Улы өсімдік сүттіген

1.Сүттіген өсімдігі туралы жалпы мағлұмат
2.Сүттіген өсімдігінің ерекшелігі
3.Табиғатта таралуы
4.Химиялық құрамы
5.Малдардың улануы
6.Пайдаланылған әдебиеттер.

Сүттіген (ағылш. Tuphorbіa) – сүттіген тұқымдасына жататын бір не көп жылдық өсімдіктер мен шала бұталар.
Биіктігі 15 – 20 см, тамыры тармақталып, сабағы тік өседі. Қандауыр тәрізді жапырағы бүтін жиекті. Гүлдері дара жынысты, жасылдау сарғыш түсті. Маусым – тамыз айларында гүлдеп, шілде – қыркүйекте жеміс береді. Жемісі – үш ұялы қауашақ. Сүттігеннің көпшілік түрінің сабағы сүтті, шырынды болады, кейбіреуінің ұрығында іш өткізетін май бар. Өте улы өсімдік. Көкшіл сүттіген (Е. helіoscopіa) – дәрілік өсімдік. Халық медицинасында сүттігенді іш өткізетін, несеп жүргізетін және ішек құртын түсіретін, сондай-ақ қатерлі ісіктерді емдейтін дәрі ретінде қолданады. 2 түрі: берік сүттіген (Е. sclerocyathіum) және Ярослав сүттігені (Е.jaroslavіі) – өте сирек кездесетін өсімдіктер ретінде қорғауға алынып, Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.
Ерекшелігі: көп жылдық шөп тектес өсімдік, биіктігі 30-80см, тұтас сабағы ақ түсті сүт шырынды болады. Тамыры ұзын, жұмыр келеді, аяғы тік өсіп бас жағы бұтақтайды. Ақ түсті қысқа ұяң түктері болады. Сағақсыз жалаң жапырақтары сопақша немесе қандауырша, кезектесіп өседі, жапырақ ұзындығы 3-6см, ені 6-12мм, тегіс жиекті, стакан пішінді жарты шатырша гүл шоғыры 5 талдан тізіліп, күрделі шатырша гүл шоғырын қалыптастырады. Аталық-аналық гүлінде түгелдей гүлдік болмайды, гүлдік түбіндегі гүл серігі бүйрек тәріздес, тостағанша орамасының ішінде аталық гүлі көп болады. Әр гүл шоғында бірден аталық болады , аталық жіпшесі таяқша пішіндес келеді, гүл шоғырының ортасында бір аталық және бірден аналық болады. Жатыны дөңгелек, аналық мойны 3, қауашақ жемісі үш қырланған домалақтау болады. Қоңыр түсті, беті майда жұмыртқа пішінді тұқымы бар. Сәуір, мамыр айларында гүл ашады. Маусым, шілде айларында жеміс береді.

1. Жоғарыға көтеріліңіз↑ .«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
Шәріпбаев Н. Малдың тыныс алу мүшелерінің ауруларын емдеу үшін қолданылатын дәрілік өсімдіктер // Сүттіген — "Қайнар", 1988. — Б. 227-228. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.