Бидай өндіру технологиясы: морфологиясымен танысу, өсу фазасын зерттеу жайлы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

БАӨЖ

Тақырыбы: Бидай өндіру технологиясы: морфологиясымен танысу, өсу фазасын зерттеу

Орындаған:Мырзабекова Т. М.

Тексерген: Татенов А. Б.

Топ: ТЖ - 305

Семей қаласы 2015 жыл

Жоспар:

Кіріспе. Бидай және арпаны өсіру технологиясымен танысу
Негізгі бөлімБидай өндіру технологиясыБидай морфологиясыӨсу фазасын зертеу
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Бидай - негізгі азық-түліктік дәнді дақыл. Бидай наны ақуыз бен көмірсулардың көптігімен және жақсы сіңімділігімен ерекшеленеді. Бидай дәні сонымен қатар жарма, макарон және кондитер өнеркәсібінде де қолданылады. Бидай сапасының маңызды көрсеткіші - дәніндегі ақуыздың мөлшері мен оның сапасы болып табылады. Халықаралық стандарт бойынша, бидай дәніндегі ақуыздың мөлшері 13, 5%. Бидай - бүкіл әлемде 148 елдің негізгі азық-түлігі болып табылады және көптеген елдердің экономикасында ерекше орын алады. Бүкіл дәнді дақылдар өнімінің 60% мөлшері бидайдан алынады. Бидайдың жиырмадан астам түрі бар. Солардың ішінде ең көп тарағаны-жұмсақ бидай. Бұл дақылдын, алуан түрлі сорттары бар және олар жер шарының барлық аймақтарында егіледі. Азық-түлік өнімі ретінде бидайдың көптеген аса бағалы қасиеттері бар. Бидай дәні - аса құнарлы да қуатты азық, оны сақтау да қиын емес, бір жерден екінші жерге тасып жеткізу де оңай және оны өңдеп алуан түрлі өнім алуға болады. Қазіргі жоғары механикаландырылған және мамандандырылған ауыл шаруашылығы өндірісі жағдайында бидай түсімін арттыра берудің және мол өнім алудың негізгі факторы - дақыл үшін ылғал, керек және режимінің ең қолайлы жағдайын жасаумен қатар, оның аса бағалы сорттарын өсіріп шығару болып табылады. Дәндегі ақуыздың мөлшеріне климат пен топырақ жағдайлары және енгізетін тыңайтқыштар да көп әсер етеді. Оңтүстік пен шығыста өсірілетін бидайда, солтүстік пен батыстағыға қарағанда ақуыз көп. Бірақ, көң минералдық тыңайтқыштар беріп солтүстік пен батыста да ақуыз мөлшерін көбейтуге болады. Адамға қажетті азық-түлік пен мал азығы және шикізат үшін қажетті өнімдер молшылығын жасауда дәнді дақылдар селекциясының маңызы зор. Күздік бидайда дәнек қалыптасуының орташа ұзақтығы 10-16, суару ұзақтығы 9-14, пісу ұзақтығы 8-13 күн. Дәннің қалыптасып жетілуін шартты түрде үш фазаға бөлінеді: сүттену, балауыздану және толық пісу фазалары. Бұл фазалардан өту процесінде өсімдіктің өзінде, сонымен қатар дәнде, морфологиялық және биохимиялық өзгерістер болады.

Бидайдың реңі - оны әсіресе халықаралық саудада әр түрлі товарлы кластарға жатқызатын басты белгілердің бірі болып табылады. Бидай дәні күлгін, көгілдір, әр түрлі қызыл реңді және ақшыл түсті болуы мүмкін. Оның реңі тұқым қауызындағы пингменттерге байланысты. Қазіргі кезеңдерде зиянкестілерге қарсы күресу үшін 50-ден астам препараттар қолданылады. Олар зиянкестілерді өлтіреді немесе олардың тіршілік функциясын мықтап бүлдіреді. Өсімдіктің биіктігі (сабағының ұзындығы) генетикалық негізге байланысты, бірақ көп ретте сыртқы орта жағдайларына да тәуелді болады. Өсімдік биіктігінің бидай өндірісінде өте зор маңызы бар, өйткені ол дақылды жинау әдісі мен оның ауыр-жеңілдігі соған да байланысты болады, сонымен қатар оның дақылдың құлап жатып қалуына да қатысы бар.

Астық өндірудің көлемін және өнімін көбейтеу еліміздің тың және тыңайған жерлерін игеруге көбірек байланысты. Мұның өзі дәнді дақылдардың егілетіен егіс аумагын едәуір ұлғайтуға мүмкіндік береді және астық өндіруді артыруды едәуір ұлғайтуға мұмкіндік берді және астық өндіруде арттыруда ірі табыстарға қол жеткіздік. Халық үшін дәнді дақылдар тағамдық өнімнің көзі және мал шаруашылығы үшін жемшөп ретінде маңызды зор. Астық өндіруді арттырудың басты көзінің бірі- егіншілік мәдениетін арттыру, егісті сапалы сортты тұқыммен қамтамасыз ету және ауыл шаруашылық ғылымының қарқымды технологиясының жетістіктері мен озат тәжірибені кеңінен енгізу негізінде еліміздің барлық аудандарында дақылдардың өнімділігін артыру. Негізінде дәнді дақылдар бздің еліміздің Украинада Қазақстанда Молдавияда Волгада жағасында Батыс Сібірде Солтүстік Кавказда Оралда және Орталық қара топырақты аймақта орналасқан. Ауыл шаруашылығының өркендеуі ең алдымен астық шаруашылығының дамуына байланысты. Олардың негізінен астық тұқымдас дақылдар бидай, қара бидай т. б. болып табылады. . Жер шарында халықтың барлығы кең түрде қолданылады. Бұл дақылда белок пен углевод көп. Сонда ақ ферметтер, В тобындағы витаминдер, А провитамин Астық - мемлекеттердің негізгі азық түлі қоры және шетке шығарылатын өнімі. Оның мал азығы үшінде маңызы зор. Біздің елімізде бидайға жәнеде басқада дәнді дақылдарға кең көлемде жер бөлінген. Бидайдың түрлері. Бидайдің ботаникалық 22-ге жуық түрі белгілі, солардың ішінде Қазақстанда және дүние жүзінде екі түрі тараған қатты және жұмсақ бидай. Қалған 20 түрінің кейбіреулері Қазақстанда тараған мысалы құнарлы бидай, оның ішінде бұтақты масақ түрі бар. Республиканың оңтүстік аймақтарында аласа бидай сирек кездеседі, бірақ ол көбіне аралас өседі. Масағының құрлысы және биологиялық қасиеттері жағынан аласа бидайға өте ұқсас Бидай селекциясы жөнінде, АҚШ, Канада, Швеция, Франця. Англия, Италия және Жапония сияқты дамыған елдер үлкен табысқа жетті. Соңғы жиырма жыл ішіндс Индия, Мексика, ГДР, ФРГ, Австрия, Турция мен Шығыс Европадағы социалистік мемлекеттердің де табыстары айтарлықтай болды. Сондықтан да Индияда, Мексикада және Кенияда «көк-жасыл революция болды» деген ұғым қалыптасты. Ауыспалы егісте бидайдан, отамалы, бұршақ дақылдарынан кейін егіледі. Жылу сүйгіштігіне қарай ерте көктемде, топырақтың тұқым сіңірілетін тереңдігі 5-7°С-қа жылыған кезден бастап себеді. Вегетация кезеңі - көктеуі, түптенуі, түтік шығаруы, масақтануы, гүлденуі, дәнінің толып, пісуі 70-95 күнге созылады. Өнімнің түсім мөлшерісұлының ауыспалы егіс жүйесіндегі орны, топырақ өңдеудің сапасы, минералды тыңайтқыштардың түрлері мен мөлшері, оларды топыраққа ендіру тәсілдері мен себу мерзімі, өскіндерді зиянкестер мен аурулардан қорғау сияқты маңызды технологиялық жағдайларға байланысты. Қазақстанның Бүкіләлемдік сауда ұйымына (БСҰ) кіруіне дайындық кезеңінде республиканың дән мен оның өңделген өнімдерін тасымалдаушы сыртқы сауда серіктесі ретіндегі беделін көтерудің маңызы зор. Жоғары сапалы жыл сайынғы тұрақты дән өндірісі өзіндік азық-түліктік қауіпсіздікті қамтамасыз етіп, Қазақстанның тиісті халықаралық стандарттар талаптарына сәйкес келетін дән өндірушілері мен экспорттаушылардың қатарына енгізуіне мүмкіндік береді. Біздің республикадан шығарылатын жыл сайынғы бидай экспорты 3. 2-6. 0 млн. теңгені құрайды. Батыс Қазақстанның шөлейтті зона жағдайларында жергілікті климатқа бейімделген сорттардың болмауы күздік бидайдың дән өндірісін арттыруға қолбайлау болып тұрғаны белгілі. Күздік бидайдың аудандастырылған сорттарының түсімділігін жүзеге асыру, өнімділік, дәннің сапасы, суыққа төзімділік, қуаңшылыққа төзімділік және ауруларға қарсы тұрушылық сияқты бір- бірімен үйлесуі қиын белгілерді ұштастыру жағынан да кемшіліктері бар.

Белгілері

Жұмсақ бидай

Қатты бидай

Белгілері: Дәннің түсі

Жұмсақ бидай: Қызыл және ақ

Қатты бидай: Янтарлық сары

Белгілері: Пішіні

Жұмсақ бидай: Ұзынша дөңгелек, дөңес

Қатты бидай: Ұзыншақ, көлденең кесіндісі бұрыштама

Белгілері: Шынылығы

Жұмсақ бидай: Шыны тәрізді, жартылай шыны тәрізді

Қатты бидай: Шыны