Вирустық аурулар

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу.
2.2. Вакцина және оның түрлері
2.3. Вакцина дайындау принциптері.
2.4 Адтюванттар, иммуномодуляторлар.
2.5 Құтырық, Аусыл, Шмалленберг, Блютанг ауруларының диагностикасы және алдын алу шаралары.
3. Қорытынды
4. Пайдаланылған әдебиеттер

Вирустық аурулар— вирустар арқылы таралатын жұқпалы аурулар мен қатерлі ісіктер.
Жануарлардың, өсімдіктер мен бактериялардың жасушаларына енген вирустар көптеген қауіпті аурулар туғызады. Мысалы, тұмау, полиомиелит, шешек, аусыл, құтыру және т.б. аурулар вирус арқылы таралады. Тұмаудың нағыз қоздырғышы 1933 жылы анықталды. Бұл ауру ертеден белгілі. Тұмау індеті адамзатқа шешек пен обадан артық болмаса, кем залал тигізбеген. 1918-1920 жылдары тұмаумен 500 миллиондай адам ауырып, оның 20 миллионға жуығы қайтыс болған
Індеттен сақтандырудың негізгі жолы – арнамалыдуалау, вакцинамен немесе қан сарысуымен егу. Егудің арқасында организмнің арнамалы қорғану факторлары және механизмдері іске қосылады. Ауруға қарсы қолданған шаралардың салдарынан қоздырушымен ауруға шалдығатын организм арасында папуляциялық – экологиялық өзара байлаланыстар өзгерді. Аурудың өршуі, вирустардың әр түрлі қасиеттері де өзгеріске түсті. Қоздырушының бір малдан екінші малға өту жолдары да өзгерді. Осындай жағдайларда вирустардың орталыққа байланысты күшейген түрлері пайда болып, олардың иммунитетке қарсы тұрарлық қасиеттері бар түрлері дүниеге келді. Сонымен қатар, вирустардың уыттылығы төмендеген түрлері де пайда болды. Вирустардың өзгеруіне сәйкес аурулардың жаңа түрлері пайда болды. Олармен күресу де күрделі бола бастады.
Сондықтан, вирус қоздыратаын аурулардан сақтандыру үшін ең алдымен індеттік процесті, вирустардың індетаралық кездерінде өз түрлерін сақтау үшін тірі клетка ішінде болуы шарт. Демек организмге енуі қажет. Вирустар мал организіиінде ұзақ уақыт сақтала алады. Кейбір жіті түрде өтетін аурулардың, мысалы, аусыл, шошқаның африкалық және европалық обасы, Ауески ауруы, құтыру т.б. созылмалы, жасырын түрге ауысуы осы вирустардың өзгеруіне және олардың індет аралық кездерінде ортаға ыңғайланып сақталуын көрсетеді және керісінше,вирустардың уыттылық түрінің пайда болуы мал организімінің ауруға қарсы төзімділігінің яғни иммунитеттің төмендеуіне байланысты жайт. Бұл вирустық аурулардың тез таралуына әкеп соғады.
Мал ауруын қоздыратын вирустардың осылайша өзгеріп отыруы, вирустардың вируленттік түрі пайда болғанда аурудың таралуы, вируленттігі төмендеген кезде індеттің сақталуы, яғни вирустардың табиғатта айналысқа түсуі осы қоздырушылардың биологиялық түрі ретінде табиғатта сақталуына негіз жасайды.

1. Мырзабекова Ш.Б, Ветеринариялық вирусология Оқулық 2004 -368б.
2. Құлдыбаев М. Шоқанов Н.К. Микробиология пәнінің практикалық сабақтары Алматы : Бiлiм, 1995. - 120 с

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

БӨЖ

Тақырыбы: 1)Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу.Вакцина дайындау принциптері.Адьюванттар,иммуномодул яторлар
2)Құтырық,Аусыл,Шмалленберг,Блютанг ауруларының диагностикасы және алдын алу шаралары

Орындаған:Жексембай А.Р.
Тексерген: Омарбеков Е.О.
Тобы: ВМ-305

2015 ж.

Жоспары:

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу.
2.2. Вакцина және оның түрлері
2.3. Вакцина дайындау принциптері.
2.4 Адтюванттар, иммуномодуляторлар.
2.5 Құтырық, Аусыл, Шмалленберг, Блютанг ауруларының диагностикасы және алдын алу шаралары.
3. Қорытынды
4. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Вирустық аурулар -- вирустар арқылы таралатын жұқпалы аурулар мен қатерлі ісіктер.
Жануарлардың, өсімдіктер мен бактериялардың жасушаларына енген вирустар көптеген қауіпті аурулар туғызады. Мысалы, тұмау, полиомиелит, шешек, аусыл, құтыру және т.б. аурулар вирус арқылы таралады. Тұмаудың нағыз қоздырғышы 1933 жылы анықталды. Бұл ауру ертеден белгілі. Тұмау індеті адамзатқа шешек пен обадан артық болмаса, кем залал тигізбеген. 1918-1920 жылдары тұмаумен 500 миллиондай адам ауырып, оның 20 миллионға жуығы қайтыс болған
Індеттен сақтандырудың негізгі жолы - арнамалы дуалау, вакцинамен немесе қан сарысуымен егу. Егудің арқасында организмнің арнамалы қорғану факторлары және механизмдері іске қосылады. Ауруға қарсы қолданған шаралардың салдарынан қоздырушымен ауруға шалдығатын организм арасында папуляциялық - экологиялық өзара байлаланыстар өзгерді. Аурудың өршуі, вирустардың әр түрлі қасиеттері де өзгеріске түсті. Қоздырушының бір малдан екінші малға өту жолдары да өзгерді. Осындай жағдайларда вирустардың орталыққа байланысты күшейген түрлері пайда болып, олардың иммунитетке қарсы тұрарлық қасиеттері бар түрлері дүниеге келді. Сонымен қатар, вирустардың уыттылығы төмендеген түрлері де пайда болды. Вирустардың өзгеруіне сәйкес аурулардың жаңа түрлері пайда болды. Олармен күресу де күрделі бола бастады.
Сондықтан, вирус қоздыратаын аурулардан сақтандыру үшін ең алдымен індеттік процесті, вирустардың індетаралық кездерінде өз түрлерін сақтау үшін тірі клетка ішінде болуы шарт. Демек организмге енуі қажет. Вирустар мал организіиінде ұзақ уақыт сақтала алады. Кейбір жіті түрде өтетін аурулардың, мысалы, аусыл, шошқаның африкалық және европалық обасы, Ауески ауруы, құтыру т.б. созылмалы, жасырын түрге ауысуы осы вирустардың өзгеруіне және олардың індет аралық кездерінде ортаға ыңғайланып сақталуын көрсетеді және керісінше,вирустардың уыттылық түрінің пайда болуы мал организімінің ауруға қарсы төзімділігінің яғни иммунитеттің төмендеуіне байланысты жайт. Бұл вирустық аурулардың тез таралуына әкеп соғады.
Мал ауруын қоздыратын вирустардың осылайша өзгеріп отыруы, вирустардың вируленттік түрі пайда болғанда аурудың таралуы, вируленттігі төмендеген кезде індеттің сақталуы, яғни вирустардың табиғатта айналысқа түсуі осы қоздырушылардың биологиялық түрі ретінде табиғатта сақталуына негіз жасайды.
Арнамалы дауалау. Арнамалы дауалау дегеніміз малды жұқпалы аурулардан вакцина немесе гипериммунды қан сарысуы арқылы сақтандыру. Ауырып жазылған малда және вакцина егілген соң вирусқа қарсы пайда болған иммунитет әр түрллі дамиды. Мұнда гуморальдық және клеткалық факторлар әр түрлі роль атқарады.
Сондықтан да вирустарға қарсы вакцина алу үшін және ол вакцинаны қолдану үшін осы клеткалық, гуморальдық факторлардың өзара ерекшелігін ескерген жөн.
Ауруға клеткалық және гуморальдық қарсы тұру қасиетіне сәйкес инфекциялар бірнеше топқа бөлінеді.
Кейбір індеттерге организмнің қорғану қасиеттері тек гуморальдық факторларға сүйенген, яғни антиденелердің мөлшеріне байланысты, ал клеткалық факторлар әсері тіпті жоқ десе де болады, немесе өте аз әсер етеді. Мысалға аусылды, шошқаның европалық обасын атауға болады.
Ал екінші топқа жататын індеттерден сақтандыру үшін әрі клетқалық, әрі гуморальдық факторлардың маңызы зор. Мысалы үшін, Ньюкасл, тұмау, құтырық ауруларын келтіруге болады.
Үшінші топтағы аурулардан сақтандыру үшін клеткалық факторлардың маңызы зор. Бұл ауруларға қарсы құралған иммунитет клетка деңгейінде пайда болады. Ал гуморальдық факторлар қосалқы рөл атқарады. Марек, Ауески, шешек, қара сүйел аурулары осының айғағы.
Иммунитеттің гуморальдық және клеткалық факторлары әр түрлі вакциналармен іске асады.
●Тірі вакциналар - тірі, бірақ әлсіретілген вирус штамдарынан алынған;
●Өлтірілген - немесе инактивтелген вакциналар - вирустарды физикалық не химиялық жолдармен өлтіріп алынған;
●Суббөлікті вакциналар - вирустың тазаланған белоктарынан алынған;
●Гендік - инженерлік вакциналар - гендік инженерия тәсілдерімен алынған;
●Жасанды, немесе синтетикалық вакциналар - вирус антигеніне полиэлектролит не полимер қосып, вакциналық жиынтық алынған.
Вакциналар қолдану - індетпен ауырған малдың сол ауруға қайта шалдықпайтынына негізделген. Содықтан вакциндеу (егу) дегеніміз мал организміне қоздырушыны әдейі енгізу. Тек алдымен қоздырушыны әлсіретіп алу керек. Егудің нәтижесінде организмде қорғану механизмдері пайда болады, яғни антиденелер синтезделеді. Сол себептен вакцина егуді белсенді егу деп, ал егу үшін қолданататын препаратты вакцина деп аталады. Демек вакцина не өлтірілген, не тірі, бірақ әлсіретілген вирустан алынған биологиялық препарат.
Вакцинаға қандай талаптар қоюға болады?
Біріншіден, вакцина ауру қоздырушының белгілі бір түріне сәйкес болуы керек.
Екіншіден, вакцина зиянсыз, індет туғызбайтындай қасиеті болуы керек.
Үшіншіден, вакцинаның жеткілікті иммуногендік қасиеті болуы қажет,
Яғни вакцина еккеннен 2-3 апта өткен соң сол вирусқа қарсы организмде иммунитет пайда болуы шарт.
Індеттен сақтандыру үшін 1798 жылы Э.Дженнер вакцинаны тұнғыш рет қолданды.Шешектен сақтандыру үшін ол сиыр шешегін жас балаға екті.
Француз ғалымы Луи Пастер Дженнердің құрметіне вакцина (ағылшынның vacca - сиыр) сөзінен деген сөзді қолдануды ұсынды.
Әлсіретілген тірі вакциналар. Тірі вакцинаны әлсірететін вирустардан алады. Әлсірету-вирусты немесе микробты әлсірету. Әлсіретудің салдарынан вирус індеттің ауыр түрін қоздыра алмайды, яғни қоздырушының патогендік және уыттылық қасиеттері жойылады , ал иммуногендік қасиеті сақталады. Вирусты әлсірету кезінде вирустарға арнаулы әсер етіп, олардың кейбір нәсілдік қасиетін өзгертіп, өзгерген түрлерін алады.
Вирус фиксті адамдар мен жануарлар терісінің астына енгізгенде оларда иммунитет пайда болады. Осы жолмен алынған вакциналарға мысал ретінде шошқаның европалық обасына қарсы вирусының К штамынан алынған құрғақ АСВ -- вирусвакцинасын айтуға болады. Вирустарды әлсіретудің тағы бір жолы бар. Ол вирустарға төменгі температурамен әлсірету оларға тс - мутанттар, организм клеткаларында белгілі бір температурада ғана өсіп - көбейетін, температураға сезімтал штамдар жатады.
Вирустық ауруларға қарсы тірі вакцина алу өте қиынға түседі. Ол үшін тірі жүйелер т.б. қажет. Олар мынадай түрлерге бөлінеді.
1.Ависделген (латынның avis - құс деген сөзінен шыққан) вакциналар.
2.Клетка өсінділерін қолданып алынатын вакциналар- вирустарды әр түрлі клетка өсінділеріне өсіріп көбейтеді.
3.Лапинделген вакциналар - вирустарды қоян организіміне бейімдеу арқылы алынған.
Инактивтелген вакциналар. Белсенді қасиеті жоқ, өлтірілген немесе инактивтелген вакцина деп тазаланған вирусты химиялық немесе физикалық жолмен өлтірілген вакцинаны айтады. өлтірілген вирустар организмде өсіп-көбейе алмайды, демек клеткада көбею қасиеті жоғалады да, антигендік қасиеті сақталады.
Вирусты өлтірудің физикалық факторлары:
* Вирустарға жоғары температурамен әсер ету;
* Ультракүлгін сәулемен әсер ету;
* Гамма - сәулесінің әсерінен вирустардың әрі нуклеин қышқылы, әрі белок қабаты бұзылады;
* Вирусты өлтіру үшін қолданылатын химиялық факторлар.
Вирусты өлтіру үшін әр түрлі химиялық құралдар қолданылады:
Формалин - вирус өлтіру үшін өте кеңінен қолданылады. Ол вирустың нуклеин қышқылының құрылысын зақымдайды.
β - пропилактон - вирустың белок қабатынан өтіп нуклеин қышқылына әсер етеді де, ауру туғызатын қасиетін жоғалтады, ал антигендік қасиетін сақтайды.
Суббөлікті вакциналар. Тірі және өлтірілген вакциналар бүтін, толық вириондардан тұрады. Өздерінізге белгілі, күрделі вирустардың құрамында әр түрлі белоктар, көмірсулар, липидтер болады. Ал вирус белоктарының тек 10 пайызға ғанат вирусқа қарсы тұру қабілетін туғызады. Вирус арқылы тарайтын аурулар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.