Еңбектің өнімділігі және еңбек қызметінің қарқындылығы жайлы

1.Еңбектің өнімділігі мен еңбек қарқындылығының мәні мен маңызы.
2.Еңбек қарқындылығының классификациясы.
3.Еңбектің өнімділігі мен қарқындылығын өлшеудің әдістері.
4.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Еңбектің өнімділігі – бұл өндіріс процессінде еңбектің тиімділігі, яғни өнімнің бір өлшемін өндіруге жұмсалған уақыт мөлшерімен немесе уақыттың бір өлшемінде өндірілген өнім көлемімен өлшенеді.
ЕӨ = ӨК/У; мұнда
• ӨК- өнімнің көлемі (шығарылғандығы);
• У- жұмсалған уақыт.
Өнімнің еңбек сиымдылығы еңбек өнімділігінің көлеміне кері қатынасы:
ӨЕС = У/ӨК;
Еңбектің тиімділігі келесі топтарға бөлінеді:
1. экономикалық;
2. психофизиологиялық;
3. әлеуметтік.
Қазіргі экономикалық теорияда жұмысшының еңбек шығындары еңбектің ұзақтылығы мен қарқындылығына қарай анықталады.
Еңбектің ұзақтылығы – бұл еңбек заңдылықтары аясымен, сондай-ақ, адам организмінің психофизиологиялық мүмкіндіктерімен шектелген жұмыс уақытының аралығы.
Еңбек қарқындылығы оның қиыншылықтарын ескере отырып уақыт бірлігінің ішінде жұмсалған еңбек шығындарының мөлшерімен анықталады:
ЕҚ = ЕШ/УШ; мұнда
• ЕШ – еңбек шығындары;
• УШ – уақыт шығындары.
Еңбектің өнімділігі мен қарқындылығының өзара байланысы келесідей тұжырымдалған: «Еңбек процесі неғұрлым ұзақ болса, жұмыскер соғұрлым шаршай түседі және жұмыс уақытының қабілетсіздігі азаяды және, егер жұмыстағы қозғалысты азайтып, бос уақытты көбейтсе керісінше болады».

1. Сәлімбаева Б.К., Досхожаев Д.Т. Еңбекті мөлшерлеу. А., 2001.
2. Адамчук В.В. и др. Экономика и социология труда. М.:Юнити, 1999, с.
141-168.