Картоп өнімі және оны сақтау технологиясы
1. Картоптың халық шаруашылығындағы маңызы
2. Картоптың биологиялық және морфологиялық ерекшеліктері
3. Картоп өнімін сақтау технологиясы
4. Картопты өсірудің өндірістік технологиясы
2. Картоптың биологиялық және морфологиялық ерекшеліктері
3. Картоп өнімін сақтау технологиясы
4. Картопты өсірудің өндірістік технологиясы
Картоп түйнегінде 25%-га таяу құрғақ зат болады, оның ішінде 14-22% крахмал, 1,4-3% белок, 1%-ға таяу клетчатка, 0,2-0,3% май, 0,8-1% күл болады. Картоп белогі өзіәнің құндылығы жағынан дәнді дақылдар белогінен анағұрлым жоғары бағаланады, өйткені оның құрамында адам және жануарлар ағзасында (организімде) синтезделмейтің амин қышқылдары - ванилин, лизин, триптофан, лейцин ж.б. бар,
Картоп түйнеп адам ағзасынын қалыпты қызметіне өте қажетті кептеген бағалы дәрумендер - аскорбин қышқылы (С дәрумен), В, А, РР, К дәрумендер тобы мен минералды туздардың (Менделеевтің периодтық жуйесінің 22 элементі - темір, кальций, магний, натрий, фосфор, йод ж.б.) маңызды көзі.
Егер тауық жұмыртқасының биологиялық құндылығын 100% деп есептесек, онда бидай белогінің құндылығы 63-65%, ал картопта - 84-85%. Біздің елімізде тағам, тігін, қағаз және басқа өнеркәсіп салаларына қажетті крахмал өндірісінің негізі болып табылады. Одан спирт, глюкоза, декстрин, көмір қышқылың ж.б. өндіреді. Құрамында 17% крахмалы бар бір тонна түйнектен орта есеппен 112 л. спирт, 55 кг. сұйык көмірқышқылын, 39,0 кг. сивуш майын немесе 170 кг. крахмал мен 100,0 кг. картоп ұнын немесе 80 кг. глюкоза мен 65 кг. гидрол өндіруге болады . Картоп, әcipece сауын малы, шошқа және құстар үшін малазықтық дақыл ретінде де жоғары бағаланады. Мал азығына түйнектер, сабаңжапырағы және өнеркәсіптік өндеудің қосымша өнімдері (барда, мезге) пайдаланылады. 100 кг. картоп түйнегінде 31 азықтық өлшем жөне 1,6 кг. қорытылған протеин бар. Картоптың сабаңжапырағы тамыр жемістер, қырыққабат жапырақтары және жүгерімен қоспалары мал тәбетпен жейтін тамаша сүрлем береді Картоптың әр гектардан 150 ц. түйнек пен 80 ц. Сабаңжапырақ өнімінің малазықтық құндылығы шамамен 5500 азықтық өлшемге (а.о.) тең.
Картоп түйнеп адам ағзасынын қалыпты қызметіне өте қажетті кептеген бағалы дәрумендер - аскорбин қышқылы (С дәрумен), В, А, РР, К дәрумендер тобы мен минералды туздардың (Менделеевтің периодтық жуйесінің 22 элементі - темір, кальций, магний, натрий, фосфор, йод ж.б.) маңызды көзі.
Егер тауық жұмыртқасының биологиялық құндылығын 100% деп есептесек, онда бидай белогінің құндылығы 63-65%, ал картопта - 84-85%. Біздің елімізде тағам, тігін, қағаз және басқа өнеркәсіп салаларына қажетті крахмал өндірісінің негізі болып табылады. Одан спирт, глюкоза, декстрин, көмір қышқылың ж.б. өндіреді. Құрамында 17% крахмалы бар бір тонна түйнектен орта есеппен 112 л. спирт, 55 кг. сұйык көмірқышқылын, 39,0 кг. сивуш майын немесе 170 кг. крахмал мен 100,0 кг. картоп ұнын немесе 80 кг. глюкоза мен 65 кг. гидрол өндіруге болады . Картоп, әcipece сауын малы, шошқа және құстар үшін малазықтық дақыл ретінде де жоғары бағаланады. Мал азығына түйнектер, сабаңжапырағы және өнеркәсіптік өндеудің қосымша өнімдері (барда, мезге) пайдаланылады. 100 кг. картоп түйнегінде 31 азықтық өлшем жөне 1,6 кг. қорытылған протеин бар. Картоптың сабаңжапырағы тамыр жемістер, қырыққабат жапырақтары және жүгерімен қоспалары мал тәбетпен жейтін тамаша сүрлем береді Картоптың әр гектардан 150 ц. түйнек пен 80 ц. Сабаңжапырақ өнімінің малазықтық құндылығы шамамен 5500 азықтық өлшемге (а.о.) тең.
1. Ауэрман И.Я. Технология хлебопекарного производства.- М.: Пищ промышленность, 2009.- 416с.
2. Атанезевич В.И. Сушка Зерна.- М.: Агропромиздат, 2008.- 240с.
3. Вобликов Е.М., Буханцев В.А., Маратов Б.К. Послеуборочная обработка и хранение зерна.- Ростов-на-Дону, изд. «Март», 2011.- 350с.
4. Гудилин А.В., Савченко С.И. Технология обработки зерна на элеваторах.- М.: Колос, 2012.- 126с.
2. Атанезевич В.И. Сушка Зерна.- М.: Агропромиздат, 2008.- 240с.
3. Вобликов Е.М., Буханцев В.А., Маратов Б.К. Послеуборочная обработка и хранение зерна.- Ростов-на-Дону, изд. «Март», 2011.- 350с.
4. Гудилин А.В., Савченко С.И. Технология обработки зерна на элеваторах.- М.: Колос, 2012.- 126с.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
БӨЖ
Тақырыбы: Картоп өнімі және оны сақтау технологиясы.
Орындаған: Ерболатқызы А
Тексерген: Байгаринова Р М
Тобы: АГ - 313с
Семей - 2015
Мазмұны
1. Картоптың халық шаруашылығындағы маңызы
2. Картоптың биологиялық және морфологиялық ерекшеліктері
3. Картоп өнімін сақтау технологиясы
4. Картопты өсірудің өндірістік технологиясы
4.1 Картоптың халық шаруашылығындағы маңызы
Картоп түйнегінде 25%-га таяу құрғақ зат болады, оның ішінде 14-22% крахмал, 1,4-3% белок, 1%-ға таяу клетчатка, 0,2-0,3% май, 0,8-1% күл болады. Картоп белогі өзіәнің құндылығы жағынан дәнді дақылдар белогінен анағұрлым жоғары бағаланады, өйткені оның құрамында адам және жануарлар ағзасында (организімде) синтезделмейтің амин қышқылдары - ванилин, лизин, триптофан, лейцин ж.б. бар,
Картоп түйнеп адам ағзасынын қалыпты қызметіне өте қажетті кептеген бағалы дәрумендер - аскорбин қышқылы (С дәрумен), В, А, РР, К дәрумендер тобы мен минералды туздардың (Менделеевтің периодтық жуйесінің 22 элементі - темір, кальций, магний, натрий, фосфор, йод ж.б.) маңызды көзі.
Егер тауық жұмыртқасының биологиялық құндылығын 100% деп есептесек, онда бидай белогінің құндылығы 63-65%, ал картопта - 84-85%. Біздің елімізде тағам, тігін, қағаз және басқа өнеркәсіп салаларына қажетті крахмал өндірісінің негізі болып табылады. Одан спирт, глюкоза, декстрин, көмір қышқылың ж.б. өндіреді. Құрамында 17% крахмалы бар бір тонна түйнектен орта есеппен 112 л. спирт, 55 кг. сұйык көмірқышқылын, 39,0 кг. сивуш майын немесе 170 кг. крахмал мен 100,0 кг. картоп ұнын немесе 80 кг. глюкоза мен 65 кг. гидрол өндіруге болады . Картоп, әcipece сауын малы, шошқа және құстар үшін малазықтық дақыл ретінде де жоғары бағаланады. Мал азығына түйнектер, сабаңжапырағы және өнеркәсіптік өндеудің қосымша өнімдері (барда, мезге) пайдаланылады. 100 кг. картоп түйнегінде 31 азықтық өлшем жөне 1,6 кг. қорытылған протеин бар. Картоптың сабаңжапырағы тамыр жемістер, қырыққабат жапырақтары және жүгерімен қоспалары мал тәбетпен жейтін тамаша сүрлем береді Картоптың әр гектардан 150 ц. түйнек пен 80 ц. Сабаңжапырақ өнімінің малазықтық құндылығы шамамен 5500 азықтық өлшемге (а.о.) тең.
Картоптың агротехникалық және агро-экономикалық маңызыда зор. Отамалы дақыл ретінде ол көптеген ауыл шаруашылығы дақылдарына жақсы алғы дақыл, мелиорация мен тыңайтқышқа кайтарымы мол. Жоғары агротехника жағдайында 6ip орынға қайта отырғызуға, тіпті дара дақыл ретінде өcipyгe болады. Сонымен қатар, картоп 6ip өлшем жерде жоғары өлшем құрайтын потенциалды мүмкіндігі бар өнімді танаптық дақылдардың бipi. Танаптарда картоп өcipy, - деп жазған кезінде Ресей ғалымы академик Д.Н. Прянишников, - бұрын бip масақ өскен жерде енді үш масақ алуға болады деген сөз.
Картоптың шықан жері - Оңтүстік Америка, ол біздін жыл санауымыздан, 1-2 мың жыл бұрын өсіріле бастаған. Европаға (Испания) картоп 16-ғасырда әкелінген. Бұл дақылдың Ресей - де таралуын дәнді дакылдардың егін өнімін жиі түрде темен болғандығымен және 18-ғасырдың екінші жартысымен түсіндіріледі. Картоп көрсілес Ресей елінде таралуы әpi қызық, әpi қайғылы жағдайда өрбіді және халық толқуларымен қабаттасып жүрді.
Қазіргі кезеңде картоп барлық континенттерде өсіріледі, жалпы eгic аумағы шамамен 23,0 млн. гектарға тең. ТМД елдеріндегі жалпы картоп Tүciмi бүкіл дүниeжүзiлiк ендірістін үштен бipiн қамтиды (нeгiзгi өндірушілері Ресей Федерациясы, Украина, Бе - ларусь, Балтық бойы елдері. Қазақстан ж.б.).
Солтүстік Қазақстанда картоп салыстырмалы түрде жаңа дақыл. Оның алғашқы алқаптары 19-ғасырдың орта шенінде орыс көшпенділерімен салынған және 20-ғасырдың 30-жыл-дарына дейін eгicтiк аумағы шамалы болды және тауарлы си-патқа ие бола алмады. Картоп өндірісінің айтарлықтай өcyi бұл аймақта тың және тыңайған жерлерді игерумен байланысты болды. Бұл кезде ауыл және қала тұрғындарының көбеюі кар - топ шаруашылығының берік базасын жасауды талап eттi. Бұл күндері Солтүстік Қазақстанның төрт облысы мен Орталық Қазақстанда (Қарағанды обл.) Республикамыздағы бүкіл картоп
eгістігінің 60 % (шамамен 170 мың га) шоғырланған.
4.2 Картоптың биологиялық және морфологиялық ерекшеліктері
Өсу дәуірінің әр кезеңінде картоп сыртқы ортаға әр түрлі талап қояды. Бұл мынаған тікелей байланысты, өсімдік өзінің өсуінің бір кезеңінен екінші бір кезеңіне өткен жағдайда тканьдердің сапалық сипаты елеулі түрде өзгереді.
Картоп өсуінің түрлі кезеңдерінде жылылықты да түрліше талап етеді. Ол қоңыр салқын жазды сүйетін өсімдік.
Түйнектің есуі 10 сантиметр тереңдіктегі топырақтың жылылығы 7 градустан кем болмаған жағдайда басталады. Ерте пісетін картоп сорттарының түйнегі жылылық 14 -- 17 градус, орташа мерзімді пісетіндері -- 18 -- 22 градус болғанда жақсы өседі. Жылылық 29 градусқа немесе суықтық 2 градусқа жеткенде түйнек өсуін тоқтатады. Бозқырау 2 градусқа жеткенде картоптың сабағы үсіп кетеді, тек оның кейбір сорттары ғана 3 -- 4 градус суықтықты көтереді.
Түйнек салатын кезенде күннің ыссы болуы картоптың азғындауына, яғни тұкымдық сапасынан айрылуына, шығымдылығының төмендеуіне әкеп соқтырады. Сондықтан, картоп өсірілетін плантацияларда күннің ыссылығына қарсы қойылатын шараларды жүзеге асыру керек, сонымен қатар картоптың түйнегі өсетін кезеңінің ыстық шаққа тұспа-тұс келмеуін қарастырған жөн. Жоғары температураның қолайсыз әсерінің күші топырақта ылғал жеткілікті, қоректік заттар мол болған жағдайда осалдайды. Сондай-ақ ыссылық әсерін түрлі агротехникалық әдістер арқылы да бәсеңдетуге болады.
Картоптың ылғалды мейлінше мол қажет ететін мерзімі -- гүл салу және гүл жару кезеңдері. Шығыс Қазақстан жағдайында жүргізілген тәжірибелер арқылы картоп үшін ең қолайлы ылғалдық дала топырағының су ұстау көрсеткішінің 70 -- 75 проценті екені анықталды.
Қазақстан жерінің байтақ болуына байланысты оның климаты түрліше келеді. Қазақстанның климаты қауырт континентті. Оның территориясының басым бөлегінде ауаның маусымдық және тәуліктік температурасы қауырт өзгеріп отырады, жазы аптап ыстық және қуаң, қысы суық, үскірік аязды болады, қар жұқа түседі. Жауын-шашын аз, ылғал жеткіліксіз болады. Ауасы кұрғақ келеді, топырақтағы ылғал тез кеуіп кетеді. Дауылды жел және аңызақ жиі соғып тұрады. Республика жерінің 85 проценті куаң аймақ.
Республика жерінің далалық аймағының басым бөлігінде жылына 250 мм, ұсақ адырлы аудандарда -- 400 миллиметрге жуық, ал таулы аудандарында -- 500 миллиметрден астам ылғал түседі.
Республиканың түрлі бөліктерінің температуралық ыңғайы да түрліше, мысалы солтүстікте (Петропавлда) қаңтардағы орташа температура -- 19°, ал шілде де+19°, оңтүстікте (ІІІымкентте) ол тиісінше -- 4° және +26 градусқа тең. Ауаның жылдық орташа температурасы солтүстікте орман-далалық аймақта +0,4 градус, оңтүстікте тау етегіндегі шөл-далалық аймақта +12 градус. Картоп алқа тұқымдасына жатады және егістіктегі негізгітүpi Solanum tuberosum. Табиғи тегібойынша картоп сабағы жыл сайын өліп отыратын копжылдық шөптесін өсімдік, бірақ; жер шарының кептеген елдерінде бip жылдық өсімдік түрінде өсіріледі .
Оны вегетативті түрде (түйнек, көзше, бүршіктермен) және тұқымымен көбейтуге болады. Өндіріс жағдайында картоп негізінен түйнегімен - қысқарған жер асты өркенінің өзгерген түpi - көбейтіледі. Тұқыммен кебейтілгенде картопта кіндік тамыр мен жалғыз сабақ, ал түйнегімен көбейтілгенде шашақ тамырлар жүйесі мен бұта пайда болады. Картоп бұтасы бірнеше сабақтардан кұралады. Өсімдігі қосжарнақты, әлсіз дамыған тамыр жүйесін қалыптастырады (бүкіл картоп өсімдігі массасының 6-7 %, ал астық дақылдарында ол керсеткіш - 20-25%) және топырақтын, 60 см
қабатында орналасқан.
Картоптың жер асты сабағының ұштары жуандап түйнекке айналады. Түйнектерде көзшелер бұранда тәртібімен орналасқан (кеңірдектелген жапырақтар). Картоп түйнегі маңызды биологиялық қасиеті - тыныштық; күйі кезеңімен сипатталады, мұның өзі тұқымдық материалды келесі өніміне зиян келтірмей күзгі-қысқы кезенде сақтауға мүмкіндік береді. Тыныштық күйідегі ұзақтығы картоптың сорты мен сақтау жағдайларына байланысты. Ортадан кеш пісетін және кеш сорттарының тыныштық күйі ерте және орташа мерзімде пісетіндерге қарағанда ұзағырақ. Қысқы сақтау ережесін (тәртібін) дұрыс қолданғанда картоп түйнегі 6-7 ай бойы көктемей жақсы сақталады.
Түйнектер өне бастағанда тыныштық күйдегі өркен-көзшелерден өскіндер түзіледі, олар жарықта қысқа және жасыл, ал қараңғңыда - ұзын және түссіз болады. Өскіндерден картоп бұтасы пайда болады, ол бірнеше сабақтарды біріктіреді
Картоп басқа танаптық дақылдар сиякты өзінің тipшiлiк үрдісінде үнемі қоршаған ортамен байланыста болады. Қалыпты өсіп -дамуына, мол өнім алудаөciмдiктepдi барлық тіршілік факторларымен (су, жылу, жарық, ауа, қоректік заттармен) біp мезгілде, үздіксіз және қажетті мөлшерде қамтамасыз ету қажет.
Картоп өсімдігінің қоршаған орта факторларына талабы тіршілігінің әр кезеңінде бірдей емес. Оның үстіне, әр фактор басқа жағдай қалыптасқанда басқаша әсер етеді, міне сондықтан өсу жағдайларына қоятын талаптарын тереңірек оқып-үйреніп және өciмдiктepдiң оларға қажетсінуін ескеру абзал.
1.3 Картоп өнімдерін сақтау
Картопты үлгі қоймаларда сақтаған жақсы. Картопты сақтау тәртібі көп жағдайларға оның ішінде түйнектерінің сапасына , ауаның температурасы мен ылғалдылығына және басқада факторларға байланысты. Картоп қоймаға сақталуға салынғаннан кейін алғашқы 15-18 күн ішінде ауаның температурасы +15-18С , ылғалдылығы 95 % болуы шарт. Тәулігіне 5-6 рет 30-35 минут бойы әрбір 1,5-2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
БӨЖ
Тақырыбы: Картоп өнімі және оны сақтау технологиясы.
Орындаған: Ерболатқызы А
Тексерген: Байгаринова Р М
Тобы: АГ - 313с
Семей - 2015
Мазмұны
1. Картоптың халық шаруашылығындағы маңызы
2. Картоптың биологиялық және морфологиялық ерекшеліктері
3. Картоп өнімін сақтау технологиясы
4. Картопты өсірудің өндірістік технологиясы
4.1 Картоптың халық шаруашылығындағы маңызы
Картоп түйнегінде 25%-га таяу құрғақ зат болады, оның ішінде 14-22% крахмал, 1,4-3% белок, 1%-ға таяу клетчатка, 0,2-0,3% май, 0,8-1% күл болады. Картоп белогі өзіәнің құндылығы жағынан дәнді дақылдар белогінен анағұрлым жоғары бағаланады, өйткені оның құрамында адам және жануарлар ағзасында (организімде) синтезделмейтің амин қышқылдары - ванилин, лизин, триптофан, лейцин ж.б. бар,
Картоп түйнеп адам ағзасынын қалыпты қызметіне өте қажетті кептеген бағалы дәрумендер - аскорбин қышқылы (С дәрумен), В, А, РР, К дәрумендер тобы мен минералды туздардың (Менделеевтің периодтық жуйесінің 22 элементі - темір, кальций, магний, натрий, фосфор, йод ж.б.) маңызды көзі.
Егер тауық жұмыртқасының биологиялық құндылығын 100% деп есептесек, онда бидай белогінің құндылығы 63-65%, ал картопта - 84-85%. Біздің елімізде тағам, тігін, қағаз және басқа өнеркәсіп салаларына қажетті крахмал өндірісінің негізі болып табылады. Одан спирт, глюкоза, декстрин, көмір қышқылың ж.б. өндіреді. Құрамында 17% крахмалы бар бір тонна түйнектен орта есеппен 112 л. спирт, 55 кг. сұйык көмірқышқылын, 39,0 кг. сивуш майын немесе 170 кг. крахмал мен 100,0 кг. картоп ұнын немесе 80 кг. глюкоза мен 65 кг. гидрол өндіруге болады . Картоп, әcipece сауын малы, шошқа және құстар үшін малазықтық дақыл ретінде де жоғары бағаланады. Мал азығына түйнектер, сабаңжапырағы және өнеркәсіптік өндеудің қосымша өнімдері (барда, мезге) пайдаланылады. 100 кг. картоп түйнегінде 31 азықтық өлшем жөне 1,6 кг. қорытылған протеин бар. Картоптың сабаңжапырағы тамыр жемістер, қырыққабат жапырақтары және жүгерімен қоспалары мал тәбетпен жейтін тамаша сүрлем береді Картоптың әр гектардан 150 ц. түйнек пен 80 ц. Сабаңжапырақ өнімінің малазықтық құндылығы шамамен 5500 азықтық өлшемге (а.о.) тең.
Картоптың агротехникалық және агро-экономикалық маңызыда зор. Отамалы дақыл ретінде ол көптеген ауыл шаруашылығы дақылдарына жақсы алғы дақыл, мелиорация мен тыңайтқышқа кайтарымы мол. Жоғары агротехника жағдайында 6ip орынға қайта отырғызуға, тіпті дара дақыл ретінде өcipyгe болады. Сонымен қатар, картоп 6ip өлшем жерде жоғары өлшем құрайтын потенциалды мүмкіндігі бар өнімді танаптық дақылдардың бipi. Танаптарда картоп өcipy, - деп жазған кезінде Ресей ғалымы академик Д.Н. Прянишников, - бұрын бip масақ өскен жерде енді үш масақ алуға болады деген сөз.
Картоптың шықан жері - Оңтүстік Америка, ол біздін жыл санауымыздан, 1-2 мың жыл бұрын өсіріле бастаған. Европаға (Испания) картоп 16-ғасырда әкелінген. Бұл дақылдың Ресей - де таралуын дәнді дакылдардың егін өнімін жиі түрде темен болғандығымен және 18-ғасырдың екінші жартысымен түсіндіріледі. Картоп көрсілес Ресей елінде таралуы әpi қызық, әpi қайғылы жағдайда өрбіді және халық толқуларымен қабаттасып жүрді.
Қазіргі кезеңде картоп барлық континенттерде өсіріледі, жалпы eгic аумағы шамамен 23,0 млн. гектарға тең. ТМД елдеріндегі жалпы картоп Tүciмi бүкіл дүниeжүзiлiк ендірістін үштен бipiн қамтиды (нeгiзгi өндірушілері Ресей Федерациясы, Украина, Бе - ларусь, Балтық бойы елдері. Қазақстан ж.б.).
Солтүстік Қазақстанда картоп салыстырмалы түрде жаңа дақыл. Оның алғашқы алқаптары 19-ғасырдың орта шенінде орыс көшпенділерімен салынған және 20-ғасырдың 30-жыл-дарына дейін eгicтiк аумағы шамалы болды және тауарлы си-патқа ие бола алмады. Картоп өндірісінің айтарлықтай өcyi бұл аймақта тың және тыңайған жерлерді игерумен байланысты болды. Бұл кезде ауыл және қала тұрғындарының көбеюі кар - топ шаруашылығының берік базасын жасауды талап eттi. Бұл күндері Солтүстік Қазақстанның төрт облысы мен Орталық Қазақстанда (Қарағанды обл.) Республикамыздағы бүкіл картоп
eгістігінің 60 % (шамамен 170 мың га) шоғырланған.
4.2 Картоптың биологиялық және морфологиялық ерекшеліктері
Өсу дәуірінің әр кезеңінде картоп сыртқы ортаға әр түрлі талап қояды. Бұл мынаған тікелей байланысты, өсімдік өзінің өсуінің бір кезеңінен екінші бір кезеңіне өткен жағдайда тканьдердің сапалық сипаты елеулі түрде өзгереді.
Картоп өсуінің түрлі кезеңдерінде жылылықты да түрліше талап етеді. Ол қоңыр салқын жазды сүйетін өсімдік.
Түйнектің есуі 10 сантиметр тереңдіктегі топырақтың жылылығы 7 градустан кем болмаған жағдайда басталады. Ерте пісетін картоп сорттарының түйнегі жылылық 14 -- 17 градус, орташа мерзімді пісетіндері -- 18 -- 22 градус болғанда жақсы өседі. Жылылық 29 градусқа немесе суықтық 2 градусқа жеткенде түйнек өсуін тоқтатады. Бозқырау 2 градусқа жеткенде картоптың сабағы үсіп кетеді, тек оның кейбір сорттары ғана 3 -- 4 градус суықтықты көтереді.
Түйнек салатын кезенде күннің ыссы болуы картоптың азғындауына, яғни тұкымдық сапасынан айрылуына, шығымдылығының төмендеуіне әкеп соқтырады. Сондықтан, картоп өсірілетін плантацияларда күннің ыссылығына қарсы қойылатын шараларды жүзеге асыру керек, сонымен қатар картоптың түйнегі өсетін кезеңінің ыстық шаққа тұспа-тұс келмеуін қарастырған жөн. Жоғары температураның қолайсыз әсерінің күші топырақта ылғал жеткілікті, қоректік заттар мол болған жағдайда осалдайды. Сондай-ақ ыссылық әсерін түрлі агротехникалық әдістер арқылы да бәсеңдетуге болады.
Картоптың ылғалды мейлінше мол қажет ететін мерзімі -- гүл салу және гүл жару кезеңдері. Шығыс Қазақстан жағдайында жүргізілген тәжірибелер арқылы картоп үшін ең қолайлы ылғалдық дала топырағының су ұстау көрсеткішінің 70 -- 75 проценті екені анықталды.
Қазақстан жерінің байтақ болуына байланысты оның климаты түрліше келеді. Қазақстанның климаты қауырт континентті. Оның территориясының басым бөлегінде ауаның маусымдық және тәуліктік температурасы қауырт өзгеріп отырады, жазы аптап ыстық және қуаң, қысы суық, үскірік аязды болады, қар жұқа түседі. Жауын-шашын аз, ылғал жеткіліксіз болады. Ауасы кұрғақ келеді, топырақтағы ылғал тез кеуіп кетеді. Дауылды жел және аңызақ жиі соғып тұрады. Республика жерінің 85 проценті куаң аймақ.
Республика жерінің далалық аймағының басым бөлігінде жылына 250 мм, ұсақ адырлы аудандарда -- 400 миллиметрге жуық, ал таулы аудандарында -- 500 миллиметрден астам ылғал түседі.
Республиканың түрлі бөліктерінің температуралық ыңғайы да түрліше, мысалы солтүстікте (Петропавлда) қаңтардағы орташа температура -- 19°, ал шілде де+19°, оңтүстікте (ІІІымкентте) ол тиісінше -- 4° және +26 градусқа тең. Ауаның жылдық орташа температурасы солтүстікте орман-далалық аймақта +0,4 градус, оңтүстікте тау етегіндегі шөл-далалық аймақта +12 градус. Картоп алқа тұқымдасына жатады және егістіктегі негізгітүpi Solanum tuberosum. Табиғи тегібойынша картоп сабағы жыл сайын өліп отыратын копжылдық шөптесін өсімдік, бірақ; жер шарының кептеген елдерінде бip жылдық өсімдік түрінде өсіріледі .
Оны вегетативті түрде (түйнек, көзше, бүршіктермен) және тұқымымен көбейтуге болады. Өндіріс жағдайында картоп негізінен түйнегімен - қысқарған жер асты өркенінің өзгерген түpi - көбейтіледі. Тұқыммен кебейтілгенде картопта кіндік тамыр мен жалғыз сабақ, ал түйнегімен көбейтілгенде шашақ тамырлар жүйесі мен бұта пайда болады. Картоп бұтасы бірнеше сабақтардан кұралады. Өсімдігі қосжарнақты, әлсіз дамыған тамыр жүйесін қалыптастырады (бүкіл картоп өсімдігі массасының 6-7 %, ал астық дақылдарында ол керсеткіш - 20-25%) және топырақтын, 60 см
қабатында орналасқан.
Картоптың жер асты сабағының ұштары жуандап түйнекке айналады. Түйнектерде көзшелер бұранда тәртібімен орналасқан (кеңірдектелген жапырақтар). Картоп түйнегі маңызды биологиялық қасиеті - тыныштық; күйі кезеңімен сипатталады, мұның өзі тұқымдық материалды келесі өніміне зиян келтірмей күзгі-қысқы кезенде сақтауға мүмкіндік береді. Тыныштық күйідегі ұзақтығы картоптың сорты мен сақтау жағдайларына байланысты. Ортадан кеш пісетін және кеш сорттарының тыныштық күйі ерте және орташа мерзімде пісетіндерге қарағанда ұзағырақ. Қысқы сақтау ережесін (тәртібін) дұрыс қолданғанда картоп түйнегі 6-7 ай бойы көктемей жақсы сақталады.
Түйнектер өне бастағанда тыныштық күйдегі өркен-көзшелерден өскіндер түзіледі, олар жарықта қысқа және жасыл, ал қараңғңыда - ұзын және түссіз болады. Өскіндерден картоп бұтасы пайда болады, ол бірнеше сабақтарды біріктіреді
Картоп басқа танаптық дақылдар сиякты өзінің тipшiлiк үрдісінде үнемі қоршаған ортамен байланыста болады. Қалыпты өсіп -дамуына, мол өнім алудаөciмдiктepдi барлық тіршілік факторларымен (су, жылу, жарық, ауа, қоректік заттармен) біp мезгілде, үздіксіз және қажетті мөлшерде қамтамасыз ету қажет.
Картоп өсімдігінің қоршаған орта факторларына талабы тіршілігінің әр кезеңінде бірдей емес. Оның үстіне, әр фактор басқа жағдай қалыптасқанда басқаша әсер етеді, міне сондықтан өсу жағдайларына қоятын талаптарын тереңірек оқып-үйреніп және өciмдiктepдiң оларға қажетсінуін ескеру абзал.
1.3 Картоп өнімдерін сақтау
Картопты үлгі қоймаларда сақтаған жақсы. Картопты сақтау тәртібі көп жағдайларға оның ішінде түйнектерінің сапасына , ауаның температурасы мен ылғалдылығына және басқада факторларға байланысты. Картоп қоймаға сақталуға салынғаннан кейін алғашқы 15-18 күн ішінде ауаның температурасы +15-18С , ылғалдылығы 95 % болуы шарт. Тәулігіне 5-6 рет 30-35 минут бойы әрбір 1,5-2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz