Картоп және көкеніс дақылдарының зиянкестері

1. Картоп туралы қысқаша түсінік.
2. Картоптың Колорадо қоңызы Картоптың сабақ нематодасы.
3. Картоп зиянкестерімен күресу шаралары .
4. Көкеніс туралы түсініктеме.
5. Көкеніс зиянкестері Капуста ақ көбелегі, Капуста қоңыр көбелегі, Сәбіз шыбыны ,Пияз шыбыны.
6. Көкеніс зиянкестерімен Күресу шаралары.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.

Картоп – алқа (Solanum) туысына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Сабағы жуан, тікенексіз. Сабағының көп бөлігі топырақ астында болады. Ұзын мұртшалар шығарады (ұзындығы 15-20, кейбір түрлерінде 40-50 см). Жапырағы қою жасыл, сабақта кезектесіп орналасады. Гүлі ақ, күлгін түсті, сабақ басында шоғырланған болады, гүлі 5 күлтелі. Отаны – Оңтүстік Америка, күні бүгінге дейін осы аймақта табиғи жағдайда өсетін жабайы картоп түрлерін кездестіруге болады.Жарықсүйгіш, ылғалсүйгіш (әсіресе, гүлдеу және түйнектүзілу кезінде), суыққа төзімді дақыл.Биіктігі 40 – 80 см, кейде 150 см-ге дейін жетеді. Бір түпте 3 – 6 сабақ болады. Гүлі ақ, қызғылт не көкшіл күлгін түсті. Жемісі екі ұялы, көп тұқымды. Жер астындағы өркен сабағының ұшы түйнекке айналады. Топырақ темп-расы 5 – 8°С-та түйнек бүршік жара бастайды, түйнектің түзілуіне ең қолайлы темп-ра 10 – 13°С, 20°С-та түйнек түзілу процесі тоқтайды. Ал –1 – 2°С суықта жас өскіндері үсіп кетеді. Вегетациялық кезеңі 70 – 120 тәулік. Тұқымынан және түйнектен көбейеді. К. түйнегінде 23,7% құрғақ зат болады, оның ішінде: 17,5% крахмал, 0,5% қант, 1 – 2% ақуыз, 1%-ке жуық минералды тұздар, С, В1, В2, В6, РР, К витаминдері бар. Қазақстанда картоптың 20-дан астам сорттары аудандастырылған (оның ішінде 10-ы жергілікті селекциядан шыққан), 1 га-дан орта есеппен 100 – 200 ц өнім түседі. К. тағам, мал азығы және өнеркәсіпте тех. шикізат ретінде пайдаланылады.
Картоптың Зиянкестері
Картопты көп қоректілермен қатар ,бейімделген зиянкестер де зақымдайды .Жер бетіндегі мүшелерін гамма көбелектердін жұлдыз құрттары ,карадрина,колорадоқоңызы ,бітелер ,цикадалар,қандалалар,зқоректенеді. Картоп түйнектерін бузаубастар, сымқрттар, жалған сымқұрттар , Тақта мұртты қоңыздардың ,кеміргіш көбелектердің жұлдыз құрттары ,Егістік шырышы және сабақ нематодасы зиян келтіреді .
Көп қректі болып табылатын бітелердің ,қандалалар мен цикадалардың көптеген түрлері картопты зақымдайды және вирустық ауыруларды таратқыш болып табылады .

Агибаев А.Ж, Тулеева А.К, Сулейменова З.Ш. «Ауыл шаруашылық Дақылдарын зиянкестер мен ауырулардан қорғау » оқу құралы .Алматы ,2014.(50-60беттер).

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан республикасы Ғылым және Білім министірлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемелекеттік университеті

СӨЖ

Тқырыбы: Картоп және көкеніс дақылдарының зиянкестері.

Орындаған:ЕрболатГүлмира
Тобы :АГ-413
Тексерген: Мухаметжанова О.Т.

Семей-2015
Жоспры:
1. Картоп туралы қысқаша түсінік.
2. Картоптың Колорадо қоңызы Картоптың сабақ нематодасы.
3. Картоп зиянкестерімен күресу шаралары .
4. Көкеніс туралы түсініктеме.
5. Көкеніс зиянкестері Капуста ақ көбелегі, Капуста қоңыр көбелегі, Сәбіз шыбыны ,Пияз шыбыны.
6. Көкеніс зиянкестерімен Күресу шаралары.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.

Картоп - алқа (Solanum) туысына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Сабағы жуан, тікенексіз. Сабағының көп бөлігі топырақ астында болады. Ұзын мұртшалар шығарады (ұзындығы 15-20, кейбір түрлерінде 40-50 см). Жапырағы қою жасыл, сабақта кезектесіп орналасады. Гүлі ақ, күлгін түсті, сабақ басында шоғырланған болады, гүлі 5 күлтелі. Отаны - Оңтүстік Америка, күні бүгінге дейін осы аймақта табиғи жағдайда өсетін жабайы картоп түрлерін кездестіруге болады.Жарықсүйгіш, ылғалсүйгіш (әсіресе, гүлдеу және түйнектүзілу кезінде), суыққа төзімді дақыл.Биіктігі 40 - 80 см, кейде 150 см-ге дейін жетеді. Бір түпте 3 - 6 сабақ болады. Гүлі ақ, қызғылт не көкшіл күлгін түсті. Жемісі екі ұялы, көп тұқымды. Жер астындағы өркен сабағының ұшы түйнекке айналады. Топырақ темп-расы 5 - 8°С-та түйнек бүршік жара бастайды, түйнектің түзілуіне ең қолайлы темп-ра 10 - 13°С, 20°С-та түйнек түзілу процесі тоқтайды. Ал - 1 - 2°С суықта жас өскіндері үсіп кетеді. Вегетациялық кезеңі 70 - 120 тәулік. Тұқымынан және түйнектен көбейеді. К. түйнегінде 23,7% құрғақ зат болады, оның ішінде: 17,5% крахмал, 0,5% қант, 1 - 2% ақуыз, 1%-ке жуық минералды тұздар, С, В1, В2, В6, РР, К витаминдері бар. Қазақстанда картоптың 20-дан астам сорттары аудандастырылған (оның ішінде 10-ы жергілікті селекциядан шыққан), 1 га-дан орта есеппен 100 - 200 ц өнім түседі. К. тағам, мал азығы және өнеркәсіпте тех. шикізат ретінде пайдаланылады.
Картоптың Зиянкестері
Картопты көп қоректілермен қатар ,бейімделген зиянкестер де зақымдайды .Жер бетіндегі мүшелерін гамма көбелектердін жұлдыз құрттары ,карадрина,колорадоқоңызы ,бітелер ,цикадалар,қандалалар,зқоректенеді. Картоп түйнектерін бузаубастар, сымқрттар, жалған сымқұрттар , Тақта мұртты қоңыздардың ,кеміргіш көбелектердің жұлдыз құрттары ,Егістік шырышы және сабақ нематодасы зиян келтіреді .
Көп қректі болып табылатын бітелердің ,қандалалар мен цикадалардың көптеген түрлері картопты зақымдайды және вирустық ауыруларды таратқыш болып табылады .
Картоптың Колорадо қоңызы (Leptinotarsa decemlineata) - жапырақ жегі тұқымдасына жататын жәндік; картоп және т.б. алқа тұқымдас өсімдіктердің зиянкесі. Ұзындығы 9 - 12 мм, сопақтау келген, қанатының үсті сарғыш түсті, он бір қара жолақты сызықтары бар.ортасындағы дақ Vрим цифріне ұқсайды.әрбір қанатқабығында бес - бестен ұзынша қара жолоқтар орналасқан Жұмыртқаларының ұз. 2,4 мм, ұзынша-сопақтау. Дернәсілдерінің ұзындығы 15-16мм ,бүкір денелі ,басы мен аяақтары және денесінің бүйіріндегі ұзынша екі қатар дөңесті қара түсті .бір жастағы дернәсіл қара сұр , екі жастағы қызыл ,үшпен төрт жастағлар қызғылт сары түсті болады . қоңыздар топырақта 15-25см тереңдікте қыстайды . көктемде 20см тереңдікте топырақ 14-15 °C дейін қызғанда ,қоңыздар оның бетіне шығады .олар картоп пен басқа өсімдіктердің жер түсті бөлектері мен қоректенеді. Қорек здеген қыстап шыққан қоңыздар ұша алады ,олар 1-1.15км қашықтыққа дейін жете алады .17°Cжоғары температурада жұптасып Жұмыртқа салады. Ұрғашы қоңыздар жұмыртқаларын картоптың жоғарғы жапырақтарының астына ,әрбір ұйаға 30-40жұмыртқадан салады.өсімталдығы 900-ден 2000жұмыртқаға дейін ауытқып тұрады . Дернәсілдері 16 - 24 күнде жетіледі. Картоптың қауіпті жауы, өнім түсімділігін төмендетеді. Жылына 1 - 2, кейде 3 - 4 ұрпақ салады.
Картоптың Колорадо қоңызы мен күресу шаралары: Картоптың аз зақымданатын сұрыптарын пайдалану .тыңайтқыштар енгізу , топырақты уақытында қопсыту ,картоптарды түптеу және арам шөптерді отау . Әр түрлі мерзімдерде қатарлар арасына сөлді өсімдіктер егіп, пайдалы этномофагтарға қолайлы жағдайлар туғызу. Кішірек алқаптарда қоңыздарды, құрттарды және колорад қоңызының жұмыртқаларын қолмен жинап, жоюға болады. Гендік инженерия әдістерімен инсектотоксикалық белок синтезін бақылайтын, геномында Bacillis thuringiensis бактериялы гені бар картоптың трансгендік формаларын алу бойынша зерттеулер жүргізілуде. Вегетация кезеңіңде әрбір сынамада 10 қатар түптен 100 ден 500 сынамадан немесе алқап диагоналі бойынша қатарда 2 түптеп келеді. ЭЗШ саны - 5-8% қыстап шыққан қоңыздар мен құрттар орын алған түптер, шанақтау - гүлдену кезеңінде 1 түпке 20 құрттан келетін 10% түп.Картоп егістерін "Тізімге..." келтірілген инсектицидтердің бірімен өңдейді.
Картоптың сабақ нематодасы - Ditylenchus destructor Thorne. Картопты, шамалы түрде ас бұршақты, сәбізді, қызанақ пен кейбір басқа дақылдарды зақымдайды. Ересек нематодалары құрт тәрізді формада, алдыңғы және артқы жағына қарай кішірейіп келетін жұқа шыны тәрізді түссіз денесі бар. Ұзындығы - 0,7-1,3 мм. Личинкалары кішірек. Нематода бірнеше ұрпақ береді. Бір ұрпағы 15 тен 45 күнге дамиды. Нематодалар картоп түйнектрінде сақталады.
Картоп екпе материалы арқылы зақымданады. Нематодалар жас сабақтарға еніп, өсімдіктін өсуін тоқтатады. Зақымданған өсімдіктерде жапырақтар өтекішкентай және толқынды. Түптің төмеңгі қабатындағы жапырақтар өліп қалады, қалғандары солып, сарғайып кетеді. Нематодалар қалыптасып келе жатқан түптерге енеді. Бұдан кейін түптерде қисық формалы сұр дақтар пайда болады, ал сақтау кезеңінде-түптердің жоғарғы бетінде бастапқыда татты-қоңыр ұсақ жарықшалар, одан кейінірек түптердің толықтай бұзылуына және құрғақ шіріктің дамуына әкеліп соқтырады.
Картоптың сабақ нематодасымен күресу шаралары. Тек сау түйнектерді ғана отырғызу қажет. Сақтауға жіберу алдында тиянақты іріктеу жүргізіледі. Түптерді сақтау ережелерін орындау қажет (85-90% ылғалдылық, температура +1 - +3 градус денгейде).
Көкеніс дақылдарының зиянкестері және қорғау шаралары
Көкөніс зиянкестерінің түрлік құрамы сан алуан.Олардың аса қауіптілеріне мынадай көп қоректі зиянкестер жатады:шыртылдақ қоңыз бен қара қоңыздың дернәсілдері,бұзаубас,кеміргіш көбелектердің жұлдызқұрттары ,шырыштар (ұлулар).Көкөніс дақылдарының бейімделген зиянкестеріне қатты қанаттылар,қабыршақ қанаттылар,тең қанаттылар ,қабыршақ қанаттылар ,қос қанаттылар мен трипслердің түрлері жатады.Жабық жерде көкөніс өсімдіктеріне сорғыш зиянкестердің бірнеше түрлері зиян келтіреді.
Капуста ақ көбелегі(Pіerіs brassіcae) - капустаның және капуста тұқымдас өсімдіктердің зиянкесі. Ақ көбелектер тұқымдасына жатады. Қазақстанда кең таралған. Қанаты жайылғандағы ұзындығы 55 - 60 мм, қанатының үстіңгі жағы ақ, астыңғы жағы жасыл түсті, сарғыш, алдыңғы қанаттарының жоғарғы бұрышында орақ тәріздес қара жолақ және екі қара нүктесі бар. Жылына 2 - 4 ұрпақ беріп көбейеді. Қуыршақтары қыстайды, сәуір - мамырда көбелек шығады. Жұмыртқаларын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.