Негізгі тыныс алу шулары. Амфорикалық тыныс алу жайлы ақпарат

1. Аускультация туралы түсінік
2. Тыныс алу түрлері
3. Негізгі тыныс алу шулары.
4. Амфорикалық тыныс алу
5. Қолданылған әдебиеттер

Аускультация (латынша auscultatio – «қазақша» тыңдаймын деген сөз) – организмдегі өзіне — өзі пайда болған дыбыстарды тыңдау болып табылады. Бұл әдіс Гиппократтан бастау алады. Оның еңбектерінде әр түрлі дыбыстардың, соның ішінде жүрек соғысын анықтаған. Бірақ ол мәліметтер бүгінгі күнге толығымен жетпеген. Аускультация әдісін негізін қалаған француз дәрігері Рене Теофил Гиацинт Лаэннек (1781 – 1826). Ол алғаш рет стетоскопты (stethos — кеуде, scopeo — қараймын) қолдануды ұсынған. Мұндай ой Р.Лаэннек (1781-1826) жылы келген, өзі былай деп жазады: ”Консультацияға келгенімде әйелдің толықтығынан тікелей аускультацияны жүргізу қиынға түсті. Сол кезде маған жаңа ой келді: дәптерді дүрбі тәрізді етіп жиырып, екінші шетін науқастың жүрегіне тақадым. Жүрек соққысын ап – анық естігеніме таң қалдым да қатты қуандым”. Лаэннек кейін осы әдісті терең зерттеп, өкпе мен жүрек аурулары тұсындағы дыбыстарды жазып кеткен. Р.Лаэннек ұсынған стетоскоп ұзына бойы диаметрі бірдей, ұзындығы 33 см ағаш түтік болатын. Кейіннен оның құрылысы талай рет өзгеріп, қазіргідей дәрежеге жетті. Аускультацияның дамуы стетоскоптың күрделдірумен байланысты деуге болады. Алғашқы стетоскоптар цилиндр тәрізді болып келді, оның кеңейген жағы дәрігердің құлағына ,ал екінші енсіз шеті науқастың денесіне тақалып қойылатын. Стетоскоптар әр түрлі материалдардан: ағаш, қола, піл сүйегі, пластмасса және т.б. жасалған. Дыбыс стетоскоптың ішіндегі ауамен емес, оның қабырғаларымен өткізіледі.
Өкпе аускультациясын кеуде клеткасында дыбыстарды салыстыру арқылы симметриялы айлықтарда жүргізу керек.
Егер осы нүктелерде өзгерістер табылса, стестоскопты қалыпты дыбыс шыққанша жылжытып, шекарасын табамыз.Бір жағын тыңдағанда дем алу мен шығарудың интенсивтілігі мен ұзақтығын , ал салыстырмалы аускультацияда – дем алу мен дем шығаруын салыстырамыз.Тыныс алу мүшелерінің аускультативті белгілерін негізгі шу мен жанама шуларға бөлеміз.
Тыныс алу түрі – көкірек және құрсақ бұлшық еттерінің,тыныс алу кезіндегі жұмысы мен әрекетінен анықтайды. Дені сау малдарда тыныс алі түрі аралас немесе көкіректі-құрсақты болып келеді,тек иттерде және терісі бағалы аңдарда көкіректі тыныс алу түрі басымырақ.
Көкіректі тыныс алу түрі – бұл кезде көкірек құрсақ қабырғасына қарағанда қозғалмалы болып келеді,мұндай құбылыс көк ет ауруларында құрсақ ауруларында, көк ет қысылғанда.
Құрсақты тыныс алу түрі – бұл кезде құрсақ бұлшық еттері қабырға еттеріне қарағанда көбірек қимылдайды. Ол плевритте, қабырға сынғанда, өкпенің созылмалы альвеолярлық эмфиземасында байқалады.
Тыныс алу саны – жағдайын анықтағанда өте қажетті көрсеткіш болып есептеледі. Тыныс алу санын көкірек қаңқасының құрсақ қабырғасының және танаудың қозғалыс санынан, шығарылған ауаның лебінен өкпені немесе кеңірдекті тыңдау арқылы 1 минутта неше рет тыныс алатындығын және пневмографиялық тәсілмен анықтайды. Дені сау малдарда 12– 25 қой және ешкі де 16 – 30, жылқыда 8- 16, шошқада 15 – 20, итте 14 – 26, тауықта 12-32.
Тыныс алу санына мына жағдайлар әсер етеді: жынысы, жасы, тұқымы, қондылығы, ауаның жылы – суықтығы, ылғалдылығы, тәулікпен жыл мезгілі, буаздығы, ішек – қарынның азықпен толуы, жұмысы, жүйкенің қозуы, сыртқы орта жағдайы.

1. Ішкі аурулар пропедевтикасы пәнінің клиникалық дәрістері : оқу құралы / Қ. Ж. Ахметов. - [б. м.], 2009. - 210 с

2. Жануарлар ауруларының клиникалық диагностикасы, Алматы 2003