Ауыз су, өндірістік сулар
Кіріспе
1 Суға деген өнеркәсіпті және санитарлық талаптар
2 Табиғи сулардың сипаттамасы және қолданатын судың сапасы
3 Өнеркәсіпті су дайындау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
1 Суға деген өнеркәсіпті және санитарлық талаптар
2 Табиғи сулардың сипаттамасы және қолданатын судың сапасы
3 Өнеркәсіпті су дайындау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Химиялық өнеркәсіпте су маңызды роль атқарады. Судың көптеген бағалы қасиеттері бар: алу көзінің жеңілділігі, қолдануға қолайлылығы. Бірқатар өндірістерде су шикізат және негізгі химиялық реакцияларда қолданатын реагент болып табылады, мысалы, сутек, кукірт, азот, фосфор қышқылдарының, сілтілер және негіздер өндірістерінде, гидротациялану және гидролиз реакцияларында. Су қатты, сұйық және газтәрізді заттарды ерітетін еріткіш және ең кеңінен таралған катализатор болғандықтан, су ерітіндіде немесе суы бар көптеген химиялық реакцияларды жоғары жылдамдықпен жүргізуге мүмкіндік береді. Жиі оны қайта кристаллдандыруға, газтәрізді, сұ»ық, қатты өнімдерді қоспалардан тазарту үшін қолданады. Суды шикізатты дайындау әртүрлі сулы тәсілдерде қолданады: флотация, гравитациялық байытуда, ұсақ материалдарды пульпа арқылы бөлгенде. Бірқатар өндірістерде су негізгі химиялық реакцияларда түзіледі: 1) ағашты, торфты, ... жартылайкокстеу және кокстеу процесінде; 2) құрамында сутегі бар отындарды жандырғанда және оттегі бар органикалық заттардың ыдырауында; 3) аммиак және әртүрлі органикалық қосылыстардың тотығуында. Барлық айтылып кеткен жағдайларда су технологиялық функциясын орындайды. Көп мөлшерде су жылу тасымалдаушы жұмысын атқарады. Сумен экзотермиялық реакция нәтижесінде қыздырылған әрекеттесетін заттарды салқындатады. Сол себептен химиялық өнеркәсіптерді су көзінің жанында орнатқызады.
Суды қолданғанда оның химиялық құрамы ның мәні. Жерасты тұщы су ауыз су, өнеркәсіпте, ауыл шаруашылықта, транспортта, яғни адам қызымет ететін барлық салаларда қолданылады. Суды қолдануға тәуелді оның химиялық құрамына қойылатын талаптарда әртүрлі болуы мүмкін. Өнеркәсіптің әртүрлі салаларында қолданылатын суларға сол өндіріске сай сұрайларыда әртүрлі. Мысалы, қант өндірісінде судың минерализациясы өте төмен болу керек, ойткені қандай да бір тұздардың болуы қанттың қайнатуын қйындатады. Сыра өндірісінде солод ашуына кедергі болмас үшін CaSO4 су құрамында болмауы керек. Ашытқының дамуын тоқтатпас үшін шарап өндірісінде суда хлорлы кальций мен магнийдың болмауы қажет.
Суды қолданғанда оның химиялық құрамы ның мәні. Жерасты тұщы су ауыз су, өнеркәсіпте, ауыл шаруашылықта, транспортта, яғни адам қызымет ететін барлық салаларда қолданылады. Суды қолдануға тәуелді оның химиялық құрамына қойылатын талаптарда әртүрлі болуы мүмкін. Өнеркәсіптің әртүрлі салаларында қолданылатын суларға сол өндіріске сай сұрайларыда әртүрлі. Мысалы, қант өндірісінде судың минерализациясы өте төмен болу керек, ойткені қандай да бір тұздардың болуы қанттың қайнатуын қйындатады. Сыра өндірісінде солод ашуына кедергі болмас үшін CaSO4 су құрамында болмауы керек. Ашытқының дамуын тоқтатпас үшін шарап өндірісінде суда хлорлы кальций мен магнийдың болмауы қажет.
1. Общая химическая технология: в 2-х ч.,/под ред. И.П. Мухленова. М:1984.
2. Кутепов А.М. и др. Общая химическая технология. М:1990.
3. Основы химической технологии/под ред. И.П. Мухленова М:1991.
4. Вольфкович С.И. Общая химическая технология. М: 1959
5. Соколов Р.С. Химическая технология: в 2-х т. М: 2000.
2. Кутепов А.М. и др. Общая химическая технология. М:1990.
3. Основы химической технологии/под ред. И.П. Мухленова М:1991.
4. Вольфкович С.И. Общая химическая технология. М: 1959
5. Соколов Р.С. Химическая технология: в 2-х т. М: 2000.
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Ауыз су Өндірістік сулар.
Орындаған: Тлеуханова Гүлнұр
ХН-221
Тексерген: Тлеуғали Е.Т.
Семей қаласы
2015 жыл
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Суға деген өнеркәсіпті және санитарлық талаптар
2 Табиғи сулардың сипаттамасы және қолданатын судың сапасы
3 Өнеркәсіпті су дайындау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
СУҒА ДЕГЕН ӨНЕРКӘСІПТІ ЖӘНЕ САНИТАРЛЫҚ ТАЛАПТАР.
Химиялық өнеркәсіпте су маңызды роль атқарады. Судың көптеген бағалы
қасиеттері бар: алу көзінің жеңілділігі, қолдануға қолайлылығы. Бірқатар
өндірістерде су шикізат және негізгі химиялық реакцияларда қолданатын
реагент болып табылады, мысалы, сутек, кукірт, азот, фосфор қышқылдарының,
сілтілер және негіздер өндірістерінде, гидротациялану және гидролиз
реакцияларында. Су қатты, сұйық және газтәрізді заттарды ерітетін еріткіш
және ең кеңінен таралған катализатор болғандықтан, су ерітіндіде немесе суы
бар көптеген химиялық реакцияларды жоғары жылдамдықпен жүргізуге мүмкіндік
береді. Жиі оны қайта кристаллдандыруға, газтәрізді, сұық, қатты
өнімдерді қоспалардан тазарту үшін қолданады. Суды шикізатты дайындау
әртүрлі сулы тәсілдерде қолданады: флотация, гравитациялық байытуда, ұсақ
материалдарды пульпа арқылы бөлгенде. Бірқатар өндірістерде су негізгі
химиялық реакцияларда түзіледі: 1) ағашты, торфты, ... жартылайкокстеу және
кокстеу процесінде; 2) құрамында сутегі бар отындарды жандырғанда және
оттегі бар органикалық заттардың ыдырауында; 3) аммиак және әртүрлі
органикалық қосылыстардың тотығуында. Барлық айтылып кеткен жағдайларда су
технологиялық функциясын орындайды. Көп мөлшерде су жылу тасымалдаушы
жұмысын атқарады. Сумен экзотермиялық реакция нәтижесінде қыздырылған
әрекеттесетін заттарды салқындатады. Сол себептен химиялық өнеркәсіптерді
су көзінің жанында орнатқызады.
Суды қолданғанда оның химиялық құрамы ның мәні. Жерасты тұщы су ауыз
су, өнеркәсіпте, ауыл шаруашылықта, транспортта, яғни адам қызымет ететін
барлық салаларда қолданылады. Суды қолдануға тәуелді оның химиялық құрамына
қойылатын талаптарда әртүрлі болуы мүмкін. Өнеркәсіптің әртүрлі салаларында
қолданылатын суларға сол өндіріске сай сұрайларыда әртүрлі. Мысалы, қант
өндірісінде судың минерализациясы өте төмен болу керек, ойткені қандай да
бір тұздардың болуы қанттың қайнатуын қйындатады. Сыра өндірісінде солод
ашуына кедергі болмас үшін CaSO4 су құрамында болмауы керек. Ашытқының
дамуын тоқтатпас үшін шарап өндірісінде суда хлорлы кальций мен магнийдың
болмауы қажет. Текстиль және қағаз өнеркәсібінде су құрамында темір,
марганец, кремний қышқылы болмауы керек. Жасанды талшықтар өндірісінде
судың тотығуы төмен (2 мгл аз) және кермектілігі минималды
(0,64 мг-эквл -ға дейін) болуын талап етеді. Суға деген осындай
талаптарды энергетикалық өнеркәсіпте талап етеді. Шаруашылық-ауыз су сумен
жабдықтауға қойылатын талаптар мына екі негізгі шарттарға: зарарсыз және
дәмі, иісі, мөлдірлігі және тағы басқа сыртқы қасиеттері қанағаттанарлықтай
сапасына жауап беру керек.
Табиғи сулардың сипаттамасы және қолданатын судың сапасы.
Шығу тегі бойынша табиғи сулар, құрамы және қоспалар сипатымен қатты
айырмашылығы бар, үш түрге бөлінеді.
I. Атмосфералық су – атмосфералық жауын-шашын су – қоспалар мөлшері
салыстырмалы түрде аз, әсіресе еріген газдар түрде: оттегі, көміртек
тотығы, азот тотықтары, органикалық заттар,шаң. Атмосфералық су құрамында
түздардың еріген түрлері болмайды десе болады.
II. Беттік сулар – өзен, көл, мұхит – атмосфералық су құрамында бар
қоспалардан басқа, қандай да бір әртүрлі заттардың аз мөлшерінен
қаныққанға дейін болады. Кальций, магний, натрий гидрокарбонаттарын,
сульфаттар мен хлоридтердіді табуға болады. Мұхит суында Д.И. Менделеев
берген перидтық жүйенің элементтерінің барлығына жуық болады. 1кг суда 1г
–нан аз түзы бар суды тұщы су деп атайды, ал 1кг суда 1г –нан жоғары
түзы бар суды ащы су деп атайды. Барлық беттік сулар құрамында органикалық
заттар, тірі микроорганизмдер, сонымен қатар ауру қылатын микробтар болады.
III. Жер асты сулар – артезиан скважина, құдық, бұлақ, гейзер сулары беттік
сулар сияқты құрамында, қандай тау жыныстары мен топырақ арасынан
атмосфералық және беттік су шығады, әртүрлі минерал тұздарының болуы соған
тәуелді болады. Топырақ пен тау жыныстарының филтрлеу қабілеті болғандықтан
беттік суға қарағанда жер асты суларының мөлдірлігі жоғары және органикалық
қоспалары мен зиян келтіретін бактериялардың болмауымен сипатталады.
Көптеген жер асты сулары әртүрлі тұздармен, (ІҮ) көміртек оксидімен
қаныққан.
Ауыз су сумен жабдықтау ретінде қолданатын жер асты суларының "сапасы"
деген ұғыммен.
Қазіргі уақытта ауыз судың сапасын оның қасиеттері мен судағы әртүрлі
компоненттерінің шамларын бекітілген мәндермен және ПДК (шекті мүмкін конц-
я ) -мен салыстыра отырып бағалауға болады. Егер осы шамалардан тыс
кетпесе, онда ауыз су ретінде қолдануға болады. Бірақ 1964 г. П.Е.Калмыков
деген профессор былай жазды: "Табиғи немесе сусын ретінде, сонымен қатар
тағамдардар құрамындағы суды толық сеніммен ішуге жарамды зат деп
қарастыруға болады. Сол себептен ауыз судың "экологиялық сапасы" ретінде
сөз болғанда "жарамды-жарамсыз" деген бағалаудан, адам ден саулығына әсер
беретін оның табиғи қасиеттерін анықтайтын болайық. Ең қызықты
физиологиялық процестерде активті жұмыс жасайтын судағы элементтердің
концентрациясы болып табылады.
Судың сапасы, оның құрамында қандай да бір қоспаларына тәуелді физикалық
және химиялық сипаттамаларымен анықталады және мына көрсеткіштермен
бағаланады: мөлдірлігі, түсі, иісі, кермектілігі,тотығуы, судың реакциясы
(рН) және жалпы түз мөлшері.
Судың кермектілігі – уақытша, тұрақты және жалпы деп бөледі. Уақытша
(қайнау арқылы жойылатын) кермектілік су құрамында қайнатқан кезде
ерімейтін карбонаттар және тығыз тұнба болып астына түсетін кальций және
магний гидрокарбонаттарының болуымен сипатталады.
Ca (HCO3)2 = CaCO3 + H2O + CO2
2Mg (HCO3)2 = MgCO3 + Mg(OH)2 + H2O + 3CO2
Тұрақты кермектілік судан қайнау арқылы кетпейтін кальций мен магний басқа
тұздарының болуымен сипатталады. Уақытша және тұрақты кермектіліктің
қосындысы, 1л суда кальций немесе магний иондары миллиграмм –
эквивалентімен өлшенетін, жалпы кермектілік деп аталады.
Табиғи суларды кермектілігі бойынша бөледі:
Судың кермектілігінің дәрежесі 1л судағы Са2+ және
Мg2+ мөлшері, мг-экв
Оте жұмсақ 0 – 1,5
Жұмсақ 5 – 3
Біркелкі жұмсақ 3 – 6
Тұзды 6 – 10
Оте тұзды 10 и более
Судың тотығуы суда органикалық қосылыстардың болуымен сипатталады
және 10 минут аралықта KMnO4 артық мөлшерде алынған 1л суды қайнатқанда
жаратылған перманганат калий салмағымен (мг -мен) анықталады.
Судың реакциясы – pH шамасымен сипатталатын оның қышқылдылығының
немесе сілтілігінің дәрежесі. Егер pH 6,5-7,5 аралықта болса су нейтрал
(бейтарап) болып есептеледі, егер pH 6.5, су қышқыл, ал pH 7,5- сілтілік
болады. Табиғи сулардың реакциясы нейтралға жақын.
Судың мөлдірлігі, көзбен көргенде немесе фотоэлемент көмегімен белгілі
шрифт немесе суретті ажыратып көруге болатындай судың қабатының
қалыңдылығымен өлшенеді. Судың мөлдірлігі онда күрделі дисперсті
механикалық взвестердің және коллоидты бөлшекктердің болуына тәуелді.
Жалпы тұздылығы суда минералды және органикалық қоспалардың болуымен
сипатталады. Жалпы тұздылығы немесе құрғақ қалдығы деп суды буға айналдыру
және 105-110 0С қалдықты кептіру нәтижесінде алынған заттың массасын
айтады. Құрғақ қалдық мглитрмен өлшенеді.
Концентрацияның шекті мүмкін мәндерін анықтаудың принципі мен әдістері.
Концентрацияның шекті мүмкін нормалары органолептикалық және санитарлы-
токсикологиялық көрсеткіштер арқылы анықталады. Топтың бірінші
көрсеткіштері судың физикалық қасиеттері (дәм, иіс, мөлдірлігі және т.б.),
екіншісі – токсикалығы және адам организмінде жиналатын нормаланатын
элементтер және қосылыстар арқылы анықталады. Әрбір заттың нормалау
негізінде мыналар жату керек: оның токсикалық әсерін зерттеу; судың
органолептикалық қасиеттеріне оның әсерін зерттеу; су жиналатын жерлердің
органикалық табиғатының ластауынан өздігінен табиғи тазарылу процесіне оның
әсерін зерттеу.
Судың қасиеті. Жер бетінде суды оте керемет зат ететін жалпы қасиеті.
Ең бірінші керемет қасиеті, температура мен қысым әдеттегі жағдайда
болғанда су, жер бетінде үш фазада, немесе үш агрегатты күйде: қатты (мұз),
сұйық және газтәрізді (көзге көрінбейтін бу) бола алатын жалғыз зат.
Және бізге белгілі, су өлшем үлгісі – барлық заттар үшін эталон болып
табылады.
Су – табиғатта ең аномалді зат болып табылады.
Алдын ала, басқа сұйық және қатты заттармен салыстырғанда су жылу
сйымдылығы жоғары зат. Егер судың сйымдылығы бірге тең деп алынса, онда,
мысалы, спирт пен глицерин үшін 0,3 қана болады; қатты тұздың топырағы үшін
– 0,2; сынап пен платина үшін – 0,03; ағаш (дуб, шырша, сосна) үшін– 0,6;
темір үшін – 0,1 и т.д.
Сөйтіп, ауа температурасы және күн жылуын бірдей алып отырған қөлдегі
су жағадағы құрғақ топыраққа қарағанда 5 есе кем жылынады, бірақ алынған
жылуды су топыраққа қарағанда соншалықта көп сақтайды.
Судың басқа аномалиясы – бұл ерекше жоғары елеусіз булану жылылығы және
елеусіз балқу жылылығы, яғни сұйықты буға, ал буды сұйыққа айналдыру үшін
қажет жылу мөлшері (басқаша айтқанда сіңірілу немесе бөліну жылу мөлшері).
Мысалы, 1г мұзды сұйыққа айналдыру үшін 80 кал жууқ жұмсау керек, ал сол
уақытта мұз-су заты температурасын тіпте көтермейді. Белгілі, еріп жатқан
мұздың температурасы өзгеріссіз бірдей және 0(С тең, бірақ сол уақытта еріп
жатқан мұздың суы қоршаған ортадан салыстырмалы түрде көп мөлшерде (80
калг) жылу сіңіру керек
Осындай секірмені су буға айналғанда да байқаймыз. Өзгеріссіз (қысым 1
атм. болғанда) 100 (С қайнап жатқан судың температурасын көтермейсіз мұз
еруіне қарағанда, судың өзі қоршаған ортадан 7 есе жоғары жылу алу керек,
сонда 539 кал.
Егер бу суға айналса немесе су мұзға отетін болса, онда сондай
мөлшердегі жылу (539 и 80) калорияда судан бөлініп суды қоршайтын ортаны
жылыту керек. Суда осы шамалар оте жоғары. Мысалы, спиртпен салыстырғанда
судың елеусіз булану жылуы 8 есеге жуық жоғары, ал елеусіз балқу жылуы
27есе жоғары.
ӨНДІРІСТІК СУ ДАЙЫНДАУ
Өндірістік су дайындау, судан молекулярлық еріген, коллоидтық және
қалқыған күйдегі зиянды қоспаларды аластатуға арналған операциялардың
жиынтығы болып табылады. Су дайындаудың негізгі операциялары: қалқыған
қоспалардан тұндыру және сүзу арқылы тазарту, жұмсарту, ал кейбір
жағдайларда – тұзсыздандыру, бейтараптандыру, газсыздандыру және
зиянсыздандыру.
Суды тұндыру процесін үздіксіз жұмыс істейтін, бетондалған тұндырғыш
резервуарларда жүргізеді. Түссіздендіруді және мөлдірлендіруді толық
деңгейде жүргізу үшін, тұндырғыштың ішіндегі декантацияланатын суды
коагуляцияға ұшыратады. Коагуляция – әртекті жүйелерді бөлудің нәтижелі
процесі, атап айтқанда, судан лай, кварц құмының, карбонаттардың және басқа
тау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Ауыз су Өндірістік сулар.
Орындаған: Тлеуханова Гүлнұр
ХН-221
Тексерген: Тлеуғали Е.Т.
Семей қаласы
2015 жыл
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Суға деген өнеркәсіпті және санитарлық талаптар
2 Табиғи сулардың сипаттамасы және қолданатын судың сапасы
3 Өнеркәсіпті су дайындау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
СУҒА ДЕГЕН ӨНЕРКӘСІПТІ ЖӘНЕ САНИТАРЛЫҚ ТАЛАПТАР.
Химиялық өнеркәсіпте су маңызды роль атқарады. Судың көптеген бағалы
қасиеттері бар: алу көзінің жеңілділігі, қолдануға қолайлылығы. Бірқатар
өндірістерде су шикізат және негізгі химиялық реакцияларда қолданатын
реагент болып табылады, мысалы, сутек, кукірт, азот, фосфор қышқылдарының,
сілтілер және негіздер өндірістерінде, гидротациялану және гидролиз
реакцияларында. Су қатты, сұйық және газтәрізді заттарды ерітетін еріткіш
және ең кеңінен таралған катализатор болғандықтан, су ерітіндіде немесе суы
бар көптеген химиялық реакцияларды жоғары жылдамдықпен жүргізуге мүмкіндік
береді. Жиі оны қайта кристаллдандыруға, газтәрізді, сұық, қатты
өнімдерді қоспалардан тазарту үшін қолданады. Суды шикізатты дайындау
әртүрлі сулы тәсілдерде қолданады: флотация, гравитациялық байытуда, ұсақ
материалдарды пульпа арқылы бөлгенде. Бірқатар өндірістерде су негізгі
химиялық реакцияларда түзіледі: 1) ағашты, торфты, ... жартылайкокстеу және
кокстеу процесінде; 2) құрамында сутегі бар отындарды жандырғанда және
оттегі бар органикалық заттардың ыдырауында; 3) аммиак және әртүрлі
органикалық қосылыстардың тотығуында. Барлық айтылып кеткен жағдайларда су
технологиялық функциясын орындайды. Көп мөлшерде су жылу тасымалдаушы
жұмысын атқарады. Сумен экзотермиялық реакция нәтижесінде қыздырылған
әрекеттесетін заттарды салқындатады. Сол себептен химиялық өнеркәсіптерді
су көзінің жанында орнатқызады.
Суды қолданғанда оның химиялық құрамы ның мәні. Жерасты тұщы су ауыз
су, өнеркәсіпте, ауыл шаруашылықта, транспортта, яғни адам қызымет ететін
барлық салаларда қолданылады. Суды қолдануға тәуелді оның химиялық құрамына
қойылатын талаптарда әртүрлі болуы мүмкін. Өнеркәсіптің әртүрлі салаларында
қолданылатын суларға сол өндіріске сай сұрайларыда әртүрлі. Мысалы, қант
өндірісінде судың минерализациясы өте төмен болу керек, ойткені қандай да
бір тұздардың болуы қанттың қайнатуын қйындатады. Сыра өндірісінде солод
ашуына кедергі болмас үшін CaSO4 су құрамында болмауы керек. Ашытқының
дамуын тоқтатпас үшін шарап өндірісінде суда хлорлы кальций мен магнийдың
болмауы қажет. Текстиль және қағаз өнеркәсібінде су құрамында темір,
марганец, кремний қышқылы болмауы керек. Жасанды талшықтар өндірісінде
судың тотығуы төмен (2 мгл аз) және кермектілігі минималды
(0,64 мг-эквл -ға дейін) болуын талап етеді. Суға деген осындай
талаптарды энергетикалық өнеркәсіпте талап етеді. Шаруашылық-ауыз су сумен
жабдықтауға қойылатын талаптар мына екі негізгі шарттарға: зарарсыз және
дәмі, иісі, мөлдірлігі және тағы басқа сыртқы қасиеттері қанағаттанарлықтай
сапасына жауап беру керек.
Табиғи сулардың сипаттамасы және қолданатын судың сапасы.
Шығу тегі бойынша табиғи сулар, құрамы және қоспалар сипатымен қатты
айырмашылығы бар, үш түрге бөлінеді.
I. Атмосфералық су – атмосфералық жауын-шашын су – қоспалар мөлшері
салыстырмалы түрде аз, әсіресе еріген газдар түрде: оттегі, көміртек
тотығы, азот тотықтары, органикалық заттар,шаң. Атмосфералық су құрамында
түздардың еріген түрлері болмайды десе болады.
II. Беттік сулар – өзен, көл, мұхит – атмосфералық су құрамында бар
қоспалардан басқа, қандай да бір әртүрлі заттардың аз мөлшерінен
қаныққанға дейін болады. Кальций, магний, натрий гидрокарбонаттарын,
сульфаттар мен хлоридтердіді табуға болады. Мұхит суында Д.И. Менделеев
берген перидтық жүйенің элементтерінің барлығына жуық болады. 1кг суда 1г
–нан аз түзы бар суды тұщы су деп атайды, ал 1кг суда 1г –нан жоғары
түзы бар суды ащы су деп атайды. Барлық беттік сулар құрамында органикалық
заттар, тірі микроорганизмдер, сонымен қатар ауру қылатын микробтар болады.
III. Жер асты сулар – артезиан скважина, құдық, бұлақ, гейзер сулары беттік
сулар сияқты құрамында, қандай тау жыныстары мен топырақ арасынан
атмосфералық және беттік су шығады, әртүрлі минерал тұздарының болуы соған
тәуелді болады. Топырақ пен тау жыныстарының филтрлеу қабілеті болғандықтан
беттік суға қарағанда жер асты суларының мөлдірлігі жоғары және органикалық
қоспалары мен зиян келтіретін бактериялардың болмауымен сипатталады.
Көптеген жер асты сулары әртүрлі тұздармен, (ІҮ) көміртек оксидімен
қаныққан.
Ауыз су сумен жабдықтау ретінде қолданатын жер асты суларының "сапасы"
деген ұғыммен.
Қазіргі уақытта ауыз судың сапасын оның қасиеттері мен судағы әртүрлі
компоненттерінің шамларын бекітілген мәндермен және ПДК (шекті мүмкін конц-
я ) -мен салыстыра отырып бағалауға болады. Егер осы шамалардан тыс
кетпесе, онда ауыз су ретінде қолдануға болады. Бірақ 1964 г. П.Е.Калмыков
деген профессор былай жазды: "Табиғи немесе сусын ретінде, сонымен қатар
тағамдардар құрамындағы суды толық сеніммен ішуге жарамды зат деп
қарастыруға болады. Сол себептен ауыз судың "экологиялық сапасы" ретінде
сөз болғанда "жарамды-жарамсыз" деген бағалаудан, адам ден саулығына әсер
беретін оның табиғи қасиеттерін анықтайтын болайық. Ең қызықты
физиологиялық процестерде активті жұмыс жасайтын судағы элементтердің
концентрациясы болып табылады.
Судың сапасы, оның құрамында қандай да бір қоспаларына тәуелді физикалық
және химиялық сипаттамаларымен анықталады және мына көрсеткіштермен
бағаланады: мөлдірлігі, түсі, иісі, кермектілігі,тотығуы, судың реакциясы
(рН) және жалпы түз мөлшері.
Судың кермектілігі – уақытша, тұрақты және жалпы деп бөледі. Уақытша
(қайнау арқылы жойылатын) кермектілік су құрамында қайнатқан кезде
ерімейтін карбонаттар және тығыз тұнба болып астына түсетін кальций және
магний гидрокарбонаттарының болуымен сипатталады.
Ca (HCO3)2 = CaCO3 + H2O + CO2
2Mg (HCO3)2 = MgCO3 + Mg(OH)2 + H2O + 3CO2
Тұрақты кермектілік судан қайнау арқылы кетпейтін кальций мен магний басқа
тұздарының болуымен сипатталады. Уақытша және тұрақты кермектіліктің
қосындысы, 1л суда кальций немесе магний иондары миллиграмм –
эквивалентімен өлшенетін, жалпы кермектілік деп аталады.
Табиғи суларды кермектілігі бойынша бөледі:
Судың кермектілігінің дәрежесі 1л судағы Са2+ және
Мg2+ мөлшері, мг-экв
Оте жұмсақ 0 – 1,5
Жұмсақ 5 – 3
Біркелкі жұмсақ 3 – 6
Тұзды 6 – 10
Оте тұзды 10 и более
Судың тотығуы суда органикалық қосылыстардың болуымен сипатталады
және 10 минут аралықта KMnO4 артық мөлшерде алынған 1л суды қайнатқанда
жаратылған перманганат калий салмағымен (мг -мен) анықталады.
Судың реакциясы – pH шамасымен сипатталатын оның қышқылдылығының
немесе сілтілігінің дәрежесі. Егер pH 6,5-7,5 аралықта болса су нейтрал
(бейтарап) болып есептеледі, егер pH 6.5, су қышқыл, ал pH 7,5- сілтілік
болады. Табиғи сулардың реакциясы нейтралға жақын.
Судың мөлдірлігі, көзбен көргенде немесе фотоэлемент көмегімен белгілі
шрифт немесе суретті ажыратып көруге болатындай судың қабатының
қалыңдылығымен өлшенеді. Судың мөлдірлігі онда күрделі дисперсті
механикалық взвестердің және коллоидты бөлшекктердің болуына тәуелді.
Жалпы тұздылығы суда минералды және органикалық қоспалардың болуымен
сипатталады. Жалпы тұздылығы немесе құрғақ қалдығы деп суды буға айналдыру
және 105-110 0С қалдықты кептіру нәтижесінде алынған заттың массасын
айтады. Құрғақ қалдық мглитрмен өлшенеді.
Концентрацияның шекті мүмкін мәндерін анықтаудың принципі мен әдістері.
Концентрацияның шекті мүмкін нормалары органолептикалық және санитарлы-
токсикологиялық көрсеткіштер арқылы анықталады. Топтың бірінші
көрсеткіштері судың физикалық қасиеттері (дәм, иіс, мөлдірлігі және т.б.),
екіншісі – токсикалығы және адам организмінде жиналатын нормаланатын
элементтер және қосылыстар арқылы анықталады. Әрбір заттың нормалау
негізінде мыналар жату керек: оның токсикалық әсерін зерттеу; судың
органолептикалық қасиеттеріне оның әсерін зерттеу; су жиналатын жерлердің
органикалық табиғатының ластауынан өздігінен табиғи тазарылу процесіне оның
әсерін зерттеу.
Судың қасиеті. Жер бетінде суды оте керемет зат ететін жалпы қасиеті.
Ең бірінші керемет қасиеті, температура мен қысым әдеттегі жағдайда
болғанда су, жер бетінде үш фазада, немесе үш агрегатты күйде: қатты (мұз),
сұйық және газтәрізді (көзге көрінбейтін бу) бола алатын жалғыз зат.
Және бізге белгілі, су өлшем үлгісі – барлық заттар үшін эталон болып
табылады.
Су – табиғатта ең аномалді зат болып табылады.
Алдын ала, басқа сұйық және қатты заттармен салыстырғанда су жылу
сйымдылығы жоғары зат. Егер судың сйымдылығы бірге тең деп алынса, онда,
мысалы, спирт пен глицерин үшін 0,3 қана болады; қатты тұздың топырағы үшін
– 0,2; сынап пен платина үшін – 0,03; ағаш (дуб, шырша, сосна) үшін– 0,6;
темір үшін – 0,1 и т.д.
Сөйтіп, ауа температурасы және күн жылуын бірдей алып отырған қөлдегі
су жағадағы құрғақ топыраққа қарағанда 5 есе кем жылынады, бірақ алынған
жылуды су топыраққа қарағанда соншалықта көп сақтайды.
Судың басқа аномалиясы – бұл ерекше жоғары елеусіз булану жылылығы және
елеусіз балқу жылылығы, яғни сұйықты буға, ал буды сұйыққа айналдыру үшін
қажет жылу мөлшері (басқаша айтқанда сіңірілу немесе бөліну жылу мөлшері).
Мысалы, 1г мұзды сұйыққа айналдыру үшін 80 кал жууқ жұмсау керек, ал сол
уақытта мұз-су заты температурасын тіпте көтермейді. Белгілі, еріп жатқан
мұздың температурасы өзгеріссіз бірдей және 0(С тең, бірақ сол уақытта еріп
жатқан мұздың суы қоршаған ортадан салыстырмалы түрде көп мөлшерде (80
калг) жылу сіңіру керек
Осындай секірмені су буға айналғанда да байқаймыз. Өзгеріссіз (қысым 1
атм. болғанда) 100 (С қайнап жатқан судың температурасын көтермейсіз мұз
еруіне қарағанда, судың өзі қоршаған ортадан 7 есе жоғары жылу алу керек,
сонда 539 кал.
Егер бу суға айналса немесе су мұзға отетін болса, онда сондай
мөлшердегі жылу (539 и 80) калорияда судан бөлініп суды қоршайтын ортаны
жылыту керек. Суда осы шамалар оте жоғары. Мысалы, спиртпен салыстырғанда
судың елеусіз булану жылуы 8 есеге жуық жоғары, ал елеусіз балқу жылуы
27есе жоғары.
ӨНДІРІСТІК СУ ДАЙЫНДАУ
Өндірістік су дайындау, судан молекулярлық еріген, коллоидтық және
қалқыған күйдегі зиянды қоспаларды аластатуға арналған операциялардың
жиынтығы болып табылады. Су дайындаудың негізгі операциялары: қалқыған
қоспалардан тұндыру және сүзу арқылы тазарту, жұмсарту, ал кейбір
жағдайларда – тұзсыздандыру, бейтараптандыру, газсыздандыру және
зиянсыздандыру.
Суды тұндыру процесін үздіксіз жұмыс істейтін, бетондалған тұндырғыш
резервуарларда жүргізеді. Түссіздендіруді және мөлдірлендіруді толық
деңгейде жүргізу үшін, тұндырғыштың ішіндегі декантацияланатын суды
коагуляцияға ұшыратады. Коагуляция – әртекті жүйелерді бөлудің нәтижелі
процесі, атап айтқанда, судан лай, кварц құмының, карбонаттардың және басқа
тау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz