ҚР сақтандыру қызметінің қалыптасуы және даму кезеңдері

1. Сақтандыру қызметінің даму тарихы және сақтандыру қызметінің қоғамдағы қажеттілігі
2. Сақтандыру қызметін ұйымдастырудың теориялық.әдістемелік мәселелерінің негіздері
3. Бәсекелестік жағдайындағы сақтандыру қызметін жетілдіру жолдары мен дамыту перспективасы
4. Қорытынды
5. Пайдаланылған әдебиеттер

Еңбектің қоғамдық бөлінісінің, айырбастың, мүліктік теңсіздік пен жеке меншіктің пайда болуымен байланысты оның иелерінің мүліктерін жоғалтып алу қорқынышы да өсе түсті. Мүлікті жоғалтып алу қорқынышын сейілту сақтандыру қызметіне деген қажеттілікті туғызды. Сақтандыру қаржы-экономикалық, өндірістік қатынастардың көне категориясы болып табылады.Сақтандыру тәуекел түсінігімен тығыз байланысты, сондықтан да сақтандыру сөзінің бастапқы мағынасын қорқу, үрей, қорғау сөздерімен бірге ұшырасады. Қазіргі кезде сақтандыру қызметін көбінесе жеке және заңды тұлғалардың мүліктік мүддесін қорғау ретінде пайдаланып отыр, негізінен дамыған елдерде сақтандыру қызметін жас балалрдан бастап, үлкен адамдарға дейні өз денсаулықтарын, өмірлерін, мүліктерін, жұмысын, жұмысқа қабілетін, зейнетақысын қорғау құралы ретінде пайдалануда. Өйткені нарық жағдайында әрбір тұлғаның өз жұмысынан, тасбысынан, капиталынан айырылып не бір бөлігінен айырылып қалу тәуекелі өте жоғары. Шетелдерде сақтандыру жүйесі өте ыңғайлы және қарапайым тұрғындарға тиімді шарттармен жүзеге асырылуда. Негізінен сақтандырудың алғашқы формасы ежелгі дәуірде пайда болған. Мысалы, кұл иелену дәуірінде қозғалмайтын мүлік, сауда, кеме қатынасын сақтандыру туралы келісімдер жасалған. Мұндай келісім шарттың табиғи апаттан келтірілген зиянды әрбір тұлғаға бөлу. Мұндай құжаттар қазіргі кезге дейін сақталып келген. Сақтандыру қатынастардың алғашқы белгілері Жерорта теңізі аймағында шамамен б.э.д. ІІІ мың жылдықта теңіз саудасында пайда болған.
Ең алғашқы сақтандыру палатасы 1310 жылы Германияның Брюгге қаласында құрылған. Бұл палата көпестерінің мүліктік мүддесін қорғау операцияларын жүргізген. Кеме қатынасы арқылы халықаралық сауда жаңа сауда нарықтанырының пайда болуымен, дамуымен байланысты мүліктік мүддені қорғау қажеттілігі арта түсті.

1. Құлпыбаев С., Ынтыкбаева С.Ж., Мельников В.Д. Қаржы: Оқулық / - Алматы. Экономика, 2010- 522 бет.
2. https://kk.wikipedia.org
3. Ж.Қ. Тайбек “Cақтандыру”, Оқу құралы, 2012 ж.
4. bigox.kz
5. Қазақ энциклопедиясы, 7 - том

Пән: Сақтандыру
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: ҚР сақтандыру қызметінің қалыптасуы және даму кезеңдері

Орындаған:Оразбаева А.М. (ФН-305)
Тексерген:Курманбекова Г.А.

Семей 2015 ж.
Жоспар:

1. Сақтандыру қызметінің даму тарихы және сақтандыру қызметінің қоғамдағы қажеттілігі
2. Сақтандыру қызметін ұйымдастырудың теориялық-әдістемелік мәселелерінің негіздері
3. Бәсекелестік жағдайындағы сақтандыру қызметін жетілдіру жолдары мен дамыту перспективасы
4. Қорытынды
5. Пайдаланылған әдебиеттер

Еңбектің қоғамдық бөлінісінің, айырбастың, мүліктік теңсіздік пен жеке меншіктің пайда болуымен байланысты оның иелерінің мүліктерін жоғалтып алу қорқынышы да өсе түсті. Мүлікті жоғалтып алу қорқынышын сейілту сақтандыру қызметіне деген қажеттілікті туғызды. Сақтандыру қаржы-экономикалық, өндірістік қатынастардың көне категориясы болып табылады.Сақтандыру тәуекел түсінігімен тығыз байланысты, сондықтан да сақтандыру сөзінің бастапқы мағынасын қорқу, үрей, қорғау сөздерімен бірге ұшырасады. Қазіргі кезде сақтандыру қызметін көбінесе жеке және заңды тұлғалардың мүліктік мүддесін қорғау ретінде пайдаланып отыр, негізінен дамыған елдерде сақтандыру қызметін жас балалрдан бастап, үлкен адамдарға дейні өз денсаулықтарын, өмірлерін, мүліктерін, жұмысын, жұмысқа қабілетін, зейнетақысын қорғау құралы ретінде пайдалануда. Өйткені нарық жағдайында әрбір тұлғаның өз жұмысынан, тасбысынан, капиталынан айырылып не бір бөлігінен айырылып қалу тәуекелі өте жоғары. Шетелдерде сақтандыру жүйесі өте ыңғайлы және қарапайым тұрғындарға тиімді шарттармен жүзеге асырылуда. Негізінен сақтандырудың алғашқы формасы ежелгі дәуірде пайда болған. Мысалы, кұл иелену дәуірінде қозғалмайтын мүлік, сауда, кеме қатынасын сақтандыру туралы келісімдер жасалған. Мұндай келісім шарттың табиғи апаттан келтірілген зиянды әрбір тұлғаға бөлу. Мұндай құжаттар қазіргі кезге дейін сақталып келген. Сақтандыру қатынастардың алғашқы белгілері Жерорта теңізі аймағында шамамен б.э.д. ІІІ мың жылдықта теңіз саудасында пайда болған.
Ең алғашқы сақтандыру палатасы 1310 жылы Германияның Брюгге қаласында құрылған. Бұл палата көпестерінің мүліктік мүддесін қорғау операцияларын жүргізген. Кеме қатынасы арқылы халықаралық сауда жаңа сауда нарықтанырының пайда болуымен, дамуымен байланысты мүліктік мүддені қорғау қажеттілігі арта түсті.
Сақтандыру өзінің қазіргі формаларын ХVII ғасырдың ортасында Англияда қабылданды. Мұнда сондай-ақ алғашқы кәсіпқой сақтандырушылар пайда болды. 14 ғасырда Италияда Жерорта теңізінің жағалауында үстемдік құрған саудадағы теңіздегі сақтандыру процесі кәсіпкерлік іс-әрекет түрі ретіндегі арнайы мамандандырылған мекемелердің пайда болуы сақтандырудың жаңа даму кезеңі болды. Сақтандыру қызметі қоғамның экономикалық және әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге байланысты үнемі түрлерін, формаларын, сақтандыру әдістерін өзгертіп отыр.
Сақтандырудың дамуында ерекше маңызға ие болған 17 ғасырдың соңы мен 18 ғасырдың басында Англиядағы ықтималдық теориясы мен өлім кестесінің пайда болуы және тәжірибеде қолданылуы болды.
Ресейде сақтандыру 18 ғасырдың ортасынан кең тарала бастаған. Жалпы Ресейдегі сақтандырудың тамыры терең. Ресей империясында отандық сақтандыру 1786 жылы мемлекеттік монополия ретінде (Мемлкекеттік қарыздар бойынша банкке бағынышты сақтандыру экспедициясы) қалыптасты. 1827 жылы алғашқы сақтандыру ұйымы - Бірінші ресейлік өрттен сақтандыру қоғамы пайда болды. 1862 жылы қалалрда жаңа сақтандыру қоғамдары (1867 ж.- Орыс, 1870ж. - Коммерциялық , Варшавалық, орыс Ллойды, 1872 ж. - Солтүстік, Якорь, Волга сияқты) пайда болды. Мәскеулі Русьте (XIII-XVI ғғ.) сақтандыру формасы ретінде тұтқындарды босатып алу (сатып алу) үшін арнайы қорлар құру қолданылды.
Осы қажеттілікке сай мүлігі бар бірнеше тұлғалардың өзара біріккен сақтандыру мекемелері пайда бола бастайды. Осы кезде кәсіпкерлік қызметінің объектісі ретінде мүлікті сақтандырумен қатар өрттен сақтандыру да дами бастады. Мысалы 1666 жылы Лонддонда болған өрт қаланың бүкіл орталығын жойған, осыдан кейін полис, басқа да үйлер мен ғимараттарды сақтандыру үйі құрылған. Мұндай сақтандыру өзара сақтандыру деп аталады. Өзара сақтандыруда қатысушылары қызметінің мұндай түрінен пайда табуды мақсат етіп қоймаған. Олар өздеріне келтірілетін зиянның мөлшерін төмендетуді көздеген.
КСРО-да сақтандыру КСРО мемлекеттік сақтандырудың Бас басқармасы түріндегі мемлекеттік монополия түрінде өз қызметтерін жүзеге асырды. Сақтандырудағы кеңес дәуірінің басы ретінде РСФСР Совнаркомның 1921 жылғы 6 қазандағы Мемлекеттік мүліктік сақтандыру туралы декреті қарастырылады. Ал Қазақстан аумағында сақтандыру РСФСР Совнаркомның аталған декретін жүзеге асырғаннан кейін 1922 жылдан бастап барлық жерлерде дами бастады.
Сақтандыру бірлестіктері бірте-бірте коммерциялық кәсіптік сақтандыру компаниялары болып қайта құрыла бастады. Мұндай компаниялардың басты мақсаты осындай операциялардан пайда табу болды. Экономиканың дамумына байланысты сақтандыру компанияларының саны көбейе түсті. Батыста 60-жылдардың басында мүліктік және жеке сақтандырудың 100-ге жуық түрі болды. Уақыт талабына сай сақтандыру формалары мен әдістері өзгеріп отырады.
2. Сақтандыру қызметі ұлттық экономиканың маңызды саласы және тәуекелден қаржылық қорғау институты ретінде әрдайым дамып келеді.
Экономиканың қорғаушы саласы ретіндегі сақтандыру қызметінің экономикалық қатынастар жүйесіндегі орны, мәні зерттеліне отырып, оның қазіргі заманғы Қазақстан экономикасындағы рөлі мен артықшылықтары, белгілері, үрдісі зерделенді; экономиканың қорғаушы саласы ретіндегі сақтандыру қызметінің жүйелік ұғымдары мен өзара байланыстары, атқаратын қызметтері зерттелініп, жалпы құрылымдық негіздері жіктелінді; сақтандыру саласындағы әртүрлі ғалымдардың ойлары зерделенді.
Рыноктық экономика жағдайында тәуекелдікті тиімді басқарудың негізгі әдісі сақтандыру қызметі болып табылады.
Сақтандыруда өндіріс, айналым, материалдық игіліктерді айырбастау және тұтыну процестерде адамдар арасында қалыптасатын белгілі экономикалық қатынастар іске асады. Ол барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер мен қоғам мүшелеріне шығындарын өтеуде кепілдік береді, яғни көптеген тұлғалар арасында бөлу арқылы заңды немесе жеке тұлғаның мойнына алған шығындарын өтеу әдісі ретінде көрініс береді.
Сақтандыру қызметі - бұл қаржылық тұрақтылықты және төлемқабілеттілікті қамтамасыз ету мақсатында қаржы рыногында пайда алу үшін қордың уақытша бос қаражаттарын пайдалану және дәстүрлі мәміле аясында сақтандыру оқиғаларының туындауы себебінен болған зияндарды қайтару жағдайында, заңды тұлға тарапынан кәсіпорындардың, ұйымдардың, азаматтардың салымдарын (сақтандыру сыйлықақылары) мәміле есебінен төлеу бойынша сақтандыру қорын құруға негізделген кәсіпкерліктің ерекше түрін көрсететін сақтандыру қызметінің қатысушылары арасындағы ерекше тұйықталған қатынастар жиынтығы.
Экономикалық категория ретінде сақтандыру - сақтандырушы мен сақтанушы арасындағы экономикалық қатынастардың жиынтығы, яғни 8 мүліктің бір бөлігі сақтандыру сыйақысы ретінде (ақшалай немесе натуралды үлгіде) бір субъектіден екінші субъектіге сақтандыру төлемі түрінде сақтандыру оқиғасы туындаған кезде қайтарым жағдайына беріледі.
Сақтандыру және оның қоғамдық экономикалық қатынастардағы жүйесі ұлттық табысты қайта бөлу (айырбастау) сатысынан итеріле отырып, төрт сатыдан тұратын өзіндік ұдайы өндіріс қызметін жүзеге асырады (сурет 1).
Өндіріс

Тарату
(қайта бөлу)

Айырбастау
Тұтыну,
қолдану

Өндіріс факторлары иелерінің арасында
брутто- табысты өндіру мен тарату
олардың бір бөлігін сақтандыру қорына
салудың потенциалды мүмкіндігін береді.
Өндіріс факторлары иелерінің нетто-табыстарының бөлігін сақтандыру жарнасына
(сыйлықақы) айналдыру, ол өз кезегінде
келесі сатылардан тұратын нақты сақтандыру
үдерісінің бастамасы болады:

I саты - сақтандырушылармен сақтандыру жарналарын құру және сақтандыру өнімін сату
нәтижесінде сақтандыру төлемдерін өндіру үшін олардан сақтандыру қорын құру.

II саты - сақтандыру топтары, сыныптары, түрлері және басқа бағыттары бойынша
сақтандыру қорларын құру және тарату.

III саты - сақтандыру шарттары бойынша (сақтандыру қорларын бағыты бойынша
жұмсау) сақтанушыларға сақтандыру төлемдерін өтеу.

IV саты - сақтанушылардың өтелінген сақтандыру төлемдерін жоғалтқан немесе бүлінген
нысандарын қайта қалпына келтіру үшін қолдануы.
Сурет 1 - Сақтандырудағы экономикалық қатынастарды дамытудың негізгі сатылары. Қоғамдық ұдайы өндіріс сатылары.
Сақтандыру қызметіндегі ұдайы өндіріс процесінің бірінші сатысы азаматтардың, кәсіпорындардың, мемлекеттік институттардың ерікті және міндетті сақтандыру тізбесі бойынша сақтандыру қорғанысы қызметін сатып ала отырып, нетто-табыстан сақтандырушыларға төлейтін сақтандыру сыйлықақыларының есебінен, сақтандыру қорларын құру арқылы сақтандыру қорғанысын қамтамасыз етеді. Бұл сақтандыру қызметін сатып алу- сату сатысы.
Сақтандыру қызметіндегі ұдайы өндіріс процесінің екінші сатысы - сақтандыру қорларын құру және тарату. Бұл сатыда сақтандырушылар біруақытта сақтандыру қорларын құра отырып, оларды сақтандыру тарифтерінде, бизнес-жоспарда көрсетілген бағыттар бойынша, мемлекеттік нормативтерге (мысалы, сақтандыру қорларын құру және орналастыру ережесіне сәйкес) сай таратады.
Сақтандыру қызметіндегі ұдайы өндіріс процесінің үшінші сатысы - сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру жолымен, нақты зардап шеккен сақтанушыларға жоғалтуларын өтеп беру үшін сақтандыру қорын пайдалану арқылы сақтандыру қорғанысының жекелей жүзеге асуымен байланысты.
Сақтандыру қызметіндегі ұдайы өндіріс процесінің төртінші сатысы - сақтандыру төлемдерінің сақтанушылардың ие болу, басқару, қолдануымен байланысты мүліктік қызығушылығын, олардың үшінші тұлға алдындағы жауапкершілігін қанағаттандыруды қамтамасыз етуімен байланысты.
Жоғарыда айтылған тұжырымдарды талдай келе, біз сақтандыру қызметі терминіне қатысты үш категорияны береміз. Біріншіден, бұл қатысушылар арасында туындайтын экономикалық қызығушылықтарды қорғау тәсілі болып табылады. Екіншіден, сақтандыру қызметі - қоғамдық қатынастар жүйесінің ажырамас бөлшегі болады. Үшіншіден, сақтандыру қызметі - бизнес түрі болып табылады.
Қазақстандағы мемлекеттік сақтандыруды қадағалау жүйесі әрекет етуші заңдарға сүйенеді, оған жалпы құқықтық актілер, арнайы сақтандыру заңнамалары және ведомстволық нормативтік құжаттар кіреді.
Сақтандыру қызметін мемлекеттік реттеу ұлттық сақтандыру жүйесінің дамуын және экономиканың сақтандыру секторын әсерлі бақылауды қамтамасыз етеді.
Бүгінгі таңда Қазақстанда сақтандыру қызметі саласын реттейтін тиімді құрал сақтандыру заңы бар. Алайда, экономиканың бұл саласы халықаралық стандарттар мен қағидаларды қолдана отырып, табысты жетілдіруді қажет етеді. Осы орайда, отандық сақтандыру заңнамаларын тиімді, тұрақты сақтандыру қызметін дамытуға көмек көрсету әрекеттері мен қолдауға, сондай-ақ әртүрлі мемлекеттердің қадағалау органдарымен келешектегі ынтымақтастықты дамытуға бағытталған халықаралық талаптарға сәйкестендіруді қамтамасыз ету қажет.
Сақтандыру ұйымдарының қызметін қадағалау және реттеу жүйесін жетілдіру мақсатында компанияның тәуекелдерін анықтауға мүмкіндік беретін реттеу механизмдері мен жаңа тәсілдерін әзірлеу қажет.
Шетелдерде сақтандыру институты әлеуметтік-экономикалық жүйенің негізгі құрамдасы ретінде ӛте жақсы дамыған, ал біздің елдегі осы саланың жағдайы қарқынды дамытуды талап етеді.
Осыған орай сақтандыру жүйесін қарқынды дамытудың жолы сақтандырушылар мен сақтандыру ұйымдарының салық салу жүйесін жетілдіру болып табылады.
Сақтандыру компанияларының қызметі белгісіздікке негізделетінін назарға ала отырып, сақтандыру компаниясына оның ағымдағы және күтілетін болашақ қаржылық жағдайын көрсететін мүмкін болатын жағдайларды ескеру керек. Осыған орай бүгінгі күні сақтандыру ұйымдарының тәуекелділікті басқару жүйесін құру мәселесі өзекті болып табылады.
3. Сақтандыру қызметін жетілдіру мен оны ары қарай дамыту перспективасына байланысты нұсқалар жүйесі айқындалды.
Сақтандыру қызметі өркениетті қоғамның ажырамас бӛлігі болып табылады. Осыған орай, оның даму стратегиясы республиканың жалпыэкономикалық дамуының стратегиялық міндеттерімен тығыз байланыста болуы шарт. Сақтандыру жүйесін реттеуді ұйымдастырудың жетілдірілмегендігі, осы сектор дамуының мемлекеттік бағдарламаларын жүзеге асыру механизмдерінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.