Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу туралы мәлімет


Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті
БӨЖ
Тақырыбы:
1) Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу. Вакцина дайындау принциптері. Адьюванттар, иммуномодуляторлар
2) Құтырық, Аусыл, Шмалленберг, Блютанг ауруларының диагностикасы және алдын алу шаралары
Орындаған :Туржигитов А. Х.
Тексерген : Омарбеков Е. О.
Семей 2015 ж.
Жоспар:
1. Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу
2. Вакцина. Түрлері. Дайындау
3. Адьюванттар, иммуномодуляторлар
4. Құтырық, Аусыл, Шмалленберг, Блютанг ауруларының диагностикасы және алдын алу шаралары
5. Пайдаланған әдебиеттер
Арнамалы(Спецификалық) дауалау дегеніміз - малды жұқпалы аурулардан вакцина немесе гипериммунды қан сарысуы арқылы сақтандыру. Ауырып жазылған малда және вакцина егілген соң вирусқа қарсы пайда болған иммунитет әр түрлі дамиды. Мұнда гуморальдық және клеткалық факторлар әр түрлі роль атқарады.
Иммунитеттің гуморальдық және клеткалық факторлары әр түрлі вакциналармен іске асырылады.
Вакциналар (Vaccines) - бастапқыда инфекция профилактикасына, активті иммунитет қалыптастыруға арналған препараттар. Әр вакцинаның негізгі әсер ететіні иммуноген, яғни иммунды жауап тудыратын аурулар қоздырғыштарының антигендік компоненттерінің химиялық құрылымына үйлесттіболып келетін корпускулалы немесе ерітінді субстанция. Инфекцияның таралуын иммунизация арқылы тоқтату медицина саласында адамзаттың маңызды жетістіктерінің бірі. Вакцина дайындау технологиясы мен өндірісіне 10-15 жыл керек, себебі вакциналар көптеген тесттерден өтеді, және келесі тест алдынғы тесті нәтижелі болған жағдайда әрі қарай тестіленуі жалғастырылады; заманауи талаптарына жауап беретін қондырғылар және қаражатты күрделі технологиялық бағыттар қолданылады. Айта кету керек, вакцинацияның нәтижелілігі егуге арналған қоздырғыштың антигендер құрылымының ерекшелігін анықтайтын протективті гуморальды және/немесе клеткалық иммунды жауаптың индукциясымен байланысты. Сонымен қатар вакцинаның нәтижелігі микроорганизмнің туа біткен иммунитет жүйесімен байланысу сипатымен қамтамасыз етіледі.
Барлығына белгілі жіктелуде, вакциналарды бөледі: тірі, өлі, химиялық және анатоксиндер. Вакциналардың келесі жіктелуі аса маңызды: суббірліктік, генді-инженерлі, жасанды, тамақтық, терапиялық, өспелерге қарсы, ДНҚ-вакциналар; және форсифицирленген мен комбинирленген.
Тірі вакциналар аса патогенді микроорганизмдердің антигендік құрылысын және иммуногенділігін сақтай отырып әлсірету (аттенуация) жолымен алады (оба таяқшасы, бруцеллалар, туляремия қоздырғышы) . Вакциналық штамның аттенуациясы физикалық (температуралық режимді, осмосттық градиентті өзгерту, УКС және т. б. әсерімен) және химиялық (антибиотиктің төменгі концентрациясы, өт, бояулар және т. б. ) тәсілдермен, сезімтал емес жануарларға, тауық эмбрионына, тіндік клеткалар дақылына пассаж жасау (вирус болған жағдайда) арқылы жүреді. Вакциналық штамм енгізген кейін организмде көбейеді және вакциналық инфекциялық процесс туындайды. Көптеген егілгендерде вакциналық инфекция клиникалық симптомдарсыз өтеді және тұрақты иммунитет қалыптастырады. Тірі вакциналарға қызамықтың (Рудивакс), қызылша (Рувакс), полиомиелит (Полио Сэбин Веро), паротиттің (Имовакс Орейон) арнайы алдын алуына қолданатын препараттар жатады. Тірі вакциналарды лиофилизирленген түрде (полиомиелитке ғана емес) шығарады.
Тірі вакциналардың жетістіктері барысында бір ескертулерге назар аударған жөн: вирулентті формалары реверсия беруі мүмкін, нәтижесінде егілген адамда ауру тудыруы мүмкін. Осы себептен тірі вакциналарды мұқият тестілеуден өткізеді. Иммунитет тапшылығы бар науқастар (иммуносупрессивті терапия алатындар, ЖИТС және өспелерде) осындай вакциналарды қабылдауға болмайды. Тірі вакциналардың нәтижелілігі егілген организмде аттенуацияланған микроорганизмдер көбейю қабілеттілігінен нақты тіндерде иммунологиялық активті компоненттерді көшіріп жетілдіру. Тірі вакциналар аса иммуногенді, бірақ стандарттауда қиындықтар тудырады, тасымалдауда және ұзақ уақыт сақталуына ерекше талаптар қойылады.
Инактивацияланған вакциналарды вируленттілігі және антигендік құрылымы жетік құнды жоғары патогенді штамдардың инактивациясын физикалық және химиялық тәсілдермен алуға негізделген (көкжөтел қоздырғышын формалинмен инактивациялайды, лептоспираларды - жоғарғы температурамен, тырысқақ вибрионын - формалинмен) . Осындай вакциналар аса тұрақты және қауіпсіз. Өлі вакциналарды қолданғанда иммунизация нәтижесі препарат құрамындағы иммуногеннің мөлшеріне байланысты. Сондықтан толық құнды иммуногенді стимул қалыптастыру үшін микробтық клеткаларды немесе вирустық бөлшектерді концентрациялау және тазарту қажет. Иммунды жауапты күшейту үшін вакцинаның бірнеше дозасын егу керек (бустерлік иммунизация) . Сонымен, инактивацияланған вакциналар аса иммуногенді, реактогенділігі төмен, жеңіл стандартталынады, олардың сақталуы және тасымалдануы аса қиындықтар тудырмайды. Инактивацияланған және басқа барлық репликацияланбайтын вакциналардың иммунитет қалыптастыру қабілетін келесі жолдармен күшейтеді:
- иммуногенді үлкен молекулалы химиялық инертті полимерлерге сорбциялау;
- организмнің иммундық реакциясын белсендіретін адъюванттарды қосу;
- иммуногенді ұсақ капсулаларға орау, олар бәсендеп сіңіріледі, енген орнында депонирленеді және иммуногенді стимулды әсерін ұзартады.
Химиялық вакциналар микроорганизмдер клетка компоненттерінен, оның ішінде протективті антигеннен құралған, тұпкілікті иммунды жауап қалыптастырады. Жиі бұл микробтық клеткалардың макромолекулалы глико- немесе липопротеидтер, яғни микроорганизмнің иммуногенді сипаттамасын анықтайды. Микроорганизмдер фрагменттерін қолданатын химиялық вакциналарға мысал келтірсек, бұл - Streptococcus pneumoniae қарсы вакцина, менингококктың А типіне қарсы вакцина, қоздырғыштың Vi-антигені бар ішсүзектік спирттік вакцина, полисахаридті вакциналар (Менинго А+С, Акт-ХИБ, Пневмо 23, Тифим Ви), ацеллюлярлы көкжөтелдік вакцина және т. б. Вакциналар стандартты, реактогенділігі төмен, бірақ иммуногенділігі әлсіз.
Анатоксиндерді микроорганизмнің екіншілік метаболиті - экзотоксиннен бөліп алады, оны тазартып инактивациялайды. Бактериялық токсиндер болғандықтан жоғарғы температурада оларды формалинмен зарарсыздандырады, әрі қарай тазартып концентрациялайды. Анатоксиндерді түрлі минералды адсорбенттерде сорбциялайды, мысалы, алюминий гидрототығында. Адсорбция жасағанда анатоксиндердің имуногенді белсенділігі күшейеді. Себебі енгізу орнында препараттың «депосы» құрылады және сорбенттің адъювантты әсерінен жергілікті қабыну туындайды, шеткі лимфа түйіндерінде плазмацитарлық реакция қарқынды өтеді. Анатоксиндердің иммуногенділігі және спецификасы жоғары, тұрақты, белсенді жүре пайда болған иммунитет қалыптастырады.
Дифтерия экзотоксинінен анатоксинді алу технологиясы алғаш рет Г. Рамон ұсынды. Дифтерия қоздырғышы С orynebacterium diphtheriae сұйық қоректік ортада дақылдандырылған, кейін дақылдық сұйықтықтан дифтерия экзотоксині бөлініп алып тазартылған, 1 ай бойы 37 0 С температурада 0, 3-0, 4% нейтралды формалин ерітіндісінде инактивацияланды. Антигендік құрылысы және иммуногенділігі сақталған инактивацияланған токсин - анатоксин алюминий тотығы гидратында (адъювант) адсорбцияланған. Осындай тәсілмен сіреспелік, стафилококктық, ботулинистік және басқа анатоксиндер алынған.
Генді-инженерлі вакциналар рекомбинантты ДНҚ технологиясымен алынған және арнайы клеткалық жүйлерде жинақталған микроорганизмдердің әр гендері экспрессиясының өнімдері болып келеді (түрлі қоздырғыштардың протективті антигендері ашытқы клеткаларында немесе ішек таяқшасында түзіледі) . Гендік вакцинаның ерекше топтары профилактикалық мақсатта қолдану ғана емес, тағы кейбір аутоиммунды аурулар, аллергиялық жағдайларды, қатерлі ісіктер емдеуіне терапиялық мақсатта тағайындалынады. Тағамдық (жейтін) вакциналарды дайындау да өзекті мәселеге айналған.
Гепатит В қарсы рекомбинантты вакцина дайындауында HвsAg беткейлік жұқпалы емес антиген синтезін кодтайтын вирус гендері плазмида векторына ендіріледі. Әрі қарай вектор ( Saccharomyces cerevisiae ) наубайхана ашытқы клеткаларына трансфекцияланады. Модификацияланған ашытқы клеткалары HbsAg синтездей бастайды. Соңғыны дақылдық ортадан бөліп алып тазартылады. Осындай тәсілмен алынған рекомбинантты вакцина құрамында 95% HBsAg және 5%-ға дейін ашытқы протеині бар, бірақ онда ашытқы клеткаларының ДНҚ мүлдем болмайды. Вакциналық антигенді алюминий гидрототығымен адсорбцияланады.
ДНҚ-вакциналар - бұлпатогенді микроорганизмдер, өспелер клеткалары және т. б. бөлінген гендік құрылымдар немесе ДНҚ фрагменттері; организмде иммунды жауап тудыратын микроорганизмдердің протективті антигендерін, өспеге ассоциацияланған антигендері синтезіне жауапты. Осындай гендік құрылымдар плазмида немесе вирустық векторлар көмегімен адам организмінің клеткаларына трансфекцияланады, экспрессияланады және өспеге спецификасы бар, микробты және т. б. протеиндерді түзеді (протективті антигендер), нәтижесінде иммунды жауап туындайды немесе қандайда болмасын патологияда организмнің қорғаныс күштерін белсендіреді.
Тамақтық (жейтін) вакциналар. Жейтін немесе мукозды вакциналарды алғаш рет 1992 жылы Мэйсон темекі өсімдігі клеткаларында гепатит В вирусының НВ s Ag детерминациялайтын генді клондау арқылы алды. Трансгенді темекі өсімдігі өскенде өсімдік протеиндерімен қоса НВ s Ag түзеді. Келесі зерттеулерде НВ s Ag кодтайтын гендер картоп, жүгері және басқа өсімдіктер геномына экспрессияланған. Қазіргі уақытта пісірілмей қолданатын трансгенді өсімдіктердің жемістері, жапырақтары және ұрықтары (томаттар, банан, салат жапырақтары және т. б. ) негізінде тағамдық вакциналар технологиясы қарқынды дайындық үстінде. Қорытынды ойдағыдай жақсы нәтиже берсе, парентералді енгізуге арналған вакциналар дайындауға қымбат тұратын антигендердің тазалауы өзінен-өзі жоққа айналады.
Өсімдікте экспрессияланған антигендерді асқорыту жолдарынан өткенде және иммунитеттің мукоздық жүйесіне жауапты ішектің кілегей қабаты клеткаларына жеңіл жеткізілуіне кедергі жасайтын протеолизден өсімдіктің клетка қабырғасы қорғайды. Трансгенді өсімдіктерде бағытты гендердің экспрессиясын күшейту үшін қарқынды зерттеулер жүргізіледі, себебі тағамдық вакциналардың, басқа гендік-инженерлік вакциналар секілді иммуногенділігі жеткілікті емес
Вакцина дайындау технологиясы
Бактериалық және вирустық вакциналар көп компонентті және көп сатылы технологиялы болғандықтан GMP негізгі принциптерін сақтай алатын мекемелер ғана өндіре алады. Вакциналар өндірісіне қажетті қондырғылармен жабдықталған арнайы технологиялық бағыт қажет. Вакциналар өндірісі ағымындағы әр сатысының ұнемді өлшемдері мен реттелуін қосатын автоматтандырылған бақылау мен технологиялық процесі реттелуі маңызды. Вакцина алуының барлық сатыларында стерильдігі мұқият сақталуы тиісті. Басқа микрофлорамен ластануы сырттай (ауа, қондырғылар, қызметкерлер) және іштей дамуына (вакциналық штамды дақылдандыруына арналған қоректік орталарды дайындауына стандартты субстрат қолдану; вирустарды дақылдандыруына қажетті мамандырылған шаруашылықтарда бапталатын дені сау жануарлар мен құстардан алынған жануарлар текті тіндер мен клеткаларды, тауық эмбрионың қолдану) тосқауыл қойылады.
Вакциналар өндірісінде технологияны мұқият сақтау, стандартты әдістемелер, шикі заттар мен реактивтер қолдануы аса маңызды. Өндірісте қолданатын химиялық заттар халықаралық немесе ұлттық фармакопея талаптарына жауап беру және кіру бақылаудан өтуі керек. БДСҰ талаптарына сәйкес вакциналардың барлық өндіру сатысында пенициллин және басқа бета-лактамды антибиотиктер қолдануына тиым салынған. Басқа антибиотиктер қолдануына шектеулі рұқсат берілгенімен ақырғы өнімде олардың саны өте аз болуға тиісті. Вакциналар дайындау үрдісіне олардың сапасына зиянды мұқтаж келтірмейтін және егілетін организмге кері әсерін көрсетпейтін ерітушілер, тұрақтандырушылар және консерванттар қолданылады. Тасымалдау және сақтауда «салқындық тізбек» талаптары орындалуы тиісті, яғни вакцинаны өндіретін мекемеден бастап вакцина қабылдайтынға дейінгі жолда медициналық иммунды биологиялық препараттар сақталуы және тасымалдануында тұрақты тиімді температуралық режим тәртібі мұқият сақталынады.
Сапасыз вакцина өндірісі, сақталу және тасымалдану талаптары бұзылған жағдайда, адамға вакцинаны егу техникасын бұзғанда, аллергия егілетін адамда вакцина егуден кейінгі асқынулар тудырады.
Тірі, инактивацияланған, суббірліктік вакциналық препараттар өндірісі технологиясында алдымен ферментация жолымен микроорганизмдер биомассасын жинақтап алады, оның көлемі өндірістік масштабта вакцина дайындауға қажетті микробты антигендер көлемі жеткілікті болуға тиісті.
ДНҚ-вакциналар өндірісіне иммуноген-протеин синтезін кодтайтын масштабты ДНҚ амплификациясы қажет.
Жасанды, пептидті вакциналар өндіруіне субстрат ретінде жеткілікті көлемде әртүрлі аминқышқылдар және олардың туындылары керек.
Гендік-инженерлік вакциналар рекомбинантты ДНҚ технология негізінде дайындалынады. Модификацияланған микроорганизмдердің биомассасы ферментациялық технологиямен жинақталынады.
Тірі және инактивацияланған вакциналар өндірісінде алдымен егу материалы және дақылдандыру ортасы дайындалынады. Вакциналық штамның биомассасы биореакторларда тереңдік ферментация әдісімен (бактериялар, ашытқылар) немесе беткейлік әдіспен тығыз қоректік орталар бетінде (мицеллалы саңырауқұлақтар) . Басқа микрофлора, фагтар ластануын шектеу үшін процестер қатал асептикалық жағдайда өткізіледі. Тірі вакцина дайындалуында аттенуацияланған штамның биомассасын концентрациялайды, бірлік көлемде микроорганизмдер санын стандарттайды, тұрақтандырушы қоректік ортада лиофилизациясы атқарылады да ампула немесе флакондарға ұлестіреді (сур. 55) . Лиофилизацияланған тірі вакциналардың сақталу мерзімі 4-8 0 С 1-2 жыл.
Инактивацияланған вакциналарды өндеуде микроорганизмдерді концентрациялайды, бірлік көлемде микроорганизмдер санын стандарттайды, инактивациялайды. Әрі қарай лиофилизация, ампула немесе флакондарға ұлестіреді, сақтайды.
алады. Әрі қарай антигенді иммуномодуляторлармен, адъюванттармен конъюгация жасайды да тұрақтандырады.
Қосарланған (комбинирленген) вакциналарды алу
«Инфарникс Гекса» комбинирленген вакцина құрамына кіретін сіреспелік және дифтериялық анатоксинді алу үшін Corybacterium diphtheriae және Сlostridium tetani тазартылған токсиндерін формальдегидпен өндейді. Ацеллюлярлы көкжөтелдік вакцина компонентін алу үшін Bordetella pertussis дақылынан оларды бөліп алып тазартады. Дифтериялық анатоксинді, сіреспелік анатоксинді және ацеллюлярлы көкжөтелді вакцина компонентің алюминий тұздарына адсорбциялайды.
Гепатит В вирусының беткейлік антигенің (HBV) гендік инженерия әдісімен алынған рекомбинантты ашытқы клеткалар дақылдары ( Saccharomyces cerevisiae) бөліп шығарады; оның геномына беткейлік HbsAg кодтайтын гепатит В вирусының гені интеграцияланады. Рекомбинантты ашытқы клеткаларының биомассасы жиналған кейін дақылдық ортадан беткейлік антигені ажыратылады да физикалық-химиялық әдіспен тазартылады. Антиген спонтанды түрде диаметрі 20 нм сфералық бөлшектерге айналады, ол табиғи HBsAg қасиетке ие ең алдымен фосфолипидтері бар антигеннің гликозирленбеген полипептидтері мен липидтық матриксінен құралған.
Полиомиелит вирусының 3 типі in vitro -да VERO клеткалық қатарда дақылданады, тазартылған кейін формальдегид көмегімен инавтивацияланады.
Бактериалық полисахаридті адъювант ретінде қолданады, сіреспе анатоксинімен конъюгацияланады. Тазартылғаннан кейін конъюгатты алюминий тотығына адсорбциялайды да тұрақтандырушы ретінде қолданатын лактозаның қатысуымен лиофилизация жасайды.
Препарат «Инфарникс Гекса» препараты бір рет қолданатын инъекция ішіндегі суспензия және инъекцияға арналған флакондағы лиофилизацияланған ұнтақ; шприц және флакон құрамын қолданар алдында араластырылады.
Вирустық вакцинаны дайындау
Вирустың вакциналық штамдары тіндер клеткалар дақылында немесе тауық эмбрионында жинақталынады. Вирусты дақылдандыру үшін ең алдымен тіндік клеткалар дақылы (біріншілік-трипсинизацияланған немесе ауыспалы) немесе тауық эмбрионы (7-9-11 тәуліктік) дайындалып алынады. Асептикалық жағдайда клетка дақылы немесе тауық эмбрионын вируспен жұқтырады. Вирус репродуцирленеді, клетка дақылында немесе тауық эмбрионында жинақталынады. Кейін оны бөліп алады, тазартады, стандарттайды, лиофилизация жасайды, ампулаға құйып бекітеді (тірі немесе инактивацияланған толық вирионды вакциналарда) . Тірі вакциналық штамдарды in vitro -да клеткадақылында пассаж жасап аттенуирлейді, әлсіретеді
Вирустарды әлсіретудің дәстүрлі әдістерінің бірі - in vitro -дажануар клеткаларында дақылдандыру. Алдымен патогенді вирусты адам организмінің жұқтырған клеткаларынан бөліп алады. Әрі қарай жануар текті клетка дақылында вирусты пассаж жасайды, аттенуация жасап, вирустың «жұқпалылығын» әлсірету. Кейбір ауруларда, мысалы қызамықта, вакциналық штамм алу үшін осындай дайындық жеткілікті.
Суббірліктік вакциналар алу үшін вирус бөлшектерінен беткейлік немесе нуклеопротеидті антигендерін бөліп алады (олар аса иммуногенді және спецификалы) . Бөлінген субстанцияны тазартады, тұрақтандырады, қосымша компоненттер қосады (адъюванттар, сорбенттер, иммуномодуляторлар және т. б. ) .
Адъювант дегеніміз - иммунды жауаптың қарқындылығын жоғарлатуға, Т- және В-зерде жасушалардың қалыптасуына, қажетті түрдегі адаптивті иммунды жауаптың дамуына (протективті антиденелердің қажетті изотипі мен олардың қажетті мөлшерде түзілуін, тиімді Т-жасушалық жауапты шақыру) ықпал ететін заттар, олардың қоспасы және кешендер.
Иммуномодуляторлар - табиғи және синтетикалық заттар, Иммундық жүйені ынталандыратын қасиетке ие. Иммуномодуляторладың иммундық жүйеге екі түрлі әсер тигізуі мүмкін -
белсендіру не супрессиялау. Ол әсері спецификалық, немесе бейспецификалық болып иммундық жүйенің жеке бөліктерін белсендіруге, не тежеуге бағытталады.
Құтырық вирусы
Құтырық (Rabies, бешенство) - орталық жүйке жүйесінің зақымдануынан аггресивтілікпен, құтыру, тістеу, судан қорқу немесе жартылай салдану, сілекей шұбыру тағы басқа белгілермен ерекшеленіп, жіті өршитін вирустық ауру. Үлкен қиындықтар тудыратын мәселелердің бірі - жабайы етқоректі жыртқыштарды құтырыққа қарсы вакциндеу жұмысы елімізде, соның ішінде облыс көлемінде жолға қойылмаған. Оның негізгі себептері ретінде: жабайы аңдар санының есептелмеуін, жабайы аңдардың этологиясының толыққанды зерттелмеуін, оралді жолмен қолданылған вакцинаның аңдар организміндегі тудыратын иммунитетінің пайда болуы мен сақталу ұзақтығын зерделенбеуін келтіруге болады. Жалпы ауруды алдын алу мақсатында 2010 жылы не бары 88 патологиялық материалды вирусологиялық зерттеу жұмыстары жоспарланған. Сондықтан, құтырықты мониторингілеу алдымыздағы 2010 жылға арналған болжамның негізі болып табылады.
Лабораториялық диагностикасы
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz