Өнеркәсіптік автоматты регуляторларды тиімді реттеу параметрлерін тандау және есептеуінің инженерлік әдістері жайлы

Кіріспе 3
1 Автоматты жүйе элементтері мен жіктелуі 4
2 Автоматты басқару теориясының негізгі анықтамалары мен классификациясы 5
3 Гидравликалық схемалар және оларды орындауға қойылатын талаптар 6
4 АСУ ТП.ның функционалды және техникалық құрылымы. 11
Қорытынды 15
Пайдаланылған әдебиеттер 16

Буқазанында және турбогенератордағы жүретін процесстер әртүрлі басқарылады, себебі объектілер мен оны басқару жолдары әрқайсысында әр түрлі, себебі автономды буқазаны, турбина және генератор АРЖ-лары үздіксіз қызмет етеді және жеке технологиялық процесстердің сапалы түрде реттелуін қамтамасыз етеді, яғни жекеленген мәселелерді оптимизациялауға қабілетті, бірақ жалпы энергоблоктың статистикалық оптимизациясын реттеуге арналмаған.
Автоматты басқару және реттеу теориясы – автоматты реттеу жүйесін талдау,синтездеу тәсілдерін және құру принциптерін зерттейтін ғылым.
Автоматты басқару жүйесін құру үшін маман ең алдымен басқарылатын обьектінің математикалық моделін тұрғыза білу керек. Ал бұл есепті экспериментті және аналитикалық жолдармен шешуге болады.
Басқару обьектісіне басқару алгоритміне сәйкес әсер ететін кез–келген техникалық құрылғы автоматты басқару құрылғысы деп аталады.
Бір – бірімен байланысты және басқару алгоритміне сәйкес өзара әрекеттесе жұмыс жасайтын автоматты басқару құрылғысы мен басқару обьектісінің жиынтығы автоматты басқару жүйесі деп аталады.Жұмыс барысында автоматты басқару жүйесіне әртүрлі ішкі және сыртқы әсерлер ықпал жасайды. Автоматты жүйенің бір бөлігінен келесі бөлігіне технологиялық процестің бірқалыпты өтуін қамтамасыз ететін әрекеттің тізбекті желісін қүрайтын әсерді ішкі әсер деп атайды. Оларды басқарушы әсер дейді. Ал сыртқы әсер екіге белінеді. Технологиялық процестің тиянақты етуіне қажет бірінші әсер қызмет алгоритміне сәйкес жүйе кірісіне беріледі де, жоспарланған немесе тапсырыстық әсер деп аталады. Ал, екінші әсер жүйеге немесе басқару объектісіне сыртқы ортадан беріледі. Ол жүйе жұмысында алдын ала еске алынбайды да, кездейсоқ сипатта болып, басқару процесін қиындатады. Сол себепті оларды қобалжытқыш әсер деп атайды.
Технологиялық процестің дұрыс етуіне сәйкес басқарылатын шаманың берілген уақыт аралығында ұстап отыруға керекті мәнін алдын ала берілген мән деп, ал фактілі, яғни процестің өлшенген мәнін нақты (қазіргі) деп атайды. Реттелетін шаманың алдын ала жоспарланған және нақты мәндерінің арасындағы айырмасын келісілмеген (айырымдық) шама дейді.
Сол себепті ендірістік жабдықтарды (басқару объектісін) басқарып отыру қажет, яғни басқарылатын шама қоздырушы әсердің ықпалына қарамастан берілген ереже (программа) бойынша езгеретіндей дел есеппен басқарушы әсерді қалыптастыру керек.

1 Плетнев Г.П. Автоматизированное управление объектами тепловых электростанций: Учеб. пособие. – М.: Энергоиздат, 1981. – 362 с.
2 Наладка и эксплуатация водяных тепловых сетей: Справочник/Манюк В.И., Каплинский Я.И., Хиж Э.Б. и.др. – М.: Стройиздат, 1988. – 432 с.
3 Беляев Г.В., Кузишин В., Смирнов Н.И. Технические средства автоматизации в теплоэнергетике: Учеб. пособие. – М.: Энергоатомиздат, 1982. – 320 с.
4 А.А. Копесбаева. Программно- технические комплексы управления. Методические указания к выполнению лабороторных работ для студентоввсех форм обучения специальностей 050702 – Автоматизация и управление – Алматы: АИЭС, 2009.
5 А.А. Копесбаева. Программно- технические комплексы управления. Методические указания к курсовой работе для студентов всех форм обучения специальностей 5В0702 – Автоматизация и управление – Алматы: АИЭС, 2010.
6 А.А. Копесбаева. Басқару жүйесіндегі микропроцессорлық құралдар. 050702 –автоматтандыру және басқару мамандығы бойынша оқитын барлық оқу түрінің студенттері үшін оқу құралы. – Алматы: АЭжБИ, 2010.