Мамық-үлбір жартылай фабрикатының негізгі қасиеттері

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Инженерлік технологиялық факультеті

«Тамақ өнімдерінің және жеңілөнеркәсіп бұйымдарының технологиясы» кафедрасы

БАӨЖ

Тақырыбы: Мамық-үлбір жартылай фабрикатының негізгі қасиеттері

Орындаған: Мақұлжанова Ақжан

Тобы: ТК-321

Тексерген: Бауыржанова А. З.

Семей, 2015

Жоспар

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім

1. Мамық-үлбір жартылай фабрикатының терілерінің кейбір түрлерінің ауданы.

в) Мамық-үлбір терісінің құбылмалылығы.

3. Қорытынды
4. Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Үлбір бүйымдарын дайындауда жарамды мамық - үлбір жартылай фабрикаты өзіне берілген пішімдер мен өлшемдерді сақтай отырып, жоғары тозуға төзімді және жақсы жылу сақтағыш қасиетін қамтитын бүйымдарды дайындауға мүмкіндік жасайды.

Үлбірге ұсынылатын басты талап - жақсы жылу сақтағыштық қасиеті болғандықтан, жылу өткізгіштік ең негізгі қасиеттері болып табылады. Үлбірдің жылу өткізгішітігі түкті жабынның ұстап тұратын ауа санына, былғары өзеңінің тығыздығы мен қалыңдығына, пайдалану кезіндегі түгінің сығылу дәрежесіне тәуелді болады.

Мамық - үлбір жартылай фабрикатының эстетикалық қасиеті келесі көрсеткіштермен анықталады: түкті жабынының түсі, жылтырлылығы, жұмсақтығы, жібектігі, үлпілдектігі және құлпырмалылығы бойынша. Түсі - мамық-үлбір жартылай фабрикатының маңызды көрсеткіштерінің бірі. Үлбір табиғи түстес және боялған түсте болады. Өз түсіндегі жартылай фабрикат аң терілері - үлбірлер қара, қоңыр, сары, ақ және сұр түсті болып келеді. Боялған үлбірлер кейде көгілдір, қызғылт түсте болады. Үлбірдің бағалылығы түсі бойынша сәнмен байланысты анықталады.

Тері өлшемі ең маңызды көрсеткіштердің бірі. Аса бағалы терілер, бұл сорттау кезінде ескерілетін ірі терілер болып табылады. Өлшемі бойынша терілерді өте ірі, ірі, орташа және ұсақ деп бөледі. Тері өлшемін ұзындығын еніне көбейту арқылы немесе планиметрмен анықтайды. Бұйымға кететін шығын тері өлшемінен тәуелді болады.

Ең қалың түкті жабынды терілер бұл түлкі, қоян, құндыз, солтүстік бүғысы және қой. Келесі кестеде кейбір мамық-үлбір жартылай фабрикаттарының түгінің орташа саны көрсетілген.

Мамық-үлбір жартылай фабрикаттарының түгінің орташа саны

Түкті жабынының қалыңдығы терінің белгілі бір көлем бірлігіне келетін түк санымен сипатталады. Сонымен қатар түкті жабынның қалыңдығына түктің үзындығы әсер етеді.

Мамық-үлбір жартылай фабрикатының кейбір түрлерінің түктерінің ұзындығы

Кию мерзімі - бұл үлбірдің пайдалану кезінде сыртқы орта әсеріне ұшырау қабілетін анықтайды. Бұл механикалық күш түсіру, температураның әсері және ылғал.

Төменде үлбірдің кию көрсеткіштері көрсетілген:

-созылу кезіндегі түк беріктігі жануар түріне, және түк құрылымына тәуелді болады;

-түктің бекітілу беріктігі - әр түрлі жануарларда әркелкі және жыл уақытына, бірінші ретті өңдеуге, сондай-ақ жасалуына тәуелді болады;

-түс төзімділігі киюдің барлық кезеңіндегі түстің өңін сақтау қабілеті;

-тері өзеңінің қалыңдығы үзілу кезіндегі беріктігін көрсетеді;

-тері өзеңінің беріктігі оның қалыңдығына және терінің гистологиялық құрылымына тәуелді болады;

-тері өзеңінің ылғалдануы - ылғал жұту қабілеті, ылғал өткізгіштігі өңдеуден тәуелді болады, яғни аз ылғал өткізетін терілер иленген және жақсы майланған терілер болып табылады;

-пісіру температурасы терінің иленгендігінен тәуелді болады. Иленген терілердің температурасы 80°С, ашытылған немесе пикелден- ген терілердің температурасы 40°С.

Терілердің салмағы айтарлықтай алуан түрлі және көптеген факторлардан тәуелді: жануар түрінен, географиялық ауданынан, тері көлемінен, түкті жабынының үлпілдігінен және тері өзеңінің қалыңдығынан.

Үлбірдің жұмсақтыгы деп, оның сығу кезіндегі серпімділігін айтуға болады. Түкті қабаты нәзік жұмсақ терілер қатты түкке қарағанда жоғары бағаланады.

Мамық-үлбір жартылай фабрикатының терілерінің кейбір

түрлерінің ауданы.

Мамық-үлбір терісінің құбылмалылығы. Мамық - үлбір терісі табиғи шығатын өнім. Жартылай фабрикатта тері шикізатының түкті жабынының қасиеті өңдеуден кейін өзгермейді. Сондықтан шикізат ретінде және жартылай фабрикат ретінде сорттау негізіне, тіршілікету барысындағы биологиялық факторларға тәуелді түкті жабынының негізгі сапалы белгілерін жатқызуға болады.

Бағалы аңдарды төрт топқа бөлуге болады: жерде, жерастында, жартылай суда және суда мекендейтіндер. Жер бетінде және ағаштарға жорғалап өмір сүретін аңдардың түкті жабыны қалың, үлпілдек және топографиялық аудандары бойынша біркелкі емес (түлкі, тиін, бүлғын, сусар, қасқыр, мысық, сілеусін) : жон арқа бөлігіндегі түкті жабыны аса қалың және биік, тері өзеңі аса жуан және тығыз.

Өмірінің аса көп бөлігі жер астында өтетін аңдардың түкті жабыны топографиялық бөлігі бойынша тегістігімен сипатталады. Көр тышқанның түгінің шашы 1см^ 10 мыңды, жонарқасында - 12 мыңды қүрайды, түкті жабынының биіктігі 1-1, 5 мм. Бүл аңдардың түкті жабыны биіктігі бойынша біртегіс бархатты, ал терілері түтастай қолданылады.

Терінің географиялық өзгермелілігімен байланысты көптеген түрлі аңдардың түрлерін кряжасы бойынша жіктеу қабылданған.

Кряж - қалыңдығы, биіктігі, жібектігі, бояуы, өлшемі белгілі бір географиялық аймақта ауланған, белгілі бір түрдегі түбітті тері үшін сипатты сапа белгілерінің жиынтығы.

Терінің мерзімді өзгермелілігі. Аңның мекендейтін аймағындағы мерзімдік климатты өзгеруімен байланысты терінің түкті жабынының сапасының өзгеруі маусымдық өзгеру деп аталады. Өзгеру алдымен түкті жабынының түлеуі кезінде білінеді. Қысқы үйқыға кетпейтін аңдардың және үй жануарларының түлеуі жылына екі рет болады: көктемде және күзде (тиін, түлкі, ит) . Көктемде қысқы қалың, жүмсақ, биік, түкті жабыны түсіп орнына жазғы қысқы және сирек аса қылшықты түкті жабыны өсіп шығады. Жазғы уақытта тері өзгеріп аса қанық және бос болады. Күзде, керісінше, жазғы түскен түкті жабын орнына қыстық шығады. Қысқы үйқыға кетететін аңдардың түлеуі жылына бір рет болады және жаз бойы созылады (сурок, саршүнақ) .

Әртүрлі аңдардың түлеуі әр түрлі болады: бірақ белгілі бір топографиялық тізбек бойынша қатаң жүреді: белгілі бір бөліктен басталып, белгілі бір жерден аяқталады. Түлеу жиірек түмсығынан қүрсағына дейін болады. Терінің экономикалылық өзгермелілігі. Аңдардың және жануарлардың жасы өсе келе, олардың түкті жабынында және өзеңінде өзгерістер жүреді.

Мамық үлбір жартылай фабрикатын сорттау . Мамық үлбір жартылай фабрикатты физикалық, механикалық және химиялық қасиеттері бойынша мемлекеттік стандарттар талаптарына сәйкес болуы керек. Одан басқа әрбір түрдегі үлбірлі терілер, түкті жабынының қалыңдығы, биіктігі, жібектігі, бояуы және жылтырлығы бойынша, тері өзеңінің қалыңдығы, өлшемі және басқа белгілері бойынша сортталуы тиіс. Алдымен үлбір өңдеуде стандартты сорттау, содан соң тері өндірісінде өндірістік сорттау жүргізіледі.

Стандартты сорттауда барлық терілерді қарастырып және тұқымы, бояуы, сорты, ақаулары және өлшемі бойынша топтайды. Тері өндірісінің операциясы болып табылатын өндірістік сорттауда, терілерді түк жабынының биіктігі, қалыңдығы, жібектігі, бояуының реңі және тері өзеңінің қалыңдығы бойынша аса ұқыпты топтау іске асырылады.

Жартылай фабрикаттарды стандартты сорттау, көптеген жартылай фабрикаттар үшін жалпы және келесі талаптардан тұратын мемлекеттік стандарттарға сәйкес жүргізіледі: тері өзеңі жұмсақ, таза, жақсы кептірілген, қылшықсыз, түк қалташасын жалаңаштанғанша ойып алмауы, барлық бағыттары бойынша тартпа беруі тиіс; түкті жабынын шаңнан жақсы тазалауы, оралмауы және тері өзеңімен берік байланысқан болуы тиіс.

Алынған терілер жылтыр, тегіс боялған, дақсыз, мыжылмаған, қырқылғандарында таяқ ізі және ойылмаған болуы тиіс; тесіктері, жыртылған және қырылған бөлігі жойылуы тиіс. Сонымен қатар әртүрлі қойылымдар, жалғаулар негізгі тері сапасымен толық сәйкес түрде таңдап алынуы тиіс; тігістер түкті жіппен орамай, жан жағын үзбей және берік тігістермен тігілуі және жақсы үтіктелуі тиіс. Жартылай фабрикаттарды көрсетілген талаптарымен сәйкес келмесе стандартты емес деп санайды.

Қорытынды

Көптеген мамық жарттылай фабрикаттарды стандартты сорттау кезінде тұқымы, түкті жабынының түсі, сорты, өлшемі және ақау топтары бойынша жіктеледі.

Тұқымын сорттау кезінде боялмаған жартылай фабрикаттар үшін тұқым саны және аталуы, тері шикізатының саны мен аталуына сәйкес келеді. Боялған жартылай фабрикаттар үшін тұқым саны азаяды. Кейде кряж аталуы орнына реттік нөмір қойылады; нөмір кіші болған сайын, тері сапасы жоғары болады.

Түкті жабынын түсі бойынша сорттау, табиғи және боялған жарты- лай фабрикаттар үшін орындалады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс