Арматуралық болаттар. Суық штамптауға арналған болаттар жайлы

Пән: Құрылыс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Инжинерлік-технологиялық факультет

«Машина жасау технологиясы және механика» кафедрасы

Металл технологиясы

СӨЖ 1

Арматуралық болаттар. Суық штамптауға арналған болаттар.

Орындаған: Тексерген:

ПСМ-219 тобының студенті Жетекші: Тілеуғали Е. Т.

Заманбек Ринат (жетекшінің Т. А. Ж. )

(қолы)

(бағасы) (күні) (бағасы) (күні)

Семей

2015

Мазмұны:

1. Кіріспе

2. Арматуралық болаттар. Суық штамптауға арналған болаттар.

3. Қорытынды

4. Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Құрама темірбетонның даму оның, өндіріс көлемінің жоғарлауы және елімізде қолданылуы ғылым мен техника салаларындағы жетістіктерімен, құрылыстың жоғарғы дәрежедегі индустриалды базасының құрылуымен тығыз байланысты. Қазіргі кезде құрама темірбетон негізгі құрылыс материалы. Темірбетон бұйымдарының тұрғын үй, азаматтық және көліктік құрылысты қолдану көлемі айтарлықтай өсті. Құрама темірбетон бұйымдарының құрылыста кең ауқымды қолдануына мыналар септігін тигізеді:
- конструкциялардың дайындалуы мен монтажының жоғарғы дәрежедегі индустриалдығы, бұл құрылыстағы шығындалатын еңбек мөлшерін және құрылысты дайындау уақытын қысқартуға мүмкіндік береді.
- темірбетон бұйымдарының қасиеттерінің универсалдығы; технологиялық әдістерді және материалдарды өзгерте отырып, беріктігі, жылу өткізгіштігі, қышқылға төзімділігі бойынша физикалық - механикалық қасиеттері әр түрлі бұйымдар алуға мүмкіндік береді.

- темірбетон бұйымдарының басқа материалдармен салыстырғанда ұзақ мерзімге шыдауы.

- Құрама темірбетон өндірісінің шикізаттарды толық пайдалану есебінен және басқа өндірістердің қалдықтарын пайдалану есебінен айтарлықтай кеңейту мүмкіндігі.

Темірбетон, бетон, құрама темірбетон технологиясының дамуы цемент, бетон және темірбетон саласындағы ғылыми және эксперименттальдік зерттеулермен тығыз байланысты. Соңғы 35 - 40 жылдардағы отандық және шетелдік ғылымдардың зерттеулері бетондар және бетон өндірудің жаңа
технологияларын жасауға, бетон және темірбетон бұйымдары мен конструкцияларын өндірудің жаңа технологияларын жасауға мүмкіндік береді.

Болаттарды жоғарғы механикалық сипаттамалары мен біркелкі структурасына байланысты жауапты қрылыстарда пайдаланады. Металдың қымбаттылығы мен тапшылығын ескере отырып, болат конструкцияларды темір-бетон конструкцияларына едәуір пайдалы болғанда ғана қолданылуы керек. Атап айтқанда күш түсетін болат конструкцияларды бір қабатты өндіріс ғимараттарда таяныш(стропило) конструкциялары үшін(егер аралықтары30 м-ден көп болса), бағаналарда биіктігі14, 4 м-ден асса; Әртүрлі мақсаттарға арналған бір қабатты ғимараттарда(жеңіл күш түсетін торлы конструкцияларда, бағалар арасы ең кемінде18×18 мм болса) ; Көп қабатты ғимараттарда(ғимараттардың болат қаңқалары ұзақ уақытты жүктемесі3 МПа-дан1 МПа-ға дейін кейбір инженерлік құрылыстарда(кран эстакадаларда, көпірлерде, сол сияқты тағыда басқаларда) қолданылады.

2. Арматуралық болаттар. Суық штамптауға арналған болаттар.

Болат деп, темірдің көміртекпен қорытпасын (2% дейін) атайды.
Химиялық құрамына байланысты болатты көміртекті және қоспаланған деп бөледі. Ал сапасына қарай - қарапайым сапалы, сапалы, көтеріңкі сапалы және жоғары сапалыға бөледі.

Қоспалаушы элементтердің ықпалы:

никель болаттың коррозияға төзімділігін, жоғары беріктік пен иілгіштігін арттырады, қыздырушылығын күшейтеді, соққығы қарсы кедергісін көтереді.
Вольфрам болат құрамында өте қатты қосылыс - карбид түзеді, беріктік пен нығыздық қасиеттілігін арттырады. Вольфрам қыздыру кезіндегі түйіршіктердің көбеюіне кедергі жасап, морт сынғыштықтан қорғайды.
Ванадий қаттылығы мен беріктігі жоғарылайды, түйіршігін ұсақтатады. Болаттың тығыздығын арттырады.
Кремний құрамы 1 % артық болған жағдайда болаттың қасиеттеріне ерекше әсер береді: 1-1. 5% Si жабысқақтығын сақтай отырып, беріктікті арттырады. Кремний құрамын арттырса, электр кедергілігі және магнит әсерлігі күшейеді. Сонымен қатар, кремний серпімділік пен калийленуді арттырады.
Марганец құрамы 1% жоғары болғанда болаттың қаттылығы, тозуға төтеп беруі күшейеді, соққығы төзу ауыртпалығы иілгіштігіне әсер етпей артады.
Кобальт қызуға төзімдігі мен магниттік қасиеттерін арттырады, соққыға қарсы кедергіні үлкейтеді.
Молибден беріктігін, серіпімділігін, созылу беріктілігнің шегін арттырады, коррозияға қарсылық және жоғары температурада қышқылдануға қарсылығы күшейеді.

- Титан болаттың беріктігі мен тығыздығын арттырады, үтйіршектендіреді, өңделу тиімділігі және коррозияға қарсылығы күшейеді.

Қоспаланған болатты қоспалану деңгейіне қарай түрлері: төмен-қоспаланған (қоспа элементтері 2, 5% дейін), орташа-қоспаланған (2, 5%-тен 10% дейін), жоғары-қоспаланған (10%-тен 50% дейін) . Жоғары-қоспаланғанға жататындары:

• коррозияға төзімді (таттанбайтын) болат пен қорытпа, электрохимиялық және химиялық, аралық кристаллитті, кернеулік және басқа да коррозияларға қарсы тұратын қасиетке ие;

• ыстыққа төзімді (калиленбейтін) болат пен қорытпа, температурасы 50°С -тен жоғары газдалған ортада химиялық ыдырауға төзімді, қалыпты жағдайдағы;

• ыстыққа берік болат пен қорытпа, ұзақ мерзім бойы ыстыққа төзімділікпен жоғары температурада жұмыс жасауға беімделген.

Болат маркалары. Қарапайым сапалы көміртекті болат ГОСТ 380-94.

Қолдану аймағы. Қарапайым сапалы көміртекті болат ыстық жаймаланған өнімдер үшін: сорттық, фасондық, қалыңбетті, жұқабетті, кеңқуысты және суық жаймаланған жұқабетті, сонымен қатар қорытпа, блюм, сляб, сутунка, құбыр, қалып пен штамп, лента, сым, метиз, т. б. бұйымдар жасау. Классификациясы. Қарапайым сапалы көміртекті болаттың маркалары: Ст0, Ст1кп, Ст1пс, Ст1сп, Ст2кп, Ст2пс, Ст2сп, Ст3кп, Ст3пс, Ст3сп, Ст3Гпс, Ст3Гсп, Ст4кп, Ст4пс, Ст4сп, Ст5пс, Ст5сп, Ст5Гпс, Ст6пс, Ст6сп.
Ст әріптерімен болатты белгілейді. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 цифрлары - марканың химиялық құрамына байланысты нөмірі. Нөмірдің өсуіне байланысты құрамындағы көміртек пен уақытқа сәйкесті кедергісінің артуы анықталады.

Цифрдан кейінгі әріптер болаттың қышқылдануын көрсентеді: КП - қайнау кезі; ПС - жартылай тынық; СП - тынық.
Көміртекті сапалы конструкциялы болат ГОСТ 1050-88. Жалпы техникалық шарттары . Қолдану аймағы . Бұл стандарт ыстық жаймаланған және қақталған жаймалардың техникалық қасиеттерін анықтайды. Олар көміртекті жоғары сапалы конструкциялы болат маркалары - 08, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 58 және 60, диаметрі 250 мм-ге дейін. Сонымен қатар калибрленген және арнайы өңделген барлық болат маркалары. Химиялық құрам нормаларына байланысты стандарт басқа да жаймалау түрлеріне, жоғарыда көрсетілген болат маркасынан жасалған құймаларға, қақтамаларға, штапмптарға, сонымен қатар 05кп, 08кп, 08пс, 10кп, 10пс, 11кп, 15кп, 15пс, 18кп, 20кп и 20пс маркалы болаттар үшін де қолданылады. Классификациясы. Бастапқа екі цифрмен белгілену ( 08, 10, 15, 20 және т. с. с, 60 дейін) жүздік проценттік үлестегі көміртектің орташа құрамын көрсетеді. Цифрлардан кейінгі КП және ПС әріптері болаттың қайнатылған және орташа қалыптағы күйін анықтайды. Бетінің сапасы :

1ГП - ыстық тұнба (байқау )

2ГП - қысыммен ыстықтай өңдеуге арналған

3ГП - механикалық суық өңдеуге арналған

Механикалық қасиеттері:

М1 - қалыпталған күйде

М2 - күйіктеу немесе нормалаушы механикалық қасиеттері

М3 - қалыпталған механикалық қасиетті

ТО - күйдірілген, жоғары арылған

Қаттылық :

ТВ1 - термиялық өңдеусіз

ТВ2 - қалыпталған беріктік

ТВ3 - күйіктелген жаймалау

Төмен-қоспаланған және қоспаланған конструкциялық болат. Төмен-қоспаланған конструкциялық беріктігі жоғары ГОСТ 19281-89. Қоспаланған конструкциялық ГОСТ 4543-71. Рессорлы-серіппелі ГОСТ 14959-79
Коррозияға тұрақты, ыстыққа төзімді, ыстыққа берік ГОСТ 5632-72
Белгілеу. Бастапқы екі цифрмен белгілену - жүздік проценттік үлестегі көміртектің орташа құрамын көрсетеді. Цифрлардан кейінгі әріп қоспалаушы элементтің бар екенін, ал әріптен кейінгі цифр құрамдағы қоспалаушы элементтің процентін көрсетеді (35Г2, 30Х2)
Егер қоспалаушы элемент құрамы 1, 5% төмен болса, цифр көрсетілмейді (50Х, 15ХР) . Классификация. Сәйкесті ГОСТ 4543-79: Марка белгілеуінің соңындағы А әрпі болаттың жоғары сапалығын білдіреді.

Беттің сапалық топтары :

1 - ыстық тұнба

2 - қысыммен ыстықтай өңдеуге арналған

3 - механикалық суық өңдеуге арналған

Материалдың күйіне байланысты :

Термиялық өңдеусіз

Термиялық өңделген - Т

Күйіктелген - Н

Көміртекті аспаптық ГОСТ 1435-74. Белгілеу . У әрпі және цифр арқылы, жүздік проценттік үлестегі көміртектің орташа құрамын көрсетеді (У7, У10) . Цифрдан кейінгі А әрпі болаттың жоғары сапалығын көрсетеді (У8А) .

Қоспаланған аспаптық болат ГОСТ 5950-73. Белгілеу. Бастапқы цифрлар жүздік проценттік үлестегі көміртектің орташа құрамын көрсетеді, егер ол 0, 1% артса (9Х1, 9ХС) . Әріптен кейінгі цифр қоспалаушы элементті анықтайды, оның процентпен берілген орташа құрамын көрсетеді (Х12, 8Х3) . Конструкциялық көтеріңкі және жоғары кесумен өңделген ГОСТ 1414-75. Белгілеу. А әрпімен және цифрмен жүздік проценттік үлестегі көміртектің орташа құрамын көрсетеді (А12) Подшипник ті ГОСТ 801-78. Белгілеу. ШХ әріптерімен және цифрлармен ондық проценттік үлестегі хромның құрамын көрсетеді. Цифрдан кейінгі әріптер қосымша қоспалаушы элементтердің болуын көрсетеді.

Металды қысу арқылы деформациялап өңдейтін штамп, білік, пуансон және т. с. с. құрал -саймандар жасауға арналған болатты, ең кең тараған құрал атымен, штамптық болат деп атайды.

Штамптық болаттар екі топқа бөлінеді:

1) суық күйде деформациялауға арналған штамптық болат;

2) ыстық күйде деформациялауға арналған штамптық болат;

Суық күйде деформациялауға арналған штамптық болат.

Суық күйде деформациялауға арналған штамптық болаттарға қойылатын талаптар мыналар:

1) жоғары қаттылық;

2) жоғары тозуға төзімділік;

3) жоғары беріктік;

4) пластикалық деформациялануға қарсылық;

5) жеткілікті тұтқырлық.

Сонымен қатар металды жоғары жылдамдықпен деформациялау үрдісінде құралдың қызуы (200-350°С) орын алатындықтан, суық күйде деформациялауға арналған штамптық болаттардың жылуға төзімділігі болуы керек. Үлкен штамптар жасауға шынықтырылу тереңдігі жоғары болаттар қолданған орынды.

Соққылы жағдайда жүмыс атқаратын құрал-саймандар жасау үшін У7-У9 болаттарын пайдаланады. Керекті 58 HRС қаттылық шынықтыру мен босаңдатудан (250-350°С) кейін алынады. Пневматикалық және басқа соққылық құрал-саймандар жасау үшін қоспаланған 6XC, 4XB2C, 6ХВ26 және т. б. болаттар қолданылады. Термиялық өндеуі - шынықтыру мен босаңдату. 6XC болатының қаттылығы HRС52-53, 4XB2C-HRС 50-52, 6XB2C-HRС53-55.

Қимасы үлкен емес (20мм) пуансон жасауға У10-У12 болаттарын пайдаланады. Шынықтыру мен босаңдатудан кейін қаттылығы 57-59 HRС, тозуға төзімділігі мен тұтқырлығы жақсы.

Салқын штамп пен басқа құрал-саймандар жасау үшін 12. 6-кестеде көрсетілген қоспаланған болаттар қолданыс тапты. X12, X12Ф1, X12M болаттары жылуға жартылай төзімді. Қаттылығы мен тозуға төзімділігі термиялық өңдеуден кейін жоғары.

Болат

Марка-сы

Элемент мөлшері, %

Температура, °С

HRС

Басқа-

сы

Шынық-

тыру

Босаң-

дату

БолатМарка-сы: Х12Ф1

Элемент мөлшері, %: 1, 25-1, 45

Температура, °С: 11-12, 5

HRС: 0, 7-0, 9

1030-1050

180-200

60-62

БолатМарка-сы: Х12М

Элемент мөлшері, %: 1, 45-1, 65

Температура, °С: 11-12, 5

HRС: 0, 15-0, 3

0, 4-0, 6Mo

1030-1050

180-200

60-62

БолатМарка-сы: Х6ВФ

Элемент мөлшері, %: 1, 05-1, 15

Температура, °С: 5, 5-6, 5

HRС: 0, 5-0, 8

1, 1-1, 5W

980-1000

150-170

62-63

БолатМарка-сы: 7ХГ2ВМ

Элемент мөлшері, %: 0, 68-0, 76

Температура, °С: 1, 5-1, 8

HRС: 0, 1-0, 25

1, 8-2, 3Mn;

0, 5-0, 9W;

0, 5-0, 8Mo

850-860

140-180

59-60

12. 6 - кесте - Суық күйде дефармациялауға арналған штамптық болаттың құрамы мен термиялық өндеуі.

Ең кеңірек тарағаны жоғары көміртекті (1, 25-1, 65%) және хромды (11, 0-12, 5%) X12Ф1, X12M болаттары. Көміртек пен хром мөлшері жоғары болғандықтан, М ₇ С ₃ типті карбид түзіліп, болаттың тозуға төзімділігі мен қаттылығы артады. Болаттардың шынықтырылу тереңдігі үлкен (150-200мм және одан жоғары) .

Карбидтердің қатты ерітіндіде ерігіштігі қыздыру температурасы ұлғайған сайын артқандықтан, шынықтыру температурасын өзгерте отырып, оның қасиетін өзгертуге болады. Х12Ф1 болаты ең жоғары қаттылыққа, шынықтыру температурасы 1075°С-ға тең болғанда, ие болады. Температураны бұдан жоғары көтеру қалдық аустенит мөлшерін көбейтіп, болат қаттылығын төмендетеді. Болат қаттылығын қайта жоғарылату үшін, оны суықпен өңдеп, қалдық аустенитті мартенситке түрлендіру керек. 12. 6-кестеде көрсетілгендей, шынықтыру температурасы 1030-1050°С болғанда, қалдық аустенит мөлшері аздау болып, болатты суықпен өңдеудін қажеті жоқ. 180-200°С температурада босандатудан кейін болат қаттылығы 60-62 HRС.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.