Бидай өндіру технологиясы: морфологиясымен танысу, өсу фазасын зерттеу жайлы

I. Кіріспе. Бидай және арпаны өсіру технологиясымен танысу
II. Негізгі бөлім
2.1. Бидай өндіру технологиясы
2.2. Бидай морфологиясы
2.3. Өсу фазасын зертеу
III. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Бидай – негізгі азық-түліктік дәнді дақыл. Бидай наны ақуыз бен көмірсулардың көптігімен және жақсы сіңімділігімен ерекшеленеді. Бидай дәні сонымен қатар жарма, макарон және кондитер өнеркәсібінде де қолданылады. Бидай сапасының маңызды көрсеткіші - дәніндегі ақуыздың мөлшері мен оның сапасы болып табылады. Халықаралық стандарт бойынша, бидай дәніндегі ақуыздың мөлшері 13,5%. Бидай — бүкіл әлемде 148 елдің негізгі азық-түлігі болып табылады және көптеген елдердің экономикасында ерекше орын алады. Бүкіл дәнді дақылдар өнімінің 60% мөлшері бидайдан алынады. Бидайдың жиырмадан астам түрі бар. Солардың ішінде ең көп тарағаны—жұмсақ бидай. Бұл дақылдын, алуан түрлі сорттары бар және олар жер шарының барлық аймақтарында егіледі. Азық-түлік өнімі ретінде бидайдың көптеген аса бағалы қасиеттері бар. Бидай дәні — аса құнарлы да қуатты азық, оны сақтау да қиын емес, бір жерден екінші жерге тасып жеткізу де оңай және оны өңдеп алуан түрлі өнім алуға болады. Қазіргі жоғары механикаландырылған және мамандандырылған ауыл шаруашылығы өндірісі жағдайында бидай түсімін арттыра берудің және мол өнім алудың негізгі факторы — дақыл үшін ылғал, керек және режимінің ең қолайлы жағдайын жасаумен қатар, оның аса бағалы сорттарын өсіріп шығару болып табылады. Дәндегі ақуыздың мөлшеріне климат пен топырақ жағдайлары және енгізетін тыңайтқыштар да көп әсер етеді. Оңтүстік пен шығыста өсірілетін бидайда, солтүстік пен батыстағыға қарағанда ақуыз көп. Бірақ, көң минералдық тыңайтқыштар беріп солтүстік пен батыста да ақуыз мөлшерін көбейтуге болады. Адамға қажетті азық-түлік пен мал азығы және шикізат үшін қажетті өнімдер молшылығын жасауда дәнді дақылдар селекциясының маңызы зор.Күздік бидайда дәнек қалыптасуының орташа ұзақтығы 10—16, суару ұзақтығы 9—14, пісу ұзақтығы 8—13 күн. Дәннің қалыптасып жетілуін шартты түрде үш фазаға бөлінеді: сүттену, балауыздану және толық пісу фазалары. Бұл фазалардан өту процесінде өсімдіктің өзінде, сонымен қатар дәнде, морфологиялық және биохимиялық өзгерістер болады.

І. Негізгі әдебиеттер
1.1.Әубәкіров Қ., Атақұлов Т., Ахмет А. Мал азығын өндіру.- Алматы, 2011
1.2. Зыков Ю.Д., Копытин И.П. Мал азығын өндіру. – А., 1994
1.3. К.Ш. Жанабаев., Т.С. Саудабаев. Өсімдік шаруашылық өнімдерін өндіру технологиясы. Алматы, 1994 жыл.
ІІ. Қосымша әдебиеттер
1. Тайжанов Ш., Амралин А., Қошқаров Н., Кенжеғұлова С. Топырақтану және геология негіздері: Оқулық. – Астана 2014
2. Жанзақов М. М. Өсімдік шаруашылығы. Қызылорда, 2007
3. Әрінов Қ., Нағымтаев А., Ысқақов М., Серікпаев Н., Жұмағұлов И. Агрономия негіздері: Оқулық. - Астана 2007