Шағын бизнес субъектілеріне салық салу режимі

Кіріспе

Шағын бизнес базар қатынастарын ұдайы іске қосып отыратын ортаның нақ өзі. Экономиканың өтпелі кезеңіндегі шағын бизнес, ең алдымен, базардың тауармен молығуына және жаңа жұмыс орындарының құрылуына мүмкіндік берді. Жалпы алғанда, бизнес экономикада нақты белсенді, бәсекелес ортаны ғана қалыптастырып қоймады, сонымен қатар, мемлекеттің экономикалық дамыуында оның тұрақтығылының индикаторы есепті орта тапты жасақтайды. Шағын бизнестің әлеуметтік міндетіне: халықты жұмыспен қамту, тұрмыс деңгейін қамтамасыз ету, адамның өмірге нық сеніммен қарау мүмкіндігін арттыру жатады.
Шағын кәсіпорындар экономиканы қайта құру қарқының жеделтездетіп, шығының тез өтелуін қамтамасыз етуге, тұтынушы сұранымының өзгеруін жедел байқап, бәсекелестіктің өрісін кеңейте түсуге, салалық және аумақтық монополизмге төтеп беруге көмектеседі.
Бизнеске қатысына қарай, шағын деген анықтама жұмысшылардың саны, жалпы табыс, сондай-ақ, жылдық айналым ұғымында түсіндірілуі мүмкін. Фирмаларды көлемі бойынша топтастыру кезінде негізінен бірінші белгі ескеріледі:шағын бизнеске жұмысшы саны 100 адамға дейін, ал Қазақстанда 50 адамға дейін болатын кәсіпорындарды жатқызу қабылданған.
Қазақстанда бүгінгі күні шағын және орта бизнес бастан кешіріп отырған қиыншылықтарға қарамастан, экономиканың серпінді дамып келе жатқан бөлігі болып отыр. Ең бастысы: шағын бизнес саны өсіп келеді. Өсім соншалықты жоғары да емес, небәрі пайыздың бөлшегі ғана. Дегенмен, өсім бар. Оның жалпы ішкі өнімде де өзіндік үлесі бар. Ол 7 пайызды құрайды.
Шағын бизнестің басты ерекшелігі- кірістерге қатысуымен және жұмыспен қамтылғандықты сақтап қалуға ынталы болуымен шартталған, жұмыстың ең жоғарғы нәтижелігіне деген жалпы біріккен құштарлық коллективтік түрде еңбек етуге жәнебригада болып жұмыс істеуге деген ұмтылыс. Ірі фирмаларда құрушылар ( негізін қалаушылар ) кәсіп орынды басқару үшін маман мененжерлерді тартуға мәжбүр, бірақ бұл көбінесе екі жақ мүдделерінің тоғыспауына әкеледі, ал ол өз кезеңінде жалпы басқару тиімділігіне әсер етеді. Шағын және орта кәсіп орындарда мундай қарсылықтардан құтылып кетуге болады, себебі негізін қалаушы мен мененжер-бұл ереже бойынша бір адам. Қазіргі уақытта әлемнің көптеген елдерінде шағын бизнес қайтадан өз мәнімен маңыздылығына ие болады. Көптеген елдердің үкіметтері шағын бизнесті жаңа ойлардың, жаңа жұмыс орындарының табыстар мен өркенеттіліктің көзі ретінде қарастырып, дамуына жағдай жасау шаруаларын қабылдауда.
Шағын бизнес шағын және орташа қалалардың жұмыс істеу негізі болып, ол жердің түрғындарына тұратын жерлерінің қасынан жұмыс табуға жол ашады. Оның үстіне, шағын бизнес тек қана экономиканы жандандырушы фактор болып қана қоймай ,сондай-ақ оның экономикалық дақдарыстан шығуының алғашқы кезеңі ретін де қарастырылады. Шағын фирмалады көбірек құру -–жұмыссыздық проблемасын жеңілдетуі, сауыққан бәсекелі орта құруы, қаржы нарғын жандандыруы, ірі бизнестің дамуына бастама беруі және бүгінгі барларының ауқымын кейтүі мүмкін.

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Заңдық – нормативтік актілер және статистикалық материалдар
1. N 154 Қазақстан Республикасының 1992 жыл 4 -шілдедегі 3 – ХП жеке бизнесті қорғау туралы заңы 1-2 Б.
2. Қазақстан Республикасының 1997 ж. 5- науырыздығы " Қазақстан Республикасында бағалы қағазлдармен байланысты мәмілелерді тіркеу " туралы заңы.
3. Қазақстан Республикасының 1995 ж. 5- науырыздығы " Бағалы қағаздар нарығы туралы" заңы.
4. Қазақстан Республикасының меншік туралы заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Х сессияда еңгізген өзгертулер мен қосымшаларды есепке ала отырып ) ІІ жекелендіру: Ұлттық бағдарлама және заңды құжаттар. І – том- Алматы : " Караван " АҚ, 1993- 24-35 Б.
5. Қазақстан Республикасының ӘМ –ің 1996 жылғы 27- қарашадағы
" Қазақстан Республикасы Әділет Министірлігінің органдарымен заңды тұлғаларды тіркеу тәртібі туралы " ережесі.
6.1996 ж. 19- қарашада ҚР МК бекіткен " Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу үшін алынатын алымдарды төлеу тәртібі туралы " ереже.
7.1994-1996 жж арналған ҚР-ның 1997 ж. ҚР –дағы бизнесті қолдау және дамытудың мемлекеттік бағдарламасы – ҚР Президентінің 1994 ж. 10- маусымдағы N 1227 қаулысымен бекітілді.
8.ҚР шаруашылықпен айналысудың жаңа түрлерін дамыту. Қазақ ақпарат орталығы. ҚР Мемстаткомитеті 1997 – 145 Б.
9.1996 ж. қантар-желтоқсан Қазқастанның әлеуметтік экономикалық жағдайы. ҚР мемстаткомитеті 1997 ж- 145 Б.
10. ҚР Президентінің 1997 ж. 13 наурыздағы " Шағын бизнесті мемлекеттік қолдау мен белсендіруді күшейту бойынша шаралар туралы " Жарлығы 1997 ж. // 13 –наурыздағы " Казахстанская правда " 2. Б.
11. ҚР Президенттінің 1995 ж. 5- қазаңдағы " Өндірістік кооператив туралы " Жарлығы.

Монографиялармен публикациялар
1. Ашимбаев Т.А. Экономика Казахстана на пути к рынку: тенденции и размышления – Алматы, 1994г.
2. Бабакулов К.Б. Государственное регулирование региональной экономики Казахстана.Диссертация на соискание ученной степени к.э.н.- Алматы,1993.
3. Балабанов И.Т. Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом ? – М.Финансы и статистика- 1996.
4. Бектемисова С.Ю. Формирование частного предпринимательства в условиях перехода к рынку. Диссертация на соискание ученой степени к.э.н.- Алматы-1995

5.Как профессионально составить бизнес-план : Рекомендации для биөнес менов- Алматы:Қаржы-қаражат, 1994.
6. Клинкин С.И. Правовые формы предпринимательства в Республике Казахстан – Алматы.
7. Комаров С.,Нурумов А. Большие проблемы малого бизнеса (О проблемах развития предпринимательства в Казахстане) // Казахстанская Правда - 1991- 21 июня.
8. Кошенов А.К. Казахстан на пути крынку – Алматы:Ғылым, 1991.
9. Карагусова Г. Налоги: сущность и практика пользования-Алматы, Қаржы-қаражат,2000 ж. № 24, 27 б.
10. Салық-бюджеттің қайнар көзі.Заң газеті,1999 ж.,3 желтоқсан
11. Салық және бюджет саясаты. Қазақстан ХХІ ғасырға жол, 2002 ж. № 2.
12. Мусинов С.М.Налоги с населения РК. Алматы,Қаржы-қаражат,2000 ж.

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
І. Қазақстан экономикасында шағын бизнестің орны
1.1.Қазақстан экономикасын қалыптастырудағы шағын
бизнестің рөлі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.2.Шағын бизнес ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3. Қазақстан Республикасындағы шағын бизнес жағдайын талдау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ІІ. Шағын бизнес субъектілеріне салық салу режимі
2.1. Арнаулы салық режимін қолдану талаптары ... ... ... ... .
2.2. Бір жолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі ... ... .
2.3. Патент негізіндегі арнаулы салық режимі ... ... ... ... ... ...
ІІІ. Шағын бизнеске салық салуды дамыту проблемалары
3.1. Шағын бизнесті дамытудың қажеттілігі мен мемлекеттік
қолдаудың негізгі нысандары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Кіріспе

Шағын бизнес базар қатынастарын ұдайы іске қосып отыратын ортаның нақ
өзі. Экономиканың өтпелі кезеңіндегі шағын бизнес, ең алдымен, базардың
тауармен молығуына және жаңа жұмыс орындарының құрылуына мүмкіндік берді.
Жалпы алғанда, бизнес экономикада нақты белсенді, бәсекелес ортаны ғана
қалыптастырып қоймады, сонымен қатар, мемлекеттің экономикалық дамыуында
оның тұрақтығылының индикаторы есепті орта тапты жасақтайды. Шағын
бизнестің әлеуметтік міндетіне: халықты жұмыспен қамту, тұрмыс деңгейін
қамтамасыз ету, адамның өмірге нық сеніммен қарау мүмкіндігін арттыру
жатады.
Шағын кәсіпорындар экономиканы қайта құру қарқының жеделтездетіп,
шығының тез өтелуін қамтамасыз етуге, тұтынушы сұранымының өзгеруін жедел
байқап, бәсекелестіктің өрісін кеңейте түсуге, салалық және аумақтық
монополизмге төтеп беруге көмектеседі.
Бизнеске қатысына қарай, (шағын( деген анықтама жұмысшылардың саны,
жалпы табыс, сондай-ақ, жылдық айналым ұғымында түсіндірілуі мүмкін.
Фирмаларды көлемі бойынша топтастыру кезінде негізінен бірінші белгі
ескеріледі:шағын бизнеске жұмысшы саны 100 адамға дейін, ал Қазақстанда 50
адамға дейін болатын кәсіпорындарды жатқызу қабылданған.
Қазақстанда бүгінгі күні шағын және орта бизнес бастан кешіріп отырған
қиыншылықтарға қарамастан, экономиканың серпінді дамып келе жатқан бөлігі
болып отыр. Ең бастысы: шағын бизнес саны өсіп келеді. Өсім соншалықты
жоғары да емес, небәрі пайыздың бөлшегі ғана. Дегенмен, өсім бар. Оның
жалпы ішкі өнімде де өзіндік үлесі бар. Ол 7 пайызды құрайды.
Шағын бизнестің басты ерекшелігі- кірістерге қатысуымен және
жұмыспен қамтылғандықты сақтап қалуға ынталы болуымен шартталған, жұмыстың
ең жоғарғы нәтижелігіне деген жалпы біріккен құштарлық коллективтік түрде
еңбек етуге жәнебригада болып жұмыс істеуге деген ұмтылыс. Ірі фирмаларда
құрушылар ( негізін қалаушылар ) кәсіп орынды басқару үшін маман
мененжерлерді тартуға мәжбүр, бірақ бұл көбінесе екі жақ мүдделерінің
тоғыспауына әкеледі, ал ол өз кезеңінде жалпы басқару тиімділігіне әсер
етеді. Шағын және орта кәсіп орындарда мундай қарсылықтардан құтылып кетуге
болады, себебі негізін қалаушы мен мененжер-бұл ереже бойынша бір адам.
Қазіргі уақытта әлемнің көптеген елдерінде шағын бизнес қайтадан өз мәнімен
маңыздылығына ие болады. Көптеген елдердің үкіметтері шағын бизнесті жаңа
ойлардың, жаңа жұмыс орындарының табыстар мен өркенеттіліктің көзі ретінде
қарастырып, дамуына жағдай жасау шаруаларын қабылдауда.
Шағын бизнес шағын және орташа қалалардың жұмыс істеу негізі
болып, ол жердің түрғындарына тұратын жерлерінің қасынан жұмыс табуға жол
ашады. Оның үстіне, шағын бизнес тек қана экономиканы жандандырушы фактор
болып қана қоймай ,сондай-ақ оның экономикалық дақдарыстан шығуының алғашқы
кезеңі ретін де қарастырылады. Шағын фирмалады көбірек құру -–жұмыссыздық
проблемасын жеңілдетуі, сауыққан бәсекелі орта құруы, қаржы нарғын
жандандыруы, ірі бизнестің дамуына бастама беруі және бүгінгі барларының
ауқымын кейтүі мүмкін.

1.1 Қазақстан экономикасын қалыптастырудағы шағын
бизнестің рөлі

Шағын бизнес базар қатынастарын ұдайы іске қосып отыратын ортаның нақ
өзі. Экономиканың өтпелі кезеңіндегі шағын бизнес, ең алдымен, базардың
тауармен молығуына және жаңа жұмыс орындарының құрылуына мүмкіндік берді.
Жалпы алғанда, бизнес экономикада нақты белсенгі, бәсекелес ортаны ғана
қалыптастырып қоймады, сонымен қатар, мемлекеттің экономикалық дамыуында
оның тұрақтығылының индикаторы есепті орта тапты жасақтайды. Шағын
бизнестің әлеуметтік міндетіне: халықты жұмыспен қамту, тұрмыс деңгейін
қамтамасыз ету, адамның өмірге нық сеніммен қарау мүмкіндігін арттыру
жатады. Дамыған елдердіңтәжірибесі шағын бизнес экономиканың даму қарқының
арттыра түсетінін көрсетеді.АҚШ-та барлық жұмыс күшінің 50 пайыз шағын
бизнеспен шұғылданады. Ішкі өнімнің 33 пайызың нақ сол қамтамасыз етеді.
Жапонияда жұмыс күшінің 80 пайызы шағын кісіпкерлікте жұмылдырылған, жалпы
өнімнің 55 пайызы солардың үлесіне тиеді. АҚШ –та шағын бизнес ғылыми-
зерттеу жұмыстарының 3 пайызын ғана жүзеге асырсада, өндіріске еңгізілетін
ірі жаңалықтарын 50 пайызын қамтамасыз етеді. Шағын кәсіпорындардың
экономикалықтиімділігі соншалық айқын: ірі кәсіпорындар жаңа өнім өндіруге
жұмсаған 1 доллар шығынмен салыстырғанда, осы көрсеткішпен шағын
кәсіпкорындар жаңа өнімдерді 17 есе көп шығарады, шағын фирмалар мен
дербес өнертапқыштар жаңа технологияның 90 пайызынан астамын жасайды.
Бұл деректер шағын кәсіпорындардың экономикадағы елеулі рөлі мен
маңызы тұралы бұлтартпас дәлел бола алады. Бірақ,мәселе сандық
көрсеткіштерде ғана емес. Бұл сектор өзінің мәнісі жөнінен базарлы
экономика типіне жатады және бүгінгі заманғы инфрақұрылымның негізін
құрайды дамыған елдердің тәжірибесі дәлелдегенде, шағын ортакәсікерлік
ахуалға шапшаң бейімделеді. Олар экономиканы қайта құру қарқының
жеделтездетіп, шығының тез өтелуін қамтамасыз етуге, тұтынушы сұранымының
өзгеруін жедел байқап, бәсекелестіктің өрісін кеңейте түсуге, салалық және
аумақтық монополизмге төтеп беруге көмектеседі.
Қазақстанда шағын кәсіпорындар жүйесін қалыптастыру әлі жүріп жатыр.
1990-жылдардың басында ҚР-да шағын бизнес субьектілерінің анықтамалары
болмаған еді. Сондықтан, әрқилы құрылымдарға түрлі анықтамалар қолданылады.
Кейбіреулер он немесе одан да аз жұмысшы бар кәсіпорындарды шағын бизнеске
жатқызса, енді біреулер мұны 200 және одан да көп жұмысшы қамтылған
кәсіпорындар үшін қолданады. Соның салдарынан бірыңғай статистикалық ұғым
қалыптаса қоймады, шағын бизнеске жатқызылатын кәсіпорындардың нақты
белгілері айқындалмады. Мұнын өзі, республиканың экономикалық дамуына осы
сектордың қосар үлесіне лайықты баға беруге және шағын кәсіпорындарды нақты
топтастыруға мүмкіндік бермеді.
Бизнеске қатысына қарай, (шағын( деген анықтама жұмысшылардың саны,
жалпы табыс, сондай-ақ, жылдық айналым ұғымында түсіндірілуі мүмкін.
Фирмаларды көлемі бойынша топтастыру кезінде негізінен бірінші белгі
ескеріледі:шағын бизнеске жұмысшы саны 100 адамға дейін, ал Қазақстанда 50
адамға дейін болатын кәсіпорындарды жатқызу қабылданған.
Кәсіпкерлердің көпшілігінің жоғары білімі бар және онысын жұмысында
қолданады. Олардың жартысынан астамы өз білімін қанағат тұтады. Сондай-ақ,
мемлекет тарапынан болмаса да, шетелдік ұйымдар тарапынан техникалық көмек
көрсетілген жағдайда, бұл өздерінің кәсіби қызметі үшін жеткілікті, деп
санайды. Сауал намаға жауап берген кәсіпкерлердің 69 (-ың жоғары білімі
болған. Олардың 42 (-н техникалық, 12,7 (-ы қоғамдық, 6,9 (-ы экономикалық
жоғары орындарынын түлектері. Тек 5,8 (-ы ғана орта мектепте алған
білімімен шектеліп қалған.
Қазақстанда бүгінгі күні шағын және орта бизнес бастан кешіріп отырған
қиыншылықтарға қарамастан, экономиканың серпінді дамып келе жатқан бөлігі
болып отыр. Ең бастысы: шағын бизнес саны өсіп келеді. Өсім соншалықты
жоғары да емес, небәрі пайыздың бөлшегі ғана. Дегенмен, өсім бар. Оның
жалпы ішкі өнімде де өзіндік үлесі бар. Ол 7 пайызды құрайды.
Қазірдің өзінде бизнес Қазақстанның бүгінгі экономикасында лайықты
орын алды.
Кесте 1
1995-2005 жылдар ішінде Қазақстан Республикасында жұмыс
істеген шағын кәсіпорындар саны
(мың есебімен)
1995 1996 1999 2001 2002 2003 2004 2005
Қазақстан Республикасы7007 8342 9453 11426 15523 20135 28232
Ақмола облысы 5441 5760 6757 7902 10866 14198 21589
Ақтөбе облысы 6286 7499 8201 9502 11056 14372 20587
Алматы облысы 4738 5119 6190 7690 9085 12035 18946
Атырау облысы 9028 17368 18691 21582 23456 29500 34058
Шығыс Қазақстан облысы7275 9119 8169 9167 11020 15369 19462
Жамбыл облысы 3586 3880 4466 6238 8025 10560 15789
Батыс Қазақстан облысы5819 6605 9452 11972 12586 16890 19785
Қарағанда облысы 6159 6791 7432 8745 9860 11896 15687
Қостанай облысы 6151 5947 6639 7654 9025 11256 15968
Қызылорда облысы 4468 7292 8380 7513 8556 10987 14897
Манғыстау облысы 10480 12971 15368 19393 22056 28547 34582
Павлодар облысы 5807 6862 7513 8281 9025 11589 15783
Солтүстік Қазақстан 5392 6031 7011 8041 9500 11845 16840
облысы
Оңтүстік Қазақстан 3530 4337 5294 6144 8645 12863 19593
облысы
Астана қаласы 7213 10865 12478 14068 16080 20478 24685
Алматы қаласы 10109 12446 14303 18138 20568 25964 29785

Шағын кәсіпорындарда істейтін қызметкерлердің номиналдық жалақысы 2001
жылы 1998 жылмен салыстырғанда 4419 теңгеге өсті, яғни 63 пайызға. Бірақ
Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша бұл көрсеткіш ең төмендердің бірі болып
саналады.(1999 ж.-3530 теңге, ал 2003 ж.- 8645 тг.)
ОҚО орташа жалақы 2005 ж.-19593 реңгеге жетті. Бұл жалпы республикалық
қөрсеткіштен 38 пайызға төмен.
Тұрғындардың мемлекеттік бөлікте жұмыспен қамту деңгейі төмендеді.
Босап қалған еңбек ресурстарының бір бөлігі мемлекеттік кәсіпорындардан
жеке кәсіпорындарға аусты. Шағын және орта бизнес нысандары арасында тауар
айналымың ең жоғары деңгейі коммерциялық және делдалдық қызмет бөлігінде.
Сонымен қатар ол жұмыс орнының саны жағынан да алда.
Жұмыспен қамтудың салалық құрылымын қарастырсақ, шағын бизнеспен
айналасатын әрбір үшінші адам сауда жүйесінде, әрбір бесінші өнеркәсіптік
өндірісте, әрбір алтыншысы құрылыста еңбек етеді.Тұрғындарды жұмыспен
қамтудың жалпы саны жағынан алғанда сацда саласында олардың 36,1 пайызы,
өнеркәсіптік өндіріс орындарында – 21,2 пайызы істейді, қалғандары түрлі
қызмет көрсетумен айналысады. Бұл деректерден сауда ісі әлі де басым
екендігін, салалық құрылымдарда өндіріс көлемі әлі де өзгере қоймағанын
көруге болады. Шағын және орта бизнес саласында жұмыспен қамту және
фирмалар санының өсуі-негізінен коммерциялық кәсіпорындар есебінен толығып,
жалпы алғанда баяу өсуде. Сонымен бірге өндірістік сипаттағы кәсіпорындар
саны қысқарды. Өндіріс ғимараттары негізінен мемлекеттен немесе мемлекеттік
кәсіпорындардан жалға алынса, негізгі құрал-жабдық фирмалардың өз
еншісінде. Оның көпшілігі бұрында пайдаланып келген.Дегенмен, өнімділігі
мен техникалық жайы кәсіпкерлерді қанағаттандырады. Іс жүзінде жаңа
қондырғылар алуда кедкргі жасалған жоқ.
Жұмыс ітеп тұрған шағын кәсіпорындар өндірген өнім жұмыс, қызымет
көрсету Көлемінің 73 пайзға жуығы 213,3 млрд. теңге сауданың үлесіне
тиеді. Өнеркәсіп саласында 19,7 млрд. теңгеніңғана өнімі өндірілген, бұл
небәрі 6,7 пайыз, ауыл шаруашылығында - 8,5 млрд. теңгенің 2,9 %,
құрылыста – 11,9 млрд. теңгенің -4,19 % , көлік және байланыс саласында –
7 млрд. теңгенің 2,4 % , мейманханалар мен мейрамханаларда – 1,6 млрд.
теңгенің 0,6 % жұмыстары атқарылады.

Кесте 3. Оңтүстік Қазақстан облысында 01.01.2005 жылға шағын бизнес
субъектілері туралы мәліметтер

Шағын Соның
Аудандар мен кәсіп ішінде:
қалалар керлік
субъектіл
ерінің
саны

Заңды Жеке
тұл олардан тұлғадолардан
Ғалар ар

Заңды Жеке Олардан
тұл олардан тұлғада
ғалар р

Заңды олардан Жеке Олардан
тұл тұлғадар
ғалар

2004ж 2005ж 2004ж 2005ж 2004ж 2005ж
өндiрiстiк
өнеркәсiп: 12 68 12 54 64,7 162,0
Ауыл шаруашылығы
9 24 9 15 89,7 98,6
Құрылыс 62 175 103 119 169,0 245,8
Көлiк және
байланыс 53 59 43 56 169,9 181,2
Сауда 2279 1869 1429 1567 986,3 5987,2
Қонақ ѕй және
ресторандар 48 80 38 72 29,2 9,3
Басқа да қызмет
тұрлерi 991 861 971 657 1847,9 1908,2

2005 жылы кәсiпкерлiк субъектiлерiне жалға 260 объект берiлдi, оның
iшiнде тендер арқылы- 68, бiрiншi қабаттағы қайта жоспарланған пәтерлер
саны- 88. 35 құрылысы бiтпеген объектiнi инвентаризациялау жѕргiзiлдi,
оның 12 сатуға қойылды.
Кәсiпкерлiктi қолдау мақсатында 2003 жылы 21, 2004 жылы 17, ал 2005
жылы 13 жоба жасалынып; 2003 жылы 78300 мың тенге, 2004 жылы 160590,0 мың
тенге, 2005 жылы 99060 мың тенге көлемiнде қаржылай көмек берiлдi.
Берiлген патенттер мен куәлiктер 2000 жылда 12545 101401,2 мың тенге
сомасына, 20004 жылда 17936 113295,0 мың тенге сомасында, 2005 жылы 6467
42940,0 мың тенге сомасына.
Дәстүрлі түрде ірі кәсіпорындар мен фирмалардың жұмыс істеуі
пайдасыз болып табылатын салаларда шағын бизнес барлық мүмкін болатын
қызметтер мен қосалқын жұмыстарды атқаруда кең мүмкіндіктерді қамтамасыз
ете отырып, ірі фирмалармен компаниялардың тиімд жұмыс істеу үшін қолайлы
жағдайлар жасап отыр. Бұл жерде 50 – ші жылдардан бері, келесім – шарттар
негізінде, ірі компаниялардың шағын және орта маманданған
фирмаларғатапсыратын жұмыс көлемі күрт өсе басталады Жапония тәжиребесі
көңіл аударалық. Мысалы, 1966 жылдан 1981 жылға дейін ірі фирмалармен
контракт бойынша жұмыс істейтін шағын және орта фиямалардың (300 адам
жұмыспен қамтылған) үлесі олардың жалпы санында (шағын, орта және ірі
фирмалар санының қосындысында) 53,5 –тен 65,5%-ке көбейді.Электроника
өнеркәсібінде бұл үлес 1981ж. 85,7%- ке жетті. Ал осы өнеркәсіп саласындағы
өндіріс көлеміндегі қосалқы жұмыстардың құндылық көлемінің үлес салмағы 90-
ш жылдардың басында 80%-ке жетті.
Сондай-ақ құрылыста шағын және ірі фирмалардың әр түрлі қызмет
салалары бар. Ірілері үлкен объектілердің әскр ету жағдайында сәтті жұмыс
істейді және ірі тапсырыс берушілермен жұмыс істейді. Шағын құрылыс
фирмалары болса, құрылыстық- мантаждық жұмыстарға, бар объектілерді
модернизациялау мен қайта құруға, жөндеу жұмыстарын жүргізуге және жеке
тапсырыс берушілермен жұмыс істеуге бет алуда. Спецификалық функциялардыы
істей отырып, ірі және шағын құрылыс фирмалары бірін- бірі толықтыруда
деуге болады.Сондықтан, шағын және ірі құрылыстық кәсіпорындар арасында
тікелей бәсекелестік тұралы айту заңсыз. Шағын бизнес ірі бизнеске
қарағанда анақұрлым тиімдірек жұмыс істейтін салаларда өзінің нарықтағы
тауашасын сәтті иеленеді. Мысалы, ірі комбинат әсері- бұл ірі бизнес саласы
екендігіне сөз жоқ, бірақ осы комбинаттағы электро монтаждық фирмалар
электро монтаж жұмыстарын әлде қайда тиімдірек орындайды.

Кесте 7. Шағын және ірі бизнесті салыстыру анализі

No Критерий Ірі бизнес Шағын бизнес
1 Қызмет көрсету мен Өнеркәсіп, отын энергия Қызмет көрсету саласы
өндіріс салалары -лық кешен, энергетика сауда және қамтамасыз
етуші өндірістер
2 Шығарылатын өнім Массалық өндіріс Ұсақ сериалы немесе жеке
сипаты өндіріс
3 Жаңа енгізілімге Жаңа енгізімге Ірілерге қарағанда, жаңа
деген қабілеттілік қабілеттілігі аз енгізімдер 24 есе көп
4 Стратегияның өзгеруі6-10 жыл 0,5-1жыл
5 Қызмет саласы Ірі қалалар және өндіріс Үлкен және шағын
кешені қалаларда
6 Бәсекелік ортаны Нарықтың елеулі бөлігін Бәсекелестік ортаның
құру жаулап алу есебінен күшеуі
бәсекенің шектелуі
7 Кәсіп орынды құру Қаржылық шығындар- дың Бастапқы шығындар- дың
және тіркеу едәуір болуы және тіркеу және тіркеу талаптарының
процедурасының төмендігі
созылмалығы
8 Жаңа жұмыс орындарынЖұмыс орындарын құру Жұмыс орындары өте жылдам
құру қарқыны анақұрлым төмен (3 есе) қарқын мен
құрылуда
9 Жұмыс күшін Жұмысшылардың тар көлемдіЖумысшылардың жоғары
оңтайландыру маман болғандығынан дәрежедегі
мүмкіндігі мүмкін емес ауыспалылығының арқасында
мүмкіндік мол
10 Басқару құрылымы Көлемі зор басқару Басқарудағы икемділік,
құрылымы басқару аппаратындағы
жұмыскерлер саны ең
төменгі
11 Басқару жүйиесіндегіҚұрылтайшылар мен Құрылтайшылар мен
мүдделердің менеджерлер мүдделерінде мененжерлердің міндеттері
ұштастырылуы қарама- қайшылық бір адам
болғандықтан ұштаспайды. үилестіретіндіктке,басқар
у жүйесін де мүдделер
қарама – қарсылығы
болмайды.

Шағын бизнестің артықшылықтары айқын. Бұл-шағын бизнестің
динамикалығы, икемділігі, өндірілетін өнім мен көрсетілетін қызымет
түрлерін тез ауыстыру қабылеттілігі, техналогия саласында сондай-ақ басқа
жұмыс істеу салаларында жаңалықтарды еңгізу қабілеттілігі. Соңында, шағын
фирмалардағы еңбек ұжымында тұрақты емес қатынас орнатылады, үлкен
бюрократиялық құрылым жоқ, жұмысшыларды басқаруға, табыстарды басқаруға
тікелей қатыса алады.
Шағын бизнестің басты ерекшелігі- кірістерге қатысуымен және
жұмыспен қамтылғандықты сақтап қалуға ынталы болуымен шартталған, жұмыстың
ең жоғарғы нәтижелігіне деген жалпы біріккен құштарлық коллектифтік түрде
еңбек етуге жәнебригада болып жұмыс істеуге деген ұмтылыс. Ірі фирмаларда
құрушылар ( негізін қалаушылар ) кәсіп орынды басқару үшін маман
мененжерлерді тартуға мәжбүр, бірақ бұл көбінесе екі жақ мүдделерінің
тоғыспауына әкеледі, ал ол өз кезеңінде жалпы басқару тиімділігіне әсер
етеді. Шағын және орта кәсіп орындарда мундай қарсылықтардан құтылып кетуге
болады, себебі негізін қалаушы мен мененжер-бұл ереже бойынша бір адам.
Қазіргі уақытта әлемнің көптеген елдерінде шағын бизнес қайтадан өз мәнімен
маңыздылығына ие болады. Көптеген елдердің үкіметтері шағын бизнесті жаңа
ойлардың, жаңа жұмыс орындарының табыстар мен өркенеттіліктің көзі ретінде
қарастырып, дамуына жағдай жасау шаруаларын қабылдауда.
Шағын кәсіпорынның негізін қалау бойынша бірнеше көз қарастар бар: жаңа
кәсіпорын бастау: бүгінгі күндегі бизнесті сатып алу; франчайзинг және жан
үйялық бизнес
Шағын бизнестің негізін қалау

Жаңа кәсіпорын Бүгінгі күн Жанүйялық
бастау –дегі биз- Франчайзинкттік бизнес
несті қатынастар жүйесі
сатып алу

Сүрет. Шағын бизнестің негізін қалау жолдары.
Жаңа бизнестің негізін қалау түралы мәселелер екінші бөлімде
толығырақ қарастырылады. Бүгінгі күндегі бизнесті сатып алу біздің
экономикамызда әлі аз танымалы құбылыс, бұл негізінен біздің
кәсіпорындарымыздың тәжірибелерінің аздығымен түсіндіріледі. Дегенмен бұл
шетелде бизнеске кірудің айтарлықтай тараған формасы ретінде мыдай бір
қатар артықшылықтарға ие:
• Тәуекел мен тұрлаусыздық факторлары сынға жиі ұшырайтын жаңа
кәсіпорын ашумен салыстырғанда, олардың (тәуекел және тұрлаусыздық)
деңгейін төмендетүі.
• Бизнестің жөнге келтірілген инфрақұрылымының болуы, себебі бизнес
әлде қашан құрылу сатысынан өткен, жұмыс істеуде, бизнестің басқа
контрагентерімен қарым қатынас орнатылған.
• Жаңа бизнесті бастад жүзеге асырылатын шығындарға қарағанда әлде
қайда аз келісім баға бойынша бизнесті алу мүмкіндігі.
Біздің Республикамыз үшін шағын бизнестің негізін қалау формаларының
ішінде, жаңа бизнес құрудан басқа Шағын бизнестің негізін қалау пен
жанұялық бизнес формалары ең өзекті деуге болады.Бұл екі бағытты
толығрақ қарастырайық. Алғашқы франчайзингттік келісім ХІХ ғасырда
тігін машинасын өндіретін компания мен оның диллері арасында жасалды.
Екінші дүние жүзілік соғыстан кейін франчайзинг принциптері
формацептикалық бизнес, бөлшек сауда және қонақ үй кешені саласында кең
қолданыла бастады. 60 -–70 – ж., тағамды тез дайындайтын технология (
Магдоналд фирмасы ) барлық жерге тарала бастағанда, франчайзинг
қатынасының келесі дүрлікпесі әр түрлі елдердің өкілдері арасында
жасалғандықтан, франчайзинг кең ауқымдық сипатқа ие болды.
Франчайзинг компаниясы (франчайзинг ) өзінің франчайзи-мушілеріне
фирма атын, сауда маркасын, өнімін, технологиясын және т.с.с. пайдалану
құқығын береді. Франчайзинг жаңадан бастаушы кәсіпкерлер үшін жаңа
кәсіпорынды ашу мен жұмыс істеу тәуекелінің деңгейін айтарлықтай
төмендетеді. Франчайзинг келісімі жаңа бизнеске, бүгінгі күндегі
кәсіпорын мен оның жұмысшылары жинақтаған үлкен тәжірибеледді
пайдалануға мүмкіндік береді, сондықтан шетелдегі әр бір 12 – ші
кәсіпорынның франчайзингттік болуы кездейсоқтық емес. Франчайзингттік
қатынастар жүйесі – тек қана біздей емес, сондай – ақ шетелде де
айтарлықтай жаңа құбылыс

1.3.Қазақстан Республикасындағы шағын бизнес жағдайын талдау
Қазақстан Республикасы Агентігінің маманданғандырылған
бюллетенінде жарияланған статистикалық мәліметтерге сәйкес, статиститка
бойынша 01.10.2000 жылы Республикада 109,4 мың шағын кәсіпорын (заңды
тұлғалар) тіркелген. Олардың ішінде тек 74,5 мың бірлігі ғана қызметін
жүзеге субъектілерінің жартысынан азы нақты тұрде әр түрлі қызмет
түрлерін көрсетіп, өндіріс процесін жүзеге асыруда. Қазақстан
Республикасы Президентінің 1997 жылғы наурыз айында қабылданған " Шағын
бизнесті дамытуды жаңдандыру және мемлекеттік қолдауды күшейту шаралары
туралы" Жарлығына және Қазақстан Республикасында шағын бизнесті дамыту
мен қолдау көрсетуге бағытталған басқа да заңдарға қарамастан, шағын
бизнес қызметінің жаңдануына бетбұрыс болмады.
Сонымен қатар, Республикада шағын және орта кәсіпорындар санының
тұрақты өсүі динамикасы байқалуда. 1991 жылдан 2000 жыл дейінгі уақыт
аралығында шағын кәсіпорындар саны 6 есе көбейді:
1991 жылы – 18,4 мың бірлік
1992 жылы - 17,8 мың бірлік
1993 жылы - 19,4 мың бірлік
1994-1996 жылы - 21,2 мың бірлік
1997 жылы - 21,9 мың бірлік
1998-1999 жж - 47,6 мың бірлік
2000 жылы - 109,4 мың бірлік.
2003-181 мың.бірлік
2004- 177 мың бірлік
Бүгінде экономиканың шағын секторында жұмыс істейтін адамдардың саны
14,8 млн. жуық, өз кезегінде олар 4 млн. қазақстандықтардың өмірлік
қажеттіліктерін қамтамсыз етуде. (кесте 1,6)
1998 жыл басынан бері жұмыс істейтін кәсіпорындардың саны 61,8 мың
бірлікке көбейді. Олар 1481572 адамды жұмыс пен қамтамасыз етуде. Тіркелген
сондай-ақ жұмыс істейтін шағын кәсіпорындар саны жағынан ең көбі Алматы
қаласында байқалуда, онда тіркелген 33395 кәсіпорының 23034-і жұмыс істеуде
немесе 69 проценті. Астана қаласында бұл көрсеткіш сәл жоғарырақ, ол жерде
тіркелген 5281 шағын бизнес субъектілерінің 4342 бірлігі жұмыс істеуде
немесе 82,2 процент, Қостанай қаласында жұмыс істейтін шағын
кәсіпорындардың пайызы 80,3 %.
2004 жылы кәсiпкерлiк субъектiлерiне жалға 260 объект берiлдi, оның
iшiнде тендер арқылы- 68, бiрiншi қабаттағы қайта жоспарланған пәтерлер
саны- 88. 35 құрылысы бiтпеген объектiнi инвентаризациялау жѕргiзiлдi,
оның 12 сатуға қойылды.
Кәсiпкерлiктi қолдау мақсатында 2000 жылы 21, 2001 жылы 17, ал 2002
жылы 13 жоба жасалынып; 2000 жылы 78300 мың тенге, 2001 жылы 160590,0 мың
тенге, 2002 жылы 99060 мың тенге көлемiнде қаржылай көмек берiлдi.

2005 жылы 1 қазаннан бері Қазақстан Республикасында 885906 адамды
жұмыспен қамтамасыз ететін шаруа қожалықтарын қосқанда 257937 жеке
кәсіпорынн жұмыс істеуде.
Аймақтар арысында жеке бизнесті дамыту бойынша алдыңғы орынды Оңтүстік
Қазақстан облысы иеленуде, онда бизнестің бұл түрімен 54849 дан астамы
айналысуда немесе Республика бойынша жалпы көрсеткіштің 21,2 %. Сонымен
көрсетілген уақытта республикада 367361 шағын бизнес субъектілері (заңды
және жеке тұлғалар) тіркелген. Шағын бизнес өкілдерімен 354494,6 млн. теңге
сомасында тауар өндіріліп, жұмыстар менқызметтер көрсетілді, бұл жыл
басындағы сәйкес деңгейден 2,8 есе жоғары.
Қазіргі таңда шағын бизнестің дамуы – экономикалық саласында- ішқі
рынокты тауар мен қызметтер мен толтыру, бәсекелік ортаны қалыптастыру,
әлеуметтік салады-халықты жұмыс пен қамтамасыз ету мәселесін шешуге
бағытталған мемлекеттің экономикалық саясатының басымды бағыты болып отыр.
Облыста тауарлар мен қызметтердің бәсекелестік рыногі құрылған.
2003-2005 жж. арналған ОҚО бизнесті дамыту және қолдау аумақты
бағдарламасы іске асырылды. 2003- ж. салыстырғанда шағын бизнес
субъектілірінің санының өсімі-5,3 пайызды құрады. Бұл салада облыс
экономикасында жұмыспен қамтылған халықтың 13 бөлігі жұмыс істейді.
Өндіріс ( жұмыс, қызмет) көлемі ( өткен жылдың тиісті мерзімімен
салыстырғанда 16,2 млрд. тг. артқан) бюджет төлемдері (1,8 млрд. тг.
артқан) ұдайы өсүде.
Бизнес субъектілері тапсырыстардың үлесі 80 пайызды құрады.
Шағын және орта кәсіпорындарды қолдаудың тиімді механизмі болып,
кеңестік, ақпараттық, қаржылық қызмет көрсететін Содби бизнес-инкубаторы,
ОҚО кәсіпкерлері мен фермерлерді қолдау қоғамдық қоры, Шағын
кәсіркерліктің даму қоры, АҚ аумақтық бөлімшесі, Қазақстан несие беру
кооперативтік қорының Шымкент бөлімшесі, Қазақстанның іскер әйелдердің
іскер ассоцияцаясы қоғамдық бірлестігін ОҚО бөлімшесі. Облыстың қалалары
мен аудандарындағы бизнесті қолдау орталықтары және т.б. шағын
кәсәпкерлікті қолдау инфрақұрылымының элементтері болып табылады. Бизнес
субъектілері үшін 3223 – кеңес, 86-семинар, тренигтер өткізілді. Сонымен,
шағын кәсәпкерліктің даму қоры ақы аумақтық филиалы арқылы Азия Даму және
Еуропалық реконструкция және Даму.
Банктердің несие желісі іске асырылады. Өзінің қызметін облыс
аумағында атқарған кезден басқа, аумақтық филиал 37 жобаны қаржыландырды,
бұл 422 жаңа жұмыс орнын ашуға мүмкіндік берді. 2004 ж. 240,8 млн. тг. 31
жоба қаржылыандырылды.
Қазақстандық несие беру корпоративтік қорының Шымкент бөлімшесі
белсенді жұмыс атқаруда. Егер, 2000 ж. қор 67 млн. тг. несие берсе, 2003 ж.
берілген несие сомасы –652 млн. тг., 2004 ж.- 1138,7 млн. тг. құрадлы.
Қордың белсенді клиенттерінің саны 2000 адамнан асты.
ОҚО кәсіпкерлерімен фермерлерді қолдау қоғамдық қоры 25,6 млн. т. 210
несие бөлді.
Облыста жүргізіліп жатқан несие-қаржылық саясат-жұмыс атқарып жатқан
және жаңадан құрылған кәсіпорындарда инновациялық технологиялар еңгізуге
мүмкіншілік берді. Мысалы, Ордабасы ауданы ШҚ жаңа технология бойынша томат
пастасын шығаруды бастады, Сайрам ауданы Хасантаева және К ЖШС дәрі
дәрмектік шөптерді өндеуді игерді, Юмакс ЖШС таза суды өндіруде
озанатор қолдана бастады, Нұр ЖШС сыйындылығы 0,5-0,75 л шөлмектерге
шарап құюға автоматтандырылған шағын желі орнатты.

Кесте 8

2005 жылғы 1 қазандағы шағын бизнесте жұмыс істейтіндердің саны

Жеке кәсіпкерлер
Аймақтар Заңды тұлғалар мен фермер Барлығы
шаруашылықтары
* ** * ** * **
Ақмола 23399 24648 35131 36212 58930 60860
Ақтөбе 36630 35699 40809 41381 77439 77080
Алматы 32136 32700 111833 113229 143969 145949
Атырау 14253 14305 16862 16914 31115 31219
Шығыс Қазақстан 42430 42430 110112 110112 152542 15242
Жамбыл 26410 26425 72900 7800 104310 104425
Батыс қазақстан 25754 25956 51009 51224 72763 77180
Қарағанда 62660 62660 52076 52426 104736 115086
Қызылорда 12865 12939 28069 29486 40934 42426
Қостанай 37058 37029 46437 46561 83495 83590
Маңғыстау 19985 19985 3955 4063 23949 24048
Павлодар 18458 18458 22202 21846 40660 40304
Солтүстік 26963 27407 35264 36078 62247 63485
Оңтүстік 54930 50576 193404 194316 248334 244896
Алматы қаласы 129308 140542 37175 42615 166483 183157
Астана қаласы 23821 23887 11340 11447 35161 35334
Республика бойынша587080 595666 873978 885906 1461058 1481572
балығы

*2004 жылғы 1 қыркүйекке; ** 2005 жылғы 1 қазанға

Салалық құрылымда көрсетілген сомада (354496,6 млн. теңге)
өндірілген өнім (жұмыс қызмет көрсету) көлемінің 54 % тен көбі саудаға
тиесілі. Өнеркәсіп саласында тек 28724,1 млн.теңге сомасында өнім
өндірілген немесе 8,1 % ауылшаруашылығында – 34223 млн теңге (9,7 %),
құрылыста – 21153,3 млн. теңге ( 6 % ), көлік және байланыс – 12456
млн.теңге (3,5 %), қонақ үйлері мен мейрамханаларда-4346 млн.тг. (1,2
%) (кесте 9)
Кесте 9. 2005 жылдың 1 қазаңдағы барлық шағын бизнес субъектілерінің
өндірген салалық құрылымы
Барлығы І.с. Аш құрылыс
пере-аш
Анық-ғаны Сатыл-ны
Бірліктер Меншіктену-шЖұмыстар- Өнімділік
саны (мың)ілердің саныдың көлемі (долл.адам
(мың) )
Барлығы 1062,2 1061,2 34271,1 32303 63865
Соның ішінде
Канализация,
жылу
Малярлық,түсқа166,6 168,6 3630,2 21607 43800
-ғаз жапсырушы
Электромонтаж-75,7 74,7 2587,8 34506 68090
дық
Сылау,кірпіш 100,1 100,2 3561,4 35257 18133
қалау, тас
қалау
Еден салу, 337,9 340,2 8552,0 24270 56595
ағаш жұмыстары
Шатыр жабу 54,2 54,9 2060,6 37454 63550
Бетон құю 26,4 26,9 1266,3 46888 63550
Сумен 5,2 5,4 285,0 57000 76411
қамтамасыз ету
Аралас жұмыс 203,9 197,8 8453,1
–тар

Қазақстандағы құрылыс кешенінің шағын секторында жұмыспен
қамтылғандар санының динамикасы

100

80

60

40

20

1994 1995 2000
2005

Құрылысқа қатысу көрсеткіші (ел ішіндегі атқарылған құрылыс
жұмыстарының сомасындағы бес ірі құрылыс фирмасының үлесі) Францияда – 18%,
Ұлыбританияда - 14%, Жапонияда - 10%, АҚШ – та 8%, ФРГ – да 8%, Италияда -
3% құрайды. 1986 – 88 жылдары ЕО елдерінің құрылысында 2,1 млн. кәсіпкерлер
жұмыс істеді, АҚШ – та 2,5, Жапонияда – 1,4.
Халықтың құқықтық базасының төмен болуы шағын бизнесті тіркеуге
алу және қызмет көрсетумен айналысатын шенеуніктер деңгейінде шетсіз –
шексіз былықтырға жол ашады. Шағын бизнестегі қызмет саласыншектейтін
нұсқаулар мен ережелердің ағып – төгілуін тоқтату мүмкінемес, оларға
лицениялардың, шектеулердің, нұсқаулардың және патенттердің барлық түрі
жатады. Банкротқа ұшыраған шығын кәсіпорындар санының бұрың – соңды
болмаған түрде орын алуы кездей соқтық емес. Кітаптің келесі бөлімі осы
проблеманы талдауға арналады.

ІІ. ШАҒЫН БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІНЕ САЛЫҚ САЛУ РЕЖИМІ

2.1. Арнаулы салық режимін қолдану талаптары

Шағын бизнес субъектілері салықтарды есептеу мен төлеудің,
сондай-ақ олар бойынша салық есептілігін тапсырудың төменде аталған
тәртіптердің біреуін ғана дербес таңдауға құқылы:
1) жалпыға бірдей белгіленген тәртіп;
2) біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі;
3) пәтент негізіндегі арнаулы салық режимі;
4) оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимі.
Бұл талап базарларда (жалдау шарттары бойынша базарлар
аумағында тұрақты үй –жайларда сауда жасайтындарды қоспағанда) тауарлар
өткізетін адамдарға қолданылмайды.
Салықтарды есептеу мен төлеудің жалпыға бірдей белгіленген
тәртібіне ауысқан кезде жалпыға бірдей белгіленген тәртіп екі жыл
қолданылғаннан кейін ғана арнаулы салық режиміне қайта ауысуға болады.
Мыналардың:
1)филиалдарды, өкілдіктері бар заңды тұлғалардың;
2) филиалдарды, өкілдіктердің;
3) заңды тұлғалардың еншілес ұйымдарының және тәуелді
акционерлік қоғамдардың;
5) әртүрлі елді мекендерде өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері
бар салық төлеушілердің арнаулы салық режимін қолдануға құқығы
жоқ.

2.2. Біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі

Біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимін қызыметі ара-тұра
сыйпатта болатын жеке тұлғалар қолданады.
Жылына бәрін жыйнақтағанда тоқсан күннен аспайтын қызымет ара –тура
сипаттағы бизнес қызымет деп ұғыналады.
Қызмет түрлерінің тізбесін, біржолғы талаондардың нысаны мен берілу
тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.
Біржолғы толандардың құны кіріс алынатын объектінің орналасқан жерін,
түрін, қызметті жүзеге асыру жағдайларын, сапаны мен көлемін, сондай-ақ
қызмет шұғылдану тиімділігіне ықпал ететін басқа да факторларды ескере
отырып, салық, органы жүргізілген орташа күндік хронометраждық қадағалау
мен зерттеу деректері негізінде жергілікті өкілді органдардың шешімімен
белгіленеді.
Жалдамалы еңбекті қолданбай біржолғы талаон негізіненде ара- тұра
сипаттағы қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалар әлеуметтік салық
төлеушілер болып табылмайда және жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік
тіркеуден босатылады.
Төмендедегі кестеде жеке кәсіпкерлерден бірреттік талаонмен
қызметкөрсетушілердің жалпы саны және олар 2003- 2004 І тоқсан аралығында
төлеген салық сомалары көрсетілген.

Төмендегі кестеде Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша жалпы шағын бизнес
субъектілерінен 2001- 2003 жылдың І тоқсанында жинақталған салық сомалары
көрсетілген.

Кесте 13.
2003-2005 жылдарда Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша бірреттік
талонмен жеке кәсіпкерлердің төлеген салық сомалары
мың теңге
Жеке тұлғал.жалпы Төлеген салық сомалары
Аудандар мен саны
қалалар
2003 2004 2005 2003 2004 2005
6 ай 6 ай
1 Байдібек 85 130 6 435,1 624,4 171,7
2 Ордабасы 710 509 15 2066,6 3076,1 786,6
3 Отырар 105 114 24 580,9 1030 307,5
4 Қазығұрт 1048 1137 18 3561,6 4227,3 1064,3
5 Мақтаарал 1310 1274 201 18007,9 22115 5879,7
6 Сайрам 1745 1229 1158 7908,1 6956 1717,7
7 Сарыағаш 3384 3589 304 23581,1 24893,2 6351,3
8 Созақ 134 113 20 1470,2 1282,5 349,5
9 Төлеби 847 441 19 3150,9 3411,3 694,5
10 Түлкібас 854 1012 87 4186,4 4864 1094,8
11 Шардара 731 700 5 2490,3 2152,5 513,6
12 Арыс 377 675 30 2265,2 2410,1 628,8
13 Кентау 570 773 248 8481,7 8045,7 1658,9
14 Туркестан 1986 2267 258 36417,4 38070,3 8573,8
15 Шымкент 6730 7637 291 90473,1 93270,5 25879,8
Барлығы 20616 21600 2684 205077 216447 55879,9

Жоғарыдағы 13 кесте мәліметтеріне қарағанда 2004 жылда 2003 жылмен
салыстырғанда бірреттік талонмен қызмет көрсететін жеке кәсіпкерлердің
жалпы саны көбеуде – 1016 адамға, және салықтар сомасы 11370 мың тг асты,
яғни 2004 жылдан 5,5 %- ке .
Кесте 14. Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 2004 жылы шағын бизнес
субъектілерінен жинақталған салық сомалары
Мың теңге

Шағын Соның ішінде:
Аудандар кәсіпкер.
мен сүбъектіл
қалалар ерінен
салықтар
барлығы

Заңды Олардан Жеке олардан
тұлғалар тұлғалар

Шағын Соның ішінде:
Аудандаркәсіпке
№ мен р.сүбъе
қалалар ктілері
нен
салықта
р
барлығы

Заңды Олардан Жеке Олардан
тұлғала тұлғала
р р

Шағын Соның ішінде:
Аудандаркәсіпкер
№ мен .сүбъект
қалалар ілерінен
салықтар
барлығы

Заңды Олардан Жеке Олардан
тұлғалар тұлғала
р

2003 2004 2005 2003 2004 2005
6 ай 6 ай
1 Байдібек 1 25 17 117,8 469,5 0
2 Ордабасы 52 52 40 11897,8 9119,2 0
3 Отрар 18 10 25 481,4 181,7 0
4 Қазығұрт 16 44 26 1805,3 8740,3 0
5 Мақтаарал 33 36 36 8073 7163 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.