға, сондай-ақ
зақымдалған немесе оңашалаудың қорғағыштық қасиетін жоғалтқан электр
сымдары мен кабельдерді пайдалануға;
2) бүлінген розеткаларды, ажыратқыштарды, басқа да электр қондырғыш
бұйымдарын пайдалануға;
3) электр шамдары мен шырақтарды қағазбен, матамен немесе басқа да
жанғыш материалдармен орауға, сондай-ақ құрылымда қарастырылған шырақтарды
қалпақсыз пайдалануға;
4) өрт қаупін болдырмайтын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz