Тас тұзының кен орнында газды жерасты сақтау қоймасын жобалау
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жерасты қоймаларын салуға жарамды тас түзының кен орыны
1.2 Солтүстік . Оралдың сор . тұзды алқабы
1.3 Жерасты қоймаларын жобалауға арналған геологиялық барлау жұмыстары
1.4 Жерасты қоймаларының сызба нұсқа тәсілдерінің әдістері
1.4.1 Жерасты сыйымдылығының құрылыс құрылғысы
1.5 Тұздық суды сақтау, тастау және пайдаға асыру
1.5.1 Тұздық суды пайдаға асыру
1.5.2 Тұздық судың қорын технологиялық сақтау
1.6 Сұйытылған көмірсутегі газдарының жерасты сақталуы қорының технологиялық үлгісі
1.7 Басты жоспардың тұтастығы
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Жерасты қоймаларының құрылыс параметрлерін есептеу
2.1.1 Қойма құрылуының бірінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
2.1.2 Қойма құрылуының екінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
2.1.3 Қойма құрылуының үшінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
2.1.4 Қойма құрылуының төртінші сатысындығы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
2.2 Электр параметрлерінің анықтамасы
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Газ сақтау құрылысы инвестициясына байланысты негізгі тұжырымдамалар
3.2 Тұз қабаты жерасты сыйымдылығының капиталдық салымы
3.3 Капиталдық салыным сметасын құрастыру
3.4 Ағымдағы таза құн есебі
3.5 Түсімнің ішкі құн есебі
3.6 Экономика әсерлілігі және инвестицияның өтемділік кезеңі
3.7 Шығын құрамын жоспарлау
3.8 Тозуына қарай кететін төлемдер есебі
3.9 Өндірістің сындарлы нүктесі. Шығынсыз нүкте
4 ЕҢБЕК ПЕН ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Еңбекті қорғау
4.1.1 Өндірістік тазалық
4.1.2 Қауіпсіздендіру техникасы
4.1.3 Өрттік қауіпсіздік
4.2 Қоршаған ортаны қорғау
4.2.1 Ауа тазалығын сақтау
4.2.2 Су алабын қорғау
4.2.3 Жер қойнауларын қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
1 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жерасты қоймаларын салуға жарамды тас түзының кен орыны
1.2 Солтүстік . Оралдың сор . тұзды алқабы
1.3 Жерасты қоймаларын жобалауға арналған геологиялық барлау жұмыстары
1.4 Жерасты қоймаларының сызба нұсқа тәсілдерінің әдістері
1.4.1 Жерасты сыйымдылығының құрылыс құрылғысы
1.5 Тұздық суды сақтау, тастау және пайдаға асыру
1.5.1 Тұздық суды пайдаға асыру
1.5.2 Тұздық судың қорын технологиялық сақтау
1.6 Сұйытылған көмірсутегі газдарының жерасты сақталуы қорының технологиялық үлгісі
1.7 Басты жоспардың тұтастығы
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Жерасты қоймаларының құрылыс параметрлерін есептеу
2.1.1 Қойма құрылуының бірінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
2.1.2 Қойма құрылуының екінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
2.1.3 Қойма құрылуының үшінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
2.1.4 Қойма құрылуының төртінші сатысындығы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
2.2 Электр параметрлерінің анықтамасы
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Газ сақтау құрылысы инвестициясына байланысты негізгі тұжырымдамалар
3.2 Тұз қабаты жерасты сыйымдылығының капиталдық салымы
3.3 Капиталдық салыным сметасын құрастыру
3.4 Ағымдағы таза құн есебі
3.5 Түсімнің ішкі құн есебі
3.6 Экономика әсерлілігі және инвестицияның өтемділік кезеңі
3.7 Шығын құрамын жоспарлау
3.8 Тозуына қарай кететін төлемдер есебі
3.9 Өндірістің сындарлы нүктесі. Шығынсыз нүкте
4 ЕҢБЕК ПЕН ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Еңбекті қорғау
4.1.1 Өндірістік тазалық
4.1.2 Қауіпсіздендіру техникасы
4.1.3 Өрттік қауіпсіздік
4.2 Қоршаған ортаны қорғау
4.2.1 Ауа тазалығын сақтау
4.2.2 Су алабын қорғау
4.2.3 Жер қойнауларын қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Сұйық және газтәрізді көмірсутекті сақтау үшін, міндеті түрде металды неғұрлым аз қолданатын, қауіпсіз және тиімді қойманың жаңа түрін іздестіру қажет.
Жер қыртысы қабаты көбінесе әр түрлі салаға арналған жер асты қоймасын құру үшін қолданылады, онда негізінен қысылған күйінде сақталатын, сұйық және газтәрізді көмірсулар қысқа мерзім ішінде газды сұрыптаудың жоғары өнімділігі.
Жер асты қоймасы дегеніміз - ол бір, екі немесе бірнеше жер асты қорларынан тұратын қойма. Онда өнімді іріктеу және сақтау жердегі технологиялық құрал - жабдықтармен қамтамасыз етілген.
Жер асты қоймасы, жер үсті қоймасымен салыстырғанда неғұрлым темір қормен жақсы жабдықталған және оған темір шығыны аз жүмсалады.
Жер асты қоймасын құру кезінде жер көлемінің аз жұмсалуына байланысты күрделі салымда қүрт төмендейді.
Өрт шығу, жарылу қауіпі жер астында, жер үстімен салыстырғанда әлдеқайда төмен.
Жер асты қоймаларын қолданған кезде өнімді сақтау бағасы 1м3-қа төмендейді және қоршаған орта ластанбайды.
Жер асты қоймалары татқа желінбеді және оларды ауық-ауық тазалау, болудың қажеті жоқ. Жер асты қоймасының көлемі шектеусіз.
Жер асты қоймасын құру нәтижесінде келесі негізгі қағидаларды есте ұстау қажет:
- ұзақ мерзімде жыныспен жанасқа өнімнің сапалы сақталуы;
- сақталған өнімнің физико-химиялық және механикалық жағынан таулы жынысқа әсер етпеуі;
- қазіргі техниканың көмегімен жоғарғы технико-экономикалық көрсеткіштің қажетті көлемдегі герматикалық қуыс құру;
- белгілі тереңдіктегі қуысқа бағана бойынша салынған өнімнің теңдестірілген мөлшерден тас қысымда сақталуы.
Сұйық және газтәрізді көмірсутекті сақтау үшін, міндеті түрде металды неғұрлым аз қолданатын, қауіпсіз және тиімді қойманың жаңа түрін іздестіру қажет.
Жер қыртысы қабаты көбінесе әр түрлі салаға арналған жер асты қоймасын құру үшін қолданылады, онда негізінен қысылған күйінде сақталатын, сұйық және газтәрізді көмірсулар қысқа мерзім ішінде газды сұрыптаудың жоғары өнімділігі.
Жер асты қоймасы дегеніміз - ол бір, екі немесе бірнеше жер асты қорларынан тұратын қойма. Онда өнімді іріктеу және сақтау жердегі технологиялық құрал - жабдықтармен қамтамасыз етілген.
Жер асты қоймасы, жер үсті қоймасымен салыстырғанда неғұрлым темір қормен жақсы жабдықталған және оған темір шығыны аз жүмсалады.
Жер асты қоймасын құру кезінде жер көлемінің аз жұмсалуына байланысты күрделі салымда қүрт төмендейді.
Өрт шығу, жарылу қауіпі жер астында, жер үстімен салыстырғанда әлдеқайда төмен.
Жер асты қоймаларын қолданған кезде өнімді сақтау бағасы 1м3-қа төмендейді және қоршаған орта ластанбайды.
Жер асты қоймалары татқа желінбеді және оларды ауық-ауық тазалау, болудың қажеті жоқ. Жер асты қоймасының көлемі шектеусіз.
Жер асты қоймасын құру нәтижесінде келесі негізгі қағидаларды есте ұстау қажет:
- ұзақ мерзімде жыныспен жанасқа өнімнің сапалы сақталуы;
- сақталған өнімнің физико-химиялық және механикалық жағынан таулы жынысқа әсер етпеуі;
- қазіргі техниканың көмегімен жоғарғы технико-экономикалық көрсеткіштің қажетті көлемдегі герматикалық қуыс құру;
- белгілі тереңдіктегі қуысқа бағана бойынша салынған өнімнің теңдестірілген мөлшерден тас қысымда сақталуы.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Мазуров В.А. Подземные газонефтехранилища в отложениях каменной соли. - М.: Недра, 1992
2. Захаров П.М. Проектирование и сооружения подземных резервуаров нефтегазохранилищ. - Киев: Будивельник, 1973
3. Кочкин П.И., Нестерова М.П., Бобровский. Очистка резервуаров от остатков Нефти и нефтепродуктов. - М.: ВНИИОЭНГ, 1965
4. Жолтаев Г.Ж., Булекбаева З.Е. Тектоника и нефтегазоносность бортовых зон прикаспийской синеклизы. - Алматы: Казахстан, 1975
5. БроварИ.М., Дата И.Г.,- Шмайс И.И. Тектоника и перспективы нефтегазоносности надсолевых отложений. - М.: Недра, 1971
6. Задора Г.И. Подземное хранение газов и углеводородных жидкостей в непроницаемых горных породах. - М., 1976
7. КазарянВ.А., Пышков Н.Н. Технологические схемы эксплуатация подземных хранилищ углеводородов в каменной соли. - М., 1990
8. Физика - химические процессы при образовании и эксплуатации подземных резервуаров. / Под ред. В.А. Мазурова. - М.: ВНИИ Промгаз, 1989
9. Хранение углеводородных газов в устойчивых породах. / Под ред. Н.А. Федорова. - М.: ВНИИ Промгаз, 1983
10. Каримов М.Ф. Эксплуатация подземных хранилищ газа. - М.: Недра, 1981
11. Хейн А.Л. Гидродинамический расчет подземных хранилищ газа.- М.: Недра, 1968
12. Сидоренко М.В. Подземное хранение газа. - М.: Недра, 1965
13. Куцын П.В., Федоренко В.И., Султанович А.И. Организация работ по охране труда в газовой промышленности. - М.: Недра, 1987
14. Куцын П.В., Эстрин Р.Я. Охрана труда и техника безопасности на газовом промысле. - М.: Недра, 1982
1. Мазуров В.А. Подземные газонефтехранилища в отложениях каменной соли. - М.: Недра, 1992
2. Захаров П.М. Проектирование и сооружения подземных резервуаров нефтегазохранилищ. - Киев: Будивельник, 1973
3. Кочкин П.И., Нестерова М.П., Бобровский. Очистка резервуаров от остатков Нефти и нефтепродуктов. - М.: ВНИИОЭНГ, 1965
4. Жолтаев Г.Ж., Булекбаева З.Е. Тектоника и нефтегазоносность бортовых зон прикаспийской синеклизы. - Алматы: Казахстан, 1975
5. БроварИ.М., Дата И.Г.,- Шмайс И.И. Тектоника и перспективы нефтегазоносности надсолевых отложений. - М.: Недра, 1971
6. Задора Г.И. Подземное хранение газов и углеводородных жидкостей в непроницаемых горных породах. - М., 1976
7. КазарянВ.А., Пышков Н.Н. Технологические схемы эксплуатация подземных хранилищ углеводородов в каменной соли. - М., 1990
8. Физика - химические процессы при образовании и эксплуатации подземных резервуаров. / Под ред. В.А. Мазурова. - М.: ВНИИ Промгаз, 1989
9. Хранение углеводородных газов в устойчивых породах. / Под ред. Н.А. Федорова. - М.: ВНИИ Промгаз, 1983
10. Каримов М.Ф. Эксплуатация подземных хранилищ газа. - М.: Недра, 1981
11. Хейн А.Л. Гидродинамический расчет подземных хранилищ газа.- М.: Недра, 1968
12. Сидоренко М.В. Подземное хранение газа. - М.: Недра, 1965
13. Куцын П.В., Федоренко В.И., Султанович А.И. Организация работ по охране труда в газовой промышленности. - М.: Недра, 1987
14. Куцын П.В., Эстрин Р.Я. Охрана труда и техника безопасности на газовом промысле. - М.: Недра, 1982
Тақырыбы: Тас тұзының кен орнында газды жерасты сақтау қоймасын
жобалау
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жерасты қоймаларын салуға жарамды тас түзының кен орыны
1.2 Солтүстік - Оралдың сор - тұзды алқабы
1.3 Жерасты қоймаларын жобалауға арналған геологиялық барлау
жұмыстары
1.4 Жерасты қоймаларының сызба нұсқа тәсілдерінің әдістері
1.4.1 Жерасты сыйымдылығының құрылыс құрылғысы
1.5 Тұздық суды сақтау, тастау және пайдаға асыру
1.5.1 Тұздық суды пайдаға асыру
1.5.2 Тұздық судың қорын технологиялық сақтау
1.6 Сұйытылған көмірсутегі газдарының жерасты сақталуы қорының
технологиялық үлгісі
1.7 Басты жоспардың тұтастығы
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Жерасты қоймаларының құрылыс параметрлерін есептеу
2.1.1 Қойма құрылуының бірінші сатысындағы процесінің пайда
болу параметрлерін есептеу
2.1.2 Қойма құрылуының екінші сатысындағы процесінің пайда
болу параметрлерін есептеу
2.1.3 Қойма құрылуының үшінші сатысындағы процесінің пайда
болу параметрлерін есептеу
2.1.4 Қойма құрылуының төртінші сатысындығы процесінің пайда
болу параметрлерін есептеу
2.2 Электр параметрлерінің анықтамасы
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Газ сақтау құрылысы инвестициясына байланысты негізгі
тұжырымдамалар
3.2 Тұз қабаты жерасты сыйымдылығының капиталдық салымы
3.3 Капиталдық салыным сметасын құрастыру
3.4 Ағымдағы таза құн есебі
3.5 Түсімнің ішкі құн есебі
3.6 Экономика әсерлілігі және инвестицияның өтемділік кезеңі
3.7 Шығын құрамын жоспарлау
3.8 Тозуына қарай кететін төлемдер есебі
3.9 Өндірістің сындарлы нүктесі. Шығынсыз нүкте
4 ЕҢБЕК ПЕН ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Еңбекті қорғау
4.1.1 Өндірістік тазалық
4.1.2 Қауіпсіздендіру техникасы
4.1.3 Өрттік қауіпсіздік
4.2 Қоршаған ортаны қорғау
4.2.1 Ауа тазалығын сақтау
4.2.2 Су алабын қорғау
4.2.3 Жер қойнауларын қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Сұйық және газтәрізді көмірсутекті сақтау үшін, міндеті түрде металды
неғұрлым аз қолданатын, қауіпсіз және тиімді қойманың жаңа түрін іздестіру
қажет.
Жер қыртысы қабаты көбінесе әр түрлі салаға арналған жер асты қоймасын
құру үшін қолданылады, онда негізінен қысылған күйінде сақталатын, сұйық
және газтәрізді көмірсулар қысқа мерзім ішінде газды сұрыптаудың жоғары
өнімділігі.
Жер асты қоймасы дегеніміз - ол бір, екі немесе бірнеше жер асты
қорларынан тұратын қойма. Онда өнімді іріктеу және сақтау жердегі
технологиялық құрал - жабдықтармен қамтамасыз етілген.
Жер асты қоймасы, жер үсті қоймасымен салыстырғанда неғұрлым темір
қормен жақсы жабдықталған және оған темір шығыны аз жүмсалады.
Жер асты қоймасын құру кезінде жер көлемінің аз жұмсалуына байланысты
күрделі салымда қүрт төмендейді.
Өрт шығу, жарылу қауіпі жер астында, жер үстімен салыстырғанда
әлдеқайда төмен.
Жер асты қоймаларын қолданған кезде өнімді сақтау бағасы 1м3-қа
төмендейді және қоршаған орта ластанбайды.
Жер асты қоймалары татқа желінбеді және оларды ауық-ауық тазалау,
болудың қажеті жоқ. Жер асты қоймасының көлемі шектеусіз.
Жер асты қоймасын құру нәтижесінде келесі негізгі қағидаларды есте
ұстау қажет:
- ұзақ мерзімде жыныспен жанасқа өнімнің сапалы сақталуы;
- сақталған өнімнің физико-химиялық және механикалық жағынан таулы
жынысқа әсер етпеуі;
- қазіргі техниканың көмегімен жоғарғы технико-экономикалық
көрсеткіштің қажетті көлемдегі герматикалық қуыс құру;
- белгілі тереңдіктегі қуысқа бағана бойынша салынған
өнімнің теңдестірілген мөлшерден тас қысымда сақталуы.
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жерасты қоймаларын салуға жарамды тас тұзының кен орыны
Жерасты қоймаларының құрылыстарын салуға жарамды тас тұзы кен
орындарының негізгі белгілері - тұзды жыныстың қуаттылығы мен пішіні,
тұздың жатқан тереңдігі мен қойманың көлемін, геометриясын анықтау. Қазіргі
техника мен технология жерасты қоймаларын тік құбырлар арқылы тас тұзы
кендерінде қуаттылығы 50-60 т, 1500-1600 м. тереңдікте тиімді қоймалар
құрылысын салуға көмектеседі.
Жерасты қоймаларын салу сызбанұсқасы мен тәсілдері шөгінделердің
өзіндік құрылысы: шөгінділердің жағдайы, тұзды жыныстың физика-химиялық
константы; ерімейтін бөлшектердің құрамына байланысты. Тұздық көлемін
белгілейтін көрсеткіші, оның беріктігі қойманың мөлшеріне себепті. Тас
тұзының тыңайған жерін зерттеудеғі негізгі шартының құрамын: қуаттылығын
мықтылығын, тұздықтың топырағын зерттеу.
Тас тұзының кен орындырын туралау сор-тұз бассейіндерінің ерекшелігі
олардың бір-бірінен геологиялық жас шамасының өзгешелігі (төмендегі
кембриядан неогенаға дейін), кесінді құрылысы, жыныс салыстырымының
сыйымдығының, тектоникасы, минералдық құрамына байланысты.
1.2 Солтүстік - Оралдың сор - тұзды алабы
Бұл алаб Башқырстан, Орынбор, Куйбышев, Саратов, Орал, Актөбе және
Атырау облыстарының оңтүстік-батыс бөліктерінде орналасқан.
Геологиялық кесіндіде тас тұзының кен орындары төменгі пермдік жас
шамасындығы шөгінделердің арасында жатыр. Осы зерттеп отырған алабты
тектоникалық-құрылым құрылысы мен галогенді сидементациялық шартпен үш
ауданға бөлуге болады: Орал шегінің майысуы, платформалық бөлігі, Каспий
жағалауының ойпаты.
Орал шегінің майысу аумағындағы сор-тұзды шөгінділер ирень
көкжиегіндегі кенгур қатарында ерекше көрінеді. Олар тас тұзы мен ангидрид
түрінде кездеседі тұздың көлемі 45%, қиындының қалған бөлігінде
ангидридтер, мергелдер мен саз-балшық. Оңтүстікке қарай тұздың көлемі 90%-
ға көтеріледі, ал террикалық жыныстырдың қатпарлары азаяды. Сор-тұзды
қатпарлардың көлемі солтүстікте ошақты метр, оңтүстікте 80 метрге дейін
көтеріледі. Қатпардағы ерімейтін жыныстар 2-3%.
Сор-тұзды алқабтың платформалық бөлігінің кесіндісінде екі сор-тұзды
қалындық ерекшеленеді - кунгур және қазан қатарлары. Шөгінділер оңтүстік
және оңтүстік шығыс бағытында 150-200 метрден 1-2 мың метрге дейін
көтеріледі. Тас тұзындағы ерімейтін қалдықтар құрамы 1,5-14,5%. Тыңайған
жер тереңдігі 300-1100 м. (1 бет). Каспий жағалауында төменгі перм
галогендік шөгінділер 2000-9000 м тереңдікте жатыр. Сор-тұз көлемінің жерге
жақындауы, оның тектоникалы сор-тұзды күмбезінен көрінеді.
Бұрғылау нәтижесінде, тұз шөгіндісінің күмбездегі тереңдігі Ақтөбе мен
Ақтау облыстарында 60-300 м. Тұзды күмбездің ядросы таза галиттен құралған,
ерімейтін қалдықтардың мөлшері 1,5%-дан аспайды.
Солтүстік-Орал алқабында тұздық суды ағызу жоғары кезекті, жарықты
жыныстар.
Орал шегі майысуындағы геотермикалық градиентінің арақашықтығы 500-3000
метрде 100 метріне 271,5-275 К құрайды. Ишімбай қаласының ауданында 1000 м
тереңдікте жыныстың қызымы 291 К, Волга жағалауының моноклинолиясында 306
К, Каспий жағалауы ойпатында 288 К төмендейді.
1.3 Жерасты қоймаларын жобалауға арналған геологиялық
барлау жұмыстары
Жер асты қоймаларын жоспарлау мен құрылыс жұмыстарын жүргізу, жердегі
ғимараттар мен құрылыстардың жер астындағы инженерлі - геологиялық
ізденістер, геологиялық-барлау жұмыстары үшін керек. Барлау жұмыстары екі
кезеңнен тұрады: техника-экономикалық негіздеу (ТЭН) мен техникалық
жоспарды өңдеу. ТЭН жер асты қоймасының тереңдігін, қуаттың, құрамын
дерекке негіз ете отырып өңдеу.
Геологиялық жағдайларды зерттей келе осы аудан бойынша ТЭН-нің өңдеу
жинағы бойынша жарық көрген және қорда сақталған геологиялық,
гидрогеологиялық, геофизикалық деректер талданды. Содан соң белгіленген
аудан бойынша тұзды қабат қалыңдығы белгіленеді, үстіндегі шөгіндінің
сипаты туралы мәлімет беріледі.
Геологиялық барлау аумағының алаңы қажет аумақтан 1,5 есе артық болуы
керек, ол қажетті жерасты құрылыс қоры үшін. Техникалық жобалаудың бастапқы
сатысыңда геологиялық жұмыстар жүргізіледі. Геологиялық барлау жұмыстары
жобасында төменгі жұмыстар ұсынылады:
- аумақтың геологиялық кесіндісін нақтылау;
- тұз қатпарларын жазып жатқан құрамның химиялық, физика-
химиялық құрамын білу;
- тұз қатпарларындағы сулы көкжиек сипатын алу;
- ішер және техникалық сулар көздерін анықтау.
Бұрғылау жұмысын жобаларда аз ғана бұрғы пайдалану қажет, себебі
экономикалық тұрғыдан алғанда, әр жаңа бұрғы тұз қатпарларын ашып, оған
жерасты сулары құйылады, ол келешекте қолданатын қоймаға зиян келтіреді.
Бұрғылау технологиясы мен конструкциясы барлау ұңғымаларының жобадағы
тереңдікке дейін жетуін, геофизикалық жұмыстарды жүзеге асырып,
гидрогеологиялық бақылау жүргізумен қамтамасыз ету.
1.4 Жерасты қоймаларының сызба нұсқа тәсілдерінің әдістері
Резервуарды бастау процесі су тоқтатқышты құрудан басталады.
Бұл құрылғы құрамды тұздықты үстіне беруді қамтамасыз етеді, камерадағы
еріткіш көбейтіліп отырылады, бұл соңында құрылыс мерзімін қысқартады.
Түсіру - көтеру процесі қарапайымдалады.
Су тоқтатқыштың өсуіне байланысты қуысты енгізу жүйесі арқылы ерімейтін
процесс пайдаланылады. Су тоқтатқыштың өлшемдері белгілі көлеммен
анықталады. 100 мың м3 резервуардың биіктігі-10 м. Таза тұз үшін оның
диаметрі биіктікке тең.
Ал 10-15% болса, тура ағынды ережеде жұмыс жасалады. Су тоқтатқыштың
айнымалылары 10-20 м3сағ жұмыс уақытының басында оған дейін 50-70 м3сағ
соңында болады. Су тоқтатқыштың пайда болғанан кейін мынандай режим
қолданылады - астынан үстіге дейінгі саты (сур 36). Еріткіштің құрамында
шатыр қуысының, тұз ерітіндісі жоғары дәрежелі есеп алады.
Қуыстың төбесі тиімді ериді, бұл шарттан көптеген субстанциялар келісім
берді.
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, өткізбегіштегі,
тұзды топырағы ыждағытпен негізге алынады. Егер тұзды ерітінді алынатын
жерлері болса, сол жерден қосынды алып, кептіріп таза тұз алады.
Су тоқтатқыш жасалғаннан соң тұз қарсы ағын әдісімен жуылады, ол
төменнен жоғары қарай өтетін ережемен орындалады. Ерітуге қапталдағы
қабыршықтар ғана емес, кеністік төбесі де араласады, сонда барып көп тұз
алынады.
Бұл сатыда ең бастысы - қуыстың үстіңгі бөлігін алу, астыңғы
ерімейтін бөлігін құру.
1.4.1 Жерасты сыйымдылығының құрылыс құрылғысы
4-сызбада қаратікен тұздікі берілген, ол 2-ші ішкі құбырдан, 3-ші
төменгі және жоғарғы дискіден тұрады. Жоғарғы дискіге 5-ші сопло, ал 4-ші
диффузор төменгі дискіге орналастырылған, ыдыс биіктігінің орны бөлек.
Ішкі қабаттың сыртқы бағаны құбырлар 2 әлсіз минерализация тұздығы үшін
көптеген элементтер және терезелер қолданды. Ішкі бағандағы құбыр 2 сыртқы
бағанадағы дисктер 3 және көшет элементтер көмегімен біріктіріледі. Сопло 5
болтты сыртқы бетінің диск 3 пен біріктіріледі, ал диффузор 4 сопло 4
қатарласып астыңғы дискіге біріктіріледі. Ішкі баған құбыр 2 үстіңгі және
астыңғы дискіге 3 бекітіледі. Көшет элементтер сыртқы бағана құбыры арқылы
цилиндрлік көшет орнын тығыздау 6 астыңғы диск 3.
Бұл жұмысты құру келесі бейне бойынша көрсетіледі.
Сыртқы күндізгі жинауды келтіріп торапты құрылғы астыңғы ішкі бағанасы
құбырлы 2. Содан соң өндірістік түсіру арқылы құбырдың сыртқы жұмысы
көрсетіледі. Кейін ішкі құбырдың ұзындығын таңдап астыңғы диск 3 көшеті
элементке қарама-қарсы орналастырып, ішкі 2 құбыр бағаны түседі.
Бұл құрылғы құрамды тұздықты үстіне беруді қамтамасыз етеді, камерадағы
еріткіш көбейтіліп отырылады, бұл соңында құрылыс мерзімін қысқартады.
Еріткіш су құбыралық сыртқы және ішкі құбырлы болған 2, соплу 5. Соплада 5
потенциалдық энергия, тоқ арқылы жұмысын істейді, нәтижесінде әлсіз
миниралды тұздықты камерадан жер асты резервуарда енгізеді. Еріткіш және
сорылатын ағын цилиндрлік камерамен араласып орнынан алынады.
Диффузор 4 керісінше кинетикалық энергиядан потенциалды енгізеді, мұнда
ішкі және сыртқы құбырлар бағаны камераға түседі, камераны сілтелеу үшін
ерітінді, әдетте тұщы суды, 2-ші құбырмен береді. Жерасты қоймасын
жасағанда оны үнемі әрі мықты етіп орнықтыру керек.
Жерасты камерада, негізінде резервуардың биіктігі көрсетіледі,
конструкция бойынша оны әртүрлі бұрғылау жеріне орналастыруға болады.
Гравитациялық күш арқылы, әлсіз минералдарды төменгі сатыға белгілеу
арқылы резервуарды жерасты камераларына бекітеді. Бұл көрсеткіш
концентрациялық тұздықты күндізгі сатыдағы камераларға жерасты резервуарлы
еріткіш соңында уақыт қысқарып құрылыс үнемі жүргізіледі.
Түсіру - көтеру процессі қарапайымдалады.
1.5 Тұздық суды сақтау, тастау және пайдаға асыру
1.5.1 Тұздық суды пайдаға асыру
Жерасты құрылғысында керексіздерді бөлу технологиясы бар. 1 м3 сұйық
заттан 7-8 м3 тұздық шығады. Экономикалық тиімділік те бар, кемшілік те жоқ
емес, олар мынандай:
- тұздықта химиялық тазалау;
- тұздықты жөнелту шығындары;
- әлсіз тұздықтарды жетілдіру;
- тұздық әкелу уақытының аздығы. Бұл алгоритмдерін ЭЕМ шығарады.
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, су
өткізбегіштігін, тұзды топырағы ындағатпен негізге алынады. Егер тұзды
ерітінді алынатын жерлері болса, сол жерден қосынды алып, кептіріп таза тұз
алынады. Нашар минералданған тұздың айдалғанда сорғыштар тез арада істеп
шығып, тозып кетеді, сол үшін су біріден жіберіледі. Тұз үстіңгі жағында
ериді.
Практика жүзінде тұздықты қолдану өнеркәсіпте өте пайдалы, мысалы:
минералды шикізатта пайдаланса одан каустикалық және кальций тұзын,
қағазды, синтикалық каучукты, тамақ тұзын және т.б.
Ерітінді жайыла түскен сайын одан тұз алу жеңіл болады. Таза тұз үшін
оның диаметр биіктігіне тең, 80% ерімейтіні бар кезде, қарсы ағыс
ережесімен жүргізіледі. Әр бір тұздықтың шешімін жерасты сақтау суы
көрсетілуі керек. Сонда да кейбір мәселелер көрсетіледі хлорлы натрий
тұздығы көлемі бойынша аз.
Тұздықты керексіздендіру есебі қазіргі уақытта техникалық шешім түрде,
оптималды алгоритмдер моделін құруға және бағдарламалы алгоритмінде ЭЕМ-де
жасауға қолданады.
1.5.2 Тұздық судың қорын технологиялық сақтау
Пропанды алсақ, үнемді, реттелгіш келеді. Жерасты 100 мың м3 арнаулы
сақтағышта жатады, ішкі алқабы ашық экранда көрінеді, жер қойнауына
енгізілген, сүзілу жылдамдығы - 1,9 10-4 мтәулік. ;
Тұздықты сақтау ішкі жағымды алқабын корсету мен шектелмейді. Алқаб
іші күстеніп, аунатылады. Жерге тұздық сақтауды құрады. Тұздықтың ағып
кетуінен сақтау үшін тұзды жерге және сулы горизонтта тұзды сақтау экраны
мен жабады.
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, су өткізбегіштігі,
тұзды топырағы ыждағытпен негізге алынады.
Сүзуге қарсы экранда мынандай полеолифин жұқа қабығы, өзінің
сипаттамаларында (гидрофобия, механикалық төзімділік, пісірілу, икемділік,
химиялық беріктік) басқа материалдар (цементтік бетон, асфальт
пневмополимерді бетон, нейриттік резеңке) жұмыс
істеуге сәйкестендіріледі. Құрылыстық экран осы бекет бойынша қаттылық
пен жақсы диформацияға қарсы тұрады. Басқа материалдар мен салыстырғанда
құрылысқа көп уақыт кетпейді. Бұл экранды көтеру үшін бізге жүк
көтергіш құралдар қажет.
Форма мен шаманы тұзды сақтауды анықтайтын көлемі жерасты
резервуар, жер рельефі, буға айналу көлемі және басқа тұнбалар.
Тұздық сақтағыштың жалпы тереңдігі былайша анықталады:
һ = һn+һм+һ0+а
мұндағы һn - жерасты ыдысынан қажет өнімді шығару тереңдігі;
һм - "өлі" көлем тереңдігі;
һ0 - шөгінді тереңцік қоры;
а - дамбаның толқыннан биіктігі.
1.6 Сұйытылған көмірсутегі газдарының жерасты сақталуы қорының
технологиялық үлгісі
Технологиялық үлгіде жерасты сақтауында сұйық көмірсутекті вариант
көрсетілген.
Төмендетілген судың пайдалануы теміржол арқылы жүреді. Технологиялық
үлгіде мынандай негізгі операциялар қаралынады: Темір жол цистерналары
арқылы төмендетілген газ беріледі, ол жоғары қысымды 3 соратын сызық
сорғыш және жерасты резервуар 8;
Теміржол цистерналары көмегімен құйылыс заттың алады, ол
төмендетілген сорғыш затты 2, буферлік резервуар 4;
Жерасты төмендетілген газдың біреуі, ол ерітілген сорғыш 10, төменгі
қысымды сорғыш 2в.
Беруді теміржол мен келген цистерналардағы 3 қысымды сорғыш атқарады.
Құюды 2-ші төменгі қысымды сорғыш 4-ші ыдысқа беру арқылы жүреді.
Қажет құю - 550 м3сағ., немесе оның көлемі:
Vыдыс.кед. = (550-100)·2 = 900 м3
Үш резервуар қосылып 350 м3 көлем береді, сонда 0,86 коэффицентінде -
903 м3 болып шығады.
Осымен қатар резервуар сорғышы авария немесе жөндеу жұмыстары кездеседі
оларға үлкен роль берілу керек.
Жерасты көлемі үш сорғышта пайдаланады 5НС-6-8г (екеуі негізгі және
біреуі резервтегіш). Соммалық қысым 390 м тең, ал соммалық шығын 100м3сағ.
Сақтау көлемі 100 мың м3 төменгі газды құю, өнімділігі 100 м3сағ.
Өнімділіктің құны 110 м3сағ болуы керек.
Теміржол цистерналары төмендетілген газдың буферлік резервуарының
төменгі қысымын (екі біріктірілген параллельді) типі 8НД-9х2.
Ішкі құбырлардың диаметрі, технологиялық үлгісіндегі буферлік
резервуары 168 мм, жуандығы 10 мм тең.
Кооперацияда тұзды сақтау сорғышының өнімділігі 100 м3сағ (екі сорғыш)
типі КМС-50х .
1.7 Басты жоспардың тұтастығы
Негізгі жоспарды құрастыру базасы жүйелік енгізуді сипаттайды.
Сызбада жоспарлау базасы жерасты сақтау сұйық мұнай заттарын енгізеді.
Алаң екі зонаға бөлінеді: бір зонада объектілер орналасады, ал екінші
зонада-эксплуатациялық обьектілер орналасады.
Жерасты сілтісіздендіру периоды: су шайып кету станциясының сорғышы 2;
ерімеген резервуар 20; су және тұздық үшін екі резервуар 18.
Сұйық мұнай өнімдерін сақтау жоспарланады. Екі аймақ бар, біреуінде -
жерасты жуу, екіншісінде - пайдалану орналасқан.
Сұйық көмірсуларды сақтау үшін мыналар қолданылады:
төмендетілген көмірсулар газының сорғышы - 12; буферлік көлем 8; екі
жақты темір жол эскадасы 7; электроподстанция 6.
Ғимаратта - 4-ші өтетін жер, 14-ші өрттік депо, 10-шы зертхана, 9-шы
әкімшілік, 3-ші гараж, 7-ші темір жол эстакадасы, 12-ші өнімдік бекет, 13-
ші өлшеу пункті, 8-ші буферлік ыдыс, 21-ші тұздық сорғыш бекеті, 22-ші
түрақты тұздық сақтағыш.
Технологиялық сақтау жұмысына мыналар жатады. Құйылған темір жол
этакадасы 7, азық станциясының сорғышы 12, ауыстыру пункті 13, буферлік
резервуары 8, тұздық үшін сорғыш станция 21, әркездегі тұздық сақтау 22,
қосымша құралдарға негізгі технологиялық комплекске жататын
электроподстанция Б кабельдік тор, сорғыш станция 14 және суға резервуарлар
15, әкімшілік 9 және жөндеу, пайдалану блогтар 5, өтетін жер 4,
транспорттық құрылғылар - ішкі алаңды автожолдар. Барлық территорияны
сақтау үшін оны темір бетондық плиталармен қоршайды.
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Жерасты қоймаларының құрылыс параметрлерін есептеу
Даму процессі ассиметриялық жерасты қойманың үрдісте тасты тұзды орнату
тұзды бетті бұрғылау скважиналары арқылы алады. Қойманың бірінші сатыдағы
үрдісте теңсіздік орындалмай концентрациялық ерітінді болуы керек.
Концентрациялық ерітіндісінің қуысы практикалық түрде болмауына
әкеледі.
Даму процесі кезінде жерасты үрдісіне келтірілген көлем ретінде қиын
механизм сипаттамасы мінездеме бола алады.
2.1.1 Қойма құрылуының бірінші сатысындағы процесінің пайда болу
параметрлерін есептеу
Жобалау кезіндегі белгілі мөлшерлі тұздық концентрацияны құю сн=317
кгм3, алғашқы концентрация ерінтіндісі с0, ұзындығы нр және жоғарғы
радиусы R0 резервуары, температура процессі Т және тұзды тастың тығыздығы
Рс ерітіндінің шығыны Q өндірістің түсінігі ретінде (сораптың жабдықтар,
анықталған тұздың концентранциясын алу, құрылыс резервуарының уақыты,
өнімділікті түсіру және пайдалану тұздығы және т.б.) негізінде техника -
экономикалық есептер минималдық шығындарды резервуарға шығару.
Параметрлер процесін анықтайтын резервуардағы көлем-ауысымы период
ішіндегі тасты тұздың еріту жылдамдығының коэффициенті мына формула бойынша
анықталады
(2)
мұндағы Ддф -диффузия коэффиценті.
- тұз ерітіндісінің тығыздығы мен алғашқы ерітіндінің
тығыздығы арасындағы айырмашылық;
ηср- динамикалық тұтқырлық коэффициенті.
Даф=1,23-10-9 м2с
Δр =203,4кгм3
ηср=1,5109-10-3Па·С 25-кесте бойынша [В.А. Мазуров "Подземные
газонефтехранилища в отложениях каменной соли"];
ө - ертіндінің беті мен тік арасындағы бұрыш;
- ертіндінің бетінің орта статистикалық ұзындығы, мұндағы
үзіліссіз ламинарлы ағын (жаңалау) диффузиялық қабат Q=const : және
С0=соnst; Q=0 кесте 20 [1]. = 1,75 -10-2 м
Су тоқтатқыш құру уақыты мына формуламен есептеледі
(3)
Δс’=Δс=сн-с0’
С0'=0; Х=К1=1,4325·10-5 мс
Концентрацияның орташа ерітіндісі ΔС=СН=317 кгм
Су тоқтатқыштың төменгі радиусы:
(4)
z - тереңдігі 2=һг=10м
һr - сутоқтатқыштың биіктігі һr=10м
х=k1=1,4325·10-5мс
Q=0,00833 м3с - ерітіндінің шығыны
Сутоқтатқыштың көлемі
(5)
x=k1=l,4325·10-5 мc
RH= r = 6,49
Тұздың концентрация формуласы:
(6)
R0=10м, z=hr=10м, ΔC0=0
Қалған қуыстағы орта тұздық концентрациясы келесі формуладан
анықталады:
(7)
Қалған қуыстағы мөлшерлі тұзды, тұздық ретінде көрсететін формула:
Gr=VrCCP=2041-98,25=200,6·103 кг (8)
Барлық мөлшерлі ерітілетін тұз
G= Vrpc=2041- 2160 = 4408,6·1 03кг
(9)
мұндағы ρс-тасты тұздың тығыздығы.
Орта тұздық концентрацияны қуысты алу уақыты τ=4757·103с бағамен
hr=z=10м.
(10)
6- формуладан ауысым ретінде орнына қояды
(11)
Осымен нөльге тең есептеу аяқталады, одан әрі параметрлер процессін
есепте су тоқтатқыштың жақындау кездегі Сд=С0'=54,9 кгм3 және орташа
мағыналы бұрыш Ө, бүдан мыналар сәйкестендіріледі r0 және һг алынған r,
өзгеріс енгізіледі 0 ден 18,730 өзімен бірге 0=9,3650. (2) формула бойынша
жылдамдық ара қашықтық коэффициенті анықталады:
(3) формула бойынша су тоқтатқыштың уақыт құрылымын анықтаймыз:
мұндағы х=к1=1,1609·10-5мс
Δс=см-со=317-54,9=262,1 кгм3
= 2,6-10-2
Даф=1,2-10-9 м2С
Δρ = 167 кг м3
ηср= 1,535·10-3Па·С
(4) формула бойынша су тоқтатқыштың төменгі радиусы мынаған тең:
Су тоқтатқыштың көлемінің формуласы (5)
(6) формулаға байланасты тұздық концентрация
Құбырда қалған орташа тұздық концентрациясы келесідей анықталынады:
(7)
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі (8)-формулаға байланысты
Gr=2188·98,25=200,6·103кг (8)
Барлық ерітілеген тұз мөлшері (9)-формулаға сәкес есептелінеді
G=2188·2160=4726·103кг
(10)- формуладан орта тұздық концентрацияны қуысты алу уақыты 7098·103
ал С мынаған тең:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде Сд мына формула бойынша
анықталады (11):
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетін (5)-де нөлге
есептеудің айырмашылығы
Айырмашылығы едәуір болғандықтан оған керекті екінші ретті жақындау
есебін көрсету керек, мұнда СД=С0'=39,2 және Ө=8,480
Ұқсас есептеуге байланысты ноль және өлшегішті көрсеткіштерді табу.
Еру жылдамдығының коэффициенті
Су тоқтатқышты жасау уақты:
Су тоқтатқыштың төменгі радиусы:
Сутоқтатқыштың көлемі:
Тұздық концентрация
Қалған қуыстағы орта тұздық концентрациясы келесі формуладан
анықталады:
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі түрдегі тұздықты анықтайды:
Gr=2150,5·89,5=192,4·103кг
Барлық ерітілмеген тұз мөлшері (9)-формулаға сәкес есептелінеді:
G=2150,5·2160=4645·103кг
Орта тұздық концентрацияны қуыстан алу уақыты τ=6364·103с:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде бірінші және екінші
есептеудің айырмашылығы:
Айырмашылығы едәуір болғандықтан оған керекті су тоқтатқышты үшінші
ретті жақындау есебін көрсету керек, мұнда СД=С0'=43,1 және Ө=8,750.
Еру жылдамдығының коэффициент
Су тоқтатқышты жасау уақты:
Сутоқтатқыштың көлемі:
Тұздық концентрация
Қалған куыстағы орта тұздық қонцентрациясы келесі формуладан
анықталады:
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі түрдегі тұздықты анықтайды:
Gr=2078,2·85,8=178,4·103кг
Барлық ерітілмеғен тұз мөлшері:
G=2078,2·2160=44,89·103кг
Орта тұздық концентрацияны қауыстан алу уақыты τ=6536·103с:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде бірінші және
екінші есептеудің айырмашылығы:
Осымен су тоқтатқыштың параметрлерін есептеу процессі аяқталады.
2.1.2 Қойма құрылуының екінші сатысындағы процесінің пайда болу
параметрлерін есептеу
Су тоқтатқыштың төбесінің бірінші сатысының қуысының
перпендикулярлығын Ψ = 900 қабылдаймыз (1-сурет).
Еріткіш шығыны Q=0,0167 м3с
Еріткіштің бастапқысы -
Жуу уақыты - 259·103с.
Жоғарғы бөлігінің радиусы - R00 = 10м
Қанық тұздық - Сқ = 317 кгм3
Үрдіс температурасы – Т = 288 К
Тас тұзының тығыздығы рс = 2160 кгм3
1-сурет – Су тоқтатқыштың еритін төбенің есептеме үлгісі
Еру жылдамдығы
Мұндағы кезіндегі орташа еру коэффициенті мс
- ерудің орта статистикалық ұзындығы;
θ const -және C0=const, = 18,6·10-2м
ΔР - еріткіштің алғашқы тығыздығы мен тұз ерітіндісі
арасындағы айырмашылық;
Рдф - диффузия коэффициенті;
δор - айналмалы жабысқыштық коэффициенті.
м2с
кгм3
Бастапқы және қаныққан концентрация айырмашылығы үшін
ΔС=Сн-С0=317кгм3
ΔС'=317 кгм3 кезде бастапқы концентрациялық орын ΔСбас=ΔС=200,3 кгм3.
Онда төбеден өтпелі тұздықтың концентрациясы:
С0=Сu-ΔСн=317-200,3=116,7 кгм3
Алынған биіктіктің тәнілігімен С0 коэффициенттің мағынасын анықтау kΨ
ол мынаган тең 0,21·10-4 мс
кгм3
Онда тұздың бастапқы концентрациясы өтпелі төбеден:
С'0=Сбас=317-217=100 кгм3
С'о=100 кгм3 үшін анықтаймыз коэффициент жылдамдығын КΨ ол мынаған тең
0,25-10-4. Төбенің радиусы:
(12)
Теңдеуді дифференциалдасақ (12) τ бойынша оған ΔС формуладан
(13)
мұнда k-тас тұзының еру коэффициентінің жылдамдығы мына кезде θ=Ψ;
Ψ-төбенің тік бұрышқа иіруі;
(14)
аламыз
(14) формуланы интегралдасақ онда
бағынбайды τ-ға,
Қуысқа үнемі бірдей мөлшерде концентрация беріледі, төбенің радиусы r0
скважинаның радиусына r0 тең болады
r=0, R(0)=r0
(15)
Белгілейміз:
(16)
(17)
Онда (15) теңдік мынандай түрін қабылдайды
(18)
Бұл кубтық теңдік жалғыз негізгі түбірі
(19)
q-ды формула (17) бойынша табамыз
м3
Р-ды формула (16) бойынша табамыз
м2
Төбе радиусы мынадай:
м
Формула бойынша:
R0 - радиус = 9,97 м
RΨOP = 0,235 -10-4 кезінде:
м2
м3
Қуыс биіктігі мынаған тең:
Нр=һг +L = 10 + 4,91 = 14,91 м
r = RH үшін формуласы алынады, енді төменгі радиус былай
болады:
мc
м
Тұздық құрамын анықтаймыз:
кг м3
Формулаға байланысты ΔС1 = СН – С10 =317 -100 = 217 кгм3, үшін
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
жобалау
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жерасты қоймаларын салуға жарамды тас түзының кен орыны
1.2 Солтүстік - Оралдың сор - тұзды алқабы
1.3 Жерасты қоймаларын жобалауға арналған геологиялық барлау
жұмыстары
1.4 Жерасты қоймаларының сызба нұсқа тәсілдерінің әдістері
1.4.1 Жерасты сыйымдылығының құрылыс құрылғысы
1.5 Тұздық суды сақтау, тастау және пайдаға асыру
1.5.1 Тұздық суды пайдаға асыру
1.5.2 Тұздық судың қорын технологиялық сақтау
1.6 Сұйытылған көмірсутегі газдарының жерасты сақталуы қорының
технологиялық үлгісі
1.7 Басты жоспардың тұтастығы
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Жерасты қоймаларының құрылыс параметрлерін есептеу
2.1.1 Қойма құрылуының бірінші сатысындағы процесінің пайда
болу параметрлерін есептеу
2.1.2 Қойма құрылуының екінші сатысындағы процесінің пайда
болу параметрлерін есептеу
2.1.3 Қойма құрылуының үшінші сатысындағы процесінің пайда
болу параметрлерін есептеу
2.1.4 Қойма құрылуының төртінші сатысындығы процесінің пайда
болу параметрлерін есептеу
2.2 Электр параметрлерінің анықтамасы
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Газ сақтау құрылысы инвестициясына байланысты негізгі
тұжырымдамалар
3.2 Тұз қабаты жерасты сыйымдылығының капиталдық салымы
3.3 Капиталдық салыным сметасын құрастыру
3.4 Ағымдағы таза құн есебі
3.5 Түсімнің ішкі құн есебі
3.6 Экономика әсерлілігі және инвестицияның өтемділік кезеңі
3.7 Шығын құрамын жоспарлау
3.8 Тозуына қарай кететін төлемдер есебі
3.9 Өндірістің сындарлы нүктесі. Шығынсыз нүкте
4 ЕҢБЕК ПЕН ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Еңбекті қорғау
4.1.1 Өндірістік тазалық
4.1.2 Қауіпсіздендіру техникасы
4.1.3 Өрттік қауіпсіздік
4.2 Қоршаған ортаны қорғау
4.2.1 Ауа тазалығын сақтау
4.2.2 Су алабын қорғау
4.2.3 Жер қойнауларын қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Сұйық және газтәрізді көмірсутекті сақтау үшін, міндеті түрде металды
неғұрлым аз қолданатын, қауіпсіз және тиімді қойманың жаңа түрін іздестіру
қажет.
Жер қыртысы қабаты көбінесе әр түрлі салаға арналған жер асты қоймасын
құру үшін қолданылады, онда негізінен қысылған күйінде сақталатын, сұйық
және газтәрізді көмірсулар қысқа мерзім ішінде газды сұрыптаудың жоғары
өнімділігі.
Жер асты қоймасы дегеніміз - ол бір, екі немесе бірнеше жер асты
қорларынан тұратын қойма. Онда өнімді іріктеу және сақтау жердегі
технологиялық құрал - жабдықтармен қамтамасыз етілген.
Жер асты қоймасы, жер үсті қоймасымен салыстырғанда неғұрлым темір
қормен жақсы жабдықталған және оған темір шығыны аз жүмсалады.
Жер асты қоймасын құру кезінде жер көлемінің аз жұмсалуына байланысты
күрделі салымда қүрт төмендейді.
Өрт шығу, жарылу қауіпі жер астында, жер үстімен салыстырғанда
әлдеқайда төмен.
Жер асты қоймаларын қолданған кезде өнімді сақтау бағасы 1м3-қа
төмендейді және қоршаған орта ластанбайды.
Жер асты қоймалары татқа желінбеді және оларды ауық-ауық тазалау,
болудың қажеті жоқ. Жер асты қоймасының көлемі шектеусіз.
Жер асты қоймасын құру нәтижесінде келесі негізгі қағидаларды есте
ұстау қажет:
- ұзақ мерзімде жыныспен жанасқа өнімнің сапалы сақталуы;
- сақталған өнімнің физико-химиялық және механикалық жағынан таулы
жынысқа әсер етпеуі;
- қазіргі техниканың көмегімен жоғарғы технико-экономикалық
көрсеткіштің қажетті көлемдегі герматикалық қуыс құру;
- белгілі тереңдіктегі қуысқа бағана бойынша салынған
өнімнің теңдестірілген мөлшерден тас қысымда сақталуы.
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жерасты қоймаларын салуға жарамды тас тұзының кен орыны
Жерасты қоймаларының құрылыстарын салуға жарамды тас тұзы кен
орындарының негізгі белгілері - тұзды жыныстың қуаттылығы мен пішіні,
тұздың жатқан тереңдігі мен қойманың көлемін, геометриясын анықтау. Қазіргі
техника мен технология жерасты қоймаларын тік құбырлар арқылы тас тұзы
кендерінде қуаттылығы 50-60 т, 1500-1600 м. тереңдікте тиімді қоймалар
құрылысын салуға көмектеседі.
Жерасты қоймаларын салу сызбанұсқасы мен тәсілдері шөгінделердің
өзіндік құрылысы: шөгінділердің жағдайы, тұзды жыныстың физика-химиялық
константы; ерімейтін бөлшектердің құрамына байланысты. Тұздық көлемін
белгілейтін көрсеткіші, оның беріктігі қойманың мөлшеріне себепті. Тас
тұзының тыңайған жерін зерттеудеғі негізгі шартының құрамын: қуаттылығын
мықтылығын, тұздықтың топырағын зерттеу.
Тас тұзының кен орындырын туралау сор-тұз бассейіндерінің ерекшелігі
олардың бір-бірінен геологиялық жас шамасының өзгешелігі (төмендегі
кембриядан неогенаға дейін), кесінді құрылысы, жыныс салыстырымының
сыйымдығының, тектоникасы, минералдық құрамына байланысты.
1.2 Солтүстік - Оралдың сор - тұзды алабы
Бұл алаб Башқырстан, Орынбор, Куйбышев, Саратов, Орал, Актөбе және
Атырау облыстарының оңтүстік-батыс бөліктерінде орналасқан.
Геологиялық кесіндіде тас тұзының кен орындары төменгі пермдік жас
шамасындығы шөгінделердің арасында жатыр. Осы зерттеп отырған алабты
тектоникалық-құрылым құрылысы мен галогенді сидементациялық шартпен үш
ауданға бөлуге болады: Орал шегінің майысуы, платформалық бөлігі, Каспий
жағалауының ойпаты.
Орал шегінің майысу аумағындағы сор-тұзды шөгінділер ирень
көкжиегіндегі кенгур қатарында ерекше көрінеді. Олар тас тұзы мен ангидрид
түрінде кездеседі тұздың көлемі 45%, қиындының қалған бөлігінде
ангидридтер, мергелдер мен саз-балшық. Оңтүстікке қарай тұздың көлемі 90%-
ға көтеріледі, ал террикалық жыныстырдың қатпарлары азаяды. Сор-тұзды
қатпарлардың көлемі солтүстікте ошақты метр, оңтүстікте 80 метрге дейін
көтеріледі. Қатпардағы ерімейтін жыныстар 2-3%.
Сор-тұзды алқабтың платформалық бөлігінің кесіндісінде екі сор-тұзды
қалындық ерекшеленеді - кунгур және қазан қатарлары. Шөгінділер оңтүстік
және оңтүстік шығыс бағытында 150-200 метрден 1-2 мың метрге дейін
көтеріледі. Тас тұзындағы ерімейтін қалдықтар құрамы 1,5-14,5%. Тыңайған
жер тереңдігі 300-1100 м. (1 бет). Каспий жағалауында төменгі перм
галогендік шөгінділер 2000-9000 м тереңдікте жатыр. Сор-тұз көлемінің жерге
жақындауы, оның тектоникалы сор-тұзды күмбезінен көрінеді.
Бұрғылау нәтижесінде, тұз шөгіндісінің күмбездегі тереңдігі Ақтөбе мен
Ақтау облыстарында 60-300 м. Тұзды күмбездің ядросы таза галиттен құралған,
ерімейтін қалдықтардың мөлшері 1,5%-дан аспайды.
Солтүстік-Орал алқабында тұздық суды ағызу жоғары кезекті, жарықты
жыныстар.
Орал шегі майысуындағы геотермикалық градиентінің арақашықтығы 500-3000
метрде 100 метріне 271,5-275 К құрайды. Ишімбай қаласының ауданында 1000 м
тереңдікте жыныстың қызымы 291 К, Волга жағалауының моноклинолиясында 306
К, Каспий жағалауы ойпатында 288 К төмендейді.
1.3 Жерасты қоймаларын жобалауға арналған геологиялық
барлау жұмыстары
Жер асты қоймаларын жоспарлау мен құрылыс жұмыстарын жүргізу, жердегі
ғимараттар мен құрылыстардың жер астындағы инженерлі - геологиялық
ізденістер, геологиялық-барлау жұмыстары үшін керек. Барлау жұмыстары екі
кезеңнен тұрады: техника-экономикалық негіздеу (ТЭН) мен техникалық
жоспарды өңдеу. ТЭН жер асты қоймасының тереңдігін, қуаттың, құрамын
дерекке негіз ете отырып өңдеу.
Геологиялық жағдайларды зерттей келе осы аудан бойынша ТЭН-нің өңдеу
жинағы бойынша жарық көрген және қорда сақталған геологиялық,
гидрогеологиялық, геофизикалық деректер талданды. Содан соң белгіленген
аудан бойынша тұзды қабат қалыңдығы белгіленеді, үстіндегі шөгіндінің
сипаты туралы мәлімет беріледі.
Геологиялық барлау аумағының алаңы қажет аумақтан 1,5 есе артық болуы
керек, ол қажетті жерасты құрылыс қоры үшін. Техникалық жобалаудың бастапқы
сатысыңда геологиялық жұмыстар жүргізіледі. Геологиялық барлау жұмыстары
жобасында төменгі жұмыстар ұсынылады:
- аумақтың геологиялық кесіндісін нақтылау;
- тұз қатпарларын жазып жатқан құрамның химиялық, физика-
химиялық құрамын білу;
- тұз қатпарларындағы сулы көкжиек сипатын алу;
- ішер және техникалық сулар көздерін анықтау.
Бұрғылау жұмысын жобаларда аз ғана бұрғы пайдалану қажет, себебі
экономикалық тұрғыдан алғанда, әр жаңа бұрғы тұз қатпарларын ашып, оған
жерасты сулары құйылады, ол келешекте қолданатын қоймаға зиян келтіреді.
Бұрғылау технологиясы мен конструкциясы барлау ұңғымаларының жобадағы
тереңдікке дейін жетуін, геофизикалық жұмыстарды жүзеге асырып,
гидрогеологиялық бақылау жүргізумен қамтамасыз ету.
1.4 Жерасты қоймаларының сызба нұсқа тәсілдерінің әдістері
Резервуарды бастау процесі су тоқтатқышты құрудан басталады.
Бұл құрылғы құрамды тұздықты үстіне беруді қамтамасыз етеді, камерадағы
еріткіш көбейтіліп отырылады, бұл соңында құрылыс мерзімін қысқартады.
Түсіру - көтеру процесі қарапайымдалады.
Су тоқтатқыштың өсуіне байланысты қуысты енгізу жүйесі арқылы ерімейтін
процесс пайдаланылады. Су тоқтатқыштың өлшемдері белгілі көлеммен
анықталады. 100 мың м3 резервуардың биіктігі-10 м. Таза тұз үшін оның
диаметрі биіктікке тең.
Ал 10-15% болса, тура ағынды ережеде жұмыс жасалады. Су тоқтатқыштың
айнымалылары 10-20 м3сағ жұмыс уақытының басында оған дейін 50-70 м3сағ
соңында болады. Су тоқтатқыштың пайда болғанан кейін мынандай режим
қолданылады - астынан үстіге дейінгі саты (сур 36). Еріткіштің құрамында
шатыр қуысының, тұз ерітіндісі жоғары дәрежелі есеп алады.
Қуыстың төбесі тиімді ериді, бұл шарттан көптеген субстанциялар келісім
берді.
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, өткізбегіштегі,
тұзды топырағы ыждағытпен негізге алынады. Егер тұзды ерітінді алынатын
жерлері болса, сол жерден қосынды алып, кептіріп таза тұз алады.
Су тоқтатқыш жасалғаннан соң тұз қарсы ағын әдісімен жуылады, ол
төменнен жоғары қарай өтетін ережемен орындалады. Ерітуге қапталдағы
қабыршықтар ғана емес, кеністік төбесі де араласады, сонда барып көп тұз
алынады.
Бұл сатыда ең бастысы - қуыстың үстіңгі бөлігін алу, астыңғы
ерімейтін бөлігін құру.
1.4.1 Жерасты сыйымдылығының құрылыс құрылғысы
4-сызбада қаратікен тұздікі берілген, ол 2-ші ішкі құбырдан, 3-ші
төменгі және жоғарғы дискіден тұрады. Жоғарғы дискіге 5-ші сопло, ал 4-ші
диффузор төменгі дискіге орналастырылған, ыдыс биіктігінің орны бөлек.
Ішкі қабаттың сыртқы бағаны құбырлар 2 әлсіз минерализация тұздығы үшін
көптеген элементтер және терезелер қолданды. Ішкі бағандағы құбыр 2 сыртқы
бағанадағы дисктер 3 және көшет элементтер көмегімен біріктіріледі. Сопло 5
болтты сыртқы бетінің диск 3 пен біріктіріледі, ал диффузор 4 сопло 4
қатарласып астыңғы дискіге біріктіріледі. Ішкі баған құбыр 2 үстіңгі және
астыңғы дискіге 3 бекітіледі. Көшет элементтер сыртқы бағана құбыры арқылы
цилиндрлік көшет орнын тығыздау 6 астыңғы диск 3.
Бұл жұмысты құру келесі бейне бойынша көрсетіледі.
Сыртқы күндізгі жинауды келтіріп торапты құрылғы астыңғы ішкі бағанасы
құбырлы 2. Содан соң өндірістік түсіру арқылы құбырдың сыртқы жұмысы
көрсетіледі. Кейін ішкі құбырдың ұзындығын таңдап астыңғы диск 3 көшеті
элементке қарама-қарсы орналастырып, ішкі 2 құбыр бағаны түседі.
Бұл құрылғы құрамды тұздықты үстіне беруді қамтамасыз етеді, камерадағы
еріткіш көбейтіліп отырылады, бұл соңында құрылыс мерзімін қысқартады.
Еріткіш су құбыралық сыртқы және ішкі құбырлы болған 2, соплу 5. Соплада 5
потенциалдық энергия, тоқ арқылы жұмысын істейді, нәтижесінде әлсіз
миниралды тұздықты камерадан жер асты резервуарда енгізеді. Еріткіш және
сорылатын ағын цилиндрлік камерамен араласып орнынан алынады.
Диффузор 4 керісінше кинетикалық энергиядан потенциалды енгізеді, мұнда
ішкі және сыртқы құбырлар бағаны камераға түседі, камераны сілтелеу үшін
ерітінді, әдетте тұщы суды, 2-ші құбырмен береді. Жерасты қоймасын
жасағанда оны үнемі әрі мықты етіп орнықтыру керек.
Жерасты камерада, негізінде резервуардың биіктігі көрсетіледі,
конструкция бойынша оны әртүрлі бұрғылау жеріне орналастыруға болады.
Гравитациялық күш арқылы, әлсіз минералдарды төменгі сатыға белгілеу
арқылы резервуарды жерасты камераларына бекітеді. Бұл көрсеткіш
концентрациялық тұздықты күндізгі сатыдағы камераларға жерасты резервуарлы
еріткіш соңында уақыт қысқарып құрылыс үнемі жүргізіледі.
Түсіру - көтеру процессі қарапайымдалады.
1.5 Тұздық суды сақтау, тастау және пайдаға асыру
1.5.1 Тұздық суды пайдаға асыру
Жерасты құрылғысында керексіздерді бөлу технологиясы бар. 1 м3 сұйық
заттан 7-8 м3 тұздық шығады. Экономикалық тиімділік те бар, кемшілік те жоқ
емес, олар мынандай:
- тұздықта химиялық тазалау;
- тұздықты жөнелту шығындары;
- әлсіз тұздықтарды жетілдіру;
- тұздық әкелу уақытының аздығы. Бұл алгоритмдерін ЭЕМ шығарады.
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, су
өткізбегіштігін, тұзды топырағы ындағатпен негізге алынады. Егер тұзды
ерітінді алынатын жерлері болса, сол жерден қосынды алып, кептіріп таза тұз
алынады. Нашар минералданған тұздың айдалғанда сорғыштар тез арада істеп
шығып, тозып кетеді, сол үшін су біріден жіберіледі. Тұз үстіңгі жағында
ериді.
Практика жүзінде тұздықты қолдану өнеркәсіпте өте пайдалы, мысалы:
минералды шикізатта пайдаланса одан каустикалық және кальций тұзын,
қағазды, синтикалық каучукты, тамақ тұзын және т.б.
Ерітінді жайыла түскен сайын одан тұз алу жеңіл болады. Таза тұз үшін
оның диаметр биіктігіне тең, 80% ерімейтіні бар кезде, қарсы ағыс
ережесімен жүргізіледі. Әр бір тұздықтың шешімін жерасты сақтау суы
көрсетілуі керек. Сонда да кейбір мәселелер көрсетіледі хлорлы натрий
тұздығы көлемі бойынша аз.
Тұздықты керексіздендіру есебі қазіргі уақытта техникалық шешім түрде,
оптималды алгоритмдер моделін құруға және бағдарламалы алгоритмінде ЭЕМ-де
жасауға қолданады.
1.5.2 Тұздық судың қорын технологиялық сақтау
Пропанды алсақ, үнемді, реттелгіш келеді. Жерасты 100 мың м3 арнаулы
сақтағышта жатады, ішкі алқабы ашық экранда көрінеді, жер қойнауына
енгізілген, сүзілу жылдамдығы - 1,9 10-4 мтәулік. ;
Тұздықты сақтау ішкі жағымды алқабын корсету мен шектелмейді. Алқаб
іші күстеніп, аунатылады. Жерге тұздық сақтауды құрады. Тұздықтың ағып
кетуінен сақтау үшін тұзды жерге және сулы горизонтта тұзды сақтау экраны
мен жабады.
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, су өткізбегіштігі,
тұзды топырағы ыждағытпен негізге алынады.
Сүзуге қарсы экранда мынандай полеолифин жұқа қабығы, өзінің
сипаттамаларында (гидрофобия, механикалық төзімділік, пісірілу, икемділік,
химиялық беріктік) басқа материалдар (цементтік бетон, асфальт
пневмополимерді бетон, нейриттік резеңке) жұмыс
істеуге сәйкестендіріледі. Құрылыстық экран осы бекет бойынша қаттылық
пен жақсы диформацияға қарсы тұрады. Басқа материалдар мен салыстырғанда
құрылысқа көп уақыт кетпейді. Бұл экранды көтеру үшін бізге жүк
көтергіш құралдар қажет.
Форма мен шаманы тұзды сақтауды анықтайтын көлемі жерасты
резервуар, жер рельефі, буға айналу көлемі және басқа тұнбалар.
Тұздық сақтағыштың жалпы тереңдігі былайша анықталады:
һ = һn+һм+һ0+а
мұндағы һn - жерасты ыдысынан қажет өнімді шығару тереңдігі;
һм - "өлі" көлем тереңдігі;
һ0 - шөгінді тереңцік қоры;
а - дамбаның толқыннан биіктігі.
1.6 Сұйытылған көмірсутегі газдарының жерасты сақталуы қорының
технологиялық үлгісі
Технологиялық үлгіде жерасты сақтауында сұйық көмірсутекті вариант
көрсетілген.
Төмендетілген судың пайдалануы теміржол арқылы жүреді. Технологиялық
үлгіде мынандай негізгі операциялар қаралынады: Темір жол цистерналары
арқылы төмендетілген газ беріледі, ол жоғары қысымды 3 соратын сызық
сорғыш және жерасты резервуар 8;
Теміржол цистерналары көмегімен құйылыс заттың алады, ол
төмендетілген сорғыш затты 2, буферлік резервуар 4;
Жерасты төмендетілген газдың біреуі, ол ерітілген сорғыш 10, төменгі
қысымды сорғыш 2в.
Беруді теміржол мен келген цистерналардағы 3 қысымды сорғыш атқарады.
Құюды 2-ші төменгі қысымды сорғыш 4-ші ыдысқа беру арқылы жүреді.
Қажет құю - 550 м3сағ., немесе оның көлемі:
Vыдыс.кед. = (550-100)·2 = 900 м3
Үш резервуар қосылып 350 м3 көлем береді, сонда 0,86 коэффицентінде -
903 м3 болып шығады.
Осымен қатар резервуар сорғышы авария немесе жөндеу жұмыстары кездеседі
оларға үлкен роль берілу керек.
Жерасты көлемі үш сорғышта пайдаланады 5НС-6-8г (екеуі негізгі және
біреуі резервтегіш). Соммалық қысым 390 м тең, ал соммалық шығын 100м3сағ.
Сақтау көлемі 100 мың м3 төменгі газды құю, өнімділігі 100 м3сағ.
Өнімділіктің құны 110 м3сағ болуы керек.
Теміржол цистерналары төмендетілген газдың буферлік резервуарының
төменгі қысымын (екі біріктірілген параллельді) типі 8НД-9х2.
Ішкі құбырлардың диаметрі, технологиялық үлгісіндегі буферлік
резервуары 168 мм, жуандығы 10 мм тең.
Кооперацияда тұзды сақтау сорғышының өнімділігі 100 м3сағ (екі сорғыш)
типі КМС-50х .
1.7 Басты жоспардың тұтастығы
Негізгі жоспарды құрастыру базасы жүйелік енгізуді сипаттайды.
Сызбада жоспарлау базасы жерасты сақтау сұйық мұнай заттарын енгізеді.
Алаң екі зонаға бөлінеді: бір зонада объектілер орналасады, ал екінші
зонада-эксплуатациялық обьектілер орналасады.
Жерасты сілтісіздендіру периоды: су шайып кету станциясының сорғышы 2;
ерімеген резервуар 20; су және тұздық үшін екі резервуар 18.
Сұйық мұнай өнімдерін сақтау жоспарланады. Екі аймақ бар, біреуінде -
жерасты жуу, екіншісінде - пайдалану орналасқан.
Сұйық көмірсуларды сақтау үшін мыналар қолданылады:
төмендетілген көмірсулар газының сорғышы - 12; буферлік көлем 8; екі
жақты темір жол эскадасы 7; электроподстанция 6.
Ғимаратта - 4-ші өтетін жер, 14-ші өрттік депо, 10-шы зертхана, 9-шы
әкімшілік, 3-ші гараж, 7-ші темір жол эстакадасы, 12-ші өнімдік бекет, 13-
ші өлшеу пункті, 8-ші буферлік ыдыс, 21-ші тұздық сорғыш бекеті, 22-ші
түрақты тұздық сақтағыш.
Технологиялық сақтау жұмысына мыналар жатады. Құйылған темір жол
этакадасы 7, азық станциясының сорғышы 12, ауыстыру пункті 13, буферлік
резервуары 8, тұздық үшін сорғыш станция 21, әркездегі тұздық сақтау 22,
қосымша құралдарға негізгі технологиялық комплекске жататын
электроподстанция Б кабельдік тор, сорғыш станция 14 және суға резервуарлар
15, әкімшілік 9 және жөндеу, пайдалану блогтар 5, өтетін жер 4,
транспорттық құрылғылар - ішкі алаңды автожолдар. Барлық территорияны
сақтау үшін оны темір бетондық плиталармен қоршайды.
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Жерасты қоймаларының құрылыс параметрлерін есептеу
Даму процессі ассиметриялық жерасты қойманың үрдісте тасты тұзды орнату
тұзды бетті бұрғылау скважиналары арқылы алады. Қойманың бірінші сатыдағы
үрдісте теңсіздік орындалмай концентрациялық ерітінді болуы керек.
Концентрациялық ерітіндісінің қуысы практикалық түрде болмауына
әкеледі.
Даму процесі кезінде жерасты үрдісіне келтірілген көлем ретінде қиын
механизм сипаттамасы мінездеме бола алады.
2.1.1 Қойма құрылуының бірінші сатысындағы процесінің пайда болу
параметрлерін есептеу
Жобалау кезіндегі белгілі мөлшерлі тұздық концентрацияны құю сн=317
кгм3, алғашқы концентрация ерінтіндісі с0, ұзындығы нр және жоғарғы
радиусы R0 резервуары, температура процессі Т және тұзды тастың тығыздығы
Рс ерітіндінің шығыны Q өндірістің түсінігі ретінде (сораптың жабдықтар,
анықталған тұздың концентранциясын алу, құрылыс резервуарының уақыты,
өнімділікті түсіру және пайдалану тұздығы және т.б.) негізінде техника -
экономикалық есептер минималдық шығындарды резервуарға шығару.
Параметрлер процесін анықтайтын резервуардағы көлем-ауысымы период
ішіндегі тасты тұздың еріту жылдамдығының коэффициенті мына формула бойынша
анықталады
(2)
мұндағы Ддф -диффузия коэффиценті.
- тұз ерітіндісінің тығыздығы мен алғашқы ерітіндінің
тығыздығы арасындағы айырмашылық;
ηср- динамикалық тұтқырлық коэффициенті.
Даф=1,23-10-9 м2с
Δр =203,4кгм3
ηср=1,5109-10-3Па·С 25-кесте бойынша [В.А. Мазуров "Подземные
газонефтехранилища в отложениях каменной соли"];
ө - ертіндінің беті мен тік арасындағы бұрыш;
- ертіндінің бетінің орта статистикалық ұзындығы, мұндағы
үзіліссіз ламинарлы ағын (жаңалау) диффузиялық қабат Q=const : және
С0=соnst; Q=0 кесте 20 [1]. = 1,75 -10-2 м
Су тоқтатқыш құру уақыты мына формуламен есептеледі
(3)
Δс’=Δс=сн-с0’
С0'=0; Х=К1=1,4325·10-5 мс
Концентрацияның орташа ерітіндісі ΔС=СН=317 кгм
Су тоқтатқыштың төменгі радиусы:
(4)
z - тереңдігі 2=һг=10м
һr - сутоқтатқыштың биіктігі һr=10м
х=k1=1,4325·10-5мс
Q=0,00833 м3с - ерітіндінің шығыны
Сутоқтатқыштың көлемі
(5)
x=k1=l,4325·10-5 мc
RH= r = 6,49
Тұздың концентрация формуласы:
(6)
R0=10м, z=hr=10м, ΔC0=0
Қалған қуыстағы орта тұздық концентрациясы келесі формуладан
анықталады:
(7)
Қалған қуыстағы мөлшерлі тұзды, тұздық ретінде көрсететін формула:
Gr=VrCCP=2041-98,25=200,6·103 кг (8)
Барлық мөлшерлі ерітілетін тұз
G= Vrpc=2041- 2160 = 4408,6·1 03кг
(9)
мұндағы ρс-тасты тұздың тығыздығы.
Орта тұздық концентрацияны қуысты алу уақыты τ=4757·103с бағамен
hr=z=10м.
(10)
6- формуладан ауысым ретінде орнына қояды
(11)
Осымен нөльге тең есептеу аяқталады, одан әрі параметрлер процессін
есепте су тоқтатқыштың жақындау кездегі Сд=С0'=54,9 кгм3 және орташа
мағыналы бұрыш Ө, бүдан мыналар сәйкестендіріледі r0 және һг алынған r,
өзгеріс енгізіледі 0 ден 18,730 өзімен бірге 0=9,3650. (2) формула бойынша
жылдамдық ара қашықтық коэффициенті анықталады:
(3) формула бойынша су тоқтатқыштың уақыт құрылымын анықтаймыз:
мұндағы х=к1=1,1609·10-5мс
Δс=см-со=317-54,9=262,1 кгм3
= 2,6-10-2
Даф=1,2-10-9 м2С
Δρ = 167 кг м3
ηср= 1,535·10-3Па·С
(4) формула бойынша су тоқтатқыштың төменгі радиусы мынаған тең:
Су тоқтатқыштың көлемінің формуласы (5)
(6) формулаға байланасты тұздық концентрация
Құбырда қалған орташа тұздық концентрациясы келесідей анықталынады:
(7)
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі (8)-формулаға байланысты
Gr=2188·98,25=200,6·103кг (8)
Барлық ерітілеген тұз мөлшері (9)-формулаға сәкес есептелінеді
G=2188·2160=4726·103кг
(10)- формуладан орта тұздық концентрацияны қуысты алу уақыты 7098·103
ал С мынаған тең:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде Сд мына формула бойынша
анықталады (11):
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетін (5)-де нөлге
есептеудің айырмашылығы
Айырмашылығы едәуір болғандықтан оған керекті екінші ретті жақындау
есебін көрсету керек, мұнда СД=С0'=39,2 және Ө=8,480
Ұқсас есептеуге байланысты ноль және өлшегішті көрсеткіштерді табу.
Еру жылдамдығының коэффициенті
Су тоқтатқышты жасау уақты:
Су тоқтатқыштың төменгі радиусы:
Сутоқтатқыштың көлемі:
Тұздық концентрация
Қалған қуыстағы орта тұздық концентрациясы келесі формуладан
анықталады:
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі түрдегі тұздықты анықтайды:
Gr=2150,5·89,5=192,4·103кг
Барлық ерітілмеген тұз мөлшері (9)-формулаға сәкес есептелінеді:
G=2150,5·2160=4645·103кг
Орта тұздық концентрацияны қуыстан алу уақыты τ=6364·103с:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде бірінші және екінші
есептеудің айырмашылығы:
Айырмашылығы едәуір болғандықтан оған керекті су тоқтатқышты үшінші
ретті жақындау есебін көрсету керек, мұнда СД=С0'=43,1 және Ө=8,750.
Еру жылдамдығының коэффициент
Су тоқтатқышты жасау уақты:
Сутоқтатқыштың көлемі:
Тұздық концентрация
Қалған куыстағы орта тұздық қонцентрациясы келесі формуладан
анықталады:
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі түрдегі тұздықты анықтайды:
Gr=2078,2·85,8=178,4·103кг
Барлық ерітілмеғен тұз мөлшері:
G=2078,2·2160=44,89·103кг
Орта тұздық концентрацияны қауыстан алу уақыты τ=6536·103с:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде бірінші және
екінші есептеудің айырмашылығы:
Осымен су тоқтатқыштың параметрлерін есептеу процессі аяқталады.
2.1.2 Қойма құрылуының екінші сатысындағы процесінің пайда болу
параметрлерін есептеу
Су тоқтатқыштың төбесінің бірінші сатысының қуысының
перпендикулярлығын Ψ = 900 қабылдаймыз (1-сурет).
Еріткіш шығыны Q=0,0167 м3с
Еріткіштің бастапқысы -
Жуу уақыты - 259·103с.
Жоғарғы бөлігінің радиусы - R00 = 10м
Қанық тұздық - Сқ = 317 кгм3
Үрдіс температурасы – Т = 288 К
Тас тұзының тығыздығы рс = 2160 кгм3
1-сурет – Су тоқтатқыштың еритін төбенің есептеме үлгісі
Еру жылдамдығы
Мұндағы кезіндегі орташа еру коэффициенті мс
- ерудің орта статистикалық ұзындығы;
θ const -және C0=const, = 18,6·10-2м
ΔР - еріткіштің алғашқы тығыздығы мен тұз ерітіндісі
арасындағы айырмашылық;
Рдф - диффузия коэффициенті;
δор - айналмалы жабысқыштық коэффициенті.
м2с
кгм3
Бастапқы және қаныққан концентрация айырмашылығы үшін
ΔС=Сн-С0=317кгм3
ΔС'=317 кгм3 кезде бастапқы концентрациялық орын ΔСбас=ΔС=200,3 кгм3.
Онда төбеден өтпелі тұздықтың концентрациясы:
С0=Сu-ΔСн=317-200,3=116,7 кгм3
Алынған биіктіктің тәнілігімен С0 коэффициенттің мағынасын анықтау kΨ
ол мынаган тең 0,21·10-4 мс
кгм3
Онда тұздың бастапқы концентрациясы өтпелі төбеден:
С'0=Сбас=317-217=100 кгм3
С'о=100 кгм3 үшін анықтаймыз коэффициент жылдамдығын КΨ ол мынаған тең
0,25-10-4. Төбенің радиусы:
(12)
Теңдеуді дифференциалдасақ (12) τ бойынша оған ΔС формуладан
(13)
мұнда k-тас тұзының еру коэффициентінің жылдамдығы мына кезде θ=Ψ;
Ψ-төбенің тік бұрышқа иіруі;
(14)
аламыз
(14) формуланы интегралдасақ онда
бағынбайды τ-ға,
Қуысқа үнемі бірдей мөлшерде концентрация беріледі, төбенің радиусы r0
скважинаның радиусына r0 тең болады
r=0, R(0)=r0
(15)
Белгілейміз:
(16)
(17)
Онда (15) теңдік мынандай түрін қабылдайды
(18)
Бұл кубтық теңдік жалғыз негізгі түбірі
(19)
q-ды формула (17) бойынша табамыз
м3
Р-ды формула (16) бойынша табамыз
м2
Төбе радиусы мынадай:
м
Формула бойынша:
R0 - радиус = 9,97 м
RΨOP = 0,235 -10-4 кезінде:
м2
м3
Қуыс биіктігі мынаған тең:
Нр=һг +L = 10 + 4,91 = 14,91 м
r = RH үшін формуласы алынады, енді төменгі радиус былай
болады:
мc
м
Тұздық құрамын анықтаймыз:
кг м3
Формулаға байланысты ΔС1 = СН – С10 =317 -100 = 217 кгм3, үшін
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz