Еңбек ресурстарын ұйымдастыру жайлы ақпарат

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БӨЖ

Тақырыбы: Еңбек ресурстарын ұйымдастыру

Дайындаған: Абилкасова А. Д

ЛД-211тобы

Тексерген: доцент Тойкин С. Х

Семей

2015

Жоспар

Кіріспе

1 Қазақстан Республикасы бойынша еңбек ресурстарының көрсеткіштерін талдау

2 Қазақстандағы еңбек ресурстарының даму динамикасы

3 Еңбек ресурстарының құрылымы және өсіп өнуін зерттеудін әдіснамалық негіздері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

Еңбек ресурстары Қазақстанда маңызды рөл атқарады. XX ғасыр соңында, яғни, 90 жылдардың бас кезінде Кеңес Одағы ыдыраған шақта Қазақстан Республикасында экономикалық құлдырау басталды. Халық алдында не күтіп тұрғанынан беймәлім еді. Бұл Қазақстанда миграцияны туғызды. Адамдар өздерінің тарихи мекендеріне : немістер - Германияға, орыстар - Ресейге қоныс аударды. Миграция нәтижесінде Қазақстан өзінің көптеген мамандарынан айрылды, бірінші кезекте еңбек нарығындағы бәсекелестікке төтеп беретін жоғары біліктілікті мамандығы және кәсібі бар мамандар кетті. Осы уақытта Қазақстанда әр түрлі бағыттағы мамандарды дайындайтын оқу орындарының саны өсті. Көптеген адамдар тез арада өзгеріп отырған еңбек жағдайына байланысты мамандығын өзгертуге мәжбүр болды. Өкінішке орай, 90 жылдың басында жоғары білікті мамандар экономиканың күйреуіне және мекемелердің жабылуына байланысты жұмыссыз қалды. Бұл еліміздегі миграцияның күшеюіне әкеліп соқты. Кәсіпкерлік күрделі әлеуметтік-экономикалық жағдайда өмірге келді. 1992 - 1993 ж. ж. 40%-дан астам шағын кәсіпкерліктер құрылды. Шағын кәсіпорындардың 38%-ы 1994 - 1995 ж. ж. жұмысын бастады.

Еңбек ресурстары басқа ресурс түрлерінен айрықша ерекшеленетін қоғамдық өндірістің маңызды элементі болып табылады. Бұл жағдай шартты түрде еңбек әлеуетін зерттеуде кешенді қадам жасауды талап етеді. Республиканың және оның облыстарының еңбек әлеуетін кешенді зерттеудің астарында көрсеткіштері мен оларды өлшеудің әдістемесі жүйесіндегі еңбек әлеуетінің қалыптасу үрдісінің ерекшелігін мақсатты және ауқымды түрде бейнелеу жатыр. Елдің еңбек әлеуетінің қалыптасуын қоғамдық практикада бұл үрдістің пайда болу формалары мен мәнін сипаттайтын көрсеткіштер жүйесін анықтауды талап ететін экономикалық үрдіс ретінде қарастырған абзал.

1. Қазақстан Республикасы бойынша еңбек ресурстарының көрсеткіштерін талдау

Еңбек ресурстарына халықтың қажетті физикалық мәліметтері, білім және тиісті салда еңбек дағдысы бар бөлігі жатады. Кәсіпорынның қажетті еңбек ресурстарымен жеткілікті түрде қамтамасыз етілуі, оларды тиімді пайдалануы, еңбек өнімділігінің жоғары деңгейі өнім көлемін ұлғайту үшін және өндіріс тиімділігін арттыру үшін үлкен маңызға ие. Соның ішінде, кәсіпорынның еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуі және олардың машиналарды, механизмдерді, жабдықтарды пайдалану тиімділігі және өнім өндірісінің көлемі, оның өзіндік құны, пайда және бірқатар басқа да экономикалық көрсеткіштер.

Талдаудың негізгі міндеттпрі мыналар болып табылады:

- кәсіпорынның және оның құрылымдық бөлімшелерінің еңбек ресурстарымен тұтастай, сонымен бірге санаттар және кәсіптер бойынша қамтамасыз етілуін зерттеу және бағалау;

-кадрлар тұрақтамауының көрсеткіштерін анықтау және зерттеу;

- неғұрлым толық талдау жасау үшін және оларды пайдаланудың тиімділігі үшін еңбек ресурстарының резервтерін анықтау.

Талдауға арналған ақпараттар көзі болып еңбек жөніндегі жоспар,

«Еңбек жөніндегі есеп» деп аталатын статистикалық есеп, табельдегі есеп пен кадрлар бөлімінің мәліметтері саналады.

Кәсіпорынның еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуі жұмыскерлердің санаттар және кәсіптер бойынша фактіге негізделген санын жоспардағы мұқтаждықпен салыстыру арқылы анықталады. Кәсіпорынның аса маңызды кәсіп иелерімен қамтамасыз етілуіне талдау жасауға ерекше көңіл бөлінеді. Еңбек ресурстарының біліктілік бойынша сапалық құрамына талдау жасау да қажет.

Егерде орташа разряд жоспарлы разрядтан және жұмыстардың орташа тарифтік разрядынан төмен болса, онда бұл сапасы төмендеу өнімді шығаруға әкеліп соқтырады. Егер жұмыскерлердің орташа разряды жұмыстардың орташа тарифтік разрядынан жоғары болса, онда жұмыскерлерді біліктілікті аз керек ететін жұмыстарға пайдаланғаны үшін оларға қосымша ақша төлеу керек. Әкімшілік-басқару қызметкерлері (персонал) әрбір жұмыскердің шын білім деңгейінің олардың лауазымына сәйкестігін тексеруі қажет және кадрлар таңдау, оларды дайындауға және біліктілігін арттыруға байланысты мәселелерді зерттеулері керек. Қызметкерлердің біліктілік деңгейі көп жағдайда олардың жасына, жұмыс өтіміне (стаж) және т. б. байланысты. Сондықтан талдау процессінде қызметкерлердің жасына, жұмыс өтіміне, біліміне байланысты құрамының өзгеруін зерттейді. Олар жұмысшы күшінің қозғалысының нәтижесінде орын алатындықтан, талдау кезінде бұл мәселеге көп көңіл бөлінеді.

2 Қазақстандағы еңбек ресурстарының дамуы

Еңбек дегеніміз не? -деген сұраққа тоқталатын болсам, еңбек - тауарлар мен қызметтерді шығаруда қолданылатын адамның дене және ақыл-ой күшіне негізделген өндіріс факторы. Барлық өндіріс факторлары ішіндегі ең негізгісі - еңбек, өйткені адам еңбегінсіз капитал да, табиғи ресурстар да өздігінен ештеңе өндіре алмайды. Нарықтық экономикада еңбек тауар болып табылады және еңбек нарығында ұсыныс пен сұраныс заңы әсер етеді. Адамдар уақытын және денсаулығын сарп ете отырып, өзінің білімін, тәжірибесін, біліктілігін пайдаланып өмір сүру үшін еңбек етеді, жалақы табады. Еліміздің барлық еңбек ресурстарын екі топқа бөлуге болады:

1) Экономикалық белсенді тұрғындар, яғни, жұмыс іздейтін және жұмыс істейтін адамдардан тұрады.

2) Экономикалық енжар тұрғындар, яғни көмелеттік жасқа жеткен, бірақ белгісіз себептерге байланысты жұмыс жасамайтын және жұмыс іздемейтін адамдар.

Еңбек ресурстары - бұл жұмыс істейтін немесе жұмыс іздейтін еңбекке жарамды жас шамасындағы тұрғындар. Қазақстанда заң бойынша ерлер үшін еңбекке жарамды жас - 16-63 жасқа дейін, ал әйелдер үшін - 16-53 жасқа дейін есептелінеді. Бөлек категорияға жұмыс жасамайтындар, бірақ жастары 16-ға толған, жоғары сыныптағылар және студенттер жатады. Жұмыс жасайтын жас өспірімдер мен зейнеткерлер де еңбек ресурстарына жатады.

3. Еңбек ресурстарының құрылымы және өсіп -өнуіне әсер етуші факторлар

Еңбек ресурстары - халықтың еңбектік әлеуеті, ел халқының шаруашылық саласында жұмыс істеуге қажетті білім деңгейі бар, дене күші толысқан және дені сау бөлігі. 90-жылдардың басында Кеңес Одағы ыдыраған кезде Қазақстанда экономикалық құлдырау басталды. Оның үстіне халыққа алда не күтіп тұрғаны бұлыңғыр болатын. Осы екі себептен Қазақстаннаң үдере көшу басталды. Соның салдарынан Қазақстан көптеген кәсіби мамандарынан айрылып қалды, себебі елден ең адымен өздері барған елде еңбек нарығында бәсекелесе алатын жоғары білікті мамандар кетіп қалды. Сонымен бір мезгілде Қазақстанда әр түрлі бағытта маман даярлайтын оқу орындарының саны өсті. Жас мамандар тәжірибенің есесін жастыққа тән жігермен, шығармашылық құлшыныспен қайтаруға тырысты. Көптеген адамдар еңбек жағдайының өзгеруіне ілесу мақсатында мамандықтарын өзгертті.

Еңбек ресурстарының қалыптасуын сипаттайтын негізгі құрамдас бөлігі - еңбекке қабілетті жастағы еңбекке қабілетті халық (жұмыс істейтін I-II топтағы мүгедектер мен жеңілдік жағдайымен зейнетақы алатын жұмыс істемейтін азаматтарды есепке алмағанда ұлттық заңнамада еңбекке жарамды деп қабылданған жасы жеткен тұлғалар), еңбекке жарамды жастан жоғары және жасөспірім тұлғалар (еңбекке қабілетті жасқа жетпеген тұлғалар) .

Еңбек ресурстарының өсіп-өнуіне әсер етуші факторлар көрсеткіштері:

- демографиялық факторлар: барлық тұрғындар саны; халықтың жалпы өсімі; туылғандар мен қайтыс болғандар саны; халықтың табиғи өсімі; туудың жас ерекшеліктері бойынша коэффициенттері; әйелдермен еркектердің өмір сүру жасының ұзақтығы; жанұялар саны мен көлемі; некелесу мен ажырасу сандары және олардың коэффициенттері;

- денсаулық сақтау көрсеткіштері: 10 000 тұрғынға шаққандағы барлық сала бойынша дәрігерлердің саны, 10 000 тұрғынға шаққандағы орта буынды медициналық қызметкерлер саны; аурухана және амбулаторлы

- емханалық мекемелер саны; 100 тұрғынға шаққандағы уақытша жұмысқа жарамсыздық жағдайларының саны, 10 000 тұрғынға шаққандағы жұқпалы, жүрек-қан тамырлары және т. б. аурулардың тіркелу саны; еңбекті қорғауға бөлінетін шығындар; мемлекеттік бюджеттің денсаулық сақтауға бөлген шығындары;

- тұрғындар табысының көрсеткіштері: ұлттық табыс, оның ішінде жан басына шаққандағы деңгейі; тұрғындардың номиналды және нақты ақшалай табыстары (жан басына шаққандағы) ; тұрғындардың ақшалай табыстарының құрылымы (жалдамалы қызметкерлердің жалақысы, әлеуметтік төлемдер, әлеуметтік трансферттер, меншіктен түсетін табыстар, кәсіпкерлік қызмет табыстары және т. б) ; Джинни индексі; ақшалай табыстардың аймақтық дифференцияциясы, ең төменгі күн көріс деңгейінен төмен табысты тұрғындар саны; жалақының салааралық теңсіздігі; жалақының аймақтық теңсіздігі; жалақының сатып алу қабілеті;

- өндіріс деңгейі мен кәсіпкерлік қызметтің басқа да түрлері бойынша көрсеткіштер: жалпы ішкі өнім (жан басына шаққандағы) ; жалпы ішкі өнімнің құрылымы; негізгі өндірістік қорлар;

- инвестициялық қызмет пен ғылыми-техникалық прогрес көрсеткіштері: негізгі капиталға салынған жалпы инвестиция көлемі; өндіріс саласына инвестиция көлемі; қызмет көрсету саласына инвестиция көлемі (оның ішінде білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, спорт және т. б. ) ; ғылымға инвестиция көлемі; өндіріс орындарының техникалық деңгейін анықтаушы көрсеткіштер; ғылыми мекемелер саны; ғылыми қызметкерлер саны; ғылыми- өндірістік бірлестіктер саны; жоғарғы тиімділікті жаңалықтардың өндірісте қолданылуы; жаңа техника мен технологияны ендірудің экономикалық тиімділік көрсеткіштері (ендіруге жұмсалған нақты шығындар, табыстың өсімі, шығындардың қайтарылу мерзімі және т. б. ) ;

- еңбек ресурстарының өсіп-өнуін, даярлау мен қайта даярлауын қамтамасыз ететін көрсеткіштер жүйесі: мектепке дейінгі мекемелер саны; орта білім беретін мектептер саны; орта арнаулы және жоғарғы білім беретін оқу орындарының саны; орта мектептердегі оқушылар саны; 1000 адамға шаққандағы жоғарғы және орта арнаулы оқу орындарындағы студенттер саны; 1000 адамға шаққандағы жоғарғы мен орта арнаулы оқу орындарын бітіруші түлектер саны; кәсіпорындарда, мекемелерде, ұйымдарда қызметкерлердің дайындығы мен біліктілігін арттыру көрсеткіштері;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.