Орман қорларын қалпына келтірудің негізгі жолдары
1.«Орман қоры» туралы ұғым
2.Орман қорларын қалпына келтірудегі орман шаруашылығын ұйымдастыру.
3. Қазақстандағы ормандардың экологиялық ахуалы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
2.Орман қорларын қалпына келтірудегі орман шаруашылығын ұйымдастыру.
3. Қазақстандағы ормандардың экологиялық ахуалы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының аумағындағы барлық ормандар, сондай - ақ орман өсімдіктері көмкермеген , бірақ орман шаруашылығының мұқтажына арналған орман қорының жерлерін, орман ресурстарын және орманның пайдалы қасиеттерін қамтиды.
Орман қорының жерлері мемлекеттік және жекеше орман қорларының жерлестеріне бөлінеді.
Орман ресурстары сүрек қорларынан, шайыр мен ағаш сөлдерінен , қосалқы ағаш ресурстарынан, жабайы өсетін жемістерден, жаңғақтардан , саңырауқұлақтардан, жидектерден , дәрі – дәрмектік өсімдіктер мен техникалық шикізаттан , орман қорында болатын , жиналатын және өңдірілетін өсімдіктер мен жануарлар тектес өзге өнімдерден тұрады.
Орманның пайдалы қасиеттеріне оған өсіп тұрған күйінде тән экологгиялық және әлеуметтік маңызы бар функциялар жатады ( оттегі бөлу, көмірқышқыл газын жұту, жерді су және жел эрозиясынан сақтау, жер бетіндегі су ағысынтопырақ ішіндегі су ағысына айналдыру, бальнеологиялық және климат реттеу қасиеттері).
Орман қорының жерлері мемлекеттік және жекеше орман қорларының жерлестеріне бөлінеді.
Орман ресурстары сүрек қорларынан, шайыр мен ағаш сөлдерінен , қосалқы ағаш ресурстарынан, жабайы өсетін жемістерден, жаңғақтардан , саңырауқұлақтардан, жидектерден , дәрі – дәрмектік өсімдіктер мен техникалық шикізаттан , орман қорында болатын , жиналатын және өңдірілетін өсімдіктер мен жануарлар тектес өзге өнімдерден тұрады.
Орманның пайдалы қасиеттеріне оған өсіп тұрған күйінде тән экологгиялық және әлеуметтік маңызы бар функциялар жатады ( оттегі бөлу, көмірқышқыл газын жұту, жерді су және жел эрозиясынан сақтау, жер бетіндегі су ағысынтопырақ ішіндегі су ағысына айналдыру, бальнеологиялық және климат реттеу қасиеттері).
1. Аллабергенұлы, Д. Отанымыздың байлығы мен сұлулығы // Дидар. - 2008. - 24 маусым. -Б. 2.
2. Әлімбек, Қ. Орман мәселесі басты назарда // Ертіс өңірі. - 2009. - 3 маусым. - Б. 5.
3.Кенжебеков, Б. Орманды табиғаттан қорғайық // Семей таңы. - 2009. - 4 маусым. - Б.10.
4. Сағимұратов, Е. Орман мәселесі ойландырады // Семей таңы. - 2009. - 13 тамыз. - Б. 9.
5. Тілеубайқызы, Л. Орманды қалпына келтіру – кезек күттірмейтін мәселе // Дидар. - 2008. - 19 ақпан. - Б. 1.
3. Белов С.В. Лесоводство. – М.: 2003. – 321 с.
4 .Мелехов И.С. Лесоведение. – М.:2010. – 133 с.
5 .Мелехов И.С. Лесоводство. – М.:2009. – 153 с.
6 .Морозов Г.Ф. Учение о лесе. Изд.5 – М.Л.:2005. – 75 с.
7 .Набатов Н.М. Лесоводство. – М.: 2007. – 325 с.
8 .Нестеров В.Г. Общее лесоводство. – М.: 2004. – 432 с.
9 .Сүлейменов А.А. Орман шаруашылығы: курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар.- Павлодар: Кереку,2008.- 20 б.
10. Эйтинген Г.Р. Лесоводство. – М.:2005.
2. Әлімбек, Қ. Орман мәселесі басты назарда // Ертіс өңірі. - 2009. - 3 маусым. - Б. 5.
3.Кенжебеков, Б. Орманды табиғаттан қорғайық // Семей таңы. - 2009. - 4 маусым. - Б.10.
4. Сағимұратов, Е. Орман мәселесі ойландырады // Семей таңы. - 2009. - 13 тамыз. - Б. 9.
5. Тілеубайқызы, Л. Орманды қалпына келтіру – кезек күттірмейтін мәселе // Дидар. - 2008. - 19 ақпан. - Б. 1.
3. Белов С.В. Лесоводство. – М.: 2003. – 321 с.
4 .Мелехов И.С. Лесоведение. – М.:2010. – 133 с.
5 .Мелехов И.С. Лесоводство. – М.:2009. – 153 с.
6 .Морозов Г.Ф. Учение о лесе. Изд.5 – М.Л.:2005. – 75 с.
7 .Набатов Н.М. Лесоводство. – М.: 2007. – 325 с.
8 .Нестеров В.Г. Общее лесоводство. – М.: 2004. – 432 с.
9 .Сүлейменов А.А. Орман шаруашылығы: курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар.- Павлодар: Кереку,2008.- 20 б.
10. Эйтинген Г.Р. Лесоводство. – М.:2005.
Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Орман қорларын қалпына келтірудің негізгі жолдары
Тексерген: Самиева Г.Т
Дайындаған: Серікқанова А.Д
Семей
2015 жылы
ЖОСПАР
1.Орман қоры туралы ұғым
2.Орман қорларын қалпына келтірудегі орман шаруашылығын ұйымдастыру.
3. Қазақстандағы ормандардың экологиялық ахуалы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.Орман қоры туралы ұғым.
Қазақстан Республикасының аумағындағы барлық ормандар, сондай - ақ орман өсімдіктері көмкермеген , бірақ орман шаруашылығының мұқтажына арналған орман қорының жерлерін, орман ресурстарын және орманның пайдалы қасиеттерін қамтиды.
Орман қорының жерлері мемлекеттік және жекеше орман қорларының жерлестеріне бөлінеді.
Орман ресурстары сүрек қорларынан, шайыр мен ағаш сөлдерінен , қосалқы ағаш ресурстарынан, жабайы өсетін жемістерден, жаңғақтардан , саңырауқұлақтардан, жидектерден , дәрі - дәрмектік өсімдіктер мен техникалық шикізаттан , орман қорында болатын , жиналатын және өңдірілетін өсімдіктер мен жануарлар тектес өзге өнімдерден тұрады.
Орманның пайдалы қасиеттеріне оған өсіп тұрған күйінде тән экологгиялық және әлеуметтік маңызы бар функциялар жатады ( оттегі бөлу, көмірқышқыл газын жұту, жерді су және жел эрозиясынан сақтау, жер бетіндегі су ағысынтопырақ ішіндегі су ағысына айналдыру, бальнеологиялық және климат реттеу қасиеттері).
2.Орман қорларын қалпына келтірудегі орман шаруашылығын ұйымдастыру
Орман орналастыру материалдарының негізінде орман шаруашылығы мекемелерінің аумағын ұйымдастыру, орман пайдалану мөлшері мен ағаш кесу тәсілдерін белгілеу үшін ормандар ресурстарының қорларын, олардың тұқымдық және жас құрамын анықтау мен белгілеу, қажетті техникалық және экономикалық негіздемелерімен және есеп - қисаптарымен орман шаруашылығын ұйымдастыру мен дамыту жобаларын әзірлеу, мемлекеттік орман қорының кезеңдік есебін жүргізіп тұру қамтамасыз етіледі.Бiздiң елiмiздегi ормандар жүйесi негiзiнен, солтүстiк және шығыс аймақтарында шоғырланған орманның бiрнеше типтерi бар.Олар - сексеуiл, қарағай, шырша, самырсын, қайың ормандары, тоғайлар мен бұталар. Орман қоры жер шары бойынша жылдан жылға азая түсуде. Құрлықтың 62 млн. текше километр жерiн өсiмдiктер мен орман алып жатыр. Республикада ормандар аз және олардың жағдайы мәз емес. Қазіргі кезде орман шаруашылығы сұрақтары туындап, мақсаттары кеңеюде, өндірістік және тығыз орналасқан аудандарда екпелердің құрамы өзгеруде, біртіндеп кесу алдында орманнның маңызын, экологиясын көтеру мәселелері тұр. Табиғи жолмен жаңартуды ашу жұмыстары сақталуда. Орман құрамы құндылығының жоғарылауында, өнімділігі, табиғи жолмен жапырақты - қылқанды және қылқанды - жапырақты ағаштардың қолданылуы үлкен рөл атқарады.Сондықтан жапырақты - шыршалы және шыршалы - жапырақты отырғыларда біртіндеп кесуді жүргізу орынды болады.
Сурет 1. Орман шаруашылығын құру.
3. Қазақстандағы ормандардың экологиялық ахуалы
Қазақстан бойынша орман қоры республика жерiнiң 9,7 пайызын құрайды. 1989-2000 жылдардағы цифрларға жүгiнсек, бұл аралықта жылына орта есеппен кем дегенде, 647 орман өртi болып, әрбiр өрттiң зардап шектiрген жерiнiң ауқымы 18,9 гектар болып келедi. Осы екi жыл iшiнде болған орман өртiнен кем дегенде үш жүз мың гектар орман алқаптары бүлiнген. Бүгiнгi күнге Қазақстан бойынша сексеуiл орман қорының көлемi 5,4 млн гектар болып отыр. Кейiнгi он жылда сексеуiл өспе ағаштарының жалпы ауданы 591,2 мың гектарға көбейдi. Бұл негiзiнен сексеуiл ормандары аумағында ағашы кесiлген жерлерде, сексеуiлдiң табиғи ұрықтануына көмектесу шаралары мен табиғи өздiгiнен жетiлу барысында тұрақты тексеру, бақылау. Орман пайда болған жерлерде шөптің құрамы өзгеріп, сирейді. Далалық шөптер орман ішінде өсуге бейімделген шөптерге орын береді. Ағаш ішінде түскен жапырақтар, сынған бұтақтар, қабықтар, өсімдік дәндері, өлген жәндіктер мен басқа қалдықтар бірте - бірте көбейе келе қордаға айналып, орман топырағының құнарлуына әсерін тигізеді.
Ормандану дәрежесiнiң төмендеуiне жол бермеу мақсатында, орман қоры жерлерiне сексеуiл тұқымдарын себу арқылы оның көлемiн арттыру iске асады. Сексеуiл ормандарының молаюына Қазақстан Үкiметiнiң 1999 жылғы 29-шы сәуiрдегi сексеуiл ормандарын сақтау туралы қаулысы да әсер етуде, қаулы бойынша 1999-2000 жылдары сексеуiл ормандарын кесуге тыйым салынған. Және осы қаулыға сәйкес Оңтүстiк Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда, Алматы облыстарында орман орналастыру жұмыстары жүргiзiлген.1997-1999 жылдардағы Семей өңiрi мен Павлодардағы, Ертiс жағасындағы болған орман өрттерi салдарынан Ертiс жағасындағы қарағайлы ормандардың 230 мыңнан астам гектары құрып кеттi.Ғарыштық және жер бетi зерттеулерiнiң нәтижесiнде, бұл ормандардың 40-50 пайызы өрттен, орман зиянкестерiмен аурулары және заңсыз ағаш кесу салдарынан зиян шеккен. Ендi осы аймақтарда ағаштарды ерекше бағалы ормандар қатарына жатқызуға Үкiмет қаулысы дайындалып жатыр, ол жағдайда орман күзету ерекше режим бойынша жүргiзiледi.Оған қоса 2001-2005 жылдары Семей өңiрi мен Павлодар облыстарында толық түрде орналастыру жұмыстары жүргiзiлдi. Жоғарыда атап өткендей орман өрттерiнің көбеюiне байланысты ағашты рұқсатсыз кесу де белең алды.Ормандардың экологиялық жүйе ретіндегі өзіне тән ерекшеліктері бар, біріншіден, адамның әсерінен көп өзгеріске ұшырамаған, табиғи күйде сақталған экожүйелердің бірі.Екіншіден, бұл жоғары өнімділікпен сипатталатын ағаш, детрит, гумус түрінде зат шоғырланған ең қуатты жүйе.Үшіншіден, ормандар тірі затқа тән функцияларды ашық көрсететін күшті орта түзуші және ортаны тұрақтандырушы фактор.Төртіншіден, көптеген жануарлардың мекен ету ортасы.Бесіншіден, орман - шаруашылықтың көптеген салалары үшін бағалы органикалық өнім мен шикізат көзі болып табылады. Сонымен қатар, орманның санитарлық-гигеналық тынығу, стресс жағдайынан құтылуда, эстетикалық және экологиялық тәрбие берудегі маңызы зор.Орманды ел арасында тоғай деп те атайды. Орман биологиялық тұрғыдан қарағанда өте күрделі организм. Онда өздерінің өсу заңдылықтары мен ерекшеліктері бар - ағаштар, бұталар, шөптер, аңдар мен құстар, жәндіктер мен микроорганизмдер тіршілік етеді. Орманның негізі - ағаштар мен бұталардан құралады. Бірақ кез келген ағаштар мен бұталар орман бола бермейді. Тек бір-біріне жақын орналасқан, бір-біріне әсер етіп, өсіп тұрған ортасына ықпал жасайтын, соның арқасында өздері де өзгеріп тұратын ағаштар мен бұталар тобы орман болып есептеледі.
Орман пайда болған жерлерде шөптің құрамы өзгеріп, сирейді. ... жалғасы
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Орман қорларын қалпына келтірудің негізгі жолдары
Тексерген: Самиева Г.Т
Дайындаған: Серікқанова А.Д
Семей
2015 жылы
ЖОСПАР
1.Орман қоры туралы ұғым
2.Орман қорларын қалпына келтірудегі орман шаруашылығын ұйымдастыру.
3. Қазақстандағы ормандардың экологиялық ахуалы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.Орман қоры туралы ұғым.
Қазақстан Республикасының аумағындағы барлық ормандар, сондай - ақ орман өсімдіктері көмкермеген , бірақ орман шаруашылығының мұқтажына арналған орман қорының жерлерін, орман ресурстарын және орманның пайдалы қасиеттерін қамтиды.
Орман қорының жерлері мемлекеттік және жекеше орман қорларының жерлестеріне бөлінеді.
Орман ресурстары сүрек қорларынан, шайыр мен ағаш сөлдерінен , қосалқы ағаш ресурстарынан, жабайы өсетін жемістерден, жаңғақтардан , саңырауқұлақтардан, жидектерден , дәрі - дәрмектік өсімдіктер мен техникалық шикізаттан , орман қорында болатын , жиналатын және өңдірілетін өсімдіктер мен жануарлар тектес өзге өнімдерден тұрады.
Орманның пайдалы қасиеттеріне оған өсіп тұрған күйінде тән экологгиялық және әлеуметтік маңызы бар функциялар жатады ( оттегі бөлу, көмірқышқыл газын жұту, жерді су және жел эрозиясынан сақтау, жер бетіндегі су ағысынтопырақ ішіндегі су ағысына айналдыру, бальнеологиялық және климат реттеу қасиеттері).
2.Орман қорларын қалпына келтірудегі орман шаруашылығын ұйымдастыру
Орман орналастыру материалдарының негізінде орман шаруашылығы мекемелерінің аумағын ұйымдастыру, орман пайдалану мөлшері мен ағаш кесу тәсілдерін белгілеу үшін ормандар ресурстарының қорларын, олардың тұқымдық және жас құрамын анықтау мен белгілеу, қажетті техникалық және экономикалық негіздемелерімен және есеп - қисаптарымен орман шаруашылығын ұйымдастыру мен дамыту жобаларын әзірлеу, мемлекеттік орман қорының кезеңдік есебін жүргізіп тұру қамтамасыз етіледі.Бiздiң елiмiздегi ормандар жүйесi негiзiнен, солтүстiк және шығыс аймақтарында шоғырланған орманның бiрнеше типтерi бар.Олар - сексеуiл, қарағай, шырша, самырсын, қайың ормандары, тоғайлар мен бұталар. Орман қоры жер шары бойынша жылдан жылға азая түсуде. Құрлықтың 62 млн. текше километр жерiн өсiмдiктер мен орман алып жатыр. Республикада ормандар аз және олардың жағдайы мәз емес. Қазіргі кезде орман шаруашылығы сұрақтары туындап, мақсаттары кеңеюде, өндірістік және тығыз орналасқан аудандарда екпелердің құрамы өзгеруде, біртіндеп кесу алдында орманнның маңызын, экологиясын көтеру мәселелері тұр. Табиғи жолмен жаңартуды ашу жұмыстары сақталуда. Орман құрамы құндылығының жоғарылауында, өнімділігі, табиғи жолмен жапырақты - қылқанды және қылқанды - жапырақты ағаштардың қолданылуы үлкен рөл атқарады.Сондықтан жапырақты - шыршалы және шыршалы - жапырақты отырғыларда біртіндеп кесуді жүргізу орынды болады.
Сурет 1. Орман шаруашылығын құру.
3. Қазақстандағы ормандардың экологиялық ахуалы
Қазақстан бойынша орман қоры республика жерiнiң 9,7 пайызын құрайды. 1989-2000 жылдардағы цифрларға жүгiнсек, бұл аралықта жылына орта есеппен кем дегенде, 647 орман өртi болып, әрбiр өрттiң зардап шектiрген жерiнiң ауқымы 18,9 гектар болып келедi. Осы екi жыл iшiнде болған орман өртiнен кем дегенде үш жүз мың гектар орман алқаптары бүлiнген. Бүгiнгi күнге Қазақстан бойынша сексеуiл орман қорының көлемi 5,4 млн гектар болып отыр. Кейiнгi он жылда сексеуiл өспе ағаштарының жалпы ауданы 591,2 мың гектарға көбейдi. Бұл негiзiнен сексеуiл ормандары аумағында ағашы кесiлген жерлерде, сексеуiлдiң табиғи ұрықтануына көмектесу шаралары мен табиғи өздiгiнен жетiлу барысында тұрақты тексеру, бақылау. Орман пайда болған жерлерде шөптің құрамы өзгеріп, сирейді. Далалық шөптер орман ішінде өсуге бейімделген шөптерге орын береді. Ағаш ішінде түскен жапырақтар, сынған бұтақтар, қабықтар, өсімдік дәндері, өлген жәндіктер мен басқа қалдықтар бірте - бірте көбейе келе қордаға айналып, орман топырағының құнарлуына әсерін тигізеді.
Ормандану дәрежесiнiң төмендеуiне жол бермеу мақсатында, орман қоры жерлерiне сексеуiл тұқымдарын себу арқылы оның көлемiн арттыру iске асады. Сексеуiл ормандарының молаюына Қазақстан Үкiметiнiң 1999 жылғы 29-шы сәуiрдегi сексеуiл ормандарын сақтау туралы қаулысы да әсер етуде, қаулы бойынша 1999-2000 жылдары сексеуiл ормандарын кесуге тыйым салынған. Және осы қаулыға сәйкес Оңтүстiк Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда, Алматы облыстарында орман орналастыру жұмыстары жүргiзiлген.1997-1999 жылдардағы Семей өңiрi мен Павлодардағы, Ертiс жағасындағы болған орман өрттерi салдарынан Ертiс жағасындағы қарағайлы ормандардың 230 мыңнан астам гектары құрып кеттi.Ғарыштық және жер бетi зерттеулерiнiң нәтижесiнде, бұл ормандардың 40-50 пайызы өрттен, орман зиянкестерiмен аурулары және заңсыз ағаш кесу салдарынан зиян шеккен. Ендi осы аймақтарда ағаштарды ерекше бағалы ормандар қатарына жатқызуға Үкiмет қаулысы дайындалып жатыр, ол жағдайда орман күзету ерекше режим бойынша жүргiзiледi.Оған қоса 2001-2005 жылдары Семей өңiрi мен Павлодар облыстарында толық түрде орналастыру жұмыстары жүргiзiлдi. Жоғарыда атап өткендей орман өрттерiнің көбеюiне байланысты ағашты рұқсатсыз кесу де белең алды.Ормандардың экологиялық жүйе ретіндегі өзіне тән ерекшеліктері бар, біріншіден, адамның әсерінен көп өзгеріске ұшырамаған, табиғи күйде сақталған экожүйелердің бірі.Екіншіден, бұл жоғары өнімділікпен сипатталатын ағаш, детрит, гумус түрінде зат шоғырланған ең қуатты жүйе.Үшіншіден, ормандар тірі затқа тән функцияларды ашық көрсететін күшті орта түзуші және ортаны тұрақтандырушы фактор.Төртіншіден, көптеген жануарлардың мекен ету ортасы.Бесіншіден, орман - шаруашылықтың көптеген салалары үшін бағалы органикалық өнім мен шикізат көзі болып табылады. Сонымен қатар, орманның санитарлық-гигеналық тынығу, стресс жағдайынан құтылуда, эстетикалық және экологиялық тәрбие берудегі маңызы зор.Орманды ел арасында тоғай деп те атайды. Орман биологиялық тұрғыдан қарағанда өте күрделі организм. Онда өздерінің өсу заңдылықтары мен ерекшеліктері бар - ағаштар, бұталар, шөптер, аңдар мен құстар, жәндіктер мен микроорганизмдер тіршілік етеді. Орманның негізі - ағаштар мен бұталардан құралады. Бірақ кез келген ағаштар мен бұталар орман бола бермейді. Тек бір-біріне жақын орналасқан, бір-біріне әсер етіп, өсіп тұрған ортасына ықпал жасайтын, соның арқасында өздері де өзгеріп тұратын ағаштар мен бұталар тобы орман болып есептеледі.
Орман пайда болған жерлерде шөптің құрамы өзгеріп, сирейді. ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz