ХХ ғасыр басындағы тарихи-әлеуметтік жағдай және оның әдебиеттің дамуына тигізген әсері жайлы

Кіріспе
Негізгі бөлім:
1.ХХ ғасыр басындағы тарихи.әлеуметтік жағдай және оның әдебиеттің дамуына тигізген әсері.
2.Қазақ зиялылары ұлт қамы жолында.
3.Әдеби бағыттардың ерекшеліктері мен ортақ бірлігін ажырату.
Қорытынды

ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің жай-күйі, тарихи жағдай, баспа мен баспасөздің дамуы, әдеби бағыттар туралы жалпы түсінік. Қазақ әдебиетінің қоғам өзгеріне тигізген ықпалы мен әсері, әдебиеттегі азатшылдық ұран, Алашорда әдебиетінің тәуелсіздік үшін жүргізген күресі.ХХғ.б. қазақ әдебиетінің даму бағыттары.Діни-ағартушылық бағыт өкілдері. Ағартушы демократтық бағыт өкілдері. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының өмірі мен шығармашылығы. «Хал-ахуал», «Сарыарқаның кімдікі екендігі», т.б. Мақыш Қалтайұлы Діни білімдарлығы.Мысал жанрындағы еңбегі. Көсемсөз саласында заман тақырыбына жазған мақалалары; Шәді Жәңгірұлы, Шығармашылық өмірбаяны, Шығармаларындағы халықты ояту, білім беру, имандылық, ағартушылық , т.б. мәселелер. Еңбек ету тақырыбына жазылған шығармалары. /«Атымтай Жомарт»/. Нұржан Наушабайұлы /1859-1919/.Шығармашылық өмірбаяны. Шығармаларының басты тақырыбы. Жастарға бағыт-бағдар беру, ғибрат айту ыңғайындағы ойлары. Тұрмағамбет Ізтілеуұлы /1882-1939/. Өмірі мен шығармашылығы. Шығармаларында сауатсыздық, әлеуметтік теңсіздік тақырыбын арқау етіп, еңбек, достық, адамгершілікті насихаттауы. Рубаяттары мен аудармасы /«Шахнама»/. Мұсабек Байзақұлы /1849-1932/. Өмірі мен шығарма-шылығы. Өлеңдеріндегі заман суреттері, азаматтық үн, ағартушылық ой-пікірлер /Адам түгіл алдайды періштені», «Ғылымсыз болып қартайсаң», т.б./ Мысал жанрында жазған өлеңдері. Шәкәрім Құдайбердіұлы /1858-1931/. Шығармашылық өмірбаяны. Шәкәрімнің лирика жанрындағы еңбегі. Поэма жанрында Абай дәстүрін жалғастыруы. Проза жанрындағы еңбектері. Аударма саласындағы еңбегі. Шәкәрім – тарихшы, философ. Сұлтанмахмұт Торайғыров. Шығармашылық өмірбаяны. Лирикасы. б/ «Қамар сұлу» романы. «Кім жазықты» романында үш ұрпақ өкілдерінің суреттелуі. «Адасқан өмір», «Кедей», «Қайғы», «Айтыс» поэмалары. Көсемсөз саласына қоқан үлесі Сұлтанмахмұт мұрасының зерттелуі. Мұхамеджан Сералыұлы /1871-1929/. Шығармашылық өмірбаяны. Қазақтың алғашқы журналисі, мақалалар тақырыбының әр алуандығы Публицистикаға қосқан үлесі. Аудармалары. Ақындығы. «Гүлкәшима» дастанындағы махаббат тақырыбы. Ахмет Байтұрсынұлы /1873-1937/. Шығармашылық өмірбаяны Ақындығы.

1.XX ғасыр бас кезіндегі қазақ әдебиеті. – Алматы, 1994.

2.Исмайлов Е. XX ғасырдағы қазақ әдебиеті. – Алматы, 1940.

3.Қазақ әдебиетінің тарихы II том, II кітап. – Алматы, 1965.
4.Кенжебаев Б., Есназаров Ө. XX ғ.б. Қазақ әдебиеті. – Алматы, 1966.

5.Мұқанұлы С. XX ғасырдағы қазақ әдебиеті. – Қызыл Орда, 1932.

6.20-30 жылдарындағы қазақ әдебиеті. – Алматы, 1997.
7. Қазақ әдебиетінің тарихы II том, II кітап. – Алматы, 1965.

8.Қоныратбаев Ә. Қазақ әдебиетінің тарихы. . – Алматы, 1994.

9.Сәтбаева Ш. Шәкәрім Құдайбердиев. . – Алматы, 1990.

10.Мұхамедханов Қ. Абай мұрагерлері. . – Алматы, 1995.

11. Әбдірахманов Т. Таланттар тағылымы. – Алматы, 1988.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: 1.ХХ ғасыр басындағы тарихи-әлеуметтік жағдай және оның әдебиеттің дамуына тигізген әсері. 2.Қазақ зиялылары ұлт қамы жолында. 3.Әдеби бағыттардың ерекшеліктері мен ортақ бірлігін ажырату.

Тексерген: Еспенбетов А.С.
Орындаған: Калижарова Ж.Т.
Топ: КЯ-313

Семей 2015
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім:
1.ХХ ғасыр басындағы тарихи-әлеуметтік жағдай және оның әдебиеттің дамуына тигізген әсері.
2.Қазақ зиялылары ұлт қамы жолында.
3.Әдеби бағыттардың ерекшеліктері мен ортақ бірлігін ажырату.
Қорытынды

ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің жай-күйі, тарихи жағдай, баспа мен баспасөздің дамуы, әдеби бағыттар туралы жалпы түсінік. Қазақ әдебиетінің қоғам өзгеріне тигізген ықпалы мен әсері, әдебиеттегі азатшылдық ұран, Алашорда әдебиетінің тәуелсіздік үшін жүргізген күресі. ХХғ.б. қазақ әдебиетінің даму бағыттары.Діни-ағартушылық бағыт өкілдері. Ағартушы демократтық бағыт өкілдері. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының өмірі мен шығармашылығы. Хал-ахуал, Сарыарқаның кімдікі екендігі, т.б. Мақыш Қалтайұлы Діни білімдарлығы.Мысал жанрындағы еңбегі. Көсемсөз саласында заман тақырыбына жазған мақалалары; Шәді Жәңгірұлы, Шығармашылық өмірбаяны, Шығармаларындағы халықты ояту, білім беру, имандылық, ағартушылық , т.б. мәселелер. Еңбек ету тақырыбына жазылған шығармалары. Атымтай Жомарт. Нұржан Наушабайұлы 1859-1919.Шығармашылық өмірбаяны. Шығармаларының басты тақырыбы. Жастарға бағыт-бағдар беру, ғибрат айту ыңғайындағы ойлары. Тұрмағамбет Ізтілеуұлы 1882-1939. Өмірі мен шығармашылығы. Шығармаларында сауатсыздық, әлеуметтік теңсіздік тақырыбын арқау етіп, еңбек, достық, адамгершілікті насихаттауы. Рубаяттары мен аудармасы Шахнама. Мұсабек Байзақұлы 1849-1932. Өмірі мен шығарма-шылығы. Өлеңдеріндегі заман суреттері, азаматтық үн, ағартушылық ой-пікірлер Адам түгіл алдайды періштені, Ғылымсыз болып қартайсаң, т.б. Мысал жанрында жазған өлеңдері. Шәкәрім Құдайбердіұлы 1858-1931. Шығармашылық өмірбаяны. Шәкәрімнің лирика жанрындағы еңбегі. Поэма жанрында Абай дәстүрін жалғастыруы. Проза жанрындағы еңбектері. Аударма саласындағы еңбегі. Шәкәрім - тарихшы, философ. Сұлтанмахмұт Торайғыров. Шығармашылық өмірбаяны. Лирикасы. б Қамар сұлу романы. Кім жазықты романында үш ұрпақ өкілдерінің суреттелуі. Адасқан өмір, Кедей, Қайғы, Айтыс поэмалары. Көсемсөз саласына қоқан үлесі Сұлтанмахмұт мұрасының зерттелуі. Мұхамеджан Сералыұлы 1871-1929. Шығармашылық өмірбаяны. Қазақтың алғашқы журналисі, мақалалар тақырыбының әр алуандығы Публицистикаға қосқан үлесі. Аудармалары. Ақындығы. Гүлкәшима дастанындағы махаббат тақырыбы. Ахмет Байтұрсынұлы 1873-1937. Шығармашылық өмірбаяны Ақындығы. Аудармалары. Көсемсөз шебері ретіндегі еңбегі. Қазақтың әдебиеті мен тілін зерттеудегі ғалымдық еңбегі.Міржақып Дулатұлы (1885 - 1935). Шығармашылық өмірбаяны, ақындық өнері, прозалық шығармалары, Оян, қазақ кітабының тарихи маңызы. Бақытсыз Жамал романы. Драмалық шығармалары, Балқия пьесасы. Спандияр Көбейұлы(1878 - 1956).Жазушының ағартушылық, оқытушылық қызметі, аударма саласындағы қызметі, Үлгілі бала жинағын шығаруы. Қалың мал романының проза жанрын дамытуға қосқан үлесі. Образдар жүйесі. Орындалған арман атты мемуарлық шығармасы. Сәбит Дөнентаев(1894 - 1933).Ақынныңшығармашылық өмірбаяны, поязиялық мұралары, мысал өлеңдерінің тарихи мәні. Уақ-түйек жинағының өзіндік ерекшелігі. Ғұмар Қарашұлы (1876-1921). Өмірбаяны,оқытушылық қызметі,өлеңдері, шығармаларындағы реалистік сипат. Аударма саласындағы сіңірген еңбегі, стилі, өлең. Нарманбет Орманбетұлы (1860-1918) Шығармашық өмірбаяны, Абай үлгісінде өлең жазуы. Ақын өлеңдеріндегі отаршылдық саясаттың әшкереленуі, замана шындығының көрініс беруі. Әріп Тәңірбергенов (1856-1924). Өмір жолы, қоғамдық қызметі. Өлеңдеріндегі сыншылдық бағыт, дүние, өмір жайындағы өлеңдері, Біржан мен Сара айтысын хатқа түсіруі. Бернияз Күлеев (1899-1923), шығармашылық өмірбаяны, ақын поэзиясының өзіндік ерекшеліктері, өлеңдеріндегі ұлы Абай поэзиясының ықпалы. Ығылман Шөрекұлы (1876-1931), Тайыр Жомартбайұлы (1884-1937) сияқты қаламгерледің әдеби мұралары. Исатай -Махамбет дастаны. 1916 жылғы ұлт азаттық қозғалысы жайындағы өлең-жырлар және олардың тарихи маңызы, қазақ әдебиетінен алар орны.
Жаппай репрессия мен террор кеңестік жүйенің ажырамас бөлігі болды. Билік зиялы қауым арасындағы идеялық күресті әдейі арандатып қана қоймай сонымен бірге өздерінің қарсыластары болады-ау дегендердің аты-жөнін - ұлтшылдарды - белгілеп қойғандығын мұрағат құжаттарынан айқын байқайсыз. Бұлардың ішінде Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Әлімхан Ермеков, Мағжан Жұмабаев, Мұхтар Әуезов, Мұхаметжан Тынышпаев, Халел Досмұхамедов, Телжан Шонанов, Қошке Кемеңгеров, Ғаббас Нұрымов және басқалары болды. Ұлтшылдар деп айдар тағылған осы шағын топ Сәкен Сейфуллин, Тұрар Рысқұлов, Нәзір Төреқұлов, Әліби Жангелдин, Ғаббас Тоғжанов, Молдағали Жолдыбаев, Тоқаш Бокин, Абдолла Асылбеков, Нығмет Нұрмақов, Бәймен Алманов сияқты революциялық қанаттың өкілдеріне қарсы қойылды.
Совет өкіметіне қазақ жұртының ұлттық мүддесін ту ғып көтеретін зиялы қауым керек емес еді, оларға өздерінің пікір-ұсынысы жоқ, ел қамын ойлап басын қатырмайтын, бірақ отаршыл басшылықтың айтқанын екі етпей орындайтын дүбаралар қажет болатын. Сондықтан большевиктердің түпкілікті мақсаты әртүрлі сылтау тауып, ең алдымен алашордашыларды, сосын Сәкен сияқты қызылдардың көзін құрту еді.
Алаш қайраткерлері де, олардың қарсыластары болып есептелген Сәкендер де қазақ халқының келешегінің жарқын, нұрлы болуын армандады, азат, еркін өмір сүруі үшін күресті. Бірақ бұл мақсатты қалай жүзеге асырамыз деген мәселеге келгенде ортақ мәмлеге тоқайласа алмай бөлініп кеткені рас. Оның үстіне большевиктер жұрттың бәрін жарылқаймыз, қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заман орнатамыз деген желеумен тұтас елдің, оның зиялы қауымын қақ жарып, арасына сына қақты. Олардың күш-жігерін, ақыл-парасатын жалпыұлттық мүдделерді шешуден алшақтатып, өздері ойлап тапқан тап күресін шиеленістіре түсті. Идеологиялық майданды қызу тартысқа ұластырып, елді соңынан ерте алады-ау деген азаматтардың бірігіп қимыл жасауына мүмкіндік бермеді.
Алаш партиясының жетекшілері Алашорда үкіметі құрылмастан бұрын-ақ большевиктермен жауласқан күштерді бірден жақтап кеткен еді. Осы бағытты ту ғып көтерген олар большевиктер жеңіске жетіп, жаңа үкімет құрылғаннан кейін екі жұмадан соң Ресей халықтары құқықтарының декларациясымен жұрт енді ғана танысып жатқанда (құжат 1917 жылдың 2 қарашасында жарияланды) Ә.Бөкейханов, Е.Омаров, С.Досжанов,М.Дулатов 1917 жылдың 10 қарашасында Совет өкіметіне қарсы қарулы көтеріліске шыққан контрреволюциялық казак әскерлерінің басшыларына жазған үндеуінде оларға ашық түрде қолдау білдірді. Біз төменде қол қойған қырғыздың саяси Алаш партиясының мүшелері ежелгі Донға және Оңтүстік-Шығыс одағына кіретін барлық казак әскерлеріне: 1) Қырғыз халқы Оңтүстік-Шығыс одағына қосылатындығын ... мәлімдейміз, - деді олар.
Онымен қоймай, Орынборда өткен 2-жалпықазақ съезінің шешіміне сәйкес халықтық милиция атанған ұлттық әскер құрылды. Оған қажетті офицерлерді дайындау үшін атаман Дутов басқарған казак әскерінің тәжірибесі мен көмегін пайдалану қажет деп табылды.
Жалпы алашордалықтар мен қызылдардың бір-бірімен келісімге келе қоюы неғайбіл еді. Өйткені ең өзекті мәселелер жөніндегі олардың мақсат-мүдделері мүлдем сәйкеспеді. Алаш зиялылары ең алдымен большевиктер бағдарламасындағы қоғамдық меншікке көшу туралы пікірді үзілді-кесілді қабылдамады. Екіншіден, Кеңес үкіметі ұлттық мемлекеттік құрылыс мәселелерін шешудің негізіне таптық жіктелу принципін алса, Алаш көсемдері ұлттық бірлік пен территориялық тұтастық болуын қалады. Жіктелу, керісінше, оны әлсіретіп, негізгі мәселелерді шешуге мүмкіндік бермейді деп түсінді. Бөкейхановтың 2-ші съезд шешімдері қазақтар мекендеген территорияда анархияны болдырмау, өлкеде большевизмнің дамуына жол бермеу мүдделерінен туындады ... Сол кездегі Россиядағы орын алған жағдайда қазақтардың жариялаған автономиясын жүзеге асыру мүмкін емес еді. Кезекте бостандықтың жауы - большевизммен күрес тұрды деуі осындай себептерден жария етілсе керек.
Қазақ зиялылары мен большевиктер ел басқару жөніндегі көзқарасын осылай принципті түрде анықтап алса да 1918 жылдың науырыз айында Алашорда үкіметінің тапсырмасымен Халел және Жаһанша Досмұхамедовтер Оралдан Мәскеуге аттанып, барған бетте Совнарком төрағасы В.И. Ленинмен, Ұлт істері жөніндегі халком И.В. Сталинмен кездесіп, оларға 2-жалпықазақ съезінің (Орынбор, 1917 жылдың желтоқсаны) қаулысын табыс етеді. Онымен танысқан Сталин 19 науырызда телеграф арқылы Семеймен, Бөкейхановтың орынбасары Халел Ғаббасовпен, келіссөз жүргізеді. Сталин қаулыны мақұлдайды, Ресей халықтары құқықтарының декларациясына құжат қайшы емес екен деп, бірақ мынандай шарт қояды: 1) совет үкіметін тануға қарсылық болмасын; 2) советтермен бірігіп, съезд шақырып, ол үшін комиссия құруды өтінеді, оны Алашорда кеңесіне салып, жауап қайтарсаңыздар екен дейді.
Алайда, Алашорда қойған шарттарды қабылдай алмағандықтан оған Сталин тарапынан жауап болмады. Орталық билікке әсіресе жайсыз тигені Алаш басшыларының пролетарлық негізде емес пайда болған Алаш автономиясын жариялаймыз, бұл құрылымда закон шығаратын һәм ел билейтін өкімет Алашорда, ал бұған областной советтер жәрдемші есебінде ғана болады және съезд шешіміне сай Алашорда әскері құрылады деген пікірлер еді (М. Қойгелдиев. Алаш қозғалысы. Алматы, Санат, 1995, 352-353-б.).
Автономия құру туралы съезд қаулысын большевиктер қолдамаған соң алашордашылар ашық түрде Совет өкіметіне қарсы қимыл-әрекет жасай бастайды. Бұған НКВД-нің мұрағат құжаттары дәлел. Онда былай делінген:
Алашорда идеясы большевиктермен күресу қажеттілігінен туындаған. Ал большевиктермен күрес ... тек соғыс арқылы ғана жүзеге асуы мүмкін.
1918 жылдың ақпанында Торғай және Ырғыз уездері Совет өкіметінің қарамағында болды. Осы уездің өкілдері өткен жылдың жазында, күзінде және қысында Торғай облысының азаматтық басшыларына большевиктермен күресте көмек көрсетуді сұрады; олар Уақытша Сібір үкіметінен, Самарадағы Құрылтай жиналысының Комитет мүшелерінен, Уфадағы Директориаттан, Орынбордағы жеке армияның қолбасшысы генерал-лейтенант Дутовтан, Оралдың жеке корпусынан, чехословактардан ... уезд территориясын Совет өкіметінен тазартуға шақырды.
(Алашорданың Торғай бөлімінің 1919 жылдың 24 маусымындағы Колчакка жазған баянхатынан).
Россияның қалған бөлігін сақтап қалу үшін барлық антибольшевиктік ағымдар мен топтардың бірігуі қажет, әйтпесе күшті ұйымдасқан большевизм тасқыны саны шамалы жекелеген топты жұтып жібереді, ал қырғыздардың (қазақтардың - А. К.) большевиктермен белсенді күресетін барлық ағымдар және топтармен одақ, ынтымақ іздеуінің себебі осыдан.
(Алашорданың Батыс бөлігінің 1919 жылдың 7 маусымында Колчакка жазған баянхатынан).
Сібірде, Солтүстік және Шығыс Қазақстанда Совет өкіметін құлатқан күш - контрреволюциялық ақ чехословактар бүлігін (1918) Ә. Бөкейханов, М. Тынышпаев басқарған алашорда көсемдері қуана қарсы алды. Алаш партиясының басшылары Еділ жағалауындағы эсерлер Самарада ұйымдастырған Құрылтай жиналысының Комитетіне (Комуч), Уфадағы Мемлекеттік кеңесіне қатысып, Омбыдағы Сібірдің ақгвардияшылар үкіметімен кездесу үшін өздерінің делегациясын жіберді. Бірақ бұл әрекеттер нәтижесіз аяқталды. Сібірдегі Уақытша Бүкілресейлік үкімет 1918 жылғы 4 қарашадағы грамотасымен Алашорда Халық Кеңесі үкіметін таратып жіберді. Осы кезде қазақ елінде Оралдан басқа өңірдің бәрінде совет өкіметі орнаған еді. Ұлт-азаттық қозғалысының жетекшілері ақтардың көмегімен өзін-өзі билеу құқығына жете алмайтындығына көзі әбден жетті.
Енді тұйыққа тірелген проблеманы реттеуге Алашорда өкілі Ахмет Байтұрсынов білек сыбана кіріседі. Ол әуелі Әліби Жангелдинмен кездесіп, сосын Мәскеуге барып, ондағы келіссөздегі көптеген қиындықтарға қарамастан қазақ халқының тағдыры туралы мәселені шешуге көп күш жұмсады. Оның табандылығы аяқсыз қалған жоқ. Совет өкіметі қазақ халқының мемлекеттігін ұйымдастыру ісін басқаратын орган құру туралы шешімге келді. 1919 жылғы шілденің 10-күні В.И. Ленин Қырғыз (қазақ) өлкесін басқаратын революциялық Комитет жөніндегі уақытша ережеге қол қояды. Қазревкомның мүшелігіне алғашында С. Меңдешев, А. Байтұрсынов, С. Пестковский (төраға) енгізіліп, кейінірек Б. Қаратаев, М. Тұнғаншин, В. Лукашев, К. Сидоров, Т. Седельников, Т. Әлібеков т. б. кіргізілді.
Сол жылғы 4 қарашадағы Совет үкіметінің қаулысымен алашордашыларға кешірім (амнистия) жасалды. Жыл аяғына қарай (21 желтоқсан) Алашорда кеңесі Советтер жағына шығуға шешім қабылдайды. Ахмет Байтұрсынов, Әлімхан Ермеков, Халел Ғаббасов, Асфандияр Кенжин, Міржақып Дулатов, Халел Досмұхамедов, Мұхаметжан Тынышпаев, Жүсіпбек Аймауытов және басқалары кеңес өкіметін жақтап, ұлтының көркейе беруі үшін берекелі еңбек етеді.
Мұның өзі түсінікті де еді. Егер Ресейде бұрынғы оқығандарды жаңа өкіметке тартуда түрлі ағымдардың болуы белгілі қиындық тудырса, Қазақстандағы жағдай мүлде басқаша болатын. Біріншіден, мұнда Алаш қайраткерлерінен басқа ұлт зиялыларының қатарында әртүрлі ағымдағы топтар болған жоқ. Екіншіден, ескі интеллигенция бұрынғы ағартушылық дәстүрмен, ұлтжандылығынан айнымай идеологияға емес, өз халқына қызмет етуге дайын болды (Қ. Ахметов. Қазақстан мәдениетінің қилы тағдыры. Алматы, Ғылым, 2002, 53-б.).
1925 жылы Қазақстанды басқаруға Ф. Голощекин келгеннен кейін Алаш қозғалысына қатысқан адамдарды саяси тұрғыдан қудалаумен қатар оның тарихын бұрмалау науқаны басталды. Нәтижесінде А. Богачев (1927) пен Н. Мартыненконың (1929) Алашорда деген кітаптары жарық көрді.
Алаш қайраткерлерінің совет өкіметіне жау, дұшпан екендігін ғылыми әрі құқықтық тұрғыдан дәлелдеуге негіз болған осы еңбектер Голощекин кеткеннен кейін де жалғасын тапты. Біздіңше, бұл алғашқы қуғын-сүргін науқанынан тірі қалған ұлтшылардың көзін құрту үшін арнайы тапсырыспен жазылған туынды деп түсіндік. Ол - С. Брайнин мен Ш. Шапироның Очерки по истории Алаш-Орды деген кітабы. Мұнда авторлар Алаш қозғалысының жетекшілері мен оған қатысқандарды орыс патшалығы мен Уақытша үкіметтің итаршы қолшоқпарлары, қазақ халқының қас жаулары деп бағалап, Алашорданы ұлтшыл контрреволюцияның үкіметі деп анықтады. Шығармадағы ой-пікір сол кездегі коммунистік идеологияға сай келсе де орталық Правда газеті (14.04.1935) кітап соңында жарияланған құжаттар тізбегін (Алашорда жетекшілерінің үндеулері мен мәлімдемелері, Алаш партиясы съезінің шешімдері, партия бағдарламасының жобасы т. т.) Алашорда идеологиясын ашық түрде насихаттау деп бағалады. Кейін Казахстанская правда газетінде (О контрреволюционной Алаш-Орде и ее осколках, 10.05.1935) басылған Тұрар Рысқұловтың мақаласы да негізінен Правдада сөз болған рецензияға сарындас, үндес болып жатты.
Дей тұрсақ та, алаштану туралы тұңғыш пікірлер сонау 1919-1920 жылдарда-ақ басталған. Ол туралы алғашқы қалам тартқандар - Ахмет Байтұрсынов пен Сәкен Сейфуллин. Мәскеуде шығатын Жизнь национальностей апталығындағы (3.08.1919) Революция және қырғыздар (қазақтар - А.К.) атты мақаласында Ахаң Алаш қозғалысының бастау көздері, Алаш автономиясын жариялау мен оның үкіметін құрудағы себептер ашып көрсетіледі. Бұл Қазан революциясының жеңісі әкелген анархияға қарсы тосқауыл болған еді деп бағалады. Бұлай болудың мәнісін автор қазақтар арасында таптық жіктелудің жоқтығына және жеке меншіктік заттарда белгілі меже болмауына байланысты ... оларға әзірше социалистік қоғамға деген қажеттіліктің жоқтығымен түсіндіреді.
Кейін Ақмоланың Красный вестник газетінде (24.08.1920), Жизнь национальностей апталығында Қырғыз интеллигенциясы туралы мақала жарық көрді (25.11.1920). Өз тағдырын сан қырлы қоғамдық және шығармашылық қызметін социализм мен коммунизм идеяларымен тығыз байланыстырған С. Сейфуллин бұл еңбегінде жалпы Алашорда үкіметін қолдап, қолпаштамаса да (мұның өзі түсінікті ғой - А.К.) оның жетекшілері туралы 1905 жылдан бастап қырғыз интеллигенциясы, әсіресе 1912 жылдан кейін оқушы жастар арасында революциялық идеялардың, яғни дұрысында ұлттық теңдік пен азаттық идеясының таралуы көрініс тапты. Оянып келе жатқан жас қырғыз интеллигенциясының сол кездегі дем берушісі революциялық кадеттер өз органы Қазақ арқылы маңайына қырғыздың интеллигент жастарын топтастыруға ұмтылған көсемсөзшілер Бөкейханов, Дулатов және Байтұрсынов болатын. Міне, осы газет жас ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.