Қоршаған орта сапасын бақылау. Ауа бассейнін ластаушы негізгі заттар

1. Қоршаған орта сапасын бақылау
2. Ауа бассейнін ластаушы негізгі заттар.

Табиғи орта сапасына қарай тазаға немесе комфортты (адамдардың денсаулығына қарай) және зиянды (адам денсаулығы нашарлаған) ортаға бөлінеді. Осыған орай біздің еліміздің тұрғындарының денсаулығын сақтау үшін қоршаған орта сапасын барлық уақытта бақылауда ұстау қажет.Мәселен біздің облысымызды алатын болсақ. Облысымыз бойынша орман-тоғай, көкмайса шабындықтарды қалпына келтіру жағдайы әлі де болса баяу жүріп жатыр. Табиғатты қорғау басшылықтары қоршаған ортаның ластануына мән бермейді. Қаламыздың орталық базарларындағы барлық қоқыстарды, қағаз қалдықтарын өртеу адам тынысын тарылтып, еркін дем алуына кедергі келтіріп отыр. Ондай көк түтін адамның тыныс органдарының ісік ауруына әкеліп соқтыруы да мүмкін.
Табиғи орта сапасы – адам организмінің физиологиялық қажеттілігіне табиғи жағдайдың сәйкестілігі. Ол өмір сүру ұзақтығымен , денсаулық өлшемімен және белгіленген тұрғындар тойы үшін қалыпты аурулардың деңгейімен сипатталатын адам өмірінің қажеттілігіне сәйкес орта дәрежесі. Көптеген ағзалардың таралу аймағы қатаң белгілген табиғи жағдайлармен шектеледі. Адам кез- келген табиғи жағдайда өмір сүруге қабілетті.Ол табиғи жағдайларға тек физикалық жағынан емес, сондай-ақ сол табиғат жағдайларына ыңғайлы тұрмыстық заттектер көмегімен де бейімделеді.
Атмосфералық ауаның әр түрлі зиянды заттармен былғануы, адамдар органының ауруына, оның ішінде тыныс мүшелерінің ауруына әкеліп соғады.
Мысалы, түрлі түсті металлургияның кәсіпорындарының ауаға жіберетін зиянды заттары жүрек – тамыр ауруларының өсуіне, жүйкенің бұзылуына, қатерлі ісік ауруларының пайда болуына әкеледі. Қара метал мен электр қуаты кәсіпорындарының ауаға шығаратын заттары өкпе ауруларына шалдықтырады. Химия өнеркәсібінің ауаға шығаратын зиянды заттары аллергияның, без және жыныс ауруларының пайда болуына әсер етеді.
Ластағыш заттардың негізгі көздері - өнеркәсіп, автокөліктер, зауаттар, жылу энергетикасы, қару жарақтарды сынау, ғарыш кемелер мен ұшақтар т.б. Жоғарыда аталған объектілерден атмосфераға түскен заттар ауа құрамындағы компоненттерінің қатысумен химиялық немесе фотохимиялық өзгерістерге ұшырайды. Содан соң пайда болған химиялық өнімдер суға, топыраққа түсіп, барлық тірі организімдерді, ғимараттарды, құрлыс материалдарын бүлдіреді.

1.Жақбасова А.- Алматы, 2003, - 290б., 58-59б.
2. Жатқанбаев Ж. –Алматы,2003, - 210б.,50-58б