С.Сейфуллин – әдебиет сыншысы

1. С.Сейфуллин . әдебиет сыншысы.
2. Қазақ әдебиетінің оқулықтарын жасау . сыншылдық ойлардың өрісті арнасы.
3. Рецензия.

1. С.Сейфуллин – сыншы. Сәкен Сейфуллин — қазақ совет әдебиетінің негізін салушылардың бірі, ақын, қоғам, мемлекет қайраткері. С.Сейфуллин проза, драматургия, әдеби сын, әдебиеттану салаларында көрнекті еңбек етті. «Жұбату» әңгімесі — Сәкеннің қазақ әйеліне арналған алғашқы прозалық, шығармасы. «Жемістер, «Біздің тұрмыс», «Сол жылдарда» туындыларында замандастар өмірі бейнеленген. С.Сейфуллин қазақ халқының патшалық езгіге қарсы күресін «Тар жол, тайғак, кешу» атгы тарихи-мемуарлық романында көрсетеді. Публицистика саласының дамуына қосқан еңбегі баға жетпес. Қазақтың ескі әдебиет нұсқауларын жинау, зерттеу, бастыру ісімен де шұғылданды. Оның қатысуымен «Қазақтың ескі әдебиет нұсқаулары», «Батырлар», «Ақан сері — Ақтоқты», «Ләйлі — Мәжнүннің» қазақша аудармасы жарық көрді. «Қазақ әдебиеті» кітабы — осы саладағы алғашқы зерттеу еңбектерінің бірі. Халық әдебиеті материалдарын мол жинап, пайдаланған бұл зерттеуінде қазақ ауыз әдебиеті үлгілерін жанрлық жағынан жіктеп, идеялық-көркемдік талдаулар жасайды. С.Сейфуллин қазақ әдебиетінен мектептерге оқулық жазу ісіне де қатысқан. Қазақ әдебиетінің кадрларын даярлауға көп күш салды, сол тұста әдебиетке келген қаламгерлер М.Қаратаев., К,Бекхожин, Ж.Саин, тағы басқалары С.Сейфуллиннің көмегіне сүйенген. С.Сейфуллин олардың алғашқы кітаптарын бастыруға көмектесіп, алғысөздерін жазған. Жазушының шығармалары бірнеше рет шет тілдеріне аударылған. Ол 1936 жылы қазақ әдебиеті мен өнерінің Москвада өткен бірінші онкүндігіне қатысты. Қазақ жазушылары ішінен тұңғыш рет Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталған. С.Сейфуллиннің өмірі мен шығармалары туралы С.Мұқановтың «Сәкен Сейфуллин» пьесасы, Ғ.Мүсіреповтың «Кездеспей кеткен бір бейне» повесі,Ә.Тәжібаев, А.Тоқмағанбетов, Қ.Бекхожин, тағы басқалардың поэмалары, Е.Ысмайылов, С.Қирабаев, Т.Кәкішев, тағы басқа ғалымдардың әдеби зерттеулері, естеліктері жарық көрген.

1. Кәкішев Т. Сын сапары.А., 1971.
2. Қабдолов З. Екі томдық шығармалар .ІІ том.А.,1983.
3. Байтұрсынов А. Шығармалар.А., 1989.
4. Мүсірепов Ғ. Заман және әдебиет.А.,1982.
5. Әуезов М. 20 томдық шығармалар.19-том.А.,1985.
6. Кәкішев Т. Қазақ әдебиетінің сынының тарихы. А.,1998.
7. Тоғжанов Ғ.Әдебиет және сын мәселелері. А.,1929.
8. Әуезов М. Әдебиет тарихы.А.,1991.
9. Қазақ әдебиетінің тарихы.3-том, А., 1967

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СОБӨЖ
Тақырыбы: С.Сейфуллин - әдебиет сыншысы. Қазақ әдебиетінің оқулықтарын жасау - сыншылдық ойлардың өрісті арнасы. Рецензия.

Орындаған: Жұмағазыева Д.Е.
Тексерген: Құрмамбаева Қ.С.
Тобы: КЯ - 409 (с)

Семей, 2015
Жоспар:
1. С.Сейфуллин - әдебиет сыншысы.
2. Қазақ әдебиетінің оқулықтарын жасау - сыншылдық ойлардың өрісті арнасы.
3. Рецензия.

1. С.Сейфуллин - сыншы. Сәкен Сейфуллин -- қазақ совет әдебиетінің негізін салушылардың бірі, ақын, қоғам, мемлекет қайраткері. С.Сейфуллин проза, драматургия, әдеби сын, әдебиеттану салаларында көрнекті еңбек етті. Жұбату әңгімесі -- Сәкеннің қазақ әйеліне арналған алғашқы прозалық, шығармасы. Жемістер, Біздің тұрмыс, Сол жылдарда туындыларында замандастар өмірі бейнеленген. С.Сейфуллин қазақ халқының патшалық езгіге қарсы күресін Тар жол, тайғак, кешу атгы тарихи-мемуарлық романында көрсетеді. Публицистика саласының дамуына қосқан еңбегі баға жетпес. Қазақтың ескі әдебиет нұсқауларын жинау, зерттеу, бастыру ісімен де шұғылданды. Оның қатысуымен Қазақтың ескі әдебиет нұсқаулары, Батырлар, Ақан сері -- Ақтоқты, Ләйлі -- Мәжнүннің қазақша аудармасы жарық көрді. Қазақ әдебиеті кітабы -- осы саладағы алғашқы зерттеу еңбектерінің бірі. Халық әдебиеті материалдарын мол жинап, пайдаланған бұл зерттеуінде қазақ ауыз әдебиеті үлгілерін жанрлық жағынан жіктеп, идеялық-көркемдік талдаулар жасайды. С.Сейфуллин қазақ әдебиетінен мектептерге оқулық жазу ісіне де қатысқан. Қазақ әдебиетінің кадрларын даярлауға көп күш салды, сол тұста әдебиетке келген қаламгерлер М.Қаратаев., К,Бекхожин, Ж.Саин, тағы басқалары С.Сейфуллиннің көмегіне сүйенген. С.Сейфуллин олардың алғашқы кітаптарын бастыруға көмектесіп, алғысөздерін жазған. Жазушының шығармалары бірнеше рет шет тілдеріне аударылған. Ол 1936 жылы қазақ әдебиеті мен өнерінің Москвада өткен бірінші онкүндігіне қатысты. Қазақ жазушылары ішінен тұңғыш рет Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталған. С.Сейфуллиннің өмірі мен шығармалары туралы С.Мұқановтың Сәкен Сейфуллин пьесасы, Ғ.Мүсіреповтың Кездеспей кеткен бір бейне повесі,Ә.Тәжібаев, А.Тоқмағанбетов, Қ.Бекхожин, тағы басқалардың поэмалары, Е.Ысмайылов, С.Қирабаев, Т.Кәкішев, тағы басқа ғалымдардың әдеби зерттеулері, естеліктері жарық көрген. Поэзиялық туындыларының ішінде Сәкеннің шығармашылық ерекшелігі мен идеялық-саяси ұстанымен бедерлі айғақтайтын туындылары -- Кел, жігіттер, Жас қазақ марсельезасы, Жұмыскерлерге, Жолдастар сияқты саяси лирикалары, сондай-ақ Советстан, Көкшетау, Альбатрос, Социалистан, Қызыл ат поэмалары. Проза саласында Жер қазғандар, Айша, Біздің тұрмыс, Сол жылдарда, Жемістер повестері мен Тар жол, тайғақ кешу атты мемуарлық роман жазған. Бақыт жолында, Қызыл сұңқарлар драмалары -- өз заманының рухын танытатын елеулі шығармалар. Қазақ әдебиетінің қалыптасуына айрықша еңбек сіңірген С. Сейфуллин әдебиеттің басқа жанрларында да айтарлықтай із қалдырған. Оның әдеби-сын мақалалары, баяндамалары мен сөйлеген сөздері ұлттың мәдени-рухани өміріне сергек араласқан сыншылдық ойының құнарлылығын және пәрменділігін танытады. Әсіресе, қазақ әдебиеттану ғылымында күні бүгінге дейін құнын жоймаған. Қазақ әдебиеті атты зерттеу еңбегінің мәні зор.
Сәкен Сейфулиннің сыни мақалалары Сәкеннің сыни ойлары өз заманының сыншыларынан еш қалыс қалған жоқ.Сыншы өткір де ашық ойларын дәлелді жеткізіп отырды.Алматы уезінің бастығы А.Лиханотың `Манап' драмасын Есенгелдиннің аудармасымен жариялай бастағанда:"Бұл драма оқушыларымызға ұнайтын болса,бөлек кітапша етіп бастырып шығармақ талабымыз да бар.Жұрттың ұнатар ұнатпасын білмеген соң ойға қалыңқырап тұрмыз.Енді біз оқушыларымыздан сұрайтын өтінішіміз:"Манап"драмасын бөлек кітапша етіп бастыруға лайық па,жоқ па,соны бізге ашық хатпен білдірсеңіздер екен"\18,1914\деп жарнама жазуы игілікті қадам болуының үстіне,сауық кештеріне репертуар тауып бермек көңілден туған еді.Міржақыптың "Манап" драмасы атты мақаланы жазған,Манаптың сюжетін де,аудармасын да ұнатпағандардың бірі Сәкен Сейфуллин.Жас дарынның әдебиет туралы ойлары көп ретте Міржақып ойларымен сабақтас.Қазақ әдеби сыны туып келе жатқан кезде сыншылық ой пікірдің осындай түр- келбетпен көрінуі еленерлік құбылыс."Қазақ тұрмысынан жазылған бұл драмада қазақтың әдет- ғұрыптары бұрмаланғанын,сюжеттік желісіне өзек болған оқиғалардың шындыққа жанасымы жоқтығын атап өткен.Ал драмаға қатысушылардың диалогтері қимыл әрекетті өрбітуге құрылмай,құр баяндау формасында берілгені және қазақ ұғымынан тумайтын,көңіліне қонбайтын сөздер көп айтылғаны сыншыны бірден сақтандырған. "Сыншы осы драманы сынай отырып,үш мәселеге айрықша назар аударған.Бірінші,"Манаптың" оқиғасы рас,қахармандары осы күні тірі деп жазылғанменен,қазақтың тұрмыс қалпына мүлдем келмейді.Қахармандарының сөйлеген сөздері,істеген істері қазақ болғалы "сөйлемеген сөз,істемеген іc "деп табады да Гүлбахрамды атастырған күйеуі өліп қалған соң,қайын атасына бермек болғаны,оң жақта отырған қызға оның сыйлық әкелуі,өз қызынан әмеңгерің келе жатыр деп қыз әкесі Ұзақтың сүйінші сұрауы сияқты әбестіктер қазақ тұрмысын автордың не білмегендіктен,не мазақ қылғысы келгеннен деп тапты.Екінші,көзге ұрар осындай бадырайған оғпштықтарға ғана емес,көтеріңкі талғамды талап ететін жайларға Сәкен назар аудара білген."Гүлбахрамның бір қызбен сөйлескен сөздері,Гүлбахрамның өлеңі едәуір оқыған қыздардың сөзіндей...Бірақ Ұзақ секілді надан адамдарқыздарын оқуға бермейді.Оқымаған надан Гүлбахраммен жолдас қызының миларына ондай сөздер,ондай өлеңдер кірмейді"дегеніне сыншының сілемін байқаймыз.Сәкеннің мақаласындағы үшінші мәнді мәселе -аударма тілінің жатық,әдемі түсінікті болуы жайындағы талаптан туған,"Манаптың" тағы бір кемшілігі,оны қазақшаға аударғанда сөзб- сөз аударыпты.Соның үшін сөздерінің тәртібі нағыз қазақша болып шықпаған."(Сәкен Сейфуллин,4 том, 198- бет)1923жылы Ахмет Байтұрсыновтың елу жылдығы болып өтті.Мерейтойда ресми билік органдары Қазақстанда атуға рұқсат етпей,Орынборда өткңзуге мәжбүр болды.Салтанатты мәжілісті Сәкен Сейфуллин кіріспе сөзбен ашқан.Сәкен А.Байтұрсыновты оқығандардың арасынан өз заманында патшаның арам қулықты атарман шабармандарының қлрлығына,мазағына түскен халықтың намысын жыртып,даусын шығарған кісі.Қазақ халқын байға ,кедейгк бөлмейңнамысн бірге жыртты,арын бірге жоқтады...өзге оқыған замандастары өз бастарының пайдасын ғана іздеп,ар хәм имандарын сатып жүргенде ,Ахмет халықтың арын іздеп,өзінің ойға алған ісі үшін бір басын бәйгеге тіккен...бірақ байын,кедейін айырмай қазақты ғана сүйетін адал жүрек,таза ұлтшыл, деп бағалағанына бүгінгі күні сену де қиын.Сәкеннің Ахмет туралы осы пікірлеріне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.